Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #29411

    pestbelasting
    (zn. v.; ~en)

    belastingen die ondernemers treffen bvb op bedrijfswagens en de liquidatiebonus
    meer alg.: vermeende onnodige belastingen die als pesterij beschouwd worden

    NL-equivalent: ondernemertje pesten
    zie ook liquidatietaks

    Bent u niet in de fout gegaan met enkele concrete maatregelen die erg slecht gevallen zijn? Open Vld heeft het over ‘pestbelastingen’. (intervieuw Di Rupo in de Morgen)

    Reynders in De Standaard: “De ‘pestbelasting’ is niet toevallig een Vlaamse uitdrukking. Er zijn meer bedrijfswagens in de provincie Antwerpen dan in heel Wallonië.”

    Open VLD klaagt gemeentelijke “pestbelastingen” aan, VVSG nuanceert: “Lokale belastingen zijn belangrijk voor gemeenten” (vrt.be – 2020)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 22 Feb 2020 12:26
    0 reactie(s)

    #29412

    pestbelasting
    (zn. v.; ~en)

    belastingen die ondernemers treffen bvb op bedrijfswagens en de liquidatiebonus
    NL-equivalent: ondernemertje pesten
    zie ook liquidatietaks

    Bent u niet in de fout gegaan met enkele concrete maatregelen die erg slecht gevallen zijn? Open Vld heeft het over ‘pestbelastingen’. (intervieuw Di Rupo in de Morgen)

    Reynders in De Standaard: “De ‘pestbelasting’ is niet toevallig een Vlaamse uitdrukking. Er zijn meer bedrijfswagens in de provincie Antwerpen dan in heel Wallonië.”

    Open VLD klaagt gemeentelijke “pestbelastingen” aan, VVSG nuanceert: “Lokale belastingen zijn belangrijk voor gemeenten” (vrt.be – 2020)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 22 Feb 2020 12:24
    0 reactie(s)

    #29413

    pestbelasting
    (neologisme)

    belastingen die ondernemers treffen bvb op bedrijfswagens en de liquidatiebonus
    NL-equivalent: ondernemertje pesten
    zie ook liquidatietaks

    Bent u niet in de fout gegaan met enkele concrete maatregelen die erg slecht gevallen zijn? Open Vld heeft het over ‘pestbelastingen’. (intervieuw Di Rupo in de Morgen)

    Reynders in De Standaard: “De ‘pestbelasting’ is niet toevallig een Vlaamse uitdrukking. Er zijn meer bedrijfswagens in de provincie Antwerpen dan in heel Wallonië.”

    Open VLD klaagt gemeentelijke “pestbelastingen” aan, VVSG nuanceert: “Lokale belastingen zijn belangrijk voor gemeenten” (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 22 Feb 2020 12:24
    0 reactie(s)

    #29414

    klachtmisdrijf
    (zn. o.; ~misdrijven)

    (jur.) een misdrijf waarvoor vervolging enkel kan als er een formele klacht over ingediend wordt (bv. laster en eerroof)

    NL: klachtdelict

    Sinds een wetswijziging in 2016 is belaging niet langer een klachtmisdrijf. (demorgen.be)

    In België spreekt men van een klachtmisdrijf (of nog: privaat misdrijf). Ook hier is een formele klacht vereist om tot vervolging te kunnen overgaan. (wikipdia)

    De Kamercommissie Justitie heeft vandaag unaniem een wetsvoorstel goedgekeurd waardoor pesten niet langer een klachtmisdrijf is. (hln.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 22 Feb 2020 12:19
    0 reactie(s)

    #29415

    contractueel
    (de ~ (m.), -uelen)

    arbeidscontractant, tijdelijk ambtenaar
    verkorting van contractueel ambtenaar

    antoniem statutair

    Van Dale 2016 online:BE

    < Frans contractuel

    In uitvoering van de wet van 20 februari 1990 betreffende het personeel van de overheidsdiensten en van sommige instellingen van openbaar nut en de wet van 10 april 1995 betreffende de herverdeling van de arbeid in de openbare sector, zijn er ook op het ministerie van Financiën meerdere contractuelen in dienst.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 22 Feb 2020 09:44
    0 reactie(s)

