Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #25961

    lont, het vuur uit de ~ halen
    (uitdr.)

    SN-NL: het vuur uit het kruitvat halen

    antonym: lont, het vuur aan de ~ steken

    Na de, eveneens aan Damascus toegeschreven gifgasaanval in Oost-Ghouta van augustus 2013 had Rusland het vuur uit de lont gehaald door de regering van Bashar al-Assad te overhalen, haar chemische arsenaal op te geven. (standaard.be)

    Zaterdag probeerde de regering het vuur uit de lont te halen via bemiddeling. (hln.be)

    De Chinese producenten hebben aan de Chinese regering gevraagd om gesprekken aan te knopen met Europa om het vuur uit de lont te halen. (vrt.be)

    In september 1990 stelde zij, in volle VN-debat over wat te doen met Irak nadat het Koeweit was binnengevallen, voor het vuur uit de lont te halen en de “vrede in het Midden-Oosten te herstellen” door tussen de lakens te kruipen met wijlen de Iraakse dictator Saddam Hoessein. (knack.be)

    Agfa-Gevaert (+4%, 2,07 euro) was eveneens in goede doen nadat na een nachtelijke marathonvergadering een akkoord werd bereikt over een nieuw CAO-voorstel en zo het vuur uit de lont van een sociaal conflict werd gehaald. (tijd.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 09 Apr 2020 09:59
    2 reactie(s)

    #25962

    vuur, het ~ aan de lont steken

    zie lont, het vuur aan de ~ steken

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 09 Apr 2020 09:53
    0 reactie(s)

    #25963

    lont, het vuur aan de ~ steken
    (uitdr.)

    SN/NL: de lont in het kruitvat steken

    zie ook vier

    Muzikaal wordt het vuur aan de lont gestoken door Et Encore, een gezonde portie folkrock om er meteen stevig in te vliegen. (hln.be)

    “Als echte Hollander moet ik bekennen dat ik deze uitdrukking niet ken.

    Wel: “de lont in het kruitvat steken” Ik neem aan met dezelfde betekenis." (forum.wordreference.com, discussie over “het vuur aan de lont steken”)

    Je kunt de lont in het kruitvat steken en in België ook het vuur aan de lont. (vrttaal.net)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 09 Apr 2020 02:57
    3 reactie(s)

    #25964

    elektrieker
    (de ~ (m.), ~s)

    elektricien

    om uitspraakredenen dikwijls ‘elentrieker’

    “Elektrieker* is geen standaardtaal. Correct is elektricien.” (taaltelefoon.be)

    zie ook elektriek

    Onze elektrieker had op 2 dagen heel ons huis van nieuwe leidingen voorzien.

    “Lee Elektro is uw elektrieker voor huishoudelijke en industriële elektriciteitswerken, professioneel en in een klantvriendelijk kader. Ontdek meer over ons!” (lee-elektro.be)

    “Ik zit thuis te prutsen met de verlichting voor de oprit met schuifpoort. De elentrieker die de poort geinstalleerd heeft had ik gevraagd om een …” (forum.belgiumdigital.com 14 aug. 2017)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 09 Apr 2020 01:19
    1 reactie(s)

    #25965

    elektrieker
    (de ~ (m.), ~s)

    elektricien

    om uitspraakredenen dikwijls ‘elentrieker’

    “Elektrieker* is geen standaardtaal. Correct is elektricien.” (taaltelefoon.be)

    Onze elektrieker had op 2 dagen heel ons huis van nieuwe leidingen voorzien.

    “Lee Elektro is uw elektrieker voor huishoudelijke en industriële elektriciteitswerken, professioneel en in een klantvriendelijk kader. Ontdek meer over ons!” (lee-elektro.be)

    “Ik zit thuis te prutsen met de verlichting voor de oprit met schuifpoort. De elentrieker die de poort geinstalleerd heeft had ik gevraagd om een …” (forum.belgiumdigital.com 14 aug. 2017)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 09 Apr 2020 01:07
    1 reactie(s)

    #25966

    witte frak
    (de ~ (m.), ~ken)

    doktersjas of verplegersjas

    vgl witte sector; witte schort

    zie ook frak; verzamellemma geneeskunde

    Als ge nie stopt met zot te doen op ’t straat, stopt er sebiet een karreke met mannen met ne witte frak en nemen ze u mee naar sint-amedee (Sint-Amedeus is van oudsher een tehuis voor zwakzinnigen in Mortsel; in ’t Vlaams een zothuis genoemd).

