Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed
SN-NL: het vuur uit het kruitvat halen
antonym: lont, het vuur aan de ~ steken
Na de, eveneens aan Damascus toegeschreven gifgasaanval in Oost-Ghouta van augustus 2013 had Rusland het vuur uit de lont gehaald door de regering van Bashar al-Assad te overhalen, haar chemische arsenaal op te geven. (standaard.be)
Zaterdag probeerde de regering het vuur uit de lont te halen via bemiddeling. (hln.be)
De Chinese producenten hebben aan de Chinese regering gevraagd om gesprekken aan te knopen met Europa om het vuur uit de lont te halen. (vrt.be)
In september 1990 stelde zij, in volle VN-debat over wat te doen met Irak nadat het Koeweit was binnengevallen, voor het vuur uit de lont te halen en de “vrede in het Midden-Oosten te herstellen” door tussen de lakens te kruipen met wijlen de Iraakse dictator Saddam Hoessein. (knack.be)
Agfa-Gevaert (+4%, 2,07 euro) was eveneens in goede doen nadat na een nachtelijke marathonvergadering een akkoord werd bereikt over een nieuw CAO-voorstel en zo het vuur uit de lont van een sociaal conflict werd gehaald. (tijd.be)
SN/NL: de lont in het kruitvat steken
zie ook vier
Muzikaal wordt het vuur aan de lont gestoken door Et Encore, een gezonde portie folkrock om er meteen stevig in te vliegen. (hln.be)
“Als echte Hollander moet ik bekennen dat ik deze uitdrukking niet ken.
Wel: “de lont in het kruitvat steken” Ik neem aan met dezelfde betekenis." (forum.wordreference.com, discussie over “het vuur aan de lont steken”)
Je kunt de lont in het kruitvat steken en in België ook het vuur aan de lont. (vrttaal.net)
elektricien
om uitspraakredenen dikwijls ‘elentrieker’
“Elektrieker* is geen standaardtaal. Correct is elektricien.” (taaltelefoon.be)
zie ook elektriek
Onze elektrieker had op 2 dagen heel ons huis van nieuwe leidingen voorzien.
“Lee Elektro is uw elektrieker voor huishoudelijke en industriële elektriciteitswerken, professioneel en in een klantvriendelijk kader. Ontdek meer over ons!” (lee-elektro.be)
“Ik zit thuis te prutsen met de verlichting voor de oprit met schuifpoort. De elentrieker die de poort geinstalleerd heeft had ik gevraagd om een …” (forum.belgiumdigital.com 14 aug. 2017)
elektricien
om uitspraakredenen dikwijls ‘elentrieker’
“Elektrieker* is geen standaardtaal. Correct is elektricien.” (taaltelefoon.be)
Onze elektrieker had op 2 dagen heel ons huis van nieuwe leidingen voorzien.
“Lee Elektro is uw elektrieker voor huishoudelijke en industriële elektriciteitswerken, professioneel en in een klantvriendelijk kader. Ontdek meer over ons!” (lee-elektro.be)
“Ik zit thuis te prutsen met de verlichting voor de oprit met schuifpoort. De elentrieker die de poort geinstalleerd heeft had ik gevraagd om een …” (forum.belgiumdigital.com 14 aug. 2017)
doktersjas of verplegersjas
vgl witte sector; witte schort
zie ook frak; verzamellemma geneeskunde
Als ge nie stopt met zot te doen op ’t straat, stopt er sebiet een karreke met mannen met ne witte frak en nemen ze u mee naar sint-amedee (Sint-Amedeus is van oudsher een tehuis voor zwakzinnigen in Mortsel; in ’t Vlaams een zothuis genoemd).
verplegend personeel
vgl witte frak, witte schort
zie ook spoedarts; verzamellemma geneeskunde
Mijn zus is spoedverpleegkundige. Zij behoort tot de witte sector.
Het verplegend personeel uit de witte sector staakte en trok door de straten van Brussel.
verplegend personeel, zorgpersoneel
vgl. witte sector; witte frak
zie ook verzamellemma geneeskunde
Gepensioneerd diensthoofd keert terug naar woonzorgcentrum in Bredene: “Eens een witte schort, altijd een witte schort” (vrt.be)
Hoe de witte schorten gedurig over en weer gingen. Niet druk, had mijn moeder gezegd, maar wat deden ze dan de hele tijd? (maguza.be)
Het is een witte schort die de deur naar de consultatieruimte voor mij opent. (writehistory.be)
doktersjas of verplegersjas
vgl witte sector; witte schort
zie ook verzamellemma geneeskunde
Als ge nie stopt met zot te doen op ’t straat, stopt er sebiet een karreke met mannen met ne witte frak en nemen ze u mee naar sint-amedee (Sint-Amedeus is van oudsher een tehuis voor zwakzinnigen in Mortsel; in ’t Vlaams een zothuis genoemd).