    #29416

    contractueel
    (de ~ (m.), -uelen)

    arbeidscontractant, tijdelijk ambtenaar
    verkorting van contractueel ambtenaar

    antonym statutair

    Van Dale 2016 online:BE

    < Frans contractuel

    In uitvoering van de wet van 20 februari 1990 betreffende het personeel van de overheidsdiensten en van sommige instellingen van openbaar nut en de wet van 10 april 1995 betreffende de herverdeling van de arbeid in de openbare sector, zijn er ook op het ministerie van Financiën meerdere contractuelen in dienst.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 22 Feb 2020 09:43
    0 reactie(s)

    #29417

    contractueel ambtenaar
    (begrip)

    Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België: een ambtenaar met een arbeidsovereenkomst voor bepaalde of onbepaalde tijd

    verkort contractueel

    antoniem statutair ambtenaar

    Een contractueel ambtenaar geniet een pensioen van de Rijksdienst voor pensioenen, alsof hij in de privésector zou gewerkt hebben. (ethias.be)

    De positie van een contractueel ambtenaar is gebaseerd op een arbeidsovereenkomst. (omnirecht.be)

    Zonder dat aanvullend pensioen zou een contractueel ambtenaar zo’n zestig procent van het pensioen van een vast benoemde krijgen. (nieuwsblad.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 22 Feb 2020 09:38
    0 reactie(s)

    #29418

    statutair ambtenaar
    (begrip)

    Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België: een ambtenaar met een vaste aanstelling

    verkort: statutair

    antonym: contractueel ambtenaar

    zie ook statutair personeel

    De ambtenaren die voor de Vlaamse overheid of de lokale besturen werken, hebben verschillende statuten: de ene is statutair ambtenaar, de andere contractueel. (hln.be)

    Wanneer hij ziek wordt, moet een statutair ambtenaar eerst zijn ziektedagen “opbruiken”. (nn.be)

    Geldelijke anciënniteit bouw je automatisch op tijdens je loopbaan, zowel als contractueel en als statutair ambtenaar.(vlaanderen.be)

    Het is zo dat een statutair ambtenaar gemiddeld een hoger wettelijk brutopensioen heeft dan een doorsnee werknemer of zelfstandige. (acodonline.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 22 Feb 2020 09:34
    0 reactie(s)

    #29419

    statutair
    (zn. m.; ~en)

    een statutair ambtenaar

    De patronale bijdrage voor een statutair is bovendien gunstiger dan die voor een contractueel. (acod.be)

    Contractuelen en statutairen starten met hetzelfde brutoloon, maar er zijn 2 verschillen. (leuven.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 22 Feb 2020 09:33
    0 reactie(s)

    #29420

    statutair ambtenaar
    (begrip)

    Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België: een ambtenaar met een vaste aanstelling

    verkort: statutair

    antonym: contractueel ambtenaar

    zie ook statutair personeel

    De ambtenaren die voor de Vlaamse overheid of de lokale besturen werken, hebben verschillende statuten: de ene is statutair ambtenaar, de andere contractueel. (hln.be)

    Wanneer hij ziek wordt, moet een statutair ambtenaar eerst zijn ziektedagen “opbruiken”. (nn.be)

    Geldelijke anciënniteit bouw je automatisch op tijdens je loopbaan, zowel als contractueel en als statutair ambtenaar.(vlaanderen.be)

    Het is zo dat een statutair ambtenaar gemiddeld een hoger wettelijk brutopensioen heeft dan een doorsnee werknemer of zelfstandige. (acodonline.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 22 Feb 2020 09:30
    0 reactie(s)

    #29421

    statutair personeel
    (het ~, geen mv.)

    personeel met een ambtenarenstatuut

    zie ook statutair ambtenaar

    Ambtenaren bij het provinciebestuur, personeelsleden van de onderwijsinstellingen, e.d. noemt men statutair personeel.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 22 Feb 2020 09:21
    1 reactie(s)

    #29422

    werkkot
    (zn. o.; ~en of ~ten)

    plaats om te knutselen

    zie lijst koterij

    We zijn van plan om afscheid te gaan nemen van ons indertijd tijdelijk bedoelde tuinhuis en het te vervangen door een grotere garage/werkkot. (bouwinfo.be)

