Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
vloeken, foeteren, mopperen
Van Dale 2017 online: BE
DS2015 standaardtaal
< Frans sacrer = wijden, (ver)vloeken < Laijn sacer, ~cri
afleiding: sakkers(e) (bijv.nw.) vervloekt(e)
andere bastaardvloeken:
sakkerloot (sacra lotio- heilige doop),
sakkerdju (sacredieu – heilige god)
sapristi (verbastering van sacristie)
Ik heb al gesakkerd op die sakkerse deugniet. Sapperloot!
1. auto: pinker, richtingaanwijzer
2. alg.: knipperlicht
Van Dale online: BE, spreektaal
Zijn pinklichten branden nog, dat is ook verwarrend. Ge weet niet of em gaat afslagen of niet.
Elk jaar met Kerstmis hangt em zijn huis vol pinklichtjes. De buren kunnen er niet van slapen.
1. richtingaanwijzers gebruiken, het knipperen van de pinklichten
zie: pinker
vgl. Duits blinken (richtingaanwijzer aanzetten)
2. knipperen van een lamp: het aan- en uitgaan
Clip: zie hier
3. knipperen met de ogen: knipogen; zie ook plinken
< andere definitie van pinken
1. Voor ge links of rechts wil draaien, moet ge eerst pinken.
2. Pinken Lamp
Af en toe heb ik last van een lamp (eigenlijk alle lampen in het huis) die met onregelmatige tussenpauzes pinkt wanneer één van mijn buren met een zwaar apparaat werkt. (forum)
3. Ge hebt touche (touche hebben), die knapperd pinkt naar u.
1. richtingaanwijzers gebruiken, het knipperen van de pinklichten
zie: pinker
vgl. Duits blinken (richtingaanwijzer aanzetten)
Clip: zie hier
2. knipperen van een lamp: het aan- en uitgaan
Clip: zie hier
3. knipperen met de ogen: knipogen; zie ook plinken
< andere definitie van pinken
1. Voor ge links of rechts wil draaien, moet ge eerst pinken.
2. Pinken Lamp
Af en toe heb ik last van een lamp (eigenlijk alle lampen in het huis) die met onregelmatige tussenpauzes pinkt wanneer één van mijn buren met een zwaar apparaat werkt. (forum)
3. Ge hebt touche (touche hebben), die knapperd pinkt naar u.
fonkelen, glanzen van de ogen, twinkelen
Je kon de deugnieterij van zijn gezicht lezen, als je zag hoe dat zijn ogen twintelden.
willen
Vooral in negaties en vragende vormen?
bron: Woordenboek der Nederlandsche Taal:
Vrijheid, vergunning tot iets hebben, mogen; thans nog wel in Z.-N.
Behoeven; vooral gewoon in zinnen met eene ontkenning; in een bepaald geval iets (niet) noodig hebben, (niet) verplicht er toe zijn. In Z.-N. nog gewoon.
Moete gij melk in uw koffie (hebben)?
Nee, ik moet geen koffiekoeken hebben, ik eet liever een boke met heps.
wasgoed impregneren met stijfsel (stessel)
Ik had heel dat laken moeten stesselen, want de plooien gingen er niet uit.
> andere betekenis van stesselen
slenteren, zich schuifelend voortbewegen, sloffen
Ook in het 3 provinciënpunt Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en Antwerpen
Hij stesselde naar de pompbak.
Wie komt daar aangestesseld?
> andere betekenis van stesselen
ham
Etymologisch Woordenboek van het Nederlands:
Het woord hesp is algemeen Belgisch-Nederlands, in de Belgische dialecten komt het in diverse varianten voor. In Nederland bestaat het slechts in het Utrechts, waar de vorm hips ’hamschijf’ (met s-p-metathese, zie ook: wesp) ook bovendialectisch algemeen in gebruik is.
