Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
Willen wordt vervoegd als volgt:
ik wil (wul)
gij wilt (wult)
hij/zij/het wilt (wult)
wijlie willen (wullen)
gijlie wilt (wult)
zijlie willen (wullen)
Er zijn zeer veel uitspraakvariaties mogelijk.
Woordenboek der Nederlandsche Taal: De analogische vorm (hij) wilt, die in het Middelnederlands voor Brabant geattesteerd is, wordt, naast (hij) wil, tamelijk frequent aangetroffen in de 16de en de eerste helft van de 17de e., en is thans gewestelijk nog gewoon in Vlaams-België en Nederlands-Limburg.
taaladvies.net: In sommige delen van het taalgebied wordt de t in de spreektaal toegevoegd bij de derde persoon enkelvoud van willen: hij wilt. Deze vorm is geen standaardtaal.
Het wilt maar niet regenen, alles gaat kapot van de droogte.
Wa wulde nei dat em doe veu ei?
Wat wilt ge dat hij doet voor u?
stro
Woordenboek der Nederlandsche Taal: In tal van vlaamse en brabantse dialekten komt strood (stroot) voor, waarvan de oorsprong niet duidelijk is.
uitspraak in Antwerpen: klik op de luidspreker (of het puzzelstukje)
Het stroot, voor het strooien dak te herstellen, ligt al gereed in de voorhof.
> andere betekenis van stroot
keel, strot
uitspraak in Antwerpen: klik op de luidspreker (of het puzzelstukje)
Komt net zoals “strot” van het Engelse “throat”
Stroot is thans gewestelijk nog in gebruik.
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
Middelnederlands strot(te). Daarnaast in ’t Middelnederlands strote, stroot, dat tot in de 17de eeuw, althans in geschrifte, zeer verbreid was.
Die brakke spinazie krijg ik niet door m’n stroot. Ge hebt er een handsvol zout bijgedaan ipv. een snuifje.
’A’ge ni oeppast groebbel (groebbelen) ‘k ’a sebiet bâ a stroot!’ (Booms)
> andere betekenis van stroot
strot, stroot, keel, stem, schuurdeur
Regio: enkel en alleen in Lier en streken rond Lier
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
In verschillende Middelnederlandse geschriften en ook bij Kiliaan komen vormen voor met metathesis: storte, sterte, starte enz. Volgens Schuermans (1865-1870) zegt men in den omtrek van Lier nog stort.
Die zangeres zal haar stort eens openzetten; ze zingt niet goed maar ze zingt toch hard.
Iemand met een groot stort is iemand met een heel luide stem.
strot, stroot, keel, stem, schuurdeur
Regio: enkel en alleen in Lier en streken rond Lier
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
In verschillende Middelnederlandse geschriften en ook bij Kiliaan komen vormen voor met metathesis: storte, sterte, starte enz.Volgens Schuermans (1865-1870) zegt men in den omtrek van Lier nog stort.
Die zangeres zal haar stort eens openzetten; ze zingt niet goed maar ze zingt toch hard.
Iemand met een groot stort is iemand met een heel luide stem.
nurks, onvriendelijk iemand
Woordenboek der Nederlandsche Taal: hartenvreter
— HARTVRETER; in gewestelijken vorm HERTEFRETTER — Uit Hart, en Vreter.
Gemelijk persoon; kniesoor; knorrepot (zie Schuermans (1865-1870) en De Bo (1873)).
Maakt mij lam aan armen en beenen! Dan zult gij blij zijn, eh, hartvreters? Dan zult gij lachen, eh, monsters? Conscience (ed. 1867).
Van Dale 2014 vermeldt “hartenvreter” als gewestelijk
veel verschillende uitspraken zie ettefretter
Zie ook eurk, nurk
Vergeleken bij die magere hartvreter uit Genève, vanwaar de koekoeksklokken komen die je in de tombola van de middenstand kunt winnen, is Luther een lompe stier in de theologische santekraam. (Hubert Lampo, “De man die van nergens kwam”)
Hij noemde mijn vader een hartvreter. Uitschieten tegen zijn vrouw was zijn voorrecht en daarmee basta. (Jef Geeraerts, “Gangreen”)
Een hartvreter (nen ètfreitter) is een nors uitziend persoon die in alles zijn kas opvreet, die dus zeer nerveus is in alles en alleen het accent legt op het ongunstige… (Politicsinfo.be)
zie kas, zijn ~ opvreten
loswringen, losbreken
vgl ook bruëken
Kempen: losbruëken
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
Losbraken, losbreken.