    Zijn werkkot
    In zijn werkkot, als maar bezig
    Hij is afwezig, geen besef van de tijd
    Hij is niet thuis, hij zit vanachter in zijn werkkot
    Hij is aan ’t zagen, in zijn werkkot
    Hier kan ’t hij zeggen, wat hij wil
    Want elders is ’t hij niet zo fel, houdt hij hem in
    (demuze.webnode.be)

    Henk Rijckaert is een maker. Hij maakt dingen. Meestal comedy, soms televisie, en voor de rest: heel veel in zijn werkkot. (uitinvlaanderen.be)

    Is het nodig om onverwarmde ruimtes te isoleren zoals werkkot,garages,zolder boven garage,tuinhuis? (spaargids.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 21 Feb 2020 21:00
    0 reactie(s)

    #29423

    koterij
    (verzamellemma)

    De Vlaming is, zacht uitgedrukt, erg gesteld op zijn koterij in de bouwkunde, maar even goed in de taalkunde. In dit lemma bewaren we een overzicht van een hele rist koten – ‘koterij’ is hiervan het collectief meervoud. In se is elke afgesloten ruimte kleiner dan een volwaardige woonst een kot (hoewel het woord ‘kot’ ook als koosnaam voor een huis kan aangewend worden), waardoor er constant nieuwe samenstellingen kunnen ontstaan. Naast deze samenstellingen bestaan er ook ettelijke typische uitdrukkingen die rond een of ander ‘kot’ draaien.

    Samenstellingen:

    apenkot
    ballenkot
    bergkot
    bergingskot
    bezemkot
    buskotje
    digikot
    doempkot
    drugskot
    druppelkot
    duivenkot
    fietsenkot
    frietkot
    fritkot
    hoerenkot
    hondenkot
    houtkot
    hullekot
    jeneverkot
    kattenkot
    kiekenkot
    koffiekot
    kolenkot
    koolkot
    platen kot
    rattekot
    rokerskot
    rommelkot
    smoorkot
    smurfenkot
    stampkot
    stemkotje
    studentenkot
    telefoonkot
    tuinkot
    vogelkot
    vogelkotje
    waskot
    wc-kot
    werkkot
    wietkot
    zottekot
    zwienekot
    zwijnenkot

    Studentenjargon:

    kotstudent
    kotbaas, kotmadam
    kotbaasbedrijf
    kotencomplex
    kotreglement
    kotleven
    koteten en daarmee ook kotkilo’s
    kotlabel
    kotbelasting/kottaks
    boerenkot
    luxekot

    Uitdrukkingen:

    kot, het ~ afbreken
    dansen, mijn kot staat te ~
    kot houden
    kot, iemand uit zijn ~ lokken
    kot, uit z’n ~ komen
    kot, op ~ gaan, vervolgens kot, op ~ zitten
    kot, het ~ vrij hebben / kot, het ~ voor zich (alleen) hebben
    kot, het ~ in brand steken
    kot, het ~ is te klein
    kot, eerst een ~ en dan een varken
    Regionaal beperktere uitdrukkingen:
    kot, iemand naar zijn ~ rijden
    kot, er zijn ~ in hebben
    kot, daar hebt ge het ~
    sterven op het kot
    kotje, in een ~ zitten
    vogelkotje, tegen het ~ gelopen

    zie ook kot, -erij

    > andere betekenissen van koterij

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 21 Feb 2020 20:56
    1 reactie(s)

    #29424

    gaffel
    (zn. m. ~s)

    misstap, fout

    < Frans: une gaffe
    < vgl. Gaston Lagaffe alias Gust Flater

    Hij heeft nogal een gaffel afgegaan gisteren bij dat sollicitatiegesprek. Hij wordt zeker niet aangenomen.

    > andere betekenis van gaffel

    Provincie West-Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 21 Feb 2020 18:26
    5 reactie(s)

    #29425

    gaffel
    (de ~ (m.), -s)

    neus

    zie ook fagoempel, voorgevel

    De heks had een verachterlijk lelijke wrat op hare gaffel.

