Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #24861

    afzetten, de tafel ~
    (uitdr.)

    de tafel afruimen

    in de Kempen: tafel, de ~ wegdoen

    antoniem: zetten, de tafel ~

    Ik zal is rap de tafel afzetten.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 29 May 2020 14:33
    0 reactie(s)

    #24862

    Vlaamse volgorden
    (verzamellemma)

    In het Vlaams worden soms dezelfde woorden in een andere volgorde gebruikt vergeleken met het Nederlands. In dit lemma bewaren we een overzicht van deze voor Nederlanders omgekeerde uitdrukkingen.

    duimen en vingers aflekken – NL vingers en duimen aflikken
    fauna en flora – NL flora en fauna
    groenten en fruit – NL fruit en groenten
    loontje komt om zijn boontje – NL boontje komt om zijn loontje
    nko-arts (neus-keel-oorarts) – NL kno-arts (keel-neus-oorarts)
    pief poef paf – NL Pief paf poef
    scha en schande, met ~ (1) – NL met schande en schade
    weeral – NL alweer
    wetens en willens – NL willens en wetens
    zeker en vast – NL vast en zeker

    ±:
    water en bloed zweten – NL bloed en tranen zweten
    water, zweet en bloed – NL bloed, zweet en tranen

    (1) scha = scha((d)e), vgl. mede → mee, weder → weer, in stede → in stee, NL lade → la (schuif), …

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 29 May 2020 14:31
    8 reactie(s)

    #24863

    b-weg
    (zn. m.; ~en)

    bedevaart? kruisweg?

    (verouderd? regio’s?)

    Donderdag 9 augustus organiseren wij een bedevaart naar Melsele. We verzamelen om 12u45 in de inkomhal. Rond 14u00 voorzien we een gezamenlijke B-weg en krijgt iedereen de kans om een kaars te branden in de kapel. (www.zorgnetwerktrento.be)

    Regio onbekend
    Bewerking door Georges Grootjans op 29 May 2020 14:20
    4 reactie(s)

    #24864

    choco
    (zn. m., ~s)

    homo

    meestal voorafgegaan door lidwoord: ‘ne’

    Van Dale 2015 online: BE, scheldwoord

    weljongniethetero.be: ‘Bestaat er zoiets als muziek dat typisch voor homo’s is? Kan je aan iemand zien dat ie homo is doordat hij naar bepaalde muziek luistert? btw, ik hoor graag het liedje “sunshine”, volgens mijn vriendin ne ‘choco’ (ik haat dat woord) en Alcazar…’

    > andere betekenis van choco

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 29 May 2020 13:41
    0 reactie(s)

    #24865

    choco
    (de ~ (m.), geen mv.)

    chocoladepasta, pasta met chocoladesmaak

    Na deze boterham met kaas eet ik ook nog een met choco.

    Ferrero vond het niet kunnen dat Delhaize zijn hazelnotenpasta als ‘choco’ omschrijft en eiste dwangsommen tussen 1.250 en 100.000 euro per inbreuk, zo schrijft De Tijd. De Brusselse handelsrechtbank oordeelde echter dat Delhaize het woord ‘choco’ alleen maar gebruikt om aan te geven hoe zijn pasta smaakt. Delhaize insinueert niet dat chocolade een ingrediënt is en bovendien is het woord ‘choco’ niet gereglementeerd.(Knack 110216)

    -Frituriste uit Lanaken verkoopt frieten met choco (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 29 May 2020 13:40
    0 reactie(s)

    #24866

    choco
    (de ~ (m.), geen mv.)

    chocoladepasta, pasta met chocoladesmaak

    Na deze boterham met kaas eet ik ook nog een met choco.

    Ferrero vond het niet kunnen dat Delhaize zijn hazelnotenpasta als ‘choco’ omschrijft en eiste dwangsommen tussen 1.250 en 100.000 euro per inbreuk, zo schrijft De Tijd. De Brusselse handelsrechtbank oordeelde echter dat Delhaize het woord ‘choco’ alleen maar gebruikt om aan te geven hoe zijn pasta smaakt. Delhaize insinueert niet dat chocolade een ingrediënt is en bovendien is het woord ‘choco’ niet gereglementeerd.(Knack 110216)

    uit Lanaken verkoopt frieten met choco (vrt.be)
    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 29 May 2020 13:40
    0 reactie(s)

    #24867

    lijn
    (de ~ (v.), ~en)

    regel

    Fr. ligne

    Een opstel van 50 lijnen

    Aan de lijn! (= Nieuwe regel)

    Punt ander(e) lijn!

