Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed
toeslag
vnw: in België ook: toeslag, toeslagkaartje
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
zie ook ereloonsupplement; kamersupplement; prijssupplement
Ja, ze brengen dat aan huis, maar dan vergeet ge erbij te vertellen dat ge een supplement van 22 euro moet betalen.
Voor een eenpersoonskamer betaalt ge een supplement van 25 euro.
Specialisten in ziekenhuizen die leven van de supplementen die ze aanrekenen bovenop hun ereloon.
> andere betekenis van supplement
kleine supermarkt of uit de kluiten gewassen zelfbediendingskruidenier
vnw: kleine supermarkt
Van Dale 1995: Belg.
Bij Francine was vroeger een eenvoudige kruidenier. Ge moet nu eens gaan kijken: een moderne superette met twee kassa’s en, niet onbelangrijk, zondags ook open.
zitten, zijn, geraken, komen
in de problemen zitten, algemeen maar ook met de gezondheid
vnw: in het sukkelstraatje raken/wonen/(gelogeerd) zijn: aan de sukkel zijn, problemen hebben, in de puree zitten
zie sukkelstraatje
Na die eerste operatie is ze in het sukkelstraatje geraakt. Nu is het nog altijd van ziekenhuis naar ziekenhuis.
Hij zit in het sukkelstraatje met zijn personeel; aanaavende zijn die ziek.
aanhoudend sukkelen: in het/een sukkelstraatje zitten/geraken, in de versukkeling raken
en omgekeerd: uit het sukkelstraatje komen, geraken, …
vnw: in het sukkelstraatje raken/wonen/(gelogeerd) zijn: aan de sukkel zijn, problemen hebben, in de puree zitten
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, algemeen
vgl. ook sukkel, op de ~ zijn
Clijsters zat met haar opeenvolgende blessures in het sukkelstraatje.
Door de schulden die hij moest afbetalen met nieuwe leningen is hij dan in een sukkelstraatje geraakt.
“We raken maar niet uit het sukkelstraatje” (Herne) – Het Nieuwsblad
Ik was inmiddels dertig jaar en mijn lijf was me te dierbaar om voortdurend van het ene sukkelstraatje in het andere te belanden. (De weg naar Alpamayo – Ignace Bral)
aanhoudend aan het sukkelen zijn
vnw: op de sukkel zijn/raken: aan de sukkel zijn, problemen hebben, in de puree zitten
Kim Clijsters is echt op de sukkel: ze geraakt van de ene blessure in de andere.
ochtendgebeden (onderdeel van de getijdengebeden) zie laatste voorbeeldzin
Zo kon hij voor de metten en de lauden, de verplichte nachtelijke gebeden, in zijn warme bed blijven. (Koninklijk Museum)
De Lofzang van Zacharias, ook wel het Benedictus geheten, bidden we in onze westerse traditie iedere morgen op het einde van de lauden, het morgengebed. (KU Leuven)
De lauden zijn de ochtendgebeden en vieren als het ware de overgang van nacht naar dag, net zoals wij onze wending vieren naar brouwerij en distilleerderij. (Limburgs bier en destillaat)
pejoratieve benaming voor een vrouw, scheldwoord
NL: (o.a.) kutwijf, kutmokkel, gratekut
Vanaf dat je een beklag doet of zegt dat er iets niet lekker is komt de kutmadam van zaakvoerster u buiten gooien. (Tripadvisor)
5 km verderop werd ik voortdurend gejend door een kutmadam – in weeral een koekendoos. Zat de hele tijd in m’n achterwiel. (2fastforyou.be)
Ik heb morgen een examen! Zoals gewoonlijk zet ik al mijn leerstof in zo een programma! Nu hebben wij morgen die uren de kutmadam van wiskunde en die gaat mijn rekenmachine dus clearen! Zodat mijn groepen er ook uit zijn! (beyondgaming.be)
kust men kloten kutmadam
ik heb genoeg van oe gezwam
over liefde en ook tra
das toch allemaal blablabla
Letras, Afrekening: Hopeloos
doorgewinterde en enigszins sluwe leraar of onderwijzer
Een avondje aan een terrastafel met een jonge lerares, inspireerde deze oude schoolvos tot een korte mijmering over de (verkeerde) prioriteiten van ons onderwijs. (Peter Deroover)
Hoofdattractie van het toneel is een grimmige oude schoolvos, die de meest oproerige belhamel bij het oor vat om hem te tuchtigen met de roede. (Ferdinand de Braekeleer)
Mijnheer Verwaeter, een wat benepen schoolvos, is collectioneur. Dwangmatig jaagt hij antieke miniatuurschilderijtjes na, echter niet altijd op een even koosjere manier, zeker niet tijdens de bezettingsjaren. (De collectioneur, Paul de Pessemier ‘s Gravendries)
neologisme, de illegale jacht op uitheemse diersoorten die met forse winsten in het westen doorverkocht worden
De Europese Unie en haar lidstaten moeten dringend de strijd aanbinden met de biopiraterij, vindt het Europees Parlement. (DM)
Logo ds India vecht tegen biopiraterij. Een Indiase activiste bundelt de krachten met Groen! en wil een halt toeroepen aan biopiraterij. (DS)
Ze concludeert dat, hoewel het Nagoya-protocol een belangrijke stap voorwaarts is voor de bescherming van de biodiversiteit en in de strijd tegen biopiraterij. (DSH)
het gevolg van het bruidspaar
vnw: in België ook: het gevolg van de bruid en de bruidegom, trouwstoet, bruidsstoet
uitspraak: /swit/
< Frans: suite
Voor de suite hebben we al beslist, de vrouwen gaan in het lang en de mannen in kostuum.
