Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed
SN-NL: golfbiljart
Tapbiljart, darts, poolen. Dat associëren we vaak met een gezellig avondje met vrienden op café. (hbvl.be)
tapbiljart, soort biljart met toppen
Van Dale “golfbiljart” (gespeeld op een biljart met twaalf rubberen doppen en aan beide korte zijden een gat waarin de spelers hun vijf ballen moeten stoten)
niet in Van Dale 2014 online
variant: topbiljart
zie ook bos
In café De Kroon staat een toppenbiljart.
tapbiljart, soort biljart met toppen
Van Dale “golfbiljart” (gespeeld op een biljart met twaalf rubberen doppen en aan beide korte zijden een gat waarin de spelers hun vijf ballen moeten stoten)
niet in Van Dale 2014 online
variant: topbiljart
zie ook bos
In café De Kroon staat een toppenbiljart.
Hollandisme: “Nederlands-Nederlands van karakter zijn en buiten Nederland onbekend, ongebruikelijk of stilistisch zwaar gemarkeerd zijn. Tegenhangers zijn belgicismen en surinamismen. Voorbeeld: ‘hartstikke’ is in Nederland een gebruikelijk bijwoord, maar in Vlaanderen niet. Het wordt daar als hollandisme beschouwd.” (Wikipedia)
We verzamelen voorbeelden van pers, media en schrijvers die voor een Vlaams publiek Nederlands-Nederlandse alternatieven gebruiken, zelfs daar waar Standaard Vlaamse (standaardtaal in België) of gewoon door Vlamingen gebruikte Standaard Nederlandse alternatieven voorhanden zijn.
Voorbeelden alfabetisch gesorteerd op de NL-NL term of uitdrukking
fruithapje: DS2015, ‘Hoe Vlaams mag uw Nederlands zijn’, geeft als verklaring voor het VL fruitpap het NL-NL ‘fruithapje’. Dat is zoals Van Dale vroeger het VL schepen verklaarde met het NL-NL wethouder. (google2019: 73 hits in .BE voor ‘fruithapje’, de meeste reclame van Kruidvat en Albert Heijn)
kat, voor de ~ zijn kont: “Zomaar voor de kat zijn kont wat gaan trappen doen wij niet meer.” (Column Mark Coenen in De Morgen): 1) de uitdrukking is typisch NL (google2020: 5 in .BE) 2) in VL zou het dan toch ‘voor de kat haar kont’ zijn.
loszingen, zich loszingen van iets (NL-NL) voor loskomen van iets, zich onafhankelijk opstellen tegenover iets
“Johan is losgezongen van de krabbenmand die partijpolitiek is.” (H. Camps – De Morgen)
Het is een stuk over de John Crombez van de sp.a in een Vlaamse kwaliteitskrant voor een Vlaams lezerspubliek. Camps forceert zelfs het woord paljas om de Vlaamse context te benadrukken, maar kan dus toch niet nalaten het NL-NL te cultiveren.
mannelijk geslacht: Hij (NL) voor zij (VL): “No way. Dit kon mijn kat toch niet zijn. Maar hij was het wel!” (vrt.be)
Ook al is de titel vertaald uit het Engels, de kat is in VL nog altijd vrouwelijk. Dus zeker voor de Vlaamse Radio en Televisie.
misstand (NL-NL) voor mistoestand (standaardtaal in België)
“Zo wijst hij op William Binney, cryptoanalist bij de NSA, die misstanden aan het licht bracht.” (demorgen.be)
vrttaal.net: mistoestand: Standaardtaal in België; Algemeen Nederlands is: wantoestand; In Nederlands-Nederlands komt ook misstand voor. In België wordt die term nauwelijks gebruikt.
mobieltje (NL-NL) voor GSM (VL): … zwarte jeans, gympies, rugzakje, dikke sjaal, haar in een knot, mobieltje in de aanslag. (De Morgen – Danny Ilegems)
pinnen (NL-NL) voor betalen met bancontact, betalen met de kaart (kaart, met de ~ betalen) (VL). De labels zijn ondertussen wat achterhaald, o.a. door de ijver van de media:
In 2000 schrijft De Standaard: “Wat bedoelt een Nederlander met pinnen? In Vlaanderen haal je met je bankkaart geld uit de muur. In Nederland noemt men dat pinnen.”