    Schrijf in niet meer dan 10 lijnen wat u verwacht van uw nieuwe functie.

    Schrijf de titel groot en laat dan twee blanco lijnen.

    In haar aanklacht lees ik tussen de lijnen vooral wrok omwille van het haar aangedane onrecht.

    > andere betekenis van lijn

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 29 May 2020 12:40
    0 reactie(s)

    #24868

    lijn
    (de ~ (v.), ~en)

    (vis)hengel; vislijn

    Frans ligne

    Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen

    De droom van elke rechtgeaarde visser: een lijn kunnen uitwerpen in het midden van de Noordzee.

    Meestal vis ik met de lijn op het kanaal en af en toe met de lancé.

    > andere betekenis van lijn

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 29 May 2020 12:40
    0 reactie(s)

    #24869

    dan
    (bijwoord van tijd)

    toen, daarop (zie reacties)

    zie ook tan

    Toen een vrouw haar baby wilde verschonen in de babyruimte, bleek dat de deur op slot was", vertelt een woordvoerder van Thalys. "De vrouw heeft er dan een treinbegeleider bij gehaald. (deredactie.be)

    > andere betekenis van dan

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 29 May 2020 00:10
    6 reactie(s)

    #24870

    dan
    (vw.)

    in het West-Vlaams en Oost-Vlaams (evenals in het Zeeuws) wordt de bijzin-inleidende ‘da’ verbogen naargelang het getal van het onderwerp van de daaropvolgende bijzin

    da → enkelvoud
    dan → meervoud

    de ‘n’ wordt normaal gezien nasaal uitgesproken

    • ‘k En weet nie wa dan ze tegen u gezegd gehad hebben, ma ’t waren verzekers al leugens. (→ ’ze’ = meervoud, dus ‘dan’)
    • ‘k En weet nie wa da ze tegen u gezegd gehad heeft, ma ’t waren verzekers al leugens. (→ ’ze’ = enkelvoud, dus ‘da’)

    “Hoe kom ’t dan der hier geen gevoelens aan te pas komen?” (Blind Getrouwd)

    > andere betekenis van dan

    Provincie West-Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 29 May 2020 00:10
    8 reactie(s)

    #24871

    enigte
    (onb. telw.)

    een klein aantal, enige

    uitspraak in Antwerpen: ienigte
    uitspraak in de A. Kempen: énnegte

    “Ik moet namelijk nog enigte reflectieverslagen uit mijn duim zuigen, een praktikum zien te stelen van iemand en nog zoveel andere domme schooltaakjes.” (uit een blog)

    Woa dan ze speeldn, ip fêestn of kermessn, wierd under schild boovn de deure g’hangn, dikwils tegoare met enigte kann en kruukn, die verweezn no de dustige rederykers. (vls.wikipedia.org)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 29 May 2020 00:06
    0 reactie(s)

    #24872

    duust
    (hoofdtelwoord)

    hoofdtelwoord duizend

    ook in Oost-Vlaanderen

    ook duist (soms verkeerdelijk duusd gespeld)

    niet te verwarren met dust

    zie ook duzend

    Ken ’t jen al duusd ki gezeit. Ik heb het je al duizend maal (meermaals) verteld.

    ‘k Zoen da duust keren vertellen zè: ’t was ’n boer en j’had ’n piente gepakt en ip weg nor huus zag ’t ie ’n toveresse. (volksverhalenbank.be)

    ‘Kerlo was honderdduist uren van de slaap’ (Zomerland, 342).

    ’Eén keer weelde is duist keren armoede weerd! (dbnl.org)

    Alléé; duist keren merci Annemie en Johan en Hugo vo junder inbreng en inzet in ’t bestier. (natuurpuntjabbeke.wordpress.com)

    Provincie West-Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 28 May 2020 23:56
    8 reactie(s)

    #24873

    duust
    (hoofdtelwoord)

    hoofdtelwoord duizend

    ook in Oost-Vlaanderen

    ook duist (soms verkeerdelijk duusd gespeld)

    zie ook duzend

    Ken ’t jen al duusd ki gezeit. Ik heb het je al duizend maal (meermaals) verteld.

    ‘k Zoen da duust keren vertellen zè: ’t was ’n boer en j’had ’n piente gepakt en ip weg nor huus zag ’t ie ’n toveresse. (volksverhalenbank.be)

    ‘Kerlo was honderdduist uren van de slaap’ (Zomerland, 342).

