Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
tevergeefs
> voor niets, voorniet, veurniet, …
Hoe hij is niet thuis? Dan ben ik helemaal verniet naar hier gekomen?
Al mijn werk verniet: heb ik juist gedaan met kuisen, komt gij hier met uw vuil botten binnen.
> andere betekenis van verniet
gratis
“niets” is oorpronkelijk de genitiefvorm van “niet”; het is dus eigenlijk
“voor/veur niet” met verdoffing tot doffe e
Middelnederlandsch Woordenboek: Vore niet (14de E.)
zie ook de uitdrukkingen: van de verniet, steendood of Verniet, steendood, verniet, van de ~ zijn
In den Bazar kunt ge nen tweede koffie verniet krijgen.
“Gij krijgt het boek voor niet, als het gedrukt is”, Conscience (ed. 1867)
> andere betekenis van verniet
gratis, voor niets, zonder betalen
zie ook verniet, niet
Met diejen bon kunde voorniet ne keer naar Walibi.
gratis, voor niets, zonder betalen
zie ook verniet, niet
Met diejen bon kunde voorniet ne keer naar Walibi.
SN/NL: u vraagt, wij draaien
De baardpoll loopt intussen als een trein @tomboonen1 Gij vraagt, wij draaien… (twitter.com)
Hier zie ventje, gij vraagt, wij draaien (forum.politics.be)
Gij vraagt … wij draaien … (seniorennet.be)
< Frans dépôt
1. stelplaats zie aldaar
2. stapelplaats, pakhuis (bv. Felix ~), loskade of -plaats
vgl. entrepot (AN)
“Allee, dan rijden we eerst naar den diepoo om te lossen.” (gehoord uit de mond van een vrachtwagen-chauffeur, die een oude verwarmingsketel had opgeladen uit de kelder van een gebuur).
SN/NL: kijk (eens/es) wie we daar hebben
varianten: wie da we daar hebben/hemmen/hen, wie da me daar hebben/hemmen/hen, …
Daarna zien we een paar oude kennissen terug die ook mekaar al lang niet meer gezien hebben: Wie da we daar hebben» (De Poperinghenaar, 29 november 1936, historischekranten.be)
Awel Awel Awel, wie da we daar hebben sie?! Joat Joat, ’t zijn die mannen van de scouts! (stbarbara.scoutsgroep.be)
Wie we daar hebben! (Thuis, een.be)
SN/NL: kijk (eens/es) wie we daar hebben
varianten: wie da we daar hebben/hemmen/hen, wie da me daar hebben/hemmen/hen, …
Daarna zien we een paar oude kennissen terug die ook mekaar al lang niet meer gezien hebben: Wie da we daar hebben» (De Poperinghenaar, 29 november 1936, historischekranten.be)
Awel Awel Awel, wie da we daar hebben sie?! Joat Joat, ’t zijn die mannen van de scouts! (stbarbara.scoutsgroep.be)
Wie we daar hebben! (Thuis, een.be)
commentaarstuk, redactioneel artikel
Nl_SN: hoofdartikel
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
DS2015 geen standaardtaal
zie ook editorialist
In het editoriaal van vandaag legt de hoofdredactrice de nadruk op het progressieve karakter van de krant.
bloemlezing De Standaard:
In het editoriaal maakt Indra Dewitte zich zorgen over de vele jongeren van allochtone afkomst in Limburg.(standaard.be)
In het editoriaal doet Frans De Smet de zoektocht binnen CD&V naar een bewoner van de Wetstraat 16 uit de doeken.(standaard.be)
Twee toonaangevende kranten, Le Soir en La Libre Belgique, wijten zelfs het editoriaal niet aan de laatste ontwikkeling in de regeringscrisis, …(standaard.be)
Inzet van deze twist is de editoriaal van de laatste editie van de stadskrant, met als titel Lokeraars vluchten voor politie. (standaard.be)
De NYT beschrijft de vastgoedmaganaat in een editoriaal als ’de slechtste kandidaat van een grote partij in de moderne Amerikaanse …(standaard.be)
enz.
hebben
Jantje was verdwenen, z’ hemmen hem nooit meer teruggevonden.
Moete gij er enen hemmen?
Nee, w’hemmen er gisteren gaan kopen dus ‘k hem er al ene. Z’hemmen er trouwens nog veel te koop liggen.
hebben
uitspraak met scherpe ‘e’, de ‘h’ wordt niet uitgesproken
in gebruik in West-Vlaanderen en westelijk+centraal Oost-Vlaanderen
OTT: ik he, gij he(d), hij he(d) (W-Vl)/ hij hee(d) (O-Vl)
? aan de kust wordt in de 1e persoon enkelvoud altijd de infinitief gebruikt, en is het dus ‘ik hen’
OVT: de infinitief is ‘hadden’, behalve aan de kust, waar het door het wegvallen van de ‘dd’, het nimmer uitspreken van de doffe e (een kenmerk van alle West- en Oost-Vlaamse dialecten) en het wél uitspreken van de eind-n in werkwoorden en verkleinwoorden (eveneens kenmerkend voor West- en Oost-Vlaamse dialecten), ±’haan’ is geworden
? omwille van voorgaande regel is de 1e persoon enkelvoud van de OVT aan de kust dus ook ‘ik haan’
zie ook hemmen
Dien Hollander was der vanalles en nog wa aan ’t zeggen, ma ’k en he der niet van verstaan.