In 2011 schrijven ze: “Cash betalen bij de bakker is passé, maar misschien geldt dat binnenkort ook voor pinnen met de beta (van proton – GG).”
reuring (NL-NL) voor beroering, ophef
“De klimaatmeisjes zorgen nog voor enige maatschappelijke reuring, maar een echte beweging is het nog niet.” (H. Camps – De Morgen)
Gratis Van Dale online: reu·ring (de; v) (Nederland):
1 gezellige drukte
2 beroering, ophef: wel van een beetje reuring houden
Sidonia (NL) versus Sidonie (VL): “Lambik, van nu af spreken wij beschaafd Nederlands en daarom wil ik voortaan Sidonia heten” Suske&Wiske (De nerveuze Nerviërs, p. 2) (Suske en Wiske)
zwager (NL-NL) voor schoonbroer (VL)
Het directe bevel tot de moordpartijen kregen ze van Protais Zigiranyirazo, de zwager van de Rwandese ex-president Juvénal Habyarimana (demorgen.be)
gratis Van Dale online: zwa·ger (de; m; meervoud: zwagers) (voornamelijk Nederland)
bloedworst, beuling
zie ook pens
Een andere naamsverandering valt op in de strip De geverniste zeerovers. Het personage ‘Kapitein Bloedpens’ wordt in de Standaardnederlandse uitgave ‘Kapitein Bloedworst’ genoemd. (Suske en Wiske)
Onze bloedpens is klaargemaakt volgens het traditionele recept: varkensvlees, vet, bloed, ui en gekruid met een mengeling van fijne kruiden. (remmans.be)
“Lambik, van nu af spreken wij beschaafd Nederlands en daarom wil ik voortaan Sidonia heten”
Een analyse van intralinguale vertalingen van Suske en Wiske-albums (1958-1998)
Masterproef aangeboden door Liesbeth VICCA tot het behalen van de graad van Master in het vertalen Duits-Spaans
Promotor: Elke BREMS Academiejaar 2016 – 2017
Interessante studie over de taal in de strips van Suske en Wiske in Vlaanderen (Belgisch-Nederlands), Nederland (Noord-Nederlands) en het Standaard Nederlands.
Dit lemma wordt als verwijslemma gebruikt bij woorden of uitdrukkingen die in de strip als Vlaams beschouwd worden (voorbeeld miljaar).
Verder hieronder enkele vermeldenswaardige passages van de tekst.
“Peter Van Gucht, de huidige scenarist van Suske en Wiske, lijkt zowel qua inhoud als qua taal geen immense veranderingen door te willen voeren (…). (Hij) laat de stripfiguren Standaardnederlands spreken, omdat dat volgens hem perfect past in de opvoedende taak die de strips van Suske en Wiske hebben”
bastaardvloek
Miljaar !
Zoals ze het hier zeggen. Vanmorgen begon het al goed: te laat aangezet naar het werk (iets na 7u) en ik was nog maar vertrokken of het begon te regenen. (uit een blog 30 september 2010)
Miljaar, je weet niet waar eerst kijken. Het spektakel droop eraf, het mooiste wat we dit jaar al gezien hebben." (nieuwsblad.be 20 dec. 2019)
Paul Geerts, de scenarist die Willy Vandersteen opvolgde, liet soms wel een ‘miljaar’ of ‘woeha’ toe, maar dat zal met de huidige scenarist niet meer gebeuren. (Suske en Wiske)
bastaardvloek
Miljaar !
Zoals ze het hier zeggen. Vanmorgen begon het al goed: te laat aangezet naar het werk (iets na 7u) en ik was nog maar vertrokken of het begon te regenen. (uit een blog 30 september 2010)
Miljaar, je weet niet waar eerst kijken. Het spektakel droop eraf, het mooiste wat we dit jaar al gezien hebben." (nieuwsblad.be 20 dec. 2019)
Paul Geerts, de scenarist die Willy Vandersteen opvolgde, liet soms wel een ‘miljaar’ of ‘woeha’ toe, maar dat zal met de huidige scenarist niet meer gebeuren. (Suske en Wiske)“Lambik, van nu af spreken wij beschaafd Nederlands en daarom wil ik voortaan Sidonia heten”
Een analyse van intralinguale vertalingen van Suske en Wiske-albums (1958-1998)
Masterproef aangeboden door Liesbeth VICCA tot het behalen van de graad van Master in het vertalen Duits-Spaans
Promotor: Elke BREMS Academiejaar 2016 – 2017
Interessante studie over de taal in de strips van Suske en Wiske in Vlaanderen (Belgisch-Nederlands), Nederland (Noord-Nederlands) en het Standaard Nederlands.
