Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
- aanspreking (zowel m. als vr.) voor een persoon (meestal informeel, soms pejoratief)
- Meervoud: mannekes: voor jongens en meisjes samen
vnw: jongetje, ventje
DS2015 standaardtaal
in Limburg en Kempen: menneke
Ripuaries Limburg: mentje. Voor vrouwen en meisjes is er: ‘vruike’.
aan de kust niet in gebruik, daar eerder vent
zie andere definities van manneke
zie ook verzamellemma mensen
zie ook manneken pis, wij zijn de mannekes van plezier
Zeg mannekes, kan dat hier wat rustig? (bv. voor een gemengde klas)
Hela manneke, blijft daar eens af. (Kan zowel tegen een kind als tegen een volwassene.)
Manneke! Stopt eens met uw gezaag. (Zou een man tegen zijn vrouw kunnen zeggen. Of vice versa natuurlijk.)
Mannekes toch, ge zoudt eens moeten weten… (Hier richt men zich eventueel tot denkbeeldige toehoorders.)
vnw: de trein mankeren: de trein missen
Van Dale 2020 online: BE, niet algemeen
Ala toe, verdeke, hoast ulder wat-e! We goan den trein mankeren! (Cyriel Buysse)
Zwarte Ibis mankeert de afspraak. Een zoektocht levert na wat speurwerk een koppeltje Buidelmezen op. (vogelwerkgroep-oost-brabant.be)
mank gaan, hinken, pikkelen
vnw: mank gaan, hinken
Van Dale 1995 (gew)
Van Dale 2012 online: Belgisch-Nederlands
Onzen hond heeft ooit eens met zijn poot vastgezeten en vanaf toen mankt het beest een beetje.
Zorgen om Thibaut Courtois bij Real Madrid: “Hij mankte”. (nieuwsblad.be)
zwengel, crankstel, hefboomkruk
vnw: zwengel, hendel
< Frans: manivelle
klik op de afbeelding
De manivel verbindt de tandwielen, zodat we kracht kunnen overbrengen op onze fiets.
Bij een 2CV, een geit, lag er in de koffer ne manivel, waarmee ge de motor in gang kon draaien, als de batterij plat was.
“Mogelijk had ik nog één plaats dichter kunnen eindigen indien ik niet geplaagd werd door een manivel die los kwam te zitten.” (nieuwsblad.be)
“Met een manivel (een metalen draaizwengel) van ongeveer één meter groot) draai ik de brug open." (mechelenblogt.be)
Pa stond voor de auto met een ‘manivel’ waarmee hij probeerde de motor aan te zwengelen. (Brugse Ommeland – zwinstreek.eu)
deelnemers aan acties tegen de hoge brandstofprijzen, de benaming verwijst naar de fluohesjes van de activisten
< Frans “gilets jaunes”
zie ook verzamellemma kledij
.jpg)
Manifestanten in Vesoul
“Het Crisiscentrum komt om 15 uur samen om zich te buigen over het protest van de zogenaamde ‘gilets jaunes’ (‘gele hesjes’) in verschillende provincies in Wallonië.” (DM 21/11/18)
SN/NL: ergens op drukken
bv. “op een knop duwen/drukken”:
“op de knop duwen” .BE: 1280; .NL: 877
“op een knop duwen” .BE: 629; .NL: 323
“duw op de knop” .BE: 3740; .NL: 2510
→ merk op dat een aanzienlijk deel van de Nederlandse resultaten eigenlijk door Belgen of grens-Nederlanders geschreven is
En nu … op de knop duwen (vrt.be, onderhoofding in artikel “Te veel taalfouten opgemerkt”)
Donderdagochtend zette een controleur van De Lijn veertig kinderen van de bus omdat ze lawaai maakten en op de bel bleven duwen. (standaard.be)
Met de vinger op de wonde duwen, is pijnlijk! (sevilayaltintas.be)
vnw: demonstrant
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 4
Opm: Inmiddels ook in .NL in gebruik; Van Dale online 2023 vermeldt het ongelabeld
Honderdduizenden manifestanten komen op straat voor toegankelijke gezondheidszorg in Spaanse hoofdstad Madrid (vrt.be)
Aanleiding voor de ontevredenheid bij de manifestanten is de hervorming van de rechtsstaat. (demorgen.be)
Zestig agenten en dertig journalisten rukken uit voor één manifestant in Marseille. (knack.be)
om het luidst
SN/NL: om het hardst
zie ook om ter
Manifestanten schreeuwen om ter luidst tegen kernenergie. (deredactie.be)om het luidst
SN/NL: om het hardst
zie ook om ter
schreeuwen om ter luidst tegen kernenergie. (deredactie.be)beleefd zijn, gemanierd zijn
vnw: zijn manieren houden: zich netjes gedragen
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
‘Uw manieren houden’ gebood moeder telkens we op bezoek gingen bij Oma.
Eindelijk, hoorde je overal, die man kent zijn plaats niet en moet zijn manieren houden. (demorgen.be)
‘Hou uw manieren’ is een voorstelling voor kinderen van 3 tot 8 jaar over de evolutie van de zeden. (demoeite.be)
zie ook zattemansklap; zatteklap
De toogklap is er als een moeras van gallicismen en einsteiniaans gekromde grammatica, maar een ouderwetse burgerlijke sociaal-democraat zoals ik legt er graag zijn oor te luisteren. (knack.be)
Op het doopfeest van de nieuwe vzw drukten de horecamensen het de media op het hart: ,,We zijn apolitiek!,. Helaas, maar dat vinden we nu echt nog eens toogklap." (standaard.be)
‘Antwerpse Toogklap’ bevat een aantal sappige Antwerpse woorden, uitdrukkingen en flauwe moppen. (gva.be)
Een simpel zinnetje uit de mond van een marginaal dat je met wat slechte wil onder de noemer banale toogklap zou kunnen klasseren, hoewel het eigenlijk een verdomd interessante, bijna filosofische vraagstelling is. (erikavantielen.be)
ook geschreven als ‘zatte klap’, dronkemanspraat, zattemansklap
lijkt een variatie van zotteklap
Die zatte klap kan ik ergens nog plaatsen. Al ben ik ook al veel zat geweest, en dan ben ik ook geen racist. (Nieuwsblad)
Dit is het artikel dat Vooruit-voorzitter Conner Rousseau liet tegenhouden … Die zatte klap over de bruinen horen ze elke dag 20 (Reddit)
Pick-up lines en zatteklap op de dansvloer. Ik wil rond je nek hangen, ik ben jaloers op je halssnoer. Het vrouwelijk schoon hebbe, hebbe, hebbe. Komaan gewoon … (TOXX -ABN)
vnw: ruil, wisseling
Groot Woordenboek der Nederlandse Taal: v. (-en), (Zuidn.) ruil: hij gaf zijn hoed in mangeling voor de jas.
verouderd?
zie ook mangelen
Z’ hadden hem nu geern al hun schone kleren gegeven in mangeling voor de kostbaarheid die hij zo weigerig in de hand hield (De taal van Stijn Streuvels – dbnl.org)
Geenen afstand, ruyling of mangeling, geene byvoeging van grondgebied kan plaets hebben, ten zy uyt krachte eener wet. (belgischegrondwet.be/oorspronkelijke-grondwet-1831)
ruilen, omruilen, verwisselen
Middelnederlandsch Woordenboek:
oorsprong: oud Germaans dialect: mang: vermengd
Handel drijven, ook ruilhandel drijven: Coopen, vercoopen ende mangelen met ons ondersaten alrehande goeden, (a. 1507).
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
Kiliaan (1588): mangheren naast manghelen in den zin van ruilen.
1. Gewoon is in de latere taal de betekenis ruilen.
‘(Hij) heeft haestelijck met hem ghemangelt van kleederen, ende … hem laeten ontsnappen’ À Castro (1686)
> Thans nog gewestelijk, b.v. in Brabant, in Zeeland, in Vlaanderen.
‘Gij hèt e schoon mes: wilde mangelen tegen ’t mijn?’ (Cornelissen-Vervliet)
2. Bepaaldelijk: ruilen in den handel; het voorwerp is wat men in ruil geeft of krijgt (niet altijd scherp te onderscheiden van de bet. 1), ruilhandel drijven
Van Dale 1995: gewestelijk
zie ook.: vermangelen; mangeling
Ook in het Hageland
< zie andere definitie van mangelen
Wilt ge niet mangelen?
Dubbele stickers kunt ge mangelen tegen stickers die ge nog tekort komt.
ruilen, omruilen, verwisselen
Middelnederlandsch Woordenboek:
oorsprong: oud Germaans dialect: mang: vermengd
Handel drijven, ook ruilhandel drijven: Coopen, vercoopen ende mangelen met ons ondersaten alrehande goeden, (a. 1507).
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
Kiliaan (1588): mangheren naast manghelen in den zin van ruilen.
1. Gewoon is in de latere taal de betekenis ruilen.
‘(Hij) heeft haestelijck met hem ghemangelt van kleederen, ende … hem laeten ontsnappen’ À Castro (1686)
> Thans nog gewestelijk, b.v. in Brabant, in Zeeland, in Vlaanderen.
‘Gij hèt e schoon mes: wilde mangelen tegen ’t mijn?’ (Cornelissen-Vervliet)
2. Bepaaldelijk: ruilen in den handel; het voorwerp is wat men in ruil geeft of krijgt (niet altijd scherp te onderscheiden van de bet. 1), ruilhandel drijven
Van Dale 1995: gewestelijk
zie ook.: vermangelen
Ook in het Hageland
< zie andere definitie van mangelen
Wilt ge niet mangelen?
Dubbele stickers kunt ge mangelen tegen stickers die ge nog tekort komt.
ongeschoolde werkman;
regio Gent: in de bouwwereld werd dit gebruikt om iemand te duiden die een soort metsersknaap/diender was, maar met meer vakkennis
vnw: ongeschoolde arbeider, vooral in de bouwsector
< Frans: main d’oeuvre: handlanger, di. die een hand langde, toestak: de derde hand aan mijn lijf
Hij is maneuver bij dien aannemer.
Die maneuver heeft de stelling afgebroken.
> andere betekenis van maneuver
ook geschreven als ‘zatte klap’, dronkemanspraat, zattemansklap
lijkt een variatie van zotteklap
Die zatte klap kan ik ergens nog plaatsen. Al ben ik ook al veel zat geweest, en dan ben ik ook geen racist. (Nieuwsblad)
Dit is het artikel dat Vooruit-voorzitter Conner Rousseau liet tegenhouden … Die zatte klap over de bruinen horen ze elke dag 20 (Reddit)
Pick-up lines en zatteklap op de dansvloer. Ik wil rond je nek hangen, ik ben jaloers op je halssnoer. Het vrouwelijk schoon hebbe, hebbe, hebbe. Komaan gewoon … (TOXX -ABN)
zie ook zattemansklap
De toogklap is er als een moeras van gallicismen en einsteiniaans gekromde grammatica, maar een ouderwetse burgerlijke sociaal-democraat zoals ik legt er graag zijn oor te luisteren. (knack.be)
Op het doopfeest van de nieuwe vzw drukten de horecamensen het de media op het hart: ,,We zijn apolitiek!,. Helaas, maar dat vinden we nu echt nog eens toogklap." (standaard.be)
‘Antwerpse Toogklap’ bevat een aantal sappige Antwerpse woorden, uitdrukkingen en flauwe moppen. (gva.be)
Een simpel zinnetje uit de mond van een marginaal dat je met wat slechte wil onder de noemer banale toogklap zou kunnen klasseren, hoewel het eigenlijk een verdomd interessante, bijna filosofische vraagstelling is. (erikavantielen.be)
dronkemanspraat, zattepraat
Den toogklap: Hier praat je zattemansklap int écht Aantwaarps. Vooral dingen die je gisteren, eergisteren en vorig jaar ook al had verteld. (denantwerpenaar.be)
Zelden was zattemansklap ook voor de nuchtere buitenstaander zo genietbaar als die van het geweldige ‘Cheers’ (humo.be)
Conner Rousseau op persconferentie: “Ik ben geschrokken van mijn eigen zattemansklap.” (nieuwsblad.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