- Den dief is losgebraakt, Cornelissen-Vervliet.
- Maakt de, koei goe’ vast, da’ ze nie’ los en braakt, Ald.
Pas op! Den hond is losgebraakt.
vermengen, mengelen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: vermengelen
— vermingelen —, Van mengelen met ver- of frequentatief van vermengen. Middelnederlands vermengelen. Het woord werd na de 17de e. nog slechts gewestelijk in Vlaams-België en Sittard, en daarnaast in Winkler, Oud Ned. 64 (1888) aangetroffen.
Als ge dat huis zag, alle stijlen door elkaar vermengeld, dat trok echt op niks…
voeding
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Modern lemma: inslag
znw. m. Middelnederlands inslach. Van Inslaan. In verschillende beteekenissen, abstract en concreet.
- Wat men naar binnen, te lijve slaat: eten, voedsel, kost. In deze betekenis in Noord-Nederland onbekend.
“Pap en soepe en wortels is zachten inslag.”
“De boden hebben daar goeden inslag.”
“Hij krijgt thuis geenen inslag genoeg.”
Ge zijt veel te mager, ge moet wat meer inslag hebben.
pulken, peuteren, kleine stukjes aftrekken, afprutsen, krabben
zn: het gepul
puller: iemand die pult
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
Stellig het grondwoord van pulken en nauwverwant met puilen. Alleen gewestelijk in Zuid-Nederland. ”Met de nagels, met een mesje enz. aan iets peuteren of plukken” (Cornelissen-Vervliet)
Etymologiebank, bij pulken:
Wellicht is pullen de oorspronkelijke vorm en is pulken daarvan afgeleid met een k-achtervoegsel. Als de oorspronkelijke betekenis van pullen ‘trekken’ is, is dit woord verwant met Engels pull ‘trekken’ < Oudengels pullian ‘plukken, trekken’ en met Middelnederduits pülen ‘lospeuteren’. De verdere herkomst is dan onbekend.
Een andere, meer waarschijnlijke, mogelijkheid is dat het woord teruggaat op hetzelfde vulgair-Latijnse woord *piluccare ‘uitpluizen, pellen, plukken’ als ? plukken, zie aldaar. Pulken is dan een vorm met metathese.
Toen mijn dochter klein was, pulde ze altijd met haar klein wijsvingertje stukjes uit het vers ongesneden brood.
Gij, kleine puller, nu is er een gat in mijn tafellaken.
Dat gepul aan dat behangpapier moet stoppen. Straks kan ik terug gaan plekken.
Haakes (zie: bweik), dieje zit in zijne neus te pullen. (De Ronnekes, 13 juli 2014)
pulken, peuteren, kleine stukjes aftrekken, afprutsen, krabben
zn: het gepul
puller: iemand die pult
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
Stellig het grondwoord van pulken en nauwverwant met puilen. Alleen gewestelijk in Zuid-Nederland. ”Met de nagels, met een mesje enz. aan iets peuteren of plukken” (Cornelissen-Vervliet)
etymologiebank:
pulken ww. ‘peuteren’
Nnl. pulken: ‘peuteren’ in sy pulkt in haar Neus (1706; WNT)
gewestelijk in zuidelijke dialecten ook pullen ‘id.’ (1893; WNT).
Wellicht is pullen de oorspr. vorm en is pulken daarvan afgeleid met een k-achtervoegsel. Als de oorspr. betekenis van pullen ‘trekken’ is, is dit woord verwant met Engels pull ‘trekken’ < Oudengels pullian ‘plukken, trekken’ en met Middelnederduits pülen ‘lospeuteren’. De verdere herkomst is dan onbekend. Een andere, meer waarschijnlijke, mogelijkheid is dat het woord teruggaat op hetzelfde vulgair-Latijnse woord *piluccare ‘uitpluizen, pellen, plukken’ als ? plukken, zie aldaar. Pulken is dan een vorm met metathese.
Toen mijn dochter klein was, pulde ze altijd met haar klein wijsvingertje stukjes uit het vers ongesneden brood.
Gij, kleine puller, nu is er een gat in mijn tafellaken.