Dit lemma wordt als verwijslemma gebruikt bij woorden of uitdrukkingen die in de strip als Vlaams beschouwd worden.
Verder hieronder enkele vermeldenswaardige passages van de tekst.
“Peter Van Gucht, de huidige scenarist van Suske en Wiske, lijkt zowel qua inhoud als qua taal geen immense veranderingen door te willen voeren (…). (Hij) laat de stripfiguren Standaardnederlands spreken, omdat dat volgens hem perfect past in de opvoedende taak die de strips van Suske en Wiske hebben”
petroleum
Vlaamse uitspraak: klemtoon op de tweede lettergreep
zie ook wegcode
De verwarming kan niet aangestoken worden, de petrol is op.
> andere betekenis van petrol
Ook de Vlaming moet af en toe eens zijn woonst verlaten en hem in het openbaar begeven. Om van punt A naar punt B te geraken, moet hij een beroep doen op de wegcode, maar die verschilt in het Vlaams aanzienlijk van het Nederlands. In dit lemma bewaren we een overzicht van alle essentiële en minder essentiële terminologie en uitdrukkingen m.b.t. wegen en verkeer.
voertuigen:
cabriard
camion
camionette
crèmekar
decapotabel
geit
hollandse mercedes
ministadswagen
mobilhome
moto
motocyclette
opligger
otto
trottinette
velo
vlieger
wagen
wegen:
afdraai
autostrade
baan
baanvak
buurtweg
drievaksbaan
egelwegel
fietsostrade
gemeenteweg
gracht
heirbaan
kasseibaan
kasseiweg
kerkwegel
macadam
middenvak
ovalen punt
ovonde
rijbaan
rijvak
rondpunt
tarmac
trage weg
trottoir
tunnelkoker
tweevaksbaan
vak
velostrade
viervaksbaan
voetpad
wegel
wegenis
varia:
aan de klap
accident
achter de hoek
achterruitontdooiing
afdraaien
amortisseur
auto-accident
autoconstructeur
autocontrole
automatic
baancafé
baandancing
baanhotel
baanrestaurant
baanwinkel
baan, onder de ~
baarchoc
bache
banden leggen
banden steken
bedrijfswagen
betalend parkeren
bielle
blokrijden
bluts
blutsen
Bob
boîte
bollen
cabrioleren
camion, van de ~ gevallen
chappement
copiloot
corijder
depanneren
doorvlammen
dwarsen
een rijdende doodskist
embrayage
embrayeren
ertegen plakken
faar
firmawagen
frein
garagepoort
garagist
gardeboe
gat, in iemands ~ zitten
groene nummerplaat
handelaarsplaat
herspuiten
het hol van Pluto
ijsgang
janettenbak
kaartjesknipper
keuring
kilometriek
kreukelpaal
langs
lichten
loonwagen
maleur
maneuver
middenvakrijder
mobiliteitsknoop
monovolume
motard
moteur
naft
nummerplaat
occasie
omlegging
op den trein, tram, velo
petrol
pikkel
pinken
pinker
pinkers opzetten
pinklicht
plak
platten band
Porschist
ressort
rijmplek
rood licht
schouwing
schouwingsbewijs
sjieken bak
slijklap
smijten, alles dicht ~
sortie
soupape
staander
statie
stationeren
treinbegeleider
uitblutsen
uitbollen
verbodsteken
verkeersaccident
verkeersbelasting
verkeerscode
verkeershinder
verkeersinbreuk
verkeerswisselaar
vervangstuk
Vespist
vlammen
vis platinées
vitesse
vitessepook
volumewagen
voorbijsteken
voorruitontdooiing
waar men gaat langs Vlaamse wegen
wegbollen
wegeniswerken
wegenwerken
wet betreffende de politie over het wegverkeer
wisselstuk
z-plaat
> andere betekenis van wegcode
petroleum
zie ook wegcode
De verwarming kan niet aangestoken worden, de petrol is op.