hebben
uitspraak met scherpe ‘e’, de ‘h’ wordt niet uitgesproken
in gebruik in West-Vlaanderen en westelijk+centraal Oost-Vlaanderen
OTT: ik he, gij he(d), hij he(d) (W-Vl)/ hij hee(d) (O-Vl)
> aan de kust wordt in de 1e persoon enkelvoud altijd de infinitief gebruikt, en is het dus ‘ik hen’ en Oost-Vlaamse dialecten) en het wél uitspreken van de eind-n in werkwoorden en verkleinwoorden (eveneens kenmerkend voor West- en Oost-Vlaamse dialecten), ±’haan’ is geworden
OVT: de infinitief is ‘hadden’, behalve aan de kust, waar het door het wegvallen van de ‘dd’, het nimmer uitspreken van de doffe e (een kenmerk van alle West
→ omwille van voorgaande regel is de 1e persoon enkelvoud van de OVT aan de kust dus ook ‘ik haan’
zie ook hemmen
Dien Hollander was der vanalles en nog wa aan ’t zeggen, ma ’k en he der niet van verstaan.
hebben
uitspraak met scherpe ‘e’, de ‘h’ wordt niet uitgesproken
in gebruik in West-Vlaanderen en westelijk+centraal Oost-Vlaanderen
OTT: ik he, gij he(d), hij he(d) (W-Vl)/ hij hee(d) (O-Vl)
→ aan de kust wordt in de 1e persoon enkelvoud altijd de infinitief gebruikt, en is het dus “ik hen”
zie ook hemmen
Dien Hollander was der vanalles en nog wa aan ’t zeggen, ma ’k en he der niet van verstaan.
de kluts kwijt zijn, niet meer weten waar men moet beginnen doordat het te druk is
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Niet weten waar zijn kop staat, overrompeld door wat er gebeurt niet meer kunnen nadenken of beslissen, nerveus worden e.d. Gewestelijk in Vlaams-België.
“Tegen eind deze maand moeten we uit ons oud huisje, want het is verkocht.
Ik moet nog zoveel inpakken en weet niet waar mijn kop staat bij momenten.” (9maand.be 30 jun. 2006)
“Ik, zegt zijn moe, ik wroet me stijfdood, ik trek het vel van onder mijn nagels, ik weet niet waar mijn kop staat, en verdrinkt gij het maar, het geld, het groeit toch op onzen rug.” (Louis Paul Boon)
“druk hebben
Iemand die overloopt van het werk, zodat hij er enigszins door in verwarring geraakt, zal misschien half-wanhopig zijn situatie boetseren met de uitroep: “Ik weet niet waar mijn kop staat!”" (www.cubra.nl/tilburgsdialect)
iemand die het editoriaal schrijft een redactioneel stuk, NL: het hoofdartikel
Onze editorialist getuigt over zijn vader, die vorig jaar de verlossende gifbeker dronk: ”Het is tijd”, zei mijn vader. hij ging op bed liggen en dronk het flesje dat de dokter hem aanreikte in één teug leeg: zijn laatste ad fundum. Vier minuten later was hij dood. Verlost uit zijn ondraaglijk psychisch lijden. Zo schoon, zo zacht, zo juist kan sterven zijn. (Nieuwsblad)
commentaarstuk, redactioneel artikel
Nl_SN: hoofdartikel
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
DS2015 geen standaardtaal
zie ook editorialist
In het editoriaal van vandaag legt de hoofdredactrice de nadruk op het progressieve karakter van de krant.
bloemlezing De Standaard:
In het editoriaal maakt Indra Dewitte zich zorgen over de vele jongeren van allochtone afkomst in Limburg.(standaard.be)
In het editoriaal doet Frans De Smet de zoektocht binnen CD&V naar een bewoner van de Wetstraat 16 uit de doeken.(standaard.be)
Twee toonaangevende kranten, Le Soir en La Libre Belgique, wijten zelfs het editoriaal niet aan de laatste ontwikkeling in de regeringscrisis, …(standaard.be)
Inzet van deze twist is de editoriaal van de laatste editie van de stadskrant, met als titel Lokeraars vluchten voor politie. (standaard.be)
De NYT beschrijft de vastgoedmaganaat in een editoriaal als ’de slechtste kandidaat van een grote partij in de moderne Amerikaanse …(standaard.be)
enz.
columnist, stukjesschrijver
Onze editorialist getuigt over zijn vader, die vorig jaar de verlossende gifbeker dronk: ”Het is tijd”, zei mijn vader. hij ging op bed liggen en dronk het flesje dat de dokter hem aanreikte in één teug leeg: zijn laatste ad fundum. Vier minuten later was hij dood. Verlost uit zijn ondraaglijk psychisch lijden. Zo schoon, zo zacht, zo juist kan sterven zijn. (Nieuwsblad)
vele keren
NL en meestal ook in tussentaal: vaak
vergrotende trap: dikwijlser (zie dikwijlder)
overtreffende trap: dikwijlst
(Woordenboek der Nederlandsche Taal: In de oudere taal ook in den vergrootenden trap.
“Waartoe hy hun dikwylser fiere dan smeekende taal hield”, Hooft, (1642)).
in Limburg: dek
In de media hoort of leest men bekan nooit meer ‘dikwijls’. Een enkele keer staat het nog in de Gazet Van Antwerpen.
Zijt maar gerust dat ik daar dikwijlser geweest ben dan gij. Ik ken dat daar rats van buiten.
Dat is goed, en meer dan nodig, want vaak geven vrouwen – die het dikwijlst slachtoffer van partnergeweld zijn – die signalen zelf niet. (standaard.be)
> andere betekenis van dikwijls
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