een man zonder eigen kinderen maar met potentiële erfgenamen
AN suikeroom
vrouwelijk: suikertante (AN)
afgekort tot “ne suikere”, zie suikere, ne ~
vnw: suikeroom
Erven van ‘suikernonkel’ wordt goedkoper (TITEL)
Wie erft van een oom of tante terwijl de eigen ouders al overleden zijn, betaalt straks een pak minder successierechten. Katrien Schryvers (CD&V) ontdekte een anomalie in de wet en die wordt nu zo snel mogelijk rechtgezet. (HLN 16/02/10)
vnw: suikeramandel in de vorm van een boon die familie en vrienden bij de geboorte van een kind krijgen, bruidsuiker
Een suikerboon is een amandelnoot of chocolade omhuld met een laagje (gekleurde) suikerglazuur. De bonen staan voor nieuw leven en is daarom een traktatie bij elke nieuwe start.
< Het gebruik om suikerbonen aan te bieden bij een geboorte moge dan typisch Vlaams zijn, het woord “suikerboon” is dat niet. Staat ongemarkeerd in Van Dale sinds 1864.
Vgl. kinnekeskak, suikerklitsen, kakkebeulleke, kakkeboon
De trotse ouders van de pasgeborene hadden voor iedere bezoeker suikerbonen voorzien.
> andere betekenis van suikerboon
zoet snoepgoed
vnw: snoepje, zoals een babbelaar, een zuurtje
gwnt: (Zuidn.) suikerboon
znwb: Ter aand. van versch. soorten van snoepgoed: babbelaar, zuurtje, bruidsuiker; vaak in ’t mv. als coll.: snoepgoed, suikergoed.
Over het gebruik van suikerbol voor suikerboon: https://www.dialectloket.be/beeld/taalkaarten/857-2/
zijn typisch Vlaams. De harde suikerbollen, in de kenmerkende blikken van Wycam’s, werden bedacht door een man uit Schoten (gva.be)Bonbons Napoleon produceert een van de bekendste snoepjes van de lage landen. De gele suikerbollen zijn vooral populair vanwege hun zoetzure … (demorgen.be)
Voor aanvang van het concert mocht Nathan wat snoep uitkiezen van zijn mama. “Hij koos een zakje met kleine, harde suikerbollen. (kw.be)
Na de geboorte werd het kindje door een baker, met peter en meter, naar de kerk ten doopgedragen. (…) De peter betaalde de pinten, de meter de suikerbollen (kinnekeskak). (sintpieterlangdorp.be)
zoet snoepgoed
vnw: snoepje, zoals een babbelaar, een zuurtje
gwnt: (Zuidn.) suikerboon
znwb: Ter aand. van versch. soorten van snoepgoed: babbelaar, zuurtje, bruidsuiker; vaak in ’t mv. als coll.: snoepgoed, suikergoed.
Over het gebruik van suikerbol voor suikerboon: https://www.dialectloket.be/beeld/taalkaarten/857-2/
zijn typisch Vlaams. De harde suikerbollen, in de kenmerkende blikken van Wycam’s, werden bedacht door een man uit Schoten (gva.be)Bonbons Napoleon produceert een van de bekendste snoepjes van de lage landen. De gele suikerbollen zijn vooral populair vanwege hun zoetzure … (demorgen.be)
Voor aanvang van het concert mocht Nathan wat snoep uitkiezen van zijn mama. “Hij koos een zakje met kleine, harde suikerbollen. (kw.be)
Na de geboorte werd het kindje door een baker, met peter en meter, naar de kerk ten doopgedragen. (…) De peter betaalde de pinten, de meter de suikerbollen (kinnekeskak). (sintpieterlangdorp.be)
suïcidaal
vnw: suïcidaal
Suicidair gedrag in het gevangeniswezen, met bijzondere aandacht voor de preventieve maatregelen (lib.ugent.be)
Is fed reg zo suicidair dat ze in deze context spaarboekjes viseert (al is het om belastingsontwijking te bemoeilijken)? (twitter)
‘Een minimumloon van 14 euro is suïcidair hoog, en dat terwijl er vandaag niet eens een probleem is’ (standaard.be)
Eyskens: ‘Het nalopen van N-VA is suicidair’ (nieuwsblad.be)
handschoen, want
zie ook haas
Limburgers: corrigeer mij als dit fout is, want dit is een vreemd woord voor mij.
Het vriest dat het kraakt en ik moet nog een heel eind met de fiets, ik zal maar haosen aandoen.
Woordenboek der Nederlandsche Taal, bij tomaat: in Zuid-Nederland soms TOMAT. Ontleening van spaans tomate of van frans tomate (b.v. gewestelijk in Zuid-Nederland.)
door de andere uitspraak heeft de ‘tomat’ ook een andere meervoudsvorm: tomatten ipv tomaten
zie ook Breda, Spa: vokaalreductie, tomatte; verzamellemma groenten en fruit
’k Moet sebiet nog naar de markt achter patatten en tomatten.
knuffelen, omhelzen; aaien, strelen
zie ook: kernoeffelen
kènder hébbe zoe gan daste ze feis (kinderen hebben zo geren dat ge ze feest – kinderen vinden het zo fijn om gefeest, geknuffeld, te worden)
iemed feiste mèt z’ne verjoërdaog (iemand feesten, omhelzen, met zijn verjaardag)
omhelzen, in de armen nemen, de armen om iem. hals slaan
→ Fr. embrasser > bras (=arm)
Ik had er een hekel aan dat mijn tante mij ambrasseerde, ze stonk naar de parfum.
omhelzen, vastpakken
do er mich sach vloog er mich toch aan!
(toen hij me zag omhelsde hij me (stevig))
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