> andere betekenis van petrol
bloedworst, beuling
zie ook pens
Een andere naamsverandering valt op in de strip De geverniste zeerovers. Het personage ‘Kapitein Bloedpens’ wordt in de Standaardnederlandse uitgave ‘Kapitein Bloedworst’ genoemd (zie Figuur 12). (masterproef Liesbeth VICCA)
Onze bloedpens is klaargemaakt volgens het traditionele recept: varkensvlees, vet, bloed, ui en gekruid met een mengeling van fijne kruiden. (remmans.be)
bloedworst
zie ook pens
Een andere naamsverandering valt op in de strip De geverniste zeerovers. Het personage ‘Kapitein Bloedpens’ wordt in de Standaardnederlandse uitgave ‘Kapitein Bloedworst’ genoemd (zie Figuur 12). (masterproef Liesbeth VICCA)
Onze bloedpens is klaargemaakt volgens het traditionele recept: varkensvlees, vet, bloed, ui en gekruid met een mengeling van fijne kruiden. (remmans.be)
bloedworst
zie ook: bloeling, bloedtrip, zwarte/rode trip, bloedpens, zwarte/rode pens, pensenkermis
Gaan we die beulingen nog op de barbecue leggen?
Hollandisme: “Nederlands-Nederlands van karakter zijn en buiten Nederland onbekend, ongebruikelijk of stilistisch zwaar gemarkeerd zijn. Tegenhangers zijn belgicismen en surinamismen. Voorbeeld: ‘hartstikke’ is in Nederland een gebruikelijk bijwoord, maar in Vlaanderen niet. Het wordt daar als hollandisme beschouwd.” (Wikipedia)
We verzamelen voorbeelden van pers, media en schrijvers die voor een Vlaams publiek Nederlands-Nederlandse alternatieven gebruiken, zelfs daar waar Standaard Vlaamse (standaardtaal in België) of gewoon door Vlamingen gebruikte Standaard Nederlandse alternatieven voorhanden zijn.
Voorbeelden alfabetisch gesorteerd op de NL-NL term of uitdrukking
fruithapje: DS2015, ‘Hoe Vlaams mag uw Nederlands zijn’, geeft als verklaring voor het VL fruitpap het NL-NL ‘fruithapje’. Dat is zoals Van Dale vroeger het VL schepen verklaarde met het NL-NL wethouder. (google2019: 73 hits in .BE voor ‘fruithapje’, de meeste reclame van Kruidvat en Albert Heijn)
kat, voor de ~ zijn kont: “Zomaar voor de kat zijn kont wat gaan trappen doen wij niet meer.” (Column Mark Coenen in De Morgen): 1) de uitdrukking is typisch NL (google2020: 5 in .BE) 2) in VL zou het dan toch ‘voor de kat haar kont’ zijn.
loszingen, zich loszingen van iets (NL-NL) voor loskomen van iets, zich onafhankelijk opstellen tegenover iets
“Johan is losgezongen van de krabbenmand die partijpolitiek is.” (H. Camps – De Morgen)
Het is een stuk over de John Crombez van de sp.a in een Vlaamse kwaliteitskrant voor een Vlaams lezerspubliek. Camps forceert zelfs het woord paljas om de Vlaamse context te benadrukken, maar kan dus toch niet nalaten het NL-NL te cultiveren.
mannelijk geslacht: Hij (NL) voor zij (VL): “No way. Dit kon mijn kat toch niet zijn. Maar hij was het wel!” (vrt.be)
Ook al is de titel vertaald uit het Engels, de kat is in VL nog altijd vrouwelijk. Dus zeker voor de Vlaamse Radio en Televisie.
misstand (NL-NL) voor mistoestand (standaardtaal in België)
“Zo wijst hij op William Binney, cryptoanalist bij de NSA, die misstanden aan het licht bracht.” (demorgen.be)
vrttaal.net: mistoestand: Standaardtaal in België; Algemeen Nederlands is: wantoestand; In Nederlands-Nederlands komt ook misstand voor. In België wordt die term nauwelijks gebruikt.
mobieltje (NL-NL) voor GSM (VL): … zwarte jeans, gympies, rugzakje, dikke sjaal, haar in een knot, mobieltje in de aanslag. (De Morgen – Danny Ilegems)
pinnen (NL-NL) voor betalen met bancontact, betalen met de kaart (kaart, met de ~ betalen) (VL). De labels zijn ondertussen wat achterhaald, o.a. door de ijver van de media:
In 2000 schrijft De Standaard: “Wat bedoelt een Nederlander met pinnen? In Vlaanderen haal je met je bankkaart geld uit de muur. In Nederland noemt men dat pinnen.”
