Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed
de tafel afruimen
in de Kempen: tafel, de ~ wegdoen
antoniem: zetten, de tafel ~
Ik zal is rap de tafel afzetten.
In het Vlaams worden soms dezelfde woorden in een andere volgorde gebruikt vergeleken met het Nederlands. In dit lemma bewaren we een overzicht van deze voor Nederlanders omgekeerde uitdrukkingen.
duimen en vingers aflekken – NL vingers en duimen aflikken
fauna en flora – NL flora en fauna
groenten en fruit – NL fruit en groenten
loontje komt om zijn boontje – NL boontje komt om zijn loontje
nko-arts (neus-keel-oorarts) – NL kno-arts (keel-neus-oorarts)
pief poef paf – NL Pief paf poef
scha en schande, met ~ (1) – NL met schande en schade
weeral – NL alweer
wetens en willens – NL willens en wetens
zeker en vast – NL vast en zeker
±:
water en bloed zweten – NL bloed en tranen zweten
water, zweet en bloed – NL bloed, zweet en tranen
(1) scha = scha((d)e), vgl. mede → mee, weder → weer, in stede → in stee, NL lade → la (schuif), …
bedevaart? kruisweg?
(verouderd? regio’s?)
Donderdag 9 augustus organiseren wij een bedevaart naar Melsele. We verzamelen om 12u45 in de inkomhal. Rond 14u00 voorzien we een gezamenlijke B-weg en krijgt iedereen de kans om een kaars te branden in de kapel. (www.zorgnetwerktrento.be)
homo
meestal voorafgegaan door lidwoord: ‘ne’
Van Dale 2015 online: BE, scheldwoord
weljongniethetero.be: ‘Bestaat er zoiets als muziek dat typisch voor homo’s is? Kan je aan iemand zien dat ie homo is doordat hij naar bepaalde muziek luistert? btw, ik hoor graag het liedje “sunshine”, volgens mijn vriendin ne ‘choco’ (ik haat dat woord) en Alcazar…’
> andere betekenis van choco
chocoladepasta, pasta met chocoladesmaak
Na deze boterham met kaas eet ik ook nog een met choco.
Ferrero vond het niet kunnen dat Delhaize zijn hazelnotenpasta als ‘choco’ omschrijft en eiste dwangsommen tussen 1.250 en 100.000 euro per inbreuk, zo schrijft De Tijd. De Brusselse handelsrechtbank oordeelde echter dat Delhaize het woord ‘choco’ alleen maar gebruikt om aan te geven hoe zijn pasta smaakt. Delhaize insinueert niet dat chocolade een ingrediënt is en bovendien is het woord ‘choco’ niet gereglementeerd.(Knack 110216)
-Frituriste uit Lanaken verkoopt frieten met choco (vrt.be)
chocoladepasta, pasta met chocoladesmaak
Na deze boterham met kaas eet ik ook nog een met choco.
Ferrero vond het niet kunnen dat Delhaize zijn hazelnotenpasta als ‘choco’ omschrijft en eiste dwangsommen tussen 1.250 en 100.000 euro per inbreuk, zo schrijft De Tijd. De Brusselse handelsrechtbank oordeelde echter dat Delhaize het woord ‘choco’ alleen maar gebruikt om aan te geven hoe zijn pasta smaakt. Delhaize insinueert niet dat chocolade een ingrediënt is en bovendien is het woord ‘choco’ niet gereglementeerd.(Knack 110216)
uit Lanaken verkoopt frieten met choco (vrt.be)regel
Fr. ligne
Een opstel van 50 lijnen
Aan de lijn! (= Nieuwe regel)
Schrijf in niet meer dan 10 lijnen wat u verwacht van uw nieuwe functie.
Schrijf de titel groot en laat dan twee blanco lijnen.
In haar aanklacht lees ik tussen de lijnen vooral wrok omwille van het haar aangedane onrecht.
> andere betekenis van lijn
(vis)hengel; vislijn
Frans ligne
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
De droom van elke rechtgeaarde visser: een lijn kunnen uitwerpen in het midden van de Noordzee.
Meestal vis ik met de lijn op het kanaal en af en toe met de lancé.
> andere betekenis van lijn
toen, daarop (zie reacties)
zie ook tan
Toen een vrouw haar baby wilde verschonen in de babyruimte, bleek dat de deur op slot was", vertelt een woordvoerder van Thalys. "De vrouw heeft er dan een treinbegeleider bij gehaald. (deredactie.be)
> andere betekenis van dan
in het West-Vlaams en Oost-Vlaams (evenals in het Zeeuws) wordt de bijzin-inleidende ‘da’ verbogen naargelang het getal van het onderwerp van de daaropvolgende bijzin
da → enkelvoud
dan → meervoud
de ‘n’ wordt normaal gezien nasaal uitgesproken
“Hoe kom ’t dan der hier geen gevoelens aan te pas komen?” (Blind Getrouwd)
> andere betekenis van dan
een klein aantal, enige
uitspraak in Antwerpen: ienigte
uitspraak in de A. Kempen: énnegte
“Ik moet namelijk nog enigte reflectieverslagen uit mijn duim zuigen, een praktikum zien te stelen van iemand en nog zoveel andere domme schooltaakjes.” (uit een blog)
Woa dan ze speeldn, ip fêestn of kermessn, wierd under schild boovn de deure g’hangn, dikwils tegoare met enigte kann en kruukn, die verweezn no de dustige rederykers. (vls.wikipedia.org)
hoofdtelwoord duizend
ook in Oost-Vlaanderen
ook duist (soms verkeerdelijk duusd gespeld)
niet te verwarren met dust
zie ook duzend
Ken ’t jen al duusd ki gezeit. Ik heb het je al duizend maal (meermaals) verteld.