Dat gepul aan dat behangpapier moet stoppen. Straks kan ik terug gaan plekken.
Haakes (zie: bweik), dieje zit in zijne neus te pullen. (De Ronnekes, 13 juli 2014)
de kleine zelfstandige
zie ook uitbaten, uitbaatster
vgl de grote mannen
Voor de kleine uitbater is het moeilijk knokken tegenover de uitbaters van een grote supermarkt of een winkelketen.
De kleine uitbaters. (West-Vlaming 31 Mei 1930; Woordenboek der Nederlandsche Taal).
“Mijnkathedralen zijn kerkgebouwen die gebouwd zijn door de mijnmaatschappijen van het Kempens steenkoolbekken in Belgisch-Limburg in de wijken (cités) die ze voor hun werknemers aanlegden.” (Wikipedia)
Klik op de afbeelding
Mijnkathedraal Christus Koningkerk in Waterschei
De enorme kerken die tijdens het Interbellum in opdracht van de Limburgse steenkoolmijnen worden gebouwd, staan bekend als mijnkathedralen. Het zijn geen echte kathedralen, ze worden zo genoemd omwille van hun monumentale uitstraling en omvang. Er zijn er vijf; één in Winterslag, één in Eisden, één in Zwartberg, één in Waterschei en één in Beringen. De mijnkathedraal van Beringen, of de Sint-Theodarduskerk, is de jongste van de vijf. (vrt.be)
De 53 meter hoge toren van de mijnkathedraal staat al een jaar in de steigers. (nieuwsblad.be)
In de imposante mijnkathedraal Sint-Theodardus is een ploeg arbeiders aan het werk om de veertien panelen met glasramen te demonteren. (hln.be)
(verouderd)
ook fröbelklas/Fröbelklas
zie ook freubel
→Friederich Fröbel 1782-1852
Niet aan elke school was vroeger een freubelklas verbonden.
Dan voeren we een taaltest in voor de freubelklas, stampvoette Ben. (Mark Coenen – De Morgen)
“Lambik, van nu af spreken wij beschaafd Nederlands en daarom wil ik voortaan Sidonia heten”
Een analyse van intralinguale vertalingen van Suske en Wiske-albums (1958-1998)
Masterproef aangeboden door Liesbeth VICCA tot het behalen van de graad van Master in het vertalen Duits-Spaans
Promotor: Elke BREMS Academiejaar 2016 – 2017
Interessante studie over de taal in de strips van Suske en Wiske in Vlaanderen (Belgisch-Nederlands), Nederland (Noord-Nederlands) en het Standaard Nederlands.
Dit lemma wordt als verwijslemma gebruikt bij woorden of uitdrukkingen die in de strip als Vlaams beschouwd worden. Zie voorbeelden lemma’s of reacties: ajuin (scheldwoord); goesting; miljaar; vent; verwittigen; weeral; zaag, een ~ spannen; ziekenkas.
Verder hieronder enkele vermeldenswaardige passages van de tekst.
“Peter Van Gucht, de huidige scenarist van Suske en Wiske, lijkt zowel qua inhoud als qua taal geen immense veranderingen door te willen voeren (…). (Hij) laat de stripfiguren Standaardnederlands spreken, omdat dat volgens hem perfect past in de opvoedende taak die de strips van Suske en Wiske hebben”
“In de Vlaamse strip drinkt Lambik ‘gin’, maar in de Standaardnederlandse uitgave drinkt hij ‘jenever’.
Figuur 23. Gin wordt jenever (De geverniste zeerovers, p. 21). Een klein beetje kennis van de geschiedenis en van jenever kan de vertaling van het CSE (Cultureel Specifieke Elementen, GG) verklaren. Jenever is een Nederlandse drank.”
“Ten slotte is er in dit prentje een wijziging aan de onomatopee doorgevoerd. ‘Ploup’ in de Vlaamse strip wordt ‘Plop’ in de Standaardnederlandse versie.”
“Lambik, van nu af spreken wij beschaafd Nederlands en daarom wil ik voortaan Sidonia heten”
Een analyse van intralinguale vertalingen van Suske en Wiske-albums (1958-1998)
Masterproef aangeboden door Liesbeth VICCA tot het behalen van de graad van Master in het vertalen Duits-Spaans
Promotor: Elke BREMS Academiejaar 2016 – 2017
Interessante studie over de taal in de strips van Suske en Wiske in Vlaanderen (Belgisch-Nederlands), Nederland (Noord-Nederlands) en het Standaard Nederlands.