In 2011 schrijven ze: “Cash betalen bij de bakker is passé, maar misschien geldt dat binnenkort ook voor pinnen met de beta (van proton – GG).”
reuring (NL-NL) voor beroering, ophef
“De klimaatmeisjes zorgen nog voor enige maatschappelijke reuring, maar een echte beweging is het nog niet.” (H. Camps – De Morgen)
Gratis Van Dale online: reu·ring (de; v) (Nederland):
1 gezellige drukte
2 beroering, ophef: wel van een beetje reuring houden
Sidonia (NL) versus Sidonie (VL): “Lambik, van nu af spreken wij beschaafd Nederlands en daarom wil ik voortaan Sidonia heten” Suske&Wiske (De nerveuze Nerviërs, p. 2)
zwager (NL-NL) voor schoonbroer (VL)
Het directe bevel tot de moordpartijen kregen ze van Protais Zigiranyirazo, de zwager van de Rwandese ex-president Juvénal Habyarimana (demorgen.be)
gratis Van Dale online: zwa·ger (de; m; meervoud: zwagers) (voornamelijk Nederland)
nieuwsgierigaard
uitspraak: klik op het pijltje
zie ook: kreuzeneus, curieuzeneuzemosterdpot, curieuzeneusiteit
Moeit u eens met uw eigen zaken, curieuzeneus!
Hij wil altijd alles weten en zien, hij is een echte curieuzeneus.
contaminatie van curieuzeneus en curieusiteit
ook curieuzeneuziteit, curieuzeneuzeteit
ge gaat niet meer kunnen slapen van curieuzeneusiteit.(de heerenenbo)
Maar ik kan mijn curieuzeneusiteit nog even de baas dus ik klik lekker nog niet op de link. (twipu)
gewoon uit curieuzeneuziteit: kennen jullie vrouwen die AirSoft spelen? (9lives.be)
Huis-bezoekjes uit curieuzeneuzeteit. Een supergezellig familieontbijt (met eetwedstrijd). (evelien.wordpress.com)
nieuwsgierigheid, curieuzigheid
afgeleid van curieus
uitspraak: kur-i-eu-zi-teit, ker-i-eu-zi-teit, ker-i-eu-ze-teit, …
zie ook curieuzeneusiteit
Puur uit curieuzeteit, hoe hedde da nu eigentlijk gedaan?
Ook de Vlaming heeft al eens last van kwaaltjes allerhande, maar zowel voor de aandoeningen als voor de remedies verschilt zijn taalgebruik van het Nederlands. Overigens put de Vlaming, in tegenstelling tot de Nederlander, zijn scheldarsenaal helemaal niet uit ziektes. In dit lemma bewaren we een overzicht van allerlei Vlaamse terminologie gelieerd aan de gezondheidszorg.
aandoeningen:
appendicite
attak
bommaziekte
buikstorm
brand
bronchite
cellulite
crise
deshydratatie
deurvlogentheid
dikoor
draaiing
fleuris
geestesgestoord
geraaktheid
griepig
kerkhofblommen
kiekeborst
kiekhoest
klierkoorts
knikkebolziekte
nevenverschijnsel
notarisziekte
plekken
’t pootje
rattenziekte
rodehond
sinusite
slaptitude
slepende ziekte
vallende ziekte
valling
vuil ziekte
wateroog
onechte aandoeningen:
hypo
jupilitis
manzjenieziekte
Sinte-Medunkt
vanbrustum
het menselijk lichaam:
billen
karuur
kas
kop
vel
wervelzuil
wijsheidstanden
gezondheidsverlening:
arbeidsgeneesheer
baxter
cocoonvaccinatie
collocatie
dokteres
dokter van wacht
dokteur
doktoor
gasthuis
Het Vlaamse Kruis
honderd
hospitaal
hospitalisatie
huisapotheker
huisartsenwachtpost
intensieve
intensieve zorgen
internering
kliniek
materniteit
medicijnen
moederhuis
mug
palliatieve
pikuur
plaasterspecialist(e)
plakker
recupereren
senologie
spoed
spoedarts
tandplaaster
urgentiearts
vloed
wasdom
zorgen
zothuis
documenten:
dixitattest
doktersbriefje
gmd
maagdelijkheidsattest
sis-kaart
ziekenbrief
uitdrukkingen:
beterhand, aan de ~ zijn
klot, van zijne ~ vallen
laste, ten ~ van de patiënt
losbreken
mensen, het zit onder de ~
vallen, van zijnzelve ~
sus, van zijne ~ draaien
ziek vallen
ziek vieren
varia:
Bednet
berechten
b-fast
center
coronacoalitie
disponibiliteit
gezondheidsfactuur
hospitalisatieverzekering
medische bijpremie
mutualiteit
noodnummer
pyjamadag
Riziv
sanitair
systeem
voos
ziekenbond
ziekenkas
-
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.