‘k Zoen da duust keren vertellen zè: ’t was ’n boer en j’had ’n piente gepakt en ip weg nor huus zag ’t ie ’n toveresse. (volksverhalenbank.be)
‘Kerlo was honderdduist uren van de slaap’ (Zomerland, 342).
’Eén keer weelde is duist keren armoede weerd! (dbnl.org)
Alléé; duist keren merci Annemie en Johan en Hugo vo junder inbreng en inzet in ’t bestier. (natuurpuntjabbeke.wordpress.com)
hoofdtelwoord duizend
ook in Oost-Vlaanderen
ook duist (soms verkeerdelijk duusd gespeld)
zie ook duzend
Ken ’t jen al duusd ki gezeit. Ik heb het je al duizend maal (meermaals) verteld.
‘k Zoen da duust keren vertellen zè: ’t was ’n boer en j’had ’n piente gepakt en ip weg nor huus zag ’t ie ’n toveresse. (volksverhalenbank.be)
‘Kerlo was honderdduist uren van de slaap’ (Zomerland, 342).
’Eén keer weelde is duist keren armoede weerd! (dbnl.org)
Alléé; duist keren merci Annemie en Johan en Hugo vo junder inbreng en inzet in ’t bestier. (natuurpuntjabbeke.wordpress.com)
dust (uitspreken zoals het Engelse ‘dust’) = dorst
stad Antwerpen: deurst (ook met doffe e)
Limburg: ?
niet te verwarren met duust
Ik heb vreselijken dust.
Ik heb vreselijke dorst.
een grote inspanning leveren, afzien om een doel te bereiken
variant: water en bloed kosten, een grote inspanning vergen
zie ook water, zweet en bloed
Van Dale 2016 online: BE
NL: bloed en tranen zweten, peentjes zweten.
googlementen: VL (>36.000), NL (>500)
zie ook Vlaamse volgorden
Wij hebben water en bloed gezweet, maar de kast staat ineen.
“En zoudt u mij eens goed kunnen uitleggen hoe ik een log moet plaatsen, want ik ben maar een leek, en het heeft mij water en bloed gekost.” (op een forum)
heel zeker
Van Dale 2013 online:Belgisch-Nederlands, algemeen
in Nederland wordt deze uitdrukking omgekeerd, als “vast en zeker”, uitgesproken
zie ook Vlaamse volgorden
De reden waarom mijn auto niet wil starten, ligt zeker en vast bij mijn accu.
“Van echte paniek kunnen we niet spreken, maar enige onrust heerste er zeker en vast. (standaardtaal in België)” Taaladvies.net
Iets doen waar over nagedacht is en dat uit vrije wil gedaan is.
In Nederland: ‘willens en wetens’ (echter beide varianten zijn goedgekeurd)
Van Dale 2014 online: (Nederlands) willens en wetens, (Belgisch-Nederlands) wetens en willens
zie ook Vlaamse volgorden
Leest gij dan geen gazetten, Lowie?’ had Leroy mijn onwetendheid doorzien, ‘die mens valt na 25 mei zonder werk, en bovendien wetens en willens.’ (Louis van Dievel, deredactie.be)
alweer, opnieuw, terug
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
DS2015: geen standaardtaal
zie ook Vlaamse volgorden
Het is vandaag weeral aan het regenen.
Ik ben weeral mijn sleutels kwijt.
Weeral een man op een kraan – De Standaard
Waarom moest dit weeral bij ons gebeuren – De Standaard
Bel20-index weeral over belangrijke grens – De Standaard
Comeback Hargreaves valt weeral in water – De Standaard
Weeral auto uit de bocht en tegen muurtje (Lommel) – De Standaard
Kortrijk Xpo weeral bijna te klein (Kortrijk) – De Standaard
Weeral nieuwe start voor sociale inspectiediensten – De Standaard
tot zijn/haar spijt vaststellen de verkeerde beslissing te hebben genomen
in Nederland: met schande en schade
ook in uitdrukkingen als:
~ leren, ~ achterkomen, ~ (ergens) achter komen, ~ ondervinden
zie ook Vlaamse volgorden
Zolang deze communicaties via de traditionele media verlopen maak ik me dan ook niet veel zorgen. De gemiddelde Belg heeft immers met scha en schande geleerd het objectiviteitsgehalte van advertenties versus redactionele inhoud naar waarde te schatten. (Bart Van der Leenen, sociale media bedreigen onze democratie)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.