Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
figuurlijk: afslanken door besparen, inkrimpen,…
vnw: inkrimpen, downsizen van bedrijven, organisaties
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
zie ook ontvetting
destandaard: ‘BOIC moet ontvetten’
Het ontvetten van de staat is een klassiek thema in aanloop van de verkiezingen.
hbvl.be: Natuurlijk is ontvetten en besparen op nutteloze kosten of het tegengaan van verspilling zeer nuttig, maar ik denk dat we ook moeten investeren in spierversterking van het overheidsapparaat.
demorgen.be: Een partij die aan de ene kant zegt: ‘we willen privatiseren, de overheid moet ontvetten’ en aan de andere kant gaat zeggen dat de overheid die opdrachten zou moeten uitvoeren terwijl er anderen zijn die dat beter, efficiënter en vooral goedkoper doen, snap ik niet goed", zei Beke.
de stop van een fles halen
vnw: in België ook: ontkurken, openmaken van flessen
Zuidnederlands Woordenboek (Walter De Clerck – 1981)
Tegen dat de de fles ontstopt heb, en in het glas loopt de temperatuur al snel op tot een graad of 8. Voor mij , hou kouder hoe liever (hln.be)
Ondertussen heeft de ober aan onze tafel een fles rode wijn ontstopt. (tijd.be)
kurk, stopsel
Van Dale 2017 online:
niet algemeen; ook kurk
ook regio Oost-Vlaanderen
zie ook ontstoppen
De stoppen van sommige wijnflessen zijn gemaakt uit plastiek i.p.v. uit kurk.
vnw: in België ook: ontkurken, openmaken van flessen
Zuidnederlands Woordenboek (Walter De Clerck – 1981)
Tegen dat de de fles ontstopt heb, en in het glas loopt de temperatuur al snel op tot een graad of 8. Voor mij , hou kouder hoe liever (hln.be)
Ondertussen heeft de ober aan onze tafel een fles rode wijn ontstopt. (tijd.be)
ontgaan
vnw:
-ik ontsnap niet aan de indruk dat: ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat
-dat woord is me ontsnapt: ontglipt, ontvallen
in deze betekenis standaardtaal in België
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
Dat onstnapt mij nu efkes maar ik zal er seffens wel terug op komen.
Sorry, maar uw naam is mij ontsnapt. Wilt ge hem nog eens zeggen alstublieft?
SN-NL: zijn ontslag nemen
vnw: zijn ontslag geven, zijn ontslag indienen, ontslag nemen
Van Dale 2018 online: BE, niet algemeen
DS2015 geen standaardtaal
“Wanneer een arbeider zijn ontslag geeft, moet hij nog 14 (kalender-)dagen aan de slag blijven, behalve natuurlijk wanneer de baas hem eerder laat vertrekken.” www.vdab.be
De Paul heeft zijn ontslag gegeven: hij was het kotsbeu op dien bureau.
Je kan ontslagen worden of zelf ontslag geven. In beide gevallen geldt dat bepaalde regels gevolgd moeten worden. (hetacv.be)
1)zonder sirenes rijden van interventievoertuigen
2)ontmelden
vnw:
•zonder sirenes rijden
•uit het strafregister verwijderen
Zuidnederlands Woordenboek (Walter De Clerck – 1981):
1. M. betr. t. politie-, ziekenwagens enz., die zonder speciale geluidssignalen of sirenes rijden.
(zie voorbeeld 1 onder)
2. m. betr. t. het verwijderen van gegevens uit het strafregister e.d.
1) Het ongeval gebeurde 15 km buiten zijn normaal werkterrein. Bovendien was de achtervolgende wagen al ontseind en had de ijverige politieman nagelaten z’n oversten via z’n boordradio van de achtervolging op de hoogte te stellen; (Gentenaar)
2) Vind je je paspoort terug, dien je dit te melden aan de politie zodat je paspoort ontseind kan worden. (politie.be)
De bewuste auto stond al decennia geseind als gestolen en kon niet ontseind worden omdat het politiedossier van de diefstal verdwenen was. (hln.be)
aan land gaan
vnw: in België ook onovergankelijk: aan land gaan, landen
Van Dale 2018 online: BE
Fr. débarquer
(in de onovergankelijke betekenis is dit woord algemeen Belgisch-Nederlands – aldus Van Dale)
Met een grote troepenmacht ontscheepte hij aan de noordkust (vb. uit Van Dale)
De reis ging via de grote “Van Damme zeesluis” richting Lissewege, waar we ontscheepten rond 13u00.
fig.: iemand laten barsten
ook imperatief: barst! loop naar de pomp! ga weg!
meestal in de uitdrukkingen: ze kunnen (allemaal) ontploffen; hij/zij kan ontploffen; dat hij/ze ontploft; …
vnw: ze kunnen (allemaal) ontploffen: ze kunnen barsten
Woordenboek van Populair Taalgebruik
MARC DE COSTER (2020-2024): (1977) (Vlaanderen, inf.) (verwensing) (van personen) barsten, naar de pomp lopen: ‘Ze kunnen voor mijn part allemaal ontploffen’. Ook imperatief gebruikt: ‘Ontploft!’ idem als: verrek*. • (Walter de Clerck: Nijhoffs Zuidnederlands Woordenboek. 1981) • Je kunt ontploffen.
Neen, Vos, ik gooi de handdoek in de ring, mij gaan ze niet meer liggen hebben, ik ga met brugpensioen, ze kunnen allemaal ontploffen. (gorki.be)
Gerda: Jean, ’t is altijd hetzelfde lieke met u.
Jean: Ja seg, zaag!
Gerda: Ziedet, er valt met u niet te klappen!
Jean: Ontploft, gij! Ik ga een pint pakken.
Gerda: Vergeet uwe sleutel niet want ik slaap straks als ge zat thuis komt. En durft me niet wakker te maken, e.
fig.: iemand laten barsten
ook imperatief: barst! loop naar de pomp! ga weg!
meestal in de uitdrukkingen: ze kunnen (allemaal) ontploffen; hij/zij kan ontploffen; dat em/ze ontploft; …
vnw: ze kunnen (allemaal) ontploffen: ze kunnen barsten
Woordenboek van Populair Taalgebruik
MARC DE COSTER (2020-2024): (1977) (Vlaanderen, inf.) (verwensing) (van personen) barsten, naar de pomp lopen: ‘Ze kunnen voor mijn part allemaal ontploffen’. Ook imperatief gebruikt: ‘Ontploft!’ idem als: verrek*. • (Walter de Clerck: Nijhoffs Zuidnederlands Woordenboek. 1981) • Je kunt ontploffen.
Neen, Vos, ik gooi de handdoek in de ring, mij gaan ze niet meer liggen hebben, ik ga met brugpensioen, ze kunnen allemaal ontploffen. (gorki.be)
Gerda: Jean, ’t is altijd hetzelfde lieke met u.
Jean: Ja seg, zaag!
Gerda: Ziedet, er valt met u niet te klappen!
Jean: Ontploft, gij! Ik ga een pint pakken.
Gerda: Vergeet uwe sleutel niet want ik slaap straks als ge zat thuis komt. En durft me niet wakker te maken, e.
fig.: iemand laten barsten
ook imperatief: barst! loop naar de pomp! ga weg!
meestal in de uitdrukkingen: ze kunnen (allemaal) ontploffen; hij/zij kan ontploffen; dat em/ze ontploft; …
vnw: ze kunnen (allemaal) ontploffen: ze kunnen barsten
Woordenboek van Populair Taalgebruik
MARC DE COSTER (2020-2024): (1977) (Vlaanderen, inf.) (verwensing) (van personen) barsten, naar de pomp lopen: ‘Ze kunnen voor mijn part allemaal ontploffen’. Ook imperatief gebruikt: ‘Ontploft!’ idem als: verrek*. • (Walter de Clerck: Nijhoffs Zuidnederlands Woordenboek. 1981) • Je kunt ontploffen.
Neen, Vos, ik gooi de handdoek in de ring, mij gaan ze niet meer liggen hebben, ik ga met brugpensioen, ze kunnen allemaal ontploffen. (gorki.be)
Gerda: Jean, ’t is altijd hetzelfde lieke met u.
Jean: Ja seg, zaag!
Gerda: Ziedet, er valt met u niet te klappen!
Jean: Ontploft, gij! Ik ga een pint pakken.
Gerda: Vergeet uwe sleutel niet want ik slaap straks als ge zat thuis komt. En durft me niet wakker te maken, e.
gespecialiseerde dienst die zich bezighoudt met het ontmijnen van bommen en granaten en obussen
vnw: (bnl.) mijnopruimingsdienst
DS2015 standaardtaal
Van Dale 1995 (Belg. gallicisme)
zie dovo; ontmijner; ontmijnen
De ontmijningsdienst DOVO wordt nog elke dag opgeroepen om in de Westhoek bommen uit de eerste wereldoorlog te komen opruimen. De boeren ploegen elk jaar nog tot 10 ton oorlogsmunitie naar boven.
Het station is afgesloten, er schijnt een verdacht koffertje gevonden te zijn en de ontmijningsdienst moet eerst komen om dat te onderzoeken.
gespecialiseerde dienst die zich bezighoudt met het ontmijnen van bommen en granaten en obussen
vnw: (bnl.) mijnopruimingsdienst
DS2015 standaardtaal
Van Dale 1995 (Belg. gallicisme)
zie dovo
De ontmijningsdienst DOVO wordt nog elke dag opgeroepen om in de Westhoek bommen uit de eerste wereldoorlog te komen opruimen. De boeren ploegen elk jaar nog tot 10 ton oorlogsmunitie naar boven.
Het station is afgesloten, er schijnt een verdacht koffertje gevonden te zijn en de ontmijningsdienst moet eerst komen om dat te onderzoeken.
(politiek) een politicus die als opdracht heeft te vermijden dat een gespannen situatie uit de hand loopt
(militair) lid van de ontmijningsdienst, die explosieven zoals mijnen onschadelijk maakt
vnw: iemand van de mijnopruimingsdienst
Van Dale 2015 BE: lid van een mijnopruimingsdienst, leenvertaling van Frans démineur
zie ook ontmijnen; dovo; ontmijningsdienst
Over één zaak lijkt iedereen het eens: na Yves Leterme is het aan een Franstalige ontmijner-bemiddelaar-informateur.
(Nieuwsblad.be)
Spoorbonden vragen “ontmijner” om patstelling te doorbreken (DM)
‘Een ontmijner flirt elke dag met de dood’ (Titel HN. 25.08.12)
fig.: moeilijkheden oplossen
opm: de betekenis van mijnen vegen of explosieven opruimen is SN
vnw: in België vaak (fig.): conflictstof wegnemen
Typisch Vlaams: de conflictstof wegnemen, de angel eruit halen: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 4
zie ook ontmijner
Van Dale 1995 (Belg. gallicisme)
De regeringsonderhandelingen hebben een heel klein beetje langer dan normaal geduurd omdat er een paar netelige dossiers ontmijnd moesten worden.
Indien mogelijk, zullen wij trachten om de ons voorgelegde conflictsituaties te ontmijnen en te zoeken naar een oplossing buiten de rechtbank. (advocaten-janssen.be)
mijnen vegen: explosieven opruimen
fig.: moeilijkheden oplossen
vnw: in België vaak (fig.): conflictstof wegnemen
zie ook ontmijner
Van Dale 1995 (Belg. gallicisme)
Het ontmijnen van oorlogsgebieden is een specialiteit van het Belgisch leger.
De regeringsonderhandelingen hebben een heel klein beetje langer dan normaal geduurd omdat er een paar netelige dossiers ontmijnd moesten worden.
(politiek) een politicus die als opdracht heeft te vermijden dat een gespannen situatie uit de hand loopt
(militair) lid van de ontmijningsdienst, die explosieven zoals mijnen onschadelijk maakt
Van Dale 2015 BE: lid van een mijnopruimingsdienst, leenvertaling van Frans démineur
Over één zaak lijkt iedereen het eens: na Yves Leterme is het aan een Franstalige ontmijner-bemiddelaar-informateur.
(Nieuwsblad.be)
Spoorbonden vragen “ontmijner” om patstelling te doorbreken (DM)
‘Een ontmijner flirt elke dag met de dood’ (Titel HN. 25.08.12)
zich van iets of iemand ontdoen
vnw: zich van iemand/iets ontmaken: zich ervan ontdoen, bevrijden, vrijmaken
Zuidnederlands Woordenboek (Walter Declerck – 1981): In de verb. zich van iem.. iets ontmaken, zich ontdoen van, (iets) van de hand doen, wegdoen, zich van iets bevrijden enz.
Hoe men zich van een weerwolf kan ontmaken, (volksverhalenbank.be)
Het staat eveneens vast dat de directies van de ziekenhuizen deze middelen niet (zullen) bewaren en er zich van (zullen) ontmaken. (ordomedic.be)
Hij bereikte met een lange bal Grégoire, die zich fraai van Vanden Borre ontmaakte. (nieuwsblad.be)
te leen krijgen, lenen (van)
vnw:
•van iemand lenen
•uitlenen
Taaladvies zegt dat ge geld niet kunt ontlenen maar dat ontlenen van boeken, video’s, … wel standaardtaal in België is.
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, algemeen als het over boeken e.d. gaat, niet algemeen als het over geld gaat
DS2015 standaardtaal (boeken)
zie ook ontlener
Volgens de Taalunie: ‘Ontlenen is wel standaardtaal in België als het gaat om boeken, video’s en dergelijke die geleend worden bij een bibliotheek of videotheek en die daarna weer teruggebracht worden.’
Is het volgende ook waar? Ontlenen is wel standaardtaal in Nederland als het gaat om boeken, video’s en dergelijke die geleend worden bij een bibliotheek of videotheek en die daarna NIET teruggebracht worden.
Als de bank failliet gaat, moeten we het geld dat we ontleend hebben dan nog terugbetalen? (Zijt maar zeker!)
Onthalen is in de betekenis ‘ontvangen als gast’ standaardtaal in het hele taalgebied als er een positieve of negatieve kwalificatie bij staat. (We zullen haar gastvrij / warm onthalen.)
In België kan onthalen ook zonder die kwalificatie gebruikt worden. Dat gebruik is standaardtaal in België. In Nederland wordt in dat geval ontvangen gebruikt. (De Rode Duivels werden onthaald in het Brusselse stadhuis.)
(Team Taaladvies)
vnw:
•bezoekers ontvangen, verwelkomen
•vluchtelingen opvangen
Zuidnederlands Woordenboek (Walter Declerck – 1981): (Bezoekers, vreemdelingen enz.) ontvangen, verwelkomen, begroeten; (kinderen) opvangen.
Mijn vrienden op de luchthaven werden onthaald door hun ouders, voor mij stond Fiona er als enige. (demorgen.be)
Honderden betogers “onthalen” buitenlandse bezoekers op luchthaven in Hongkong. (vrt.be)
Brusselse opvangcentra onthaalden 680 daklozen. (nieuwsblad.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