Dit lemma wordt als verwijslemma gebruikt bij woorden of uitdrukkingen die in de strip als Vlaams beschouwd worden. Zie voorbeelden lemma’s of reacties: ajuin (scheldwoord); goesting; miljaar; vent; verwittigen; zaag, een ~ spannen; ziekenkas.
Verder hieronder enkele vermeldenswaardige passages van de tekst.
“Peter Van Gucht, de huidige scenarist van Suske en Wiske, lijkt zowel qua inhoud als qua taal geen immense veranderingen door te willen voeren (…). (Hij) laat de stripfiguren Standaardnederlands spreken, omdat dat volgens hem perfect past in de opvoedende taak die de strips van Suske en Wiske hebben”
“In de Vlaamse strip drinkt Lambik ‘gin’, maar in de Standaardnederlandse uitgave drinkt hij ‘jenever’.
Figuur 23. Gin wordt jenever (De geverniste zeerovers, p. 21). Een klein beetje kennis van de geschiedenis en van jenever kan de vertaling van het CSE (Cultureel Specifieke Elementen, GG) verklaren. Jenever is een Nederlandse drank.”
“Ten slotte is er in dit prentje een wijziging aan de onomatopee doorgevoerd. ‘Ploup’ in de Vlaamse strip wordt ‘Plop’ in de Standaardnederlandse versie.”
“Lambik, van nu af spreken wij beschaafd Nederlands en daarom wil ik voortaan Sidonia heten”
Een analyse van intralinguale vertalingen van Suske en Wiske-albums (1958-1998)
Masterproef aangeboden door Liesbeth VICCA tot het behalen van de graad van Master in het vertalen Duits-Spaans
Promotor: Elke BREMS Academiejaar 2016 – 2017
Interessante studie over de taal in de strips van Suske en Wiske in Vlaanderen (Belgisch-Nederlands), Nederland (Noord-Nederlands) en het Standaard Nederlands.
Dit lemma wordt als verwijslemma gebruikt bij woorden of uitdrukkingen die in de strip als Vlaams beschouwd worden. Zie voorbeelden lemma’s of reacties: ajuin (scheldwoord), goesting, miljaar, vent, verwittigen, zaag, een ~ spannen, ziekenkas.
Verder hieronder enkele vermeldenswaardige passages van de tekst.
“Peter Van Gucht, de huidige scenarist van Suske en Wiske, lijkt zowel qua inhoud als qua taal geen immense veranderingen door te willen voeren (…). (Hij) laat de stripfiguren Standaardnederlands spreken, omdat dat volgens hem perfect past in de opvoedende taak die de strips van Suske en Wiske hebben”
“In de Vlaamse strip drinkt Lambik ‘gin’, maar in de Standaardnederlandse uitgave drinkt hij ‘jenever’.
Figuur 23. Gin wordt jenever (De geverniste zeerovers, p. 21). Een klein beetje kennis van de geschiedenis en van jenever kan de vertaling van het CSE (Cultureel Specifieke Elementen, GG) verklaren. Jenever is een Nederlandse drank.”
“Ten slotte is er in dit prentje een wijziging aan de onomatopee doorgevoerd. ‘Ploup’ in de Vlaamse strip wordt ‘Plop’ in de Standaardnederlandse versie.”
“Lambik, van nu af spreken wij beschaafd Nederlands en daarom wil ik voortaan Sidonia heten”
Een analyse van intralinguale vertalingen van Suske en Wiske-albums (1958-1998)
Masterproef aangeboden door Liesbeth VICCA tot het behalen van de graad van Master in het vertalen Duits-Spaans
Promotor: Elke BREMS Academiejaar 2016 – 2017
Interessante studie over de taal in de strips van Suske en Wiske in Vlaanderen (Belgisch-Nederlands), Nederland (Noord-Nederlands) en het Standaard Nederlands.
Dit lemma wordt als verwijslemma gebruikt bij woorden of uitdrukkingen die in de strip als Vlaams beschouwd worden. Zie voorbeelden lemma’s of reacties: ajuin (scheldwoord), goesting, miljaar, vent, verwittigen, ziekenkas.
Verder hieronder enkele vermeldenswaardige passages van de tekst.
“Peter Van Gucht, de huidige scenarist van Suske en Wiske, lijkt zowel qua inhoud als qua taal geen immense veranderingen door te willen voeren (…). (Hij) laat de stripfiguren Standaardnederlands spreken, omdat dat volgens hem perfect past in de opvoedende taak die de strips van Suske en Wiske hebben”
“In de Vlaamse strip drinkt Lambik ‘gin’, maar in de Standaardnederlandse uitgave drinkt hij ‘jenever’.
Figuur 23. Gin wordt jenever (De geverniste zeerovers, p. 21). Een klein beetje kennis van de geschiedenis en van jenever kan de vertaling van het CSE (Cultureel Specifieke Elementen, GG) verklaren. Jenever is een Nederlandse drank.”
“Ten slotte is er in dit prentje een wijziging aan de onomatopee doorgevoerd. ‘Ploup’ in de Vlaamse strip wordt ‘Plop’ in de Standaardnederlandse versie.”
“Lambik, van nu af spreken wij beschaafd Nederlands en daarom wil ik voortaan Sidonia heten”
Een analyse van intralinguale vertalingen van Suske en Wiske-albums (1958-1998)
Masterproef aangeboden door Liesbeth VICCA tot het behalen van de graad van Master in het vertalen Duits-Spaans
Promotor: Elke BREMS Academiejaar 2016 – 2017
Interessante studie over de taal in de strips van Suske en Wiske in Vlaanderen (Belgisch-Nederlands), Nederland (Noord-Nederlands) en het Standaard Nederlands.
Dit lemma wordt als verwijslemma gebruikt bij woorden of uitdrukkingen die in de strip als Vlaams beschouwd worden. Zie voorbeelden lemma’s of reacties: ajuin (scheldwoord), goesting, miljaar, vent, verwittigen, ziekenkas.
Verder hieronder enkele vermeldenswaardige passages van de tekst.
“Peter Van Gucht, de huidige scenarist van Suske en Wiske, lijkt zowel qua inhoud als qua taal geen immense veranderingen door te willen voeren (…). (Hij) laat de stripfiguren Standaardnederlands spreken, omdat dat volgens hem perfect past in de opvoedende taak die de strips van Suske en Wiske hebben”
In de Vlaamse strip drinkt Lambik ‘gin’, maar in de Standaardnederlandse uitgave drinkt hij ‘jenever’.
Figuur 23. Gin wordt jenever (De geverniste zeerovers, p. 21). Een klein beetje kennis van de geschiedenis en van jenever kan de vertaling van het CSE (Cultureel Specifieke Elementen, GG) verklaren. Jenever is een Nederlandse drank.
“Lambik, van nu af spreken wij beschaafd Nederlands en daarom wil ik voortaan Sidonia heten”
Een analyse van intralinguale vertalingen van Suske en Wiske-albums (1958-1998)
Masterproef aangeboden door Liesbeth VICCA tot het behalen van de graad van Master in het vertalen Duits-Spaans
Promotor: Elke BREMS Academiejaar 2016 – 2017
Interessante studie over de taal in de strips van Suske en Wiske in Vlaanderen (Belgisch-Nederlands), Nederland (Noord-Nederlands) en het Standaard Nederlands.
Dit lemma wordt als verwijslemma gebruikt bij woorden of uitdrukkingen die in de strip als Vlaams beschouwd worden. Zie voorbeelden lemma’s of reacties: miljaar, verwittigen, ziekenkas.
Verder hieronder enkele vermeldenswaardige passages van de tekst.
“Peter Van Gucht, de huidige scenarist van Suske en Wiske, lijkt zowel qua inhoud als qua taal geen immense veranderingen door te willen voeren (…). (Hij) laat de stripfiguren Standaardnederlands spreken, omdat dat volgens hem perfect past in de opvoedende taak die de strips van Suske en Wiske hebben”
In de Vlaamse strip drinkt Lambik ‘gin’, maar in de Standaardnederlandse uitgave drinkt hij ‘jenever’.
Figuur 23. Gin wordt jenever (De geverniste zeerovers, p. 21). Een klein beetje kennis van de geschiedenis en van jenever kan de vertaling van het CSE (Cultureel Specifieke Elementen, GG) verklaren. Jenever is een Nederlandse drank.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