    ’Eén keer weelde is duist keren armoede weerd! (dbnl.org)

    Alléé; duist keren merci Annemie en Johan en Hugo vo junder inbreng en inzet in ’t bestier. (natuurpuntjabbeke.wordpress.com)

    Provincie West-Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 28 May 2020 23:55
    8 reactie(s)

    #24874

    duusd

    zie duust

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 28 May 2020 23:54
    0 reactie(s)

    #24875

    dust
    (de ~ (m.); geen mv.)

    dust (uitspreken zoals het Engelse ‘dust’) = dorst

    stad Antwerpen: deurst (ook met doffe e)
    Limburg: ?

    niet te verwarren met duust

    Ik heb vreselijken dust.
    Ik heb vreselijke dorst.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 28 May 2020 23:53
    9 reactie(s)

    #24876

    water en bloed zweten
    (uitdr.)

    een grote inspanning leveren, afzien om een doel te bereiken

    variant: water en bloed kosten, een grote inspanning vergen
    zie ook water, zweet en bloed

    Van Dale 2016 online: BE
    NL: bloed en tranen zweten, peentjes zweten.

    googlementen: VL (>36.000), NL (>500)

    zie ook Vlaamse volgorden

    Wij hebben water en bloed gezweet, maar de kast staat ineen.

    “En zoudt u mij eens goed kunnen uitleggen hoe ik een log moet plaatsen, want ik ben maar een leek, en het heeft mij water en bloed gekost.” (op een forum)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 28 May 2020 23:52
    3 reactie(s)

    #24877

    zeker en vast
    (uitdr.)

    heel zeker

    is standaardtaal in België

    Van Dale 2013 online:Belgisch-Nederlands, algemeen

    in Nederland wordt deze uitdrukking omgekeerd, als “vast en zeker”, uitgesproken

    zie ook Vlaamse volgorden

    De reden waarom mijn auto niet wil starten, ligt zeker en vast bij mijn accu.

    “Van echte paniek kunnen we niet spreken, maar enige onrust heerste er zeker en vast. (standaardtaal in België)” Taaladvies.net

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 28 May 2020 23:50
    2 reactie(s)

    #24878

    wetens en willens
    (uitdrukking)

    Iets doen waar over nagedacht is en dat uit vrije wil gedaan is.
    In Nederland: ‘willens en wetens’ (echter beide varianten zijn goedgekeurd)

    Van Dale 2014 online: (Nederlands) willens en wetens, (Belgisch-Nederlands) wetens en willens

    zie ook Vlaamse volgorden

    Leest gij dan geen gazetten, Lowie?’ had Leroy mijn onwetendheid doorzien, ‘die mens valt na 25 mei zonder werk, en bovendien wetens en willens.’ (Louis van Dievel, deredactie.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 28 May 2020 23:49
    0 reactie(s)

    #24879

    weeral
    (bijw.)

    alweer, opnieuw, terug

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal

    DS2015: geen standaardtaal

    zie ook Vlaamse volgorden

    Het is vandaag weeral aan het regenen.

    Ik ben weeral mijn sleutels kwijt.

    Weeral een man op een kraan – De Standaard
    Waarom moest dit weeral bij ons gebeuren – De Standaard
    Bel20-index weeral over belangrijke grens – De Standaard
    Comeback Hargreaves valt weeral in water – De Standaard
    Weeral auto uit de bocht en tegen muurtje (Lommel) – De Standaard
    Kortrijk Xpo weeral bijna te klein (Kortrijk) – De Standaard
    Weeral nieuwe start voor sociale inspectiediensten – De Standaard

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 28 May 2020 23:49
    5 reactie(s)

    #24880

    scha en schande, met ~
    (uitdrukking)

    tot zijn/haar spijt vaststellen de verkeerde beslissing te hebben genomen

    in Nederland: met schande en schade

    ook in uitdrukkingen als:
    ~ leren, ~ achterkomen, ~ (ergens) achter komen, ~ ondervinden

    zie ook Vlaamse volgorden

    Zolang deze communicaties via de traditionele media verlopen maak ik me dan ook niet veel zorgen. De gemiddelde Belg heeft immers met scha en schande geleerd het objectiviteitsgehalte van advertenties versus redactionele inhoud naar waarde te schatten. (Bart Van der Leenen, sociale media bedreigen onze democratie)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 28 May 2020 23:49
    1 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.