Van Dale online: Belgisch-Nederlands
West-Vlaanderen en regio Gent: hespe
provincie Antwerpen: heps
zie ook heps, Ardeense hesp, gerookte hesp
Gekookte hesp
Eerst eet ik een boke met hesp, en dan pak ik nog wel ene met kaas.
op de avond van gisteren
zie ook gisteren~
Taalunie:
“Is gisterenavond correct, of moet het gisteravond zijn?
Antwoord
Beide vormen zijn correct. Gisteravond is standaardtaal in het hele taalgebied, gisterenavond is standaardtaal in België. Het is niet duidelijk of gisterenavond ook in Nederland tot de standaardtaal gerekend kan worden.
Toelichting
In de standaardtaal zijn samenstellingen van gister en woorden die delen van de dag aangeven, heel gebruikelijk: gisteravond, gistermiddag, gistermorgen, gisternacht, gisterochtend.
In de standaardtaal in België zijn de vormen met gisteren iets gebruikelijker. In Nederland komen samenstellingen met gisteren ook wel voor, ook in het taalgebruik van standaardtaalsprekers, maar ze worden niet algemeen geaccepteerd. Het is daarom vooralsnog niet duidelijk of deze vormen ook in Nederland standaardtaalkarakter hebben.
Vb. Gisterennacht is hij al slaapwandelend in het bed van zijn ouders beland. (standaardtaal in België)
DS2015 standaardtaalHij is gisterenavond vertrokken.
bier van natuurlijke gisting, lambiek, lambic
lambi(e)k is mogelijk afkomstig van (bier) alambiek ‘(bier uit het) distilleertoestel’ en is ontleend aan Frans (bière) alambic. Daarin is alambic ‘distilleertoestel’ ontleend aan Arabisch al-anb?q ‘de vaas, het vat’, ontleend aan Grieks ambix ‘vaas’.
Een andere, minder waarschijnlijke verklaring is dat het zou gaan om bier uit Lembeek, tot 1795 een vrije heerlijkheid zonder tolrechten en accijnzen, waar dus veel brouwers en alcoholstokers gevestigd waren; lambiek zou dan ontstaan zijn via de Franse uitspraak van Lembeek, maar de i is daarmee niet goed te verklaren. (bron: M. Philippa e.a.)
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Naam van eene biersoort die te Brussel gebrouwen wordt.
- Brussel! … Stad van faro en geuze lambik, Stijn Streuvels, Minnehandel (1903)
Van Dale 2016 online spelt lambiek
Klik op de afbeelding:
Bieren op basis van lambik
Da’s goeie lambik! Doe mij nog zo maar ene.
’k Hem liever lambik dan kriek.
Ik had altijd gedacht dat ‘lambik’ genoemd was naar Lembeek, maar dat is blijkbaar nie waar, het zou komen van het brouwgerief ‘alambiek’. Ge moet het maar weten …
In de betekenis “een glas lambik” is mv. ~ken: Garçon, 3 lambikken, ofte 3 glazen lambik.
zure kers of morel, noordkriek
Van Dale 2018 online: BE
vgl. kriek, blozen als een ~; krieken op jenever
Prunus cerasus
De vogels zijn met bijna al de krieken weg.
Vanavond eten we frikadellen met kriekskes.
> zie andere betekenis van kriek
vork
< Woordenboek der Nederlandsche Taal: verket: variant van vorket < ontleend aan het Picardisch fourquette, evenals ferket, forket, ket, frinket
De vormen met sj en ch zijn ontleend aan het Frans fourchette: fersjet, ferchette, forchette, forsette, versjèt
Van Dale: verket
zelfstandig naamwoord m./v. verketten
1. niet algemeen vork (als eetgerei)
Hij eet met mes en verket.
rondlopen, van hier naar daar, zonder doel eigenlijk
Ze schuisten maar wat rond zonder ergens binnen te gaan.
