Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed
Een gewijde nagel die onder de dorpel wordt geplaatst, teneinde het Kwaad uithuizig te houden.
Van Dale 2005: paas·na·gel, de (m.)
(rooms-katholiek) elk der vijf nagels van wierook die in de paasnacht in de paaskaars gestoken worden in de vorm van een kruis
Ik weet dat ge op uw paasnagel vertrouwt om uw huis voor het Kwaad te vrijwaren — edoch! Het is wetenschappelijk bewezen dat alarminstallaties bij de inbraakpreventie een hogere efficiëntie dan paasnagels vertonen.
dorpel, drempel, zille, meestal onder een deur
Oorsprong: Germaans
> Eng.: sill
> Fr.: seuil
> Duits: Schwelle
ook in de prov. Oost-Vlaanderen
Ik kwam thuis, en onze Emma zat op de zulle.
Wij hebben goede buren, maar we lopen er toch het gers van de zulle niet.
Ie zit voorzekerst weer zonder job; gans de dag plakt hij op zijn zulle.
Als ge heksen uit uw kot wilt houden, moet ge een paasnagel onder uw zulle steken.
hoor, hè, toch, wat denkt ge wel, …
bevestigend stopwoordje, ook gebruikt als bekrachting van een mededeling
zie ook
Antw. zenne
Antw. Kempen zalla, zalle, za, zenne, zeulle, zulle
Hageland zonne of zolle
Etymologie: Ontstaan uit ‘zullen’ met enclitisch gij: zult gi > zuldi > zulde > zulle (WNT)
VD2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
- Ik zal u nog wel hebben, zulle!
- “zonder mij komt ge d’r niet, zulle” – uit ‘Zichemsche Novellen’, Ernest Claes, 1921
- Ge moet nie peinzen dagge da moogt doen, zulle.
dorpel, drempel, zille, meestal onder een deur
Oorsprong: Germaans
> Eng.: sill
> Fr.: seuil
> Duits: Schwelle
ook in de prov. Oost-Vlaanderen
Ik kwam thuis, en onze Emma zat op de zulle.
Wij hebben goede buren, maar we lopen er toch het gers van de zulle niet.
Ie zit voorzekerst weer zonder job; gans de dag plakt hij op zijn zulle.
Als ge heksen uit uw kot wilt houden, moet ge een paasnagel onder uw zulle steken.
het korstje op een genezende wonde (gedroogd bloed)
zie → roof
’k Heb u al zo dikwijls gezegd dat ge niet moogt zitten pulken aan die roeëf. Ge gaat er nog littekens aan overhouden!
scharrelen, moeite doen om het nodige bijeen te krijgen
zie ook: scharen
Ze hebben mogen krabben voor genoeg vrijwilligers te vinden.
“Die mens(ch)en moeten krabben, om de twee eindekens van ’t jaar aaneen te knoopen”. Corn. Vervl.
de dialoog voeren, discussie houden;
‘dialogeren’ wordt meer gebruikt in Vlaanderen dan in Nederland
< Fr. dialoguer
Laat een samenleving ook zelf dialogeren en laat ons vermijden dat alleen rechtbanken gaan bepalen wat juist, goed en rechtvaardig is.
Met confraternele groeten, (Paul Quirynen)
Dialogeren is Typisch Vlaams! Het is de gloednieuwe dialoogmethode van KMS (Kerkwerk Multicultureel Samenleven). Gebruik ze en ontdek hoe jij en je collega’s, vrienden, klasgenoten, familie, etc. (bevooroordeeld) denken over tal van interculturele thema’s. (steunpuntdiversiteitenleren.be)
Door de lokale bevolking gezegd van iemand die niet van de streek (of dorp) afkomstig is, maar er toch woont.
Een beetje een vreemdeling zijn dus.
vergelijk inwijkeling
In die nieuwe wijk wonen niets anders dan aangespoelden.
- vooruitgang
- voorsprong hebben (WNT: gewestelijk in Z.-NL)
- toenadering zoeken (avaanskes maken)
- op voorhand: in avaans betalen, het op avaans weten, het op avaans gezegd hebben, het op avaans doen, op avaans komen, op avans
- zo geraken we niet verder (vooruit), komen we niet tot een oplossing: zie avance, geen ~ zijn
< Frans avance
in Limburg: avans
West-Vl. met Franse uitspraak: avance
Dat is geen avaans. Dat biedt geen oplossing. Het heeft geen zin de politie te bellen. We moeten naar een structurele regeling zoeken.
De winnaar had een halve meter avaans op de tweede.
Hij heeft veel avaanskes gemaakt want hij zag haar wel zitten, maar zij zag hem niet staan.
De koper heeft geen voorschot gegeven, maar heel de som in avaans betaald.
ziek worden; in “panne” vallen
J’is in tallieter gevallen: hij is ziek geworden.
afsluiting, klein muurtje
zie ook stikkel
VD online: (gewestelijk), lage muur
WNT: Modern lemma: stichel, stiggel, znw. m. Gewestelijk naast Stegel. Vooral in zuidelijke dialecten.
