Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
kauwgom
herkomst: Chiclets is een merknaam. Na de Tweede Wereldoorlog brachten de Amerikaanse soldaten chewing gum mee. De dunne reepjes waren gemaakt van chicle, een boomsap dat de Maya’s reeds kauwden.
chiclet is een verwaterde merknaam van Chiclets®, zie verwaterde merknamen
Kauwgom van het merk Chiclets
zie ook tuttefrut, sjiek, sjiekkelitte; verzamellemma verwaterde merknamen
Gooi uwe chicklet liever in de vuilbak in plaats van er de stoep mee te begaaien.
In het Vlaams zijn, net als in het Nederlands, veel merknamen verwaterd geworden, t.t.z. de merknamen worden door de gebruikers als soortnaam gebruikt en niet meer vanzelfsprekend als merknaam beschouwd. Veel van deze verwaterde merknamen komen ook voor in het Nederlands, maar er bestaan er ook redelijk wat die alleen in het Vlaams, niet in het Nederlands voorkomen.
DISCLAIMER: Het Vlaams woordenboek registreert typische woorden en taalgebruik zoals die in Vlaanderen gangbaar zijn. Als een merknaam als verwaterde merknaam in de Vlaamse taal gebruikt wordt, zal het Vlaams woordenboek dit taalgebruik als lemma opnemen. Dit houdt uitdrukkelijk geen miskenning in van de rechten van de merknaamhouder. Als het Vlaams woordenboek op de hoogte is van een verwaterde merknaam zal dit expliciet vermeld worden met de uitdrukking ‘x is een verwaterde merknaam van X®’ en zal dit lemma in onderstaande lijst opgenomen worden. Een verwaterde merknaam waarvan het Vlaams woordenboek niet op de hoogte is, zal per kerende op eenvoudig verzoek van de merknaamhouder als verwaterde merknaam behandeld worden.
Hier geven we een overzicht van deze ‘Vlaamse’ verwaterde merknamen:
baxter: baxter is een verwaterde merknaam van Baxter®
baxtervoeding: baxter is een verwaterde merknaam van Baxter®
bic: bic is een verwaterde merknaam van Bic®
(wordt vooral in historisch Brabant gebruikt, en ondervindt daar de laatste jaren stevige competitie van de stylo – de Brabantse expansie, wete wel!)
brik: brik is een verwaterde merknaam van Tetra Brik®
bulex: bulex is een verwaterde merknaam van Bulex®
cécémel: cécémel is een verwaterde merknaam van Cécémel®
chiclet: chiclet is een verwaterde merknaam van Chiclets®
clark
claxon
Colson-bandje
cracot
damarreke (niet algemeen)
delco
frigoliet
frisco (de Nederlandse ‘ijsco’ is óók een verwaterde merknaam)
gillette
gyproc: gyproc is een verwaterde merknaam van Gyproc®
gyprocplaat: gyproc is een verwaterde merknaam van Gyproc®
isomo (de Nederlandse ‘tempex’ is óók een verwaterde merknaam)
kodak
kwakkerspap (niet algemeen)
k-way
landroover
looza (niet algemeen)
millecroquettes
orangina
oxo (verouder(en)d)
passe-vite
tarmac
tensoplast
thermos
tippex
velcro
velpon
velux
white spirit
zipblokske
zwanworstje
Er bestaan ook vermerkte waternamen:
bolleke (algemeen gebruikte term voor een (bolvormig) glas De Koninck-bier, die in 2019 de officiële merknaam geworden is)
Daarnaast zijn sommige merknamen zodanig sterk verwaterd dat ze zelfs vertaald zijn:
rotswol – NL/EN: rockwool
Daarnaast komen er natuurlijk in het Nederlands ook tal van verwaterde merknamen voor die in het Vlaams helemaal niet verwaterd of zelfs helemaal niet gekend zijn. We geven enkele voorbeelden:
berichtjes sturen/sms’en – NL: appen (merknaam van WhatsApp; uitspraak: eppen)
bruiswater – NL: spa rood (merknaam van Spa-water)
cuttermes – NL: stanleymes (merknaam van Stanley Works-messen; uitspraak: stenleymes)
engelse sleutel – NL: bahco (merknaam van Bahco-gerief)
microgolf – NL: magnetron (merknaam van Philips-microgolfovens)
orangeade – NL: ranja (merknaam van Ranja-limonade)
theelichtje – NL: waxine(lichtje) (merknaam van Verkade-theelichtjes)
-
krap, miniem; op het randje, nog net
Staat tegenwoordig ongemarkeerd in Van Dale, maar is van Vlaamse oorsprong.
Zie bv. het
Woordenboek der Nederlandsche Taal: NIPT
(Vl.-België) (Thans ook in de Ned. sportjournalistiek) (Bnw.) Zeer klein; (bijw.) op ’t kantje.
Groot woordenboek der Nederlandse taal – 1950: bw. bn., (Zuidn.) op het kantje: de voetbalploeg won nipt; — een nipte overwinning.
zie ook: nipt, op het ~; niptekes, niptjes, nip
Het gaat nipt(e).
Hij klopte zijn metgezel nipt op de meet.
demorgen.be: ‘Wetteren ontsnapt nipt aan tweede treinramp’
maar juist genoeg, op het randje
zie ook nipte, nipt(e), niptekes, niptjes
“En het was ook heel nip, amper een halve sec op de zesde. Hij behaalde een 5de plaats in een tijd van 4:24.” (blog 2013)
“Schade onderbuur appartement
Zou ook kunnen dat het condensatie is omdat bovenbuur zijn koudwaterleiding te nip tegen plafond onderbuur ligt??” (spaargids 30 dec. 2019)
“is zeer mooi schoentje, alleen iets te nauw en te nip;” (sarenza.be)
“Geen andere ligplaats voor Mercator
Bij de hoogste waterstand in het dok is het bovendien nog maar nip om te manoeuvreren: rechtdoor varen lukt wel, maar bij de minste …” (standaard.be okt. 2003)
Ilke werd in het kogelstoten 9de met een worp van 10,10m en miste maar nip de extra worpen, maar was toch tevreden met een worp boven de 10m … ( houtlandatletiek.be 17 aug. 2013)
“Ik schoot er maar nip naast.” (reactie in vlaamswoordenboek.be, zuiderkempen 11 nov. 2020)
zie ook nip
De vrijschop van Tibor Tisza belandde niptjes naast de rechterpaal. (rafcmuseum.be)
Als je niet juist-juist niptjes E80 haalt maar ergens rond de E70 zit —> minder kans op controle. (bouwinfo.be)
Bij Groen!, ten slotte, ging Ann De Martelaer, tweede op de lijst, met de meeste stemmen lopen (ongeveer 7.000), niptjes meer dan Magda Aelvoet (met meer dan 6.600 stemmen). (demorgen.be)
Dat is daar inderdaad nen fameuzen hoop steentjes dat ze daar hebben afgekapt. Gelukkig kan je er langs de linkerkant niptjes langsrijden. (mountainbike.be)
In latere versies van het patroon werd er wel wat meer ruimte aan de buik gegeven, dat was nu wat niptjes. (blogspot.com)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