In de Westhoek en Frans-Vlaanderen is het voorvoegsel ge- van voltooid deelwoorden verkort tot ’e-. Mogelijk komt dit door een samenvoeging van de West-Vlaamse uitspraak van ‘g’ (gelijk aan de AN-uitspraak van ‘h’), en de vrij algemeen Vlaamse maar in de meest westelijke streken – wellicht door sterker contact met Franstaligen – zeer uitdrukkelijke h-deletie.
geweest → ’eweest
> ander gebruik van e
Het gebruik van het lidwoord e is (of was) algemeen voor zowel mannelijke, vrouwelijke als onzijdige naamwoorden in de uiterste westhoek ( De Panne, Koksijde, en andere).
> ander gebruik van e
een
Het lidwoord ‘een’ heeft drie vormen: ne(n) voor mannelijke, en voor vrouwelijke en e voor onzijdige zelfstandige naamwoorden.
Uitzondering: als een zelfstandig naamwoord of een voorafgaand adjectief begint met een klinker of de letter ‘h’, ‘d’,‘t’ of ‘b’ wordt ‘ne’ ‘nen’ en ‘e’ wordt ‘en’.
Prov. Antwerpen gaat hierin mee.
Limburg gedeeltelijk: niet voor ‘b’
Vergelijk ook: e (weekdag)
ne vent, een vrouw en e kind.
Maar we zeggen: Nen tutter van een braaf kind
en bord, en dak, en teken, en huis, en oor, en uur, maar
e feest, e groot gat, e klein kind, e land, e meer, e nieuw blad, e pak, e stuk, e voorbeeld, e wrak, e zwaard.
> ander gebruik van e
kruiwagen, steekkar, kordewagen
eenwielig voertuig met twee handboomen of tremen.
uitspraak: keurrewage, kurrewage, keurrewogge
eu wordt kort uitgesproken.
Woordenboek der Nederlandsche Taal, bij kordewagen: Middelnederlands (zuidelijk) cordewagen, (noordelijk) crodewagen.
Kordewagen is ontstaan door metathesis uit krodewagen. —Krood is eene afleiding van den wortel van Kruien (kruiden)
Volksetymologische vervormingen zijn kortewagen, kurtewagen en koordewagen. Het woord is al vanaf de 16de eeuw algemeen gebruikelijk, terwijl het thans tot het zuidwesten van het nederlandse taalgebied beperkt is.
zie ook kortewagen, puppegalle, berrewet
Klik op de afbeelding
Kruiwagens door Hans Mes.
Zwiert dat afgereden ges maar in de keurrewage en smijt dat vanachter maar op de pierenput.
Bonnaa, waa ze kappe en snaa en met de keurrewage raa. (Bonheiden, waar ze kappen en snijden en met de korrewagen rijden.)
“En daar viel mijn oog wel op de kruiwagen, de korrewagen zoals wij zeggen.” (uit een blog)
kruiwagen, steekkar, kordewagen
eenwielig voertuig met twee handboomen of tremen.
uitspraak: keurrewage, kurrewage, keurrewogge
eu wordt kort uitgesproken.
Woordenboek der Nederlandsche Taal, bij kordewagen: Middelnederlands (zuidelijk) cordewagen, (noordelijk) crodewagen. Volksetymologische vervormingen zijn kortewagen, kurtewagen en koordewagen. Het woord is al vanaf de 16de eeuw algemeen gebruikelijk, terwijl het thans tot het zuidwesten van het nederlandse taalgebied beperkt is.
Kordewagen is ontstaan door metathesis uit krodewagen. —Krood is eene afleiding van den wortel van Kruien (kruiden)
zie ook kortewagen, puppegalle, berrewet
Klik op de afbeelding
Kruiwagens door Hans Mes.
Zwiert dat afgereden ges maar in de keurrewage en smijt dat vanachter maar op de pierenput.
Bonnaa, waa ze kappe en snaa en met de keurrewage raa. (Bonheiden, waar ze kappen en snijden en met de korrewagen rijden.)
“En daar viel mijn oog wel op de kruiwagen, de korrewagen zoals wij zeggen.” (uit een blog)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
