bonen van genuchten

bonen van genuchten

(vaste woordverbinding)

grote witte bonen, ook boerenteen genoemd, wetenschappelijke naam Phaseolus coccineus

Letterlijke vertaling: bonen van genot, bonen om van te genieten

WNT: genugte, genuchte: genot, vreugde, welgevallen. Thans alleen nog in den hoogeren, vooral in dichterlijken stijl.
Geneugte en genugte zijn nauw verwant maar in oorsprong niet geheel hetzelfde.

zie ook genuchten, bonen van

240

Ik weet echt niet waar de woorden “boerentenen” en “bonen van Genuchten” gebruikt worden.

boerentenen in de Kempen/prov. Antwerpen, bonen van genuchten, ken ik niet

bonen van genuchten .......;

In de zuiderkempen zijn die bonen wel bekend maar ik denk niet dat ze nu nog veel geplant worden.
Volgend gezegde vertelt wat over de kwaliteit en de opbrengst ervan.
“Bonen van genuchten
Veel peul,weinig vruchten!” ….heb ik vaak gehoord.

Inderdaad, ze brengen niet veel op maar ze zijn wel lekker. Omdat ze zo zeldzaam worden is de prijs van die groente ook niet meer te doen. Fansy heeft reeds bij boerenteen gezet waar het gebruikt wordt, waarvoor dank.
Maar die “Bonen van Genuchten” is voor mij etymologisch een raadsel. “Genuchte” betekent “genoegen” als “voldoende”. Dat strookt niet met wat Japper terecht opmerkt: heel veel brengt die soort niet op. Maar misschien was het vroeger anders want het is niet gezegd dat men nog altijd dezelfde soorten aanplant als lang geleden. “Genoegen” zou dan weer kunnen wijzen op de lekkere smaak…

De regio heb ik op Antwerpse Kempen gezet. In de volledige tekst waaruit de voorbeeldzin gehaald is, staat een verwijzing naar de Kempen. De schrijver Jef Vermeiren vertelt ook dat hij in dezelfde straat van het bekende Sanatorium Joostens heeft gewoond. Dat gesticht is gesitueerd in Sint Antonius Brecht bij Zoersel.

tekst:
Achter en naast ons huis lag een mooie tuin. Groenten kweken was een van de liefhebberijen van vader. De magere KEMPENGROND leende zich echter niet tot alle teelten en bovendien zaten er in die grond een oneindig aantal maden te wachten op de sappige wortels van de prei of de ‘peekes’. Bestrijdingsmiddelen om die beestjes te vernietigen kende men toen nog niet. Vader was het sterkst in het telen van bonen. De z.g. ‘boerentenen’ of ‘bonen van genuchten’, waren zijn specialiteit. Niemand kon dat beter dan hij. Hij was ook ‘een kei’ in aardbeien en ‘pensékens’ of ‘viooltjes’ kweken. Voorts stonden er in de tuin lekkere fruitsoorten.

De versregel van japper staat (bijna letterlijk!) in het Antwerps idioticon van 1899. Dit is het dialect gesproken in Antwerpen, maar toch vooral in de Kempen.
De genuchten gaan over de weelderige bloei van de plant, de opbrengst in bonen was vroeger ook mager. De bloemen waren dus een genoegen of geneugte voor het oog, denk ik.
Ik heb alles in genuchten, bonen van gezet.