Ook de Vlaming heeft al eens last van kwaaltjes allerhande, maar zowel voor de aandoeningen als voor de remedies verschilt zijn taalgebruik van het Nederlands. Overigens put de Vlaming, in tegenstelling tot de Nederlander, zijn scheldarsenaal helemaal niet uit ziektes. In dit lemma bewaren we een overzicht van allerlei Vlaamse terminologie gelieerd aan de gezondheidszorg.
aandoeningen:
appelsienhuid
appelsienvel
appendicite
attak
bommaziekte
buikstorm
brand
bronchite
cellulite
crise
deshydratatie
deurvlogentheid
dikoor
draaien
draaiing
flebit
fleuris
geel
geestesgestoord
geraaktheid
griepig
kerkhofblommen
kiekeborst
kiekhoest
klierkoorts
knikkebolziekte
nevenverschijnsel
notarisziekte
pellekes
plekken
’t pootje
rattenziekte
rodehond
sciatique
sinusite
slaptitude
slepende ziekte
vallende ziekte
valling
vuil ziekte
wateroog
onechte aandoeningen:
hypo
jupilitis
manzjenieziekte
Sinte-Medunkt
vanbrustum
het menselijk lichaam:
billen
kaaken
karuur
kas
kop
vel
wervelzuil
wijsheidstanden
gezondheidsverlening:
arbeidsgeneesheer
baxter
cocoonvaccinatie
collocatie
dokteres
dokter van wacht
dokteur
doktoor
gasthuis
Geel
Geneeskunde voor het Volk
geneesmiddel, wit ~
generisch geneesmiddel
Het Vlaamse Kruis
honderd
hospitaal
hospitalisatie
huisapotheker
huisartsenwachtpost
intensieve
intensieve zorgen
internering
kinderbed
kine
kinesist
kinesitherapeut
kinesietherapie
kliniek
materniteit
medicijnen
militair geneesheer
moederhuis
mug
O.K.
operatiekwartier
palliatieve
pikuur
plaaster
plaasterspecialist(e)
plakker
plomberen
recupereren
senologie
spoed
spoedarts
suppo
tandplaaster
tantist
urgentiearts
valse tanden
vals gebit
vloed
wasdom
witte schort
witte sector
zorgen
zothuis
documenten:
dixitattest
doktersbriefje
gmd
klevertje
maagdelijkheidsattest
sis-kaart
ziekenbrief
uitdrukkingen:
beterhand, aan de ~ zijn
in het kinderbed blijven
klot, van zijne ~ vallen
laste, ten ~ van de patiënt
losbreken
mensen, het zit onder de ~
vallen, van zijnzelve ~
sus, van zijne ~ draaien
ziek vallen
ziek vieren
varia:
arbeidsonbekwaam
Bednet
berechten
b-fast
center
compensatiekas
corona (voorvoegsel samenstellingen)
coronacoalitie
coronacommissaris
coronanummer
coronaregering
coronavluchteling
coronavrijwilliger
disponibiliteit
gezondheidsfactuur
griepcommissaris
hospitalisatieverzekering
kiwimodel
medische bijpremie
mutualiteit
noodnummer
orde van artsen
orde van geneesheren
pyjamadag
Riziv
sanitair
systeem
voos
werkonbekwaam
witte frak
ziekenbond
ziekenkas
-
Ook de Vlaming heeft al eens last van kwaaltjes allerhande, maar zowel voor de aandoeningen als voor de remedies verschilt zijn taalgebruik van het Nederlands. Overigens put de Vlaming, in tegenstelling tot de Nederlander, zijn scheldarsenaal helemaal niet uit ziektes. In dit lemma bewaren we een overzicht van allerlei Vlaamse terminologie gelieerd aan de gezondheidszorg.
aandoeningen:
appelsienhuid
appelsienvel
appendicite
attak
bommaziekte
buikstorm
brand
bronchite
cellulite
crise
deshydratatie
deurvlogentheid
dikoor
draaien
draaiing
flebit
fleuris
geel
geestesgestoord
geraaktheid
griepig
kerkhofblommen
kiekeborst
kiekhoest
klierkoorts
knikkebolziekte
nevenverschijnsel
notarisziekte
pellekes
plekken
’t pootje
rattenziekte
rodehond
sciatique
sinusite
slaptitude
slepende ziekte
vallende ziekte
valling
vuil ziekte
wateroog
onechte aandoeningen:
hypo
jupilitis
manzjenieziekte
Sinte-Medunkt
vanbrustum
het menselijk lichaam:
billen
kaaken
karuur
kas
kop
vel
wervelzuil
wijsheidstanden
gezondheidsverlening:
arbeidsgeneesheer
baxter
cocoonvaccinatie
collocatie
dokteres
dokter van wacht
dokteur
doktoor
gasthuis
Geel
Geneeskunde voor het Volk
geneesmiddel, wit ~
generisch geneesmiddel
Het Vlaamse Kruis
honderd
hospitaal
hospitalisatie
huisapotheker
huisartsenwachtpost
intensieve
intensieve zorgen
internering
kinderbed
kine
kinesist
kinesitherapeut
kinesietherapie
kliniek
materniteit
medicijnen
militair geneesheer
moederhuis
mug
O.K.