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door nthn op 08 Apr 2020 23:16
    0 reactie(s)

    #25967

    witte sector
    (de ~ (m.), ~en)

    verplegend personeel

    vgl witte frak, witte schort

    zie ook spoedarts; verzamellemma geneeskunde

    Mijn zus is spoedverpleegkundige. Zij behoort tot de witte sector.

    Het verplegend personeel uit de witte sector staakte en trok door de straten van Brussel.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 08 Apr 2020 23:14
    2 reactie(s)

    #25968

    witte schort
    (begrip)

    verplegend personeel, zorgpersoneel

    vgl. witte sector; witte frak

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    Gepensioneerd diensthoofd keert terug naar woonzorgcentrum in Bredene: “Eens een witte schort, altijd een witte schort” (vrt.be)

    Hoe de witte schorten gedurig over en weer gingen. Niet druk, had mijn moeder gezegd, maar wat deden ze dan de hele tijd? (maguza.be)

    Het is een witte schort die de deur naar de consultatieruimte voor mij opent. (writehistory.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 08 Apr 2020 23:14
    2 reactie(s)

    #25969

    witte frak
    (de ~ (m.), ~ken)

    doktersjas of verplegersjas

    vgl witte sector; witte schort

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    Als ge nie stopt met zot te doen op ’t straat, stopt er sebiet een karreke met mannen met ne witte frak en nemen ze u mee naar sint-amedee (Sint-Amedeus is van oudsher een tehuis voor zwakzinnigen in Mortsel; in ’t Vlaams een zothuis genoemd).

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door nthn op 08 Apr 2020 23:14
    0 reactie(s)

    #25970

    geneeskunde
    (verzamellemma)

    Ook de Vlaming heeft al eens last van kwaaltjes allerhande, maar zowel voor de aandoeningen als voor de remedies verschilt zijn taalgebruik van het Nederlands. Overigens put de Vlaming, in tegenstelling tot de Nederlander, zijn scheldarsenaal helemaal niet uit ziektes. In dit lemma bewaren we een overzicht van allerlei Vlaamse terminologie gelieerd aan de gezondheidszorg.

    aandoeningen:
    appelsienhuid
    appelsienvel
    appendicite
    attak
    bommaziekte
    buikstorm
    brand
    bronchite
    cellulite
    crise
    deshydratatie
    deurvlogentheid
    dikoor
    draaien
    draaiing
    flebit
    fleuris
    geel
    geestesgestoord
    geraaktheid
    griepig
    kerkhofblommen
    kiekeborst
    kiekhoest
    klierkoorts
    knikkebolziekte
    nevenverschijnsel
    notarisziekte
    pellekes
    plekken
    ’t pootje
    rattenziekte
    rodehond
    sciatique
    sinusite
    slaptitude
    slepende ziekte
    vallende ziekte
    valling
    vuil ziekte
    wateroog

    onechte aandoeningen:
    hypo
    jupilitis
    manzjenieziekte
    Sinte-Medunkt
    vanbrustum

    het menselijk lichaam:
    billen
    kaaken
    karuur
    kas
    kop
    vel
    wervelzuil
    wijsheidstanden

    gezondheidsverlening:
    arbeidsgeneesheer
    baxter
    cocoonvaccinatie
    collocatie
    dokteres
    dokter van wacht
    dokteur
    doktoor
    gasthuis
    Geel
    Geneeskunde voor het Volk
    geneesmiddel, wit ~
    generisch geneesmiddel
    Het Vlaamse Kruis
    honderd
    hospitaal
    hospitalisatie
    huisapotheker
    huisartsenwachtpost
    intensieve
    intensieve zorgen
    internering
    kinderbed
    kine
    kinesist
    kinesitherapeut
    kinesietherapie
    kliniek
    materniteit
    medicijnen
    militair geneesheer
    moederhuis
    mug
    O.K.
    operatiekwartier
    palliatieve
    pikuur
    plaaster
    plaasterspecialist(e)
    plakker
    plomberen
    recupereren
    senologie
    spoed
    spoedarts
    suppo
    tandplaaster
    tantist
    urgentiearts
    valse tanden
    vals gebit
    vloed
    wasdom
    witte schort
    witte sector
    zorgen
    zothuis

    documenten:
    dixitattest
    doktersbriefje
    gmd
    klevertje
    maagdelijkheidsattest
    sis-kaart
    ziekenbrief

    uitdrukkingen:
    beterhand, aan de ~ zijn
    in het kinderbed blijven
    klot, van zijne ~ vallen
    laste, ten ~ van de patiënt
    losbreken
    mensen, het zit onder de ~
    vallen, van zijnzelve ~
    sus, van zijne ~ draaien
    ziek vallen
    ziek vieren

    varia:
    arbeidsonbekwaam
    Bednet
    berechten
    b-fast
    center
    compensatiekas
    corona (voorvoegsel samenstellingen)
    coronacoalitie
    coronacommissaris
    coronanummer
    coronaregering
    coronavluchteling
    coronavrijwilliger
    disponibiliteit
    gezondheidsfactuur
    griepcommissaris
    hospitalisatieverzekering
    kiwimodel
    medische bijpremie
    mutualiteit
    noodnummer
    orde van artsen
    orde van geneesheren
    pyjamadag
    Riziv
    sanitair
    systeem
    voos
    werkonbekwaam
    witte frak
    ziekenbond
    ziekenkas

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 08 Apr 2020 23:12
    5 reactie(s)

    #25971

    geneeskunde
    (verzamellemma)

    Ook de Vlaming heeft al eens last van kwaaltjes allerhande, maar zowel voor de aandoeningen als voor de remedies verschilt zijn taalgebruik van het Nederlands. Overigens put de Vlaming, in tegenstelling tot de Nederlander, zijn scheldarsenaal helemaal niet uit ziektes. In dit lemma bewaren we een overzicht van allerlei Vlaamse terminologie gelieerd aan de gezondheidszorg.

    aandoeningen:
    appelsienhuid
    appelsienvel
    appendicite
    attak
    bommaziekte
    buikstorm
    brand
    bronchite
    cellulite
    crise
    deshydratatie
    deurvlogentheid
    dikoor
    draaien
    draaiing
    flebit
    fleuris
    geel
    geestesgestoord
    geraaktheid
    griepig
    kerkhofblommen
    kiekeborst
    kiekhoest
    klierkoorts
    knikkebolziekte
    nevenverschijnsel
    notarisziekte
    pellekes
    plekken
    ’t pootje
    rattenziekte
    rodehond
    sciatique
    sinusite
    slaptitude
    slepende ziekte
    vallende ziekte
    valling
    vuil ziekte
    wateroog

    onechte aandoeningen:
    hypo
    jupilitis
    manzjenieziekte
    Sinte-Medunkt
    vanbrustum

    het menselijk lichaam:
    billen
    kaaken
    karuur
    kas
    kop
    vel
    wervelzuil
    wijsheidstanden

    gezondheidsverlening:
    arbeidsgeneesheer
    baxter
    cocoonvaccinatie
    collocatie
    dokteres
    dokter van wacht
    dokteur
    doktoor
    gasthuis
    Geel
    Geneeskunde voor het Volk
    geneesmiddel, wit ~
    generisch geneesmiddel
    Het Vlaamse Kruis
    honderd
    hospitaal
    hospitalisatie
    huisapotheker
    huisartsenwachtpost
    intensieve
    intensieve zorgen
    internering
    kinderbed
    kine
    kinesist
    kinesitherapeut
    kinesietherapie
    kliniek
    materniteit
    medicijnen
    militair geneesheer
    moederhuis
    mug
    O.K.
    operatiekwartier
    palliatieve
    pikuur
    plaaster
    plaasterspecialist(e)
    plakker
    plomberen
    recupereren
    senologie
    spoed
    spoedarts
    suppo
    tandplaaster
    tantist
    urgentiearts
    valse tanden
    vals gebit
    vloed
    wasdom
    witte frak
    witte schort
    witte sector
    zorgen
    zothuis

    documenten:
    dixitattest
    doktersbriefje
    gmd
    klevertje
    maagdelijkheidsattest
    sis-kaart
    ziekenbrief

    uitdrukkingen:
    beterhand, aan de ~ zijn
    in het kinderbed blijven
    klot, van zijne ~ vallen
    laste, ten ~ van de patiënt
    losbreken
    mensen, het zit onder de ~
    vallen, van zijnzelve ~
    sus, van zijne ~ draaien
    ziek vallen
    ziek vieren

    varia:
    arbeidsonbekwaam
    Bednet
    berechten
    b-fast
    center
    compensatiekas
    corona (voorvoegsel samenstellingen)
    coronacoalitie
    coronacommissaris
    coronanummer
    coronaregering
    coronavluchteling
    coronavrijwilliger
    disponibiliteit
    gezondheidsfactuur
    griepcommissaris
    hospitalisatieverzekering
    kiwimodel
    medische bijpremie
    mutualiteit
    noodnummer
    orde van artsen
    orde van geneesheren
    pyjamadag
    Riziv
    sanitair
    systeem
    voos
    werkonbekwaam
    ziekenbond
    ziekenkas

