Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed
gewaagd, gevaarlijk, hachelijk, riskant
Het is nogal reschierlijk om op de lange leere te klemmen.
-kikkerbad, pierenbad (= ondiepe gedeelte voorzien voor kinderen in het zwembad), ploeterbad
-opblaasbaar zwembadje voor in de tuin
vnw: ondiep zwembad voor kleine kinderen, pierebad(je), kinderbadje
Van Dale 2016 online: BE
Omdat onze jongste een echte waterrat is, heeft ‘m van z’n meter e plonsbadje gekregen.
Daarom zal het zwembad een sportbad worden van 25 bij 13 meter. Er zal dus geen plaats zijn voor een plonsbad of een recreatief speelbad. (vrt.be)
Het gaat om een groot recreatiebad en een plonsbad, met aansluitend onder meer een restaurant en een bar. (demorgen.be)
plonsbad, kikkerbad, pierenbad
Van Dale 0218 online: BE
Het ploeterbad is open van 1 mei tot 15 september op niet schoolmomenten: in het weekend en op feest- en brugdagen van 11 uur tot 19 uur en op woensdagnamiddag van 13 tot 19 uur. Vanaf 15 juni tot eind augustus is het ploeterbad iedere dag open van 11 tot 19 uur. (vlaamsbrabant.be)
De inkom is gratis, dus moeilijk om precieze bezoekersaantallen te kennen. Voor het ploeterbad, waar de bezoekers wel geregistreerd worden, noteerde men 42.000 bezoekers, tegenover 28.000 vorig jaar, een forse stijging van bijna 50 procent. (.persinfo.org)
veelhoekig bakje met vilten bodem waarop met dobbelstenen wordt gespeeld.
Oud-Vlaams dobbelspel,
< Het woord Pitjesbak zou verwijzen naar de ogen die op de teerlingen staan.De gelijkenis met pitten van vruchten (ook pitjes genoemd) is hier een mogelijke uitleg voor. (wikipedia)
ook pitjesbak, tritsbak, teerlingbak
vnw: dobbelbak
•bak met vilten bodem waarin dobbelstenen worden gegooid
•triktrak, dobbelspel
Tegenwoordig wordt er op café niet veel meer gespeeld op de pietjesbak.
Ik liep daar op een paar gezellige tafelschuimers, die me op een partijtje pitchesbak uitdaagden, Lebeau, 1962, (zie NZWB, 381)
Uitspraak: veus of (ves), al naargelang de streek (ontronding)
Antw. stad: puit
Uitdrukkingen
ne vors in zijn keel hebben
Die smerige veussen in ozzen hof moake de godgansige nacht laweit.
(Die stomme kikkers in de tuin maken de godganse nacht lawaai.)
trui (of sweater) met capuchon
NL: hoodie < Engels: hoodie/hoody
> verzamellemma kledij
Welk kind draagt er vandaag de dag niet graag een coole kaptrui? Vanaf nu maak je ze zelf. (stoffenheide.be)
Het machtigste communicatienetwerk uit de geschiedenis aansturen is wat veel voor één man in een kaptrui. (VRT)
scrotum, balzak, zak bij de piemel waar de testikels inzitten
zie ook beus (beurs)
Hij moest de hele dag aan zijn bus dabben. Had hij last van schaamluizen?
> andere betekenis van bus
vooruitgaan, vooruitkomen, vorderen
< Frans avancer
ook in Antwerpen, Antwerpse Kempen, Limburg, Brabant
zie ook avanceren, affeseren, affeceren, zich ~, affeceren, avanceren, zich ~
Schat, ik ben vandaag wat later want ik sta in de file en dat aveseert hier langs geen kanten.
SN/NL: puntkomma, semicolon (leesteken)
opm.: ‘puntkomma’ wordt ook in VL gebruikt
zie ook punt, dubbelpunt, afkappingsteken, uitroepingsteken; spatiegebruik bij leestekens
As ge ni zeker zijt of dat e kommapunt gepast is, kunde best een gewone komma gebruiken, da valt minder op voor taalverbeteraars.
Gebruik alle interpunctietekens (punt, puntkomma/kommapunt, dubbelepunt, open de haakjes, sluit de haakjes, open de aanhalingstekens, sluit de aanhalingstekens, copyrightteken of -symbool, merkteken of -symbool, plusteken of -symbool, enz.), en ook “nieuwe alinea” en “nieuwe regel” terwijl u dicteert. (speechware.beà
Typografie: er wordt geen spatie geplaatst voor de leestekens dubbelpunt, vraagteken, kommapunt; er wordt één spatie gelaten na een punt. (kzm.be)
Een tekst tot op het laatste kommapunt afwerken geeft mij telkens weer dat rollercoastergevoel. (sofieschrijft.be)
De vertalers permitteren zich bijvoorbeeld om de lange zinnen soms door te knippen en een punt te zetten waar Proust een kommapunt gebruikte. Dat had Proust in het Frans zelf ook gekund, want hij overdrijft soms met zijn kommapunt. (bruzz.be)
huilen, grienen
Detail van de Kruisafneming van Rogier van der Weyden (1435)
< Middelnederlands ‘scremen’
Synoniemen
wenen, schreien, schreeuwen, schreemen
“Begind hier nie te skreêmn, da pakk’n zy hier nie. Z’hen ‘t hier nie’ vô jankers en zeker nie’ voôr iemand gelik gy.” (Hannelore Bedert – Ol de mens’n)
Men snikte en schreemde rond het lijk. Ik kan dat niet hooren zonder schreemen. Hij schreemde van spijt en berouw, (De Bo 1873)
huilen, grienen, schreien, wenen
Detail van de Kruisafneming van Rogier van der Weyden (1435)
< Middelnederlands ‘scremen’
Synoniemen
wenen, schreien, schreeuwen, schreemen
“Begind hier nie te skreêmn, da pakk’n zy hier nie. Z’hen ‘t hier nie’ vô jankers en zeker nie’ voôr iemand gelik gy.” (Hannelore Bedert – Ol de mens’n)
Men snikte en schreemde rond het lijk. Ik kan dat niet hooren zonder schreemen. Hij schreemde van spijt en berouw, (De Bo 1873)
zie ook wegcode
Hier, pakt mijne vlo maar, ik kom wel met den tram.