    > andere betekenis van gaffel

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door de Bon op 21 Feb 2020 18:26
    2 reactie(s)

    #29426

    boefkick
    (de ~ (m.), ~en)

    vreetkick, een vreetaanval

    van het werkwoord boefen

    Van teveel te paffen krijgde altijd zo’nen boefkick.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door fansy op 21 Feb 2020 00:15
    1 reactie(s)

    #29427

    confrérie
    (zn. v.; ~s of ~ën)

    SN-NL: broederschap, gilde (traditioneel)
    in VL ook dikwijls voor carnavalsvereniging, een organisatie ‘vrienden van’: confrérie van… (dikwijls met luchtige ondertoon)

    Voor de Prinsenpronkzitting wordt elk jaar de Laureaat van de Confrérie van de Gulle Lach bekend gemaakt. (genktv.be)

    “De Confrerie ku ni mee, under organisoasje is passé”, vinden de Moashpotten, een jonge vereniging met grote achterban. Met het thema prikken ze komende zondag naar de Confrerie van de Leute en de saaie Zwijntjeszitting. (nieuwsblad.be)

    De Confrérie van de Tantes en Nonkels van Valeir heeft als doel de ambachtelijk gefabriceerde streekproducten van Groot Gavere en omgeving te promoten. (confrerie-valeir.be)

    De Confrèrie van de Vaantjesboer kreeg van de Halse Persclub woensdagavond de Persprijs Ivo Blijkers. (hln.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 20 Feb 2020 18:42
    0 reactie(s)

    #29428

    confrérie
    (zn. v.; ~s of ~ën)

    SN-NL: broederschap, gilde (traditioneel)
    in VL ook dikwijls voor carnavalsvereniging, een organisatie ‘vrienden van’,: confrérie van…

    Voor de Prinsenpronkzitting wordt elk jaar de Laureaat van de Confrérie van de Gulle Lach bekend gemaakt. (genktv.be)

    “De Confrerie ku ni mee, under organisoasje is passé”, vinden de Moashpotten, een jonge vereniging met grote achterban. Met het thema prikken ze komende zondag naar de Confrerie van de Leute en de saaie Zwijntjeszitting. (nieuwsblad.be)

    De Confrérie van de Tantes en Nonkels van Valeir heeft als doel de ambachtelijk gefabriceerde streekproducten van Groot Gavere en omgeving te promoten. (confrerie-valeir.be)

    De Confrèrie van de Vaantjesboer kreeg van de Halse Persclub woensdagavond de Persprijs Ivo Blijkers. (hln.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 20 Feb 2020 18:41
    0 reactie(s)

    #29429

    Hollandismen in Vlaanderen
    (verzamellemma)

    Hollandisme: “Nederlands-Nederlands van karakter zijn en buiten Nederland onbekend, ongebruikelijk of stilistisch zwaar gemarkeerd zijn. Tegenhangers zijn belgicismen en surinamismen. Voorbeeld: ‘hartstikke’ is in Nederland een gebruikelijk bijwoord, maar in Vlaanderen niet. Het wordt daar als hollandisme beschouwd.” (Wikipedia)

    We verzamelen voorbeelden van pers, media en schrijvers die voor een Vlaams publiek Nederlands-Nederlandse alternatieven gebruiken, zelfs daar waar Standaard Vlaamse (standaardtaal in België) of gewoon door Vlamingen gebruikte Standaard Nederlandse alternatieven voorhanden zijn.

    Voorbeelden alfabetisch gesorteerd op de NL-NL term of uitdrukking

    fruithapje: DS2015, ‘Hoe Vlaams mag uw Nederlands zijn’, geeft als verklaring voor het VL fruitpap het NL-NL ‘fruithapje’. Dat is zoals Van Dale vroeger het VL schepen verklaarde met het NL-NL wethouder. (google2019: 73 hits in .BE voor ‘fruithapje’, de meeste reclame van Kruidvat en Albert Heijn)

    kat, voor de ~ zijn kont: “Zomaar voor de kat zijn kont wat gaan trappen doen wij niet meer.” (Column Mark Coenen in De Morgen): 1) de uitdrukking is typisch NL (google2020: 5 in .BE) 2) in VL zou het dan toch ‘voor de kat haar kont’ zijn.