Overstap aan een hek of in een voor vee enz. gesloten doorgang.
In Zoerle-Parwijs dansen de heksen op de kerkestichel.
Er is een auto tegen onze stichel gereden.
hurken
zie ook hukken, op zijn ~ zitten, hukken, door zijn ~ gaan
< hukken is een oudere vorm van hurken
De kindjes zitten allemaal op hun hukken.
Ter hoogte van de kraankamer, waar een indrukwekkende installatie van tandwielen, katrollen en getouw was voorzien voor het takelen van klokken, slaghamers en gigantische uurwerkonderdelen, zakte Leon al door zijn knieën om puffend en blazend met zijn rug tegen de muur op zijn hukken wat te bekomen. (marcandries.be)
vulkaan
WNT: bij vulkaan:
VOLKAAN, VULCANO
Mnl. vulcaen, hd. vulkan, fr. volcan, it. vulcano, sp. volcan
eng. volcano.
“Na de implosie van de Cuicocha volkaan is het kratermeer ontstaan, 180 meter diep.” (op internet)
“Stel jullie even voor dat een natuurramp de U.S. van de kaart veegt. De volkaan van Yellowstone die ontploft bvb.” (forum.politics.be)
gieten, storten, gooien
samenstellingen: leegkappen, uitkappen, binnenkappen, wegkappen, overkappen, afkappen, omkappen, volkappen,…
vormvariant: kippen
VD2013 online: (gewestelijk) kiepen, omkiepen, storten (kap het restje bier maar in mijn glas)
Eerst doe ik cornflakes in mijn kom, en dan kap ik er melk over.
Kapt die soep hier maar in, dat pakt minder plaats in in de ijskast.
Kapt dat toch over in een kleiner potteke. Maar zonder smossen hé!
Kapt dat vuil maar over de haag bij de buren. Hela, niet doen zenne, dat was maar voor te lachen.
tanken, de tank van de wagen vullen met brandstof
zie ook kappen
Onze auto heeft dorst, we gaan m nog es moeten volkappen.
Een oude mazouttank zomaar volkappen met water of zand is uit grootmoeders tijd en kan duizenden euro’s kosten voor de verwerking van vervuilde grond.
tanken, de tank van de wagen vullen met brandstof
zie ook kappen
Onze auto heeft dorst, we gaan m nog es moeten volkappen.
Een oude mazouttank zomaar volkappen met water of zand is uit grootmoeders tijd en kan duizenden euro’s kosten voor de verwerking van vervuilde grond.
gieten, storten, gooien
samenstellingen: leegkappen, uitkappen, binnenkappen, wegkappen, overkappen, afkappen, omkappen, volkappen,…
vormvariant: kippen
VD2013 online: gewestelijk kiepen, omkiepen, storten (kap het restje bier maar in mijn glas)
Eerst doe ik cornflakes in mijn kom, en dan kap ik er melk over.
Kapt die soep hier maar in, dat pakt minder plaats in in de ijskast.
Kapt dat toch over in een kleiner potteke. Maar zonder smossen hé!
Kapt dat vuil maar over de haag bij de buren. Hela, niet doen zenne, dat was maar voor te lachen.
gieten, storten, gooien
samenstellingen: leegkappen, uitkappen, binnenkappen, wegkappen, overkappen, afkappen, omkappen, volkappen,…
vormvariant: kippen
VD2013 online: gewestelijk kiepen, omkiepen, storten (kap het restje bier maar in mijn glas)
Eerst doe ik cornflakes in mijn kom, en dan kap ik er melk over.
Kapt die soep hier maar in, dat pakt minder plaats in in de ijskast.
Kapt dat toch over in een kleiner potteke. Maar zonder smossen hé!
Kapt dat vuil maar over de haag bij de buren. Hela, niet doen zenne, dat was maar voor te lachen.
vulkaan
WNT: VOLKAAN, VULCANO
Mnl. vulcaen, hd. vulkan, fr. volcan, it. vulcano, sp. volcan
eng. volcano.
Van het it. vulcano (als soortnaam gevormd naar den eigennaam Vulcanus.
-CAAN —, eigennaam, bij de Rom., van den god van het vuur
“Na de implosie van de Cuicocha volkaan is het kratermeer ontstaan, 180 meter diep.” (op internet)
“Stel jullie even voor dat een natuurramp de U.S. van de kaart veegt. De volkaan van Yellowstone die ontploft bvb.” (forum.politics.be)
hurken
zie ook hukken, op zijn ~ zitten, hukken, door zijn ~ gaan
MNW: Mn:. hucken: Hurken, nederhurken, op de hurken of hukken gaan zitten.
De kindjes zitten allemaal op hun hukken.
Ter hoogte van de kraankamer, waar een indrukwekkende installatie van tandwielen, katrollen en getouw was voorzien voor het takelen van klokken, slaghamers en gigantische uurwerkonderdelen, zakte Leon al door zijn knieën om puffend en blazend met zijn rug tegen de muur op zijn hukken wat te bekomen. (marcandries.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.