“ik heb nog maar 15km mee menne nieuwe vlo gebold en er zit al ne slag in da achterwiel, das toch nie normaal denk e, ofwel??” (forum.mountainbike.be)
“N-VA Leuven heeft het fietsdeelsysteem ‘Vlo’ gelanceerd dat, in tegenstelling tot de systemen van commerciële bedrijven in Antwerpen, Brussel, Gent en Namen, minder duur is.” (hln.be 20.01.2017)
een processie, optocht, stoet die door de straten trekt
vnw: de stoet/optocht/processie gaat uit: de stoet/optocht/processie trekt erop uit
znwb: uitgaan van een processie, een optocht e.d.: uittrekken.
Peer Stoet in Herenthout is de oudste carnavalsstoet van ons land. De stoet gaat uit sinds 1892. (vrt.be)
De optocht ging uit onder de slogan ,,geen Vlaams verraad in Vilvoorde’’. De betogers protesteerden tegen de coalitie van CVP, SP en Agalev die Dehaene op … (standaard.be)
“Toen Maria van Bourgondië na de val van haar paard op sterven lag, is er zelfs een processie uitgegaan tussen Brugge en Sint-Kruis om haar te genezen. Tevergeefs.” (hln.be)
behoudens, behalve, uitgezonderd
vnw: behalve, uitgezonderd
Typisch Vlaams: behalve, met uitzondering van (formeel): Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 1
znwb:
I. Als voegw.: Behalve, uitgezonderd.
II. Als voor- en achterzetsel: Behalve, uitgezonderd, met uitzondering van.
Opm.: In de standaardt. zo goed als ongebruikelijk (freq. 1); thans behorend tot de zeer bijz. stijl.
zie ook uitgenomen van
Alle sectoren gaan vooruit, uitgenomen vreemd genoeg de media. (vrt.be)
“Op Batibouw zijn helemaal geen kredietmakelaars met standen, uitgenomen erkende kredietverstrekkers.” (demorgen.be)
Voor K.L. kreeg drie jaar met uitstel, uitgenomen de voorhechtenis en eveneens een (verminderde) boete van 1.375euro. (standaard.be)
tweedelig, bestaand uit twee delen
vnw: tweedelig
Bovenop is ook nog een tweestuks puzzel in de vorm van een schelp. Het spelen met de vormenstoof prikkelt de zintuigen van je kind om te ontdekken (tippietoe.be)
Indien een tweestuks uniform wordt gedragen, dienen de twee stukken elkaar te overlappen (vives.be)
Zonder tussenkomst van de wetgever raakte de tweestuks soutane geleidelijk in onbruik ten voordele van de ééndelige toga. (elfri.be)
huilen
Detail van de Kruisafneming van Rogier van der Weyden (1435)
< Middelnederlands ‘scremen’
Synoniemen
wenen, schreien, schreeuwen, schreemen
“Begind hier nie te skreêmn, da pakk’n zy hier nie. Z’hen ‘t hier nie’ vô jankers en zeker nie’ voôr iemand gelik gy.” (Hannelore Bedert – Ol de mens’n)
Men snikte en schreemde rond het lijk. Ik kan dat niet hooren zonder schreemen. Hij schreemde van spijt en berouw, (De Bo 1873)
het weer voorspellen
vnw: ze geven goed/slecht weer uit: ze voorspellen goed/slecht weer
zie ook het weer
We zouden van het weekend willen BBQ-en, welk weer geven ze uit?
Ze geven voor van het weekend schoon weer uit. Het mag wel eens.
Wilt ge weten wat voor weer ze uitgeven? De vrt is als zo’n toestelleke van vroeger: verschijnt het vrouwke Sabine met haar paraplu, dan gaat het regenen. Komt het ventje Frank met zijn fiets, dan gaat de zon schijnen.
voorspellen, gezegd van het weer
vnw: ze geven goed/slecht weer uit: ze voorspellen goed/slecht weer
- Wat voor weer geven ze uit voor morgen?
- Het gaat regenen
uitzien op, toegang geven tot
vnw: uitgeven op, uitkomen op, grenzen aan, toegang geven tot, uitzien op
standaardtaal in België
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands (van ramen en deuren)
DS2015 standaardtaal
De voordeur geeft uit op de straat.
Die weg rechtdoor geeft uit op het marktplein.
De keuken geeft uit op den hof.
- doorregend zijn
- door overvloedige regen verpest zijn (een activiteit, een feest, een evenement,…)
vnw: verregend
Niet in Van Dale 1995
Van Dale 2016 online: uitregenen: BE
We zijn van ’t weekend naar de zee geweest en totaal uitgeregend. De gasten hebben zelfs niet met de karrekes kunnen rijden.
De Standaard online: Sinterklaas doet feestelijke intrede in uitgeregend Antwerpen.
nog een titel: Bierfeesten in Middelkerke uitgeregend.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.