    loszingen, zich loszingen van iets (NL-NL) voor loskomen van iets, zich onafhankelijk opstellen tegenover iets
    “Johan is losgezongen van de krabbenmand die partijpolitiek is.” (H. Camps – De Morgen)
    Het is een stuk over de John Crombez van de sp.a in een Vlaamse kwaliteitskrant voor een Vlaams lezerspubliek. Camps forceert zelfs het woord paljas om de Vlaamse context te benadrukken, maar kan dus toch niet nalaten het NL-NL te cultiveren.

    mannelijk geslacht: Hij (NL) voor zij (VL): “No way. Dit kon mijn kat toch niet zijn. Maar hij was het wel!” (vrt.be)
    Ook al is de titel vertaald uit het Engels, de kat is in VL nog altijd vrouwelijk. Dus zeker voor de Vlaamse Radio en Televisie.

    misstand (NL-NL) voor mistoestand (standaardtaal in België)
    “Zo wijst hij op William Binney, cryptoanalist bij de NSA, die misstanden aan het licht bracht.” (demorgen.be)
    vrttaal.net: mistoestand: Standaardtaal in België; Algemeen Nederlands is: wantoestand; In Nederlands-Nederlands komt ook misstand voor. In België wordt die term nauwelijks gebruikt.

    mobieltje (NL-NL) voor GSM (VL): … zwarte jeans, gympies, rugzakje, dikke sjaal, haar in een knot, mobieltje in de aanslag. (De Morgen – Danny Ilegems)

    pinnen (NL-NL) voor betalen met bancontact, betalen met de kaart (kaart, met de ~ betalen) (VL). De labels zijn ondertussen wat achterhaald, o.a. door de ijver van de media:
    In 2000 schrijft De Standaard: “Wat bedoelt een Nederlander met pinnen? In Vlaanderen haal je met je bankkaart geld uit de muur. In Nederland noemt men dat pinnen.”
    In 2011 schrijven ze: “Cash betalen bij de bakker is passé, maar misschien geldt dat binnenkort ook voor pinnen met de beta (van proton – GG).”

    reuring (NL-NL) voor beroering, ophef
    “De klimaatmeisjes zorgen nog voor enige maatschappelijke reuring, maar een echte beweging is het nog niet.” (H. Camps – De Morgen)
    Gratis Van Dale online: reu·ring (de; v) (Nederland):
    1 gezellige drukte
    2 beroering, ophef: wel van een beetje reuring houden

    zwager (NL-NL) voor schoonbroer (VL)
    Het directe bevel tot de moordpartijen kregen ze van Protais Zigiranyirazo, de zwager van de Rwandese ex-president Juvénal Habyarimana (demorgen.be)
    gratis Van Dale online: zwa·ger (de; m; meervoud: zwagers) (voornamelijk Nederland)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 20 Feb 2020 16:37
    42 reactie(s)

    #29430

    scotché zijn
    (uitdr.)

    verbonden zijn (vooral in politieke context)

    scotché zijn aan

    < Fr. être scotché : a.h.w. met Scotch plakband aan elkaar plakken

    ‘We zijn scotché.’ Geen twijfel mogelijk, Groen en Ecolo stappen ofwel samen ofwel niet in een regering.(standaard.be)

    Maar tot frustratie van de PS blijft CD&V zijn wagentje aan N-VA vasthaken. “Ze zijn scotché aan N-VA, zoals ze dat dan op zijn Frans zeggen.”. (vrt.be)

    Die twee zijn scotché, zoals de Franstaligen het zo mooi verwoorden, verwijzend naar het plakbandmerk. (seniorennet.be)

    In een klap raakt het cdH af van het imago dat ze scotché zijn – zijn lot heeft vastgebonden – aan de PS. (tijd.be)

    Hij kan elke avond een kaars branden in de hoop dat CD&V bang blijft van zijn eigen schaduw en ‘scotché’ blijft aan de NV-A. (Karl van den Broeck – vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 20 Feb 2020 15:47
    1 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.