operatiekwartier
palliatieve
pikuur
plaaster
plaasterspecialist(e)
plakker
plomberen
recupereren
senologie
spoed
spoedarts
suppo
tandplaaster
tantist
urgentiearts
valse tanden
vals gebit
vloed
wasdom
witte frak
witte schort
witte sector
zorgen
zothuis
documenten:
dixitattest
doktersbriefje
gmd
klevertje
maagdelijkheidsattest
sis-kaart
ziekenbrief
uitdrukkingen:
beterhand, aan de ~ zijn
in het kinderbed blijven
klot, van zijne ~ vallen
laste, ten ~ van de patiënt
losbreken
mensen, het zit onder de ~
vallen, van zijnzelve ~
sus, van zijne ~ draaien
ziek vallen
ziek vieren
varia:
arbeidsonbekwaam
Bednet
berechten
b-fast
center
compensatiekas
corona (voorvoegsel samenstellingen)
coronacoalitie
coronacommissaris
coronanummer
coronaregering
coronavluchteling
coronavrijwilliger
disponibiliteit
gezondheidsfactuur
griepcommissaris
hospitalisatieverzekering
kiwimodel
medische bijpremie
mutualiteit
noodnummer
orde van artsen
orde van geneesheren
pyjamadag
Riziv
sanitair
systeem
voos
werkonbekwaam
ziekenbond
ziekenkas
-
1) een koepelorganisatie voor zorginstellingen zoals ziekenhuizen en woonzorgcentra. Meestel (altijd?) onderdeel van een eigennaam
2) een netwerk van zorginstellingen
zie ook verzamellemma geneeskunde
1) Een goeie zaak, vindt Margot Cloet, gedelegeerd bestuurder van Zorgnet-Icuro, maar het kan veel beter, zei ze in “Het Journaal”. (vrt.be)
1) De oprichting van euthanasieklinieken is geen goed idee, zo meldt Zorgnet Vlaanderen. (demorgen.be)
2)“De uitbouw van een zorgnet is van cruciaal belang voor de toekomst van de Vlaamse gezondheidszorgvoorzieningen in Brussel.” (bruzz.be)
2) Bovendien worden ze opgevangen in een zorgnet en kunnen ze van daaruit hun wederopstanding maken (genereation-t.be)
kleren
< Frans samarre < Spaans zamarra (herdersmantel) < Arabisch samm?r (sabeldier) (uit Van Dale)
Kom, doe maar je samaren aan, we zijn weg! weg zijn
kleren
< Frans samarre < Spaans zamarra herdersmantel < Arabisch samm?r (sabeldier) (uit Van Dale)
Kom, doe maar je samaren aan, we zijn weg! weg zijn
Blijkbaar verdwijnen er regelmatig lemma’s uit het VW. Zie reactie bij coiffeuse. Dit lemma als hulpinstrument voor de suggestie van nthn om regelmatig de teller op het welkomstblad van het VW op te volgen. Hopelijk brengt dit wat inzicht in de aard en de omvang van het probleem.
Hieronder kan per datum, de laatste tellerstand genoteerd worden in combinatie met het meest recente nieuwe woord/lemma én het aantal nieuwe lemma’s sinds de vorige tellingen (zie hiervoor lijst ‘recent’ en zelf daadwerkelijk tellen als controle).