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 08 Apr 2020 23:12
    5 reactie(s)

    #25972

    zorgnet
    (zn. o.; ~ten)

    1) een koepelorganisatie voor zorginstellingen zoals ziekenhuizen en woonzorgcentra. Meestel (altijd?) onderdeel van een eigennaam
    2) een netwerk van zorginstellingen

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    1) Een goeie zaak, vindt Margot Cloet, gedelegeerd bestuurder van Zorgnet-Icuro, maar het kan veel beter, zei ze in “Het Journaal”. (vrt.be)

    1) De oprichting van euthanasieklinieken is geen goed idee, zo meldt Zorgnet Vlaanderen. (demorgen.be)

    2)“De uitbouw van een zorgnet is van cruciaal belang voor de toekomst van de Vlaamse gezondheidszorgvoorzieningen in Brussel.” (bruzz.be)

    2) Bovendien worden ze opgevangen in een zorgnet en kunnen ze van daaruit hun wederopstanding maken (genereation-t.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 08 Apr 2020 23:08
    0 reactie(s)

    #25973

    samaren
    (meervoud van samaar)

    kleren

    < Frans samarre < Spaans zamarra (herdersmantel) < Ara­bisch samm?r (sa­bel­dier) (uit Van Dale)

    Kom, doe maar je samaren aan, we zijn weg! weg zijn

    Provincie West-Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 08 Apr 2020 19:51
    0 reactie(s)

    #25974

    samaren
    (meervoud van samaar)

    kleren

    < Frans samarre < Spaans zamarra herdersmantel < Ara­bisch samm?r (sa­bel­dier) (uit Van Dale)

    Kom, doe maar je samaren aan, we zijn weg! weg zijn

    Provincie West-Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 08 Apr 2020 19:51
    0 reactie(s)

    #25975

    Teller VW
    (tijdelijk tellemma)

    Blijkbaar verdwijnen er regelmatig lemma’s uit het VW. Zie reactie bij coiffeuse. Dit lemma als hulpinstrument voor de suggestie van nthn om regelmatig de teller op het welkomstblad van het VW op te volgen. Hopelijk brengt dit wat inzicht in de aard en de omvang van het probleem.

    Hieronder kan per datum, de laatste tellerstand genoteerd worden in combinatie met het meest recente nieuwe woord/lemma én het aantal nieuwe lemma’s sinds de vorige tellingen (zie hiervoor lijst ‘recent’ en zelf daadwerkelijk tellen als controle).

    datum______teller____laatste lemma___________________aantal nieuwe sinds vorige__woorden tekort/verdwenen + opm
    **********************************************************************************
    8/3/2020___32680_____coiffeuse
    8/3/2020___32681_____Teller VW_____________________1 _____________________ineens een test :)
    11/3/2020__32690_____kunstencentrum________________9 _____________________OK
    13/3/2020__32695____paniekwinkelen_________________5 _____________________OK
    14/3/2020__32706_____gengig_______________________11 _____________________OK
    17/3/2020__32720____kant, er de ~jes (van) afrijden___14 _____________________OK
    19/3/2020__32740____dadelaar______________________20 _____________________OK
    22/3/2020__32765____klappe nansje_________________25 ____________________ OK
    24/3/2020__32777____wasmachien____________________12 _____________________OK
    26/3/2020__32784____voortonen______________________7 _____________________OK
    28/3/2020__32789____achtervolgingskoers____________5 _____________________OK
    30/3/2020__32800____mammeloeze_____________________11 _____________________OK
    2/4/2020___32819____dis, ’t is fris aan den ~______19 ____________________OK
    4/4/2020___32832____essentiële verplaatsing________13 ____________________OK
    8/4/2020___32839___zorgnet _________________________7 ___________________OK

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 08 Apr 2020 17:27
    10 reactie(s)

    #25976

    griepcommissaris
    (zn. m. ~sen)

    deskundige (viroloog) ambtenaar die adviseert over de griep van ’t jaar

    ongemarkeerd in Van Dale 2016 online, maar google2016: .BE (>2.400) ; .NL (>680 meestal mbt .BE)

    zie ook coronacommissaris; verzamellemma geneeskunde

    standaard.be: Griepcommissaris Marc Van Ranst roept iedereen met een verkoudheid op thuis te blijven en niet te gaan werken.

    tv-ekkergem.be: Griepcommissaris beveelt quarantaine aan

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 08 Apr 2020 14:52
    0 reactie(s)

    #25977

    zorgnet
    (zn. o.; ~ten)

    1) een koepelorganisatie voor zorginstellingen zoals ziekenhuizen en woonzorgcentra. Meestel (altijd?) onderdeel van een eigennaam
    2) een netwerk van zorginstellingen

    1) Een goeie zaak, vindt Margot Cloet, gedelegeerd bestuurder van Zorgnet-Icuro, maar het kan veel beter, zei ze in “Het Journaal”. (vrt.be)

    1) De oprichting van euthanasieklinieken is geen goed idee, zo meldt Zorgnet Vlaanderen. (demorgen.be)

    2)“De uitbouw van een zorgnet is van cruciaal belang voor de toekomst van de Vlaamse gezondheidszorgvoorzieningen in Brussel.” (bruzz.be)

    2) Bovendien worden ze opgevangen in een zorgnet en kunnen ze van daaruit hun wederopstanding maken (genereation-t.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 08 Apr 2020 08:00
    0 reactie(s)

    #25978

    zorgnet
    (zn. o.; ~ten)

    1) een koepelorganisatie voor zorginstellingen zoals ziekenhuizen en woonzorgcentra. Meestel (altijd?) onderdeel van een eigennaam
    2) een network van zorginstellingen

    1) Een goeie zaak, vindt Margot Cloet, gedelegeerd bestuurder van Zorgnet-Icuro, maar het kan veel beter, zei ze in “Het Journaal”. (vrt.be)

    1) De oprichting van euthanasieklinieken is geen goed idee, zo meldt Zorgnet Vlaanderen. (demorgen.be)

    2)“De uitbouw van een zorgnet is van cruciaal belang voor de toekomst van de Vlaamse gezondheidszorgvoorzieningen in Brussel.” (bruzz.be)

    2) Bovendien worden ze opgevangen in een zorgnet en kunnen ze van daaruit hun wederopstanding maken (genereation-t.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 08 Apr 2020 07:59
    0 reactie(s)

    #25979

    schoolpoort
    (znw. de ~ (v.), ~en)

    SN/NL: schooldeur(en)

    zie ook garagepoort + commentaren

    Gedaan met kamperen aan de schoolpoort? (vrt.be)

    Schrik voor de schoolpoort: als kinderen wel naar school willen, maar helemaal blokkeren. (nieuwsblad.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 08 Apr 2020 00:56
    0 reactie(s)

    #25980

    corona
    (voorvoegsel)

    in deze tijden worden er tientallen, zoniet honderden woorden met het voorvoegsel corona gevormd. Ad hoc woorden waarvan de meesten niet zullen blijven. Ze zijn waarschijnlijk ook niet specifiek Vlaams, want in NL maakt men ook allerlei samenstellingen. Dit lemma om de meest opvallende voorbeelden te bundelen om te vermijden dat het allemaal afzonderlijke lemma’s worden.

    zie ook: coronacoalitie, coronacommissaris, coronanummer, coronaregering, coronavluchteling, coronavrijwilliger, corona-idioot, corona-idiotisme, coronatoerist

    zie ook coronationalisme

    Voorbeelden alfabetisch op het coronawoord:

    “Filmpjes opnemen, spelletjes bedenken, zelfs een speciale corona-bingo maken. Dat maakt het niet alleen voor hen, maar ook voor mij een stuk leuker.” (vrt.be)

    Ouders starten zelf met alternatieve lessen thuis: “We hebben een groot coronalessenrooster gemaakt” (vrt.be)

    “Ik heb een coronaviruslessenrooster opgesteld om toch wat structuur te hebben”, vertelt Annelies Schouppe uit Gent. (vrt.be)

    Boswachter Björn Deduytsche heeft alvast aangekondigd op zijn Instagramaccount dat hij vandaag “coronatoezicht” houdt in de bossen van de Vlaamse Ardennen. (vrt.be)

    Erika Vlieghe, hoofd van de Dienst Infectieziekten in UZ Antwerpen en lid van het corona-comité, legt in “De ochtend” uit dat we de cijfers per … (vrt.be)

    “Maar gelukkig konden we een beroep doen op de brandweer om de mensen weg te houden, zodat onze ‘coronaploegen’ de controles konden verderzetten”. (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 07 Apr 2020 23:51
    11 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.