Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
In het Vlaams worden soms dezelfde woorden in een andere volgorde gebruikt vergeleken met het Nederlands. In dit lemma bewaren we een overzicht van deze voor Nederlanders omgekeerde woorden en uitdrukkingen. Verschillende van deze volgorden worden afgekeurd en afgeleerd louter en alleen omwille van het feit dat men ze in Nederland anders oplijst.
| Vlaanderen | Nederland | speciallekes & opmerkingen |
|---|---|---|
| aderspat | spatader | In VL wordt spatader ook gebruikt |
| appelsien | sinaasappel | in het West-Vlaams worden (ook) vormen gebruikt met de Nederlandse volgorde, bv. ginappel, seenappel |
| blad, steen, schaar (VL) schaar, steen, papier (Antw.-Brussel) |
steen, papier, schaar | |
| dank bij voorbaat | bij voorbaat dank | De Vlaamse volgorde blijft dichter bij het Frans (“merci d’avance”), de Hollandse volgorde is hier vergermaanst. |
| de een zijn dood is de ander zijn brood | de een zijn brood is de ander zijn dood | de VL volgorde is de oorspronkelijke en komt ook nog voor in NL NL heeft hier feitelijk een wiskundig principe toegepast op een taalkundige kwestie |
| duimen en vingers aflekken | vingers en duimen aflikken | |
| fauna en flora | flora en fauna | |
| groenten en fruit | fruit en groenten | |
| grootteorde | ordegrootte | |
| ijsroom | roomijs | |
| klontjessuiker | suikerklontjes | |
| krachtdadig | daadkrachtig | |
| loontje komt om zijn boontje | boontje komt om zijn loontje | |
| muskaatnoot | nootmuskaat | zie ook kruidnoot |
| nko-arts neus-keel-oorarts |
kno-arts keel-neus-oorarts |
|
| peper en zout | zout en peper | in NL wordt ‘peper en zout’ ook gebruikt |
| pief poef paf | pief paf poef | |
| scha en schande, met ~ | met schande en schade | scha = scha((d)e), vgl. mede → mee, weder → weer, in stede → in stee, NL lade → la (schuif), … |
| vertaler-tolk | tolk-vertaler | |
| waarheid, durven of doen | doen, durven of (de) waarheid | In NL wordt ‘waarheid, durven of doen’ ook gebruikt, maar de omgekeerde versie komt enkel in NL voor, niet in VL. |
| water en bloed zweten | bloed en tranen zweten | |
| water, zweet en bloed | bloed, zweet en tranen | |
| weeral | alweer | |
| wetens en willens | willens en wetens | |
| zeker en vast | vast en zeker |
-
(als hulpwerkwoord)
SN/NL o.a.: laten
Zô ne slechte komiek, hij hee mij gênen êne keêr doen lachen.
NL: Zo’n slechte komiek, hij liet me geen enkele keer lachen.
Doen wordt in de Kempen wel eens gebruikt met een infinitief, een beetje zoals in het Engels. Het verandert niets aan de betekenis. (Waarschijnlijk vrij verouderd.)
Ook in Haspengouw.
zie ook doen
Hij deed varkens slachten toen hij jong was.
Wie doet er mee kaarten?
wettelijk verplicht draaiboek om bij een onoplosbare crisis de belastingsbetaler niet te doen opdraaien voor de kosten
in 2012 genomineerd voor ‘Woord van het Jaar’ van Van Dale
Een bankentestament verplicht banken om jaarlijks een plan voor te leggen dat aangeeft hoe ze, als het misloopt, snel en eenvoudig kunnen worden gesplitst (standaard.be)
Tegelijk moeten banken draaiboeken samenstellen waarin ze stap voor stap uitleggen hoe ze in uiterste nood veilig kunnen worden afgewikkeld zonder een beroep te doen op belastinggeld. (…) Zo’n draaiboek of bankentestament opstellen is allesbehalve een formaliteit, valt te horen bij Belgische bankiers. (tijd.be)
We hebben een regeerakkoord goedgekeurd. Daarin is sprake van een herstructurering van de banken, van een beter risicobeheer, van een grotere solvabiliteit voor de banken, van een bankentestament, van een onderscheid tussen deposito- en zakenbanken, van andere wegen om de spaarders bij de banken te beschermen. (senate.be)
of melktingel, witte dovenetel
ook in West-Vlaanderen
Klik op de afbeelding
Woordenboek der Nederlandsche Taal: tengel, gewoner tingel: het zal dan oorspronkelijk als ”steker” bedoeld zijn en een naam voor de plant zijn geweest. Alleen in Zuid-Nederland bekend. Doovenetel, zoowel de Witte d., Lamium album, als de Paarse d., Lamium purpureum;
Ge kunt u niet tengelen aan een melktengel. (zie tingelen, zich ~)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
