Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #7741

    rechtkruipen
    (ww. kroop recht; rechtgekropen)

    kruipend recht/rechtop komen
    ook fig.

    Haar pad was er een van vallen en tijdelijk rechtkruipen. Soms met de valse hoop weer ‘normaal’ te kunnen leven. (demorgen.be)

    L&H was in een negatieve spiraal terechtgekomen, waaruit het niet mee kon rechtkruipen. (standaard.be)

    Ondertussen is Criquielion rechtgekropen en terwijl hij wordt gepasseerd door de spurtende achtervolgers, wandelt hij richting aankomststreep. (standaard.be)

    De vrouw kroop recht en stak de straat over. Daar ging ze zich verstoppen in de auto. (hln.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 15 Jan 2025 11:49
    0 reactie(s)

    #7742

    kreffelen
    (ww.)

    met enige moeite klimmen, klauteren, kruipen

    ook in prov.Antw.
    Kempen: kruipen, rechtkruipen
    uitspraak: kreuffelen (eu=doffe e)

    Vgl. Nl.: krabbelen, Zweeds: kravla

    oorsprong:
    Woordenboek der Nederlandsche Taal: Klaveren
    > klauteren, klafotteren, klauwieren, klauwieteren
    in N.-Brabant en Vlaamsch België: KLAFEREN
    gewestel.: KLEVEREN
    In Westel. N.-Brab. en in deelen van Vlaamsch België: KLEFFEREN
    Zich met armen en handen, knieën, voeten —, van dieren: met de voorste en achterste ledematen en, bij katachtige dieren, met behulp van nagels, klauwen, in iets (boom, paal) —, tegen iets op, — behendig of moeizaam — omhoog werken. Als een woord van de eigenlijke volkstaal: boven den Moerdijk onbekend en niet in gebruik, en, bij Hollandsche auteurs: uit het Zuiden ontleend.
    Klaferen, voor klaveren (Antw.), in Br. en de Kemp. zegt men klefferen, ook kreffelen, Schuermans 1865-1870

    Met veel problemen kreffelde hij den dam op.

    Den bokser kreffelde terug recht! De bokser krabbelde weer overeind!

    Provincie Vlaams Brabant
    Bewerking door Georges Grootjans op 15 Jan 2025 11:44
    0 reactie(s)

    #7743

    rechtover
    (vz.)

    tegenover

    ook recht over (zie voorbeelden)

    vnw: tegenover, aan de overkant

    Team Taaladvies: Rechtover is standaardtaal in België in de betekenis ‘recht tegenover, precies aan de overzijde van’.

    Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen

    zie ook over; schuinover

    Het is rechtover de kerk.

    Rauw gehakte biefstuk is de dagschotel, of wat had je verwacht van een horecazaak rechtover een slachthuis. (demorgen.be)

    Wie de pech heeft om recht over een sluikstortplek te wonen, is verplicht ramen en deuren de hele dag dicht te houden (demorgen.be)

    Een pastoor woont in de pastorie in een klein dorpje en recht over het huis van de pastoor staat er een woning waarin een beeldschoon meisje woont dat telkens voor het open raam haar kleren aan- en uitdoet. (vrt.be)

    In Brussel is vanmorgen brand uitgebroken in een flatgebouw aan de Helihavenlaan, rechtover de centrale kazerne van de brandweer. (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 15 Jan 2025 11:42
    0 reactie(s)

    #7744

    recht over

    zie rechtover

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 15 Jan 2025 11:42
    0 reactie(s)

    #7745

    rechtover
    (vz.)

    tegenover

    ook recht over

    vnw: tegenover, aan de overkant

    Team Taaladvies: Rechtover is standaardtaal in België in de betekenis ‘recht tegenover, precies aan de overzijde van’.

    Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen

    zie ook over; schuinover

    Het is rechtover de kerk.

    Rauw gehakte biefstuk is de dagschotel, of wat had je verwacht van een horecazaak rechtover een slachthuis. (demorgen.be)

    Wie de pech heeft om recht over een sluikstortplek te wonen, is verