Reacties van Georges Grootjans

Ik weet niet of het er tegenwoordig nog zo aan toe gaat, maar ik herinner me uit mijn schooltijd de typische woorden van de leerkracht bij het begin van de les: “Neem een blad met hoofding en …”. Dat was de start van een schriftelijke ondervraging. En als ge zo geen blad had, dan kreegt ge automatisch een nul. Het gevolg was dat er altijd tumult ontstond bij het krijgen, lenen, wisselen en kopen van blaren met hoofding om tijdig aan de ondervraging te kunnen beginnen.

Het straffe is dat ik die voorbeeldzin niet meer terugvind via google. Ik zal hem weg doen uit de voorbeelden.

Een titel op vrt.be: “Een kleintje met mayo en een frikandel? Ook je bestelling in de frituur is tot 20 procent duurder geworden”

“Met mayo”, een paar decennia geleden was dat hier ondenkbaar. Enfin, taal evolueert, ook al komt het van over de grens aangewaaid. Een ramp is dat niet, zolang de frieten maar goed gebakken zijn ;)

Welkom Bernard Hebbrecht. Die samentrekkingen gaan inderdaad soms heel ver: De Ch is het restant van ‘God zegene’, dan ‘en’, en dan worre voor ‘beware u’.

Blijkbaar circuleren er nog varianten in Gent, want Stefan Hertmans gebruikt het volgende in zijn boek Oorlog en terpentijn:

“Allereerst het woord ‘Gotsedewaddu’, een versnelde en verkorte uitspraak van ‘God zegene en beware u’. (…) Zowel de overgrootouders, de grootouders als de ouders van Stefan Hertmans gebruikten dit zinnetje voor het slapengaan of
op bange momenten, zoals het vertrek van Hertmans’ grootvader naar het front. Dit zinnetje werd vroeger in veel families gebruikt om extra bescherming te vragen aan God en ging meestal gepaard met het geven van een kruisje op iemands voorhoofd.”

(marijke-s-culturele-wereld.webnode.nl/literatuur/literaire-bouwstenen/oorlog-en-terpentijn)

Ik zou ook nog dit aan het antwoord van nthn willen toevoegen: Dat het vroeger spannender en plezanter was wil ik geloven. We waren gewoon met meer, dus was het sowieso gezelliger. Maar dat er toen geen ‘fanatieke bemoeizucht’ zou geweest zijn is een romantische herinnering aan vervlogen tijden die er nooit geweest zijn: Het volstaat om de historiek van de lemma’s en de reacties na te gaan om vast te stellen dat het er toen veel heftiger aan toe ging dan nu: Er werden zonder boe of ba woorden en betekenissen overschreven of gewijzigd. En er werd soms heel fel over en weer gediscuteerd. De ‘leegloop’ van actieve medewerkers is volgens mij gewoon te wijten aan een zekere moeheid (het huidige VW is nu ook niet direct gebruiksvriendelijk te noemen) en ook aan het feit dat het vinden van nieuwe lemma’s niet zo evident meer is. Het laaghangend fruit is al heel lang geleden geplukt. Nu moeten we het vooral zoeken in samenstellingen, uitdrukkingen, grammaticale wendigen, … En dat vergt ook meer opzoekwerk. Zoals onderhavig lemma aantoont is het niet altijd Vlaams wat erop lijkt. Dat alles ‘nu draait om Vlaams en Vlaamsheid’ vind ik wel een heel aardige opmerking: Tenzij ik iets gemist heb zitten we hier toch op het ‘Vlaamse’ woordenboek en niet op het woordenboek met interessant en merkwaardig taalgebruik? Dat is nu zo en dat was vroeger zo. En zoals nthn reeds duidelijk beargumenteerd heeft, heeft dat niets met de Vlaemsche (pejoratief) identiteit te maken. Au contraire. (Met verontschuldigingen aan onze overigens sympathieke Taalgardenier ;)