datum______teller____laatste lemma___________________aantal nieuwe sinds vorige__woorden tekort/verdwenen + opm
**********************************************************************************
8/3/2020___32680_____coiffeuse
8/3/2020___32681_____Teller VW_____________________1 _____________________ineens een test :)
11/3/2020__32690_____kunstencentrum________________9 _____________________OK
13/3/2020__32695____paniekwinkelen_________________5 _____________________OK
14/3/2020__32706_____gengig_______________________11 _____________________OK
17/3/2020__32720____kant, er de ~jes (van) afrijden___14 _____________________OK
19/3/2020__32740____dadelaar______________________20 _____________________OK
22/3/2020__32765____klappe nansje_________________25 ____________________ OK
24/3/2020__32777____wasmachien____________________12 _____________________OK
26/3/2020__32784____voortonen______________________7 _____________________OK
28/3/2020__32789____achtervolgingskoers____________5 _____________________OK
30/3/2020__32800____mammeloeze_____________________11 _____________________OK
2/4/2020___32819____dis, ’t is fris aan den ~______19 ____________________OK
4/4/2020___32832____essentiële verplaatsing________13 ____________________OK
8/4/2020___32839___zorgnet _________________________7 ___________________OK
deskundige (viroloog) ambtenaar die adviseert over de griep van ’t jaar
ongemarkeerd in Van Dale 2016 online, maar google2016: .BE (>2.400) ; .NL (>680 meestal mbt .BE)
zie ook coronacommissaris; verzamellemma geneeskunde
standaard.be: Griepcommissaris Marc Van Ranst roept iedereen met een verkoudheid op thuis te blijven en niet te gaan werken.
tv-ekkergem.be: Griepcommissaris beveelt quarantaine aan
1) een koepelorganisatie voor zorginstellingen zoals ziekenhuizen en woonzorgcentra. Meestel (altijd?) onderdeel van een eigennaam
2) een netwerk van zorginstellingen
1) Een goeie zaak, vindt Margot Cloet, gedelegeerd bestuurder van Zorgnet-Icuro, maar het kan veel beter, zei ze in “Het Journaal”. (vrt.be)
1) De oprichting van euthanasieklinieken is geen goed idee, zo meldt Zorgnet Vlaanderen. (demorgen.be)
2)“De uitbouw van een zorgnet is van cruciaal belang voor de toekomst van de Vlaamse gezondheidszorgvoorzieningen in Brussel.” (bruzz.be)
2) Bovendien worden ze opgevangen in een zorgnet en kunnen ze van daaruit hun wederopstanding maken (genereation-t.be)
1) een koepelorganisatie voor zorginstellingen zoals ziekenhuizen en woonzorgcentra. Meestel (altijd?) onderdeel van een eigennaam
2) een network van zorginstellingen
1) Een goeie zaak, vindt Margot Cloet, gedelegeerd bestuurder van Zorgnet-Icuro, maar het kan veel beter, zei ze in “Het Journaal”. (vrt.be)
1) De oprichting van euthanasieklinieken is geen goed idee, zo meldt Zorgnet Vlaanderen. (demorgen.be)
2)“De uitbouw van een zorgnet is van cruciaal belang voor de toekomst van de Vlaamse gezondheidszorgvoorzieningen in Brussel.” (bruzz.be)
2) Bovendien worden ze opgevangen in een zorgnet en kunnen ze van daaruit hun wederopstanding maken (genereation-t.be)
SN/NL: schooldeur(en)
zie ook garagepoort + commentaren
Gedaan met kamperen aan de schoolpoort? (vrt.be)
Schrik voor de schoolpoort: als kinderen wel naar school willen, maar helemaal blokkeren. (nieuwsblad.be)
in deze tijden worden er tientallen, zoniet honderden woorden met het voorvoegsel corona gevormd. Ad hoc woorden waarvan de meesten niet zullen blijven. Ze zijn waarschijnlijk ook niet specifiek Vlaams, want in NL maakt men ook allerlei samenstellingen. Dit lemma om de meest opvallende voorbeelden te bundelen om te vermijden dat het allemaal afzonderlijke lemma’s worden.
zie ook: coronacoalitie, coronacommissaris, coronanummer, coronaregering, coronavluchteling, coronavrijwilliger, corona-idioot, corona-idiotisme, coronatoerist
zie ook coronationalisme
Voorbeelden alfabetisch op het coronawoord:
“Filmpjes opnemen, spelletjes bedenken, zelfs een speciale corona-bingo maken. Dat maakt het niet alleen voor hen, maar ook voor mij een stuk leuker.” (vrt.be)
Ouders starten zelf met alternatieve lessen thuis: “We hebben een groot coronalessenrooster gemaakt” (vrt.be)
“Ik heb een coronaviruslessenrooster opgesteld om toch wat structuur te hebben”, vertelt Annelies Schouppe uit Gent. (vrt.be)
Boswachter Björn Deduytsche heeft alvast aangekondigd op zijn Instagramaccount dat hij vandaag “coronatoezicht” houdt in de bossen van de Vlaamse Ardennen. (vrt.be)
Erika Vlieghe, hoofd van de Dienst Infectieziekten in UZ Antwerpen en lid van het corona-comité, legt in “De ochtend” uit dat we de cijfers per … (vrt.be)
“Maar gelukkig konden we een beroep doen op de brandweer om de mensen weg te houden, zodat onze ‘coronaploegen’ de controles konden verderzetten”. (vrt.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.