Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    sta

    Dit is slechts 1 definitie voor "sta." Bekijk alle definities.

    sta
    (3de pers. enkelv. staan)

    staat

    Naar aanleiding van het stuk van Vitalski “Daar sta iemand”

    ook voor bestaan, ontstaan, verstaan, …

    Da sta u goed.

    Hij sta buiten te wachten.

    De toren van Pisa sta scheef.

    Dat besta niet! (Dat kan niet)

    Ze versta niet wat ge zegt.

    29 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (24 Jul 2021 22:05)

    👍
    375

    Reacties

    Ook voor gaan is de 3de pers. enk.:

    Hij ga naar school.

    Da ga ni gaan.

    Toegevoegd door Georges Grootjans op 07 Jun 2012 00:28

    Aha, ge kunt de -d weglaten vóór klinkers? Is da gewooner dan ze wel uitspreken? (Ik heb het dus over Da sta u goe en Daar sta iemand)

    Toegevoegd door Grytolle op 07 Jun 2012 00:35

    Zeker. Der stoa iemand. Maar, daar stoad iemand kan ook natuurlijk.

    Het schip verga in de storm.

    Hij bega een ongeluk.

    Toegevoegd door Georges Grootjans op 07 Jun 2012 00:40

    Voor mij moet die d er altijd tussen bij klinkers: daar staad iemand, het schip vergaad in de storm, hij begaad een ongeluk.

    Zonder d hoorde ook wel veel, maar vooral bij jongeren (in mijn ervaring)

    Toegevoegd door Diederik op 07 Jun 2012 13:02

    idd de uitspraak vraagt om een ‘d’ als de klemtoon op een ander woord of zinsdeel wordt gelegd.
    Als de nadruk op het werkwoord wordt gelegd dan is het zonder ’d’en wordt de klinker ook langer aangehouden.
    Probeer zelf eens de klemtonen te verleggen, dan hoort ge het direkt. vb Daar sta iemand.

    Toegevoegd door fansy op 07 Jun 2012 13:09

    ’t Is precies heel moeilijk ne regel te vinden. In dat van die klemtonen zit zeker iets in, fansy. Een volgende klinker zal inderdaad meer aanleiding tot een tussen-d geven, maar sluitend vind ik dat niet.
    Maar ik kan er de vinger niet opleggen…

    Toegevoegd door Georges Grootjans op 07 Jun 2012 14:20

    ‘t Kan ook nog anders: als er een ’h’ volgt kan er ook wel eens een tussen-g komen:
    Hij versta-g-het nie. (Naast: Hij versta-d-et nie en Hij versta-Ă«t nie.)

    In de tweede persoon kunt ge ook raar dingen tegenkomen:
    Ge versta niet waarom… (Terwijl met je er een -t nodig is: Je verstaat niet waarom…)

    Ik verstaan er eerlijk gezegd niks meer van :)

    Toegevoegd door Georges Grootjans op 07 Jun 2012 16:40

    De gij-vorm is hier gewoon altijd identiek aan de hij-vorm he, dus gewoon tussen-d in dezelfde gevallen, en tussen-g in dezelfde.

    Voor “het” komt er inderdaad een g. Daar staget, hij zieget ni liggen.
    Andere woorden met een “h” hebben dat bij mijn weten niet.

    Toegevoegd door Diederik op 08 Jun 2012 01:56

    zijn er ander gevallen van klinker+d die g kunnen krijgen?

    ?hij deget?
    ?hij leiget?

    Toegevoegd door Grytolle op 08 Jun 2012 03:15

    Hij doe ze schrikken
    Hij doe-g-het weer

    Toegevoegd door Georges Grootjans op 08 Jun 2012 08:36

    In de stam valt d of t weg na een lange klinker of een tweeklank, ook in de verleden tijd van sommige ww.

    gaan: zij gaat het doen > zij gaget doen; hoe gaget?
    slaan: hij slaat het > hij slaget
    inslaan (stockeren): hij slaat het in > hij slaget in
    afslaan (afwimpelen): hij slaat het af > hij slaget af
    opslaan (bewaren): zij slaat het op > zij slaget op.
    zeiden (ovt zeggen): zij zei het nog > zij zeeget nog
    bestaan: hoe bestaget dat dat kan?

    Toegevoegd door fansy op 08 Jun 2012 17:44

    Het is niet enkel de d of t die in g verandert maar ook dubbele medeklinkers in de stam zoals bij:

    hebben: zij heeft het bij > zij hee-g-het bij
    hier valt de dubbele medeklinker ft weg.

    Nog werkwoorden waarbij de dubbele medeklinker vervalt?

    Toegevoegd door fansy op 08 Jun 2012 17:45

    Dat is natuurlijk in de veronderstelling dat de vorm “heeft” de basisvorm is ;)

    Als ge uitgaat van hee(d), dan is de vorm volledig gelijkwaardig aan staa(d). De vorm met FT komt namelijk niet voor buiten de schrijftaal (in geen enkel Vlaams of Hollands dialect, alleen in het Oostnederlands/Saksisch ‘hie hef’)

    Daar sta~g~et; hij hee~g~et (gedaan)
    Daar staa~d~iemand; hij hee~d~iemand gezien.
    Daar sta~*f*eel volk; hij hee~*f*eel gedaan.

    Ge moet dus eigenlijk uitgaan dat het is “hij heet”. En dan is er geen dubbele medeklinker die wegvalt.
    (zoals een oudere vorm voor hoofd ook hood is/was)

    Toegevoegd door Diederik op 08 Jun 2012 18:29

    Farm om te weten.

    zijn: gij zijt het manneke voor die job > gij zijget …
    hij is … > hij ist
    In deze vorm is hij en gij niet identiek en wordt de g enkel toegevoegt in de gij-vorm.

    Toegevoegd door fansy op 08 Jun 2012 19:40

    als zeeget ga, dan zou leeget ook moeten gaan zeker? en deeget?

    Toegevoegd door Grytolle op 08 Jun 2012 20:00

    hebben: hij heeget maar gij heddet

    Toegevoegd door fansy op 08 Jun 2012 20:15

    ik denk da’k “gij hegget” gehoord heb

    Toegevoegd door Grytolle op 08 Jun 2012 20:27

    yep, fixkes!

    http://www.aentwaerps.be/texts/view/1003

    oe-oe-oe, gij eh-g-et
    oe-oe oe-oe-oe-oe, ge meu-g-et ouwe
    ik wil alliĂȘn moh vrouwe meh een
    oe-oe-oeksken af

    Toegevoegd door Grytolle op 08 Jun 2012 20:32

    bij mijn weten besta gij hegget ni, nog nooit gebruikt en nog nooit gehoord.

    Toegevoegd door fansy op 08 Jun 2012 20:39

    eh-g-et: eh = ee: gij heeget ipv gij hegget

    Toegevoegd door fansy op 08 Jun 2012 20:41

    gij heddet is Kempens maar geen Antwaarps natuurlijk.

    Toegevoegd door fansy op 08 Jun 2012 20:41

    houden, onthouden:
    gij, hij gelle houget, onthouget

    Toegevoegd door fansy op 09 Jun 2012 00:44

    “kdoeget” googelt opmerkelijk goed

    Toegevoegd door Grytolle op 09 Jun 2012 01:22

    Aanvoegende wijs

    „Daar sta iemand” = „Moge daar iemand staan”.
    Of begrijpe ik zulks verkeerdelijk?

    Toegevoegd door Rodomontade op 09 Jun 2012 03:16

    Helaas niks met aanvoegende wijs te maken :)

    Gewoon t-wegval, zoals ook in me (met), da (dat) enz.

    Toegevoegd door Diederik op 09 Jun 2012 12:28

    voldoen: voldoeget
    voldeed: voldeeget
    zouden: zouget

    Toegevoegd door fansy op 09 Jun 2012 13:57

    Oho, het slaagt kwink, als het ware! (Ai, alwederom een aanvoegende wijs! Ik voeg veel te veel aan in mijn wijzen, mij dunkt.)

    In het zuidwesten althans is die g-insertie geenszins geplogen. Hooguit een verzwakking naar /d/ bespeure men alginds.
    Voldoet ’t / voldoede gij / voldede gij?
    Zoedt ’t / zoedt gij?

    Toegevoegd door Rodomontade op 10 Jun 2012 00:09

    “kwink slagen” ’ t zou schoon staan in het VW. Maar ik zie dat het ook in NL gebruikelijk is “kwink slaan”. Heeft die kwink iets te maken met kwing, een ~ kwijt zijn?

    Toegevoegd door Georges Grootjans op 10 Jun 2012 00:33

    Heer Bommel en de kwinkslagen is een verhaal uit de Bommelsaga, van de Nederlandse stripauteur Marten Toonder.
    Kwinkslag: (1410) van Middelnederlands quincken (zich snel bewegen), dus de betekenis zal oorspronkelijk zijn geweest ‘verrassende slag’
    MNW: tautologische samenstelling van quinc en slach.
    Quinc: Over quenc (quenck) in den zin van kwik, toespeling, woordspeling, kwinkslag
    Quinken: http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=44928&lemmodern=kwinken
    ook quicke: klucht

    Toegevoegd door fansy op 11 Jun 2012 01:19

    Voeg een reactie toe

    Ingelogde gebruikers kunnen reacties aan deze definitie toevoegen.

    Log in

    Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

    Uw gebruikersnaam
    Uw geheime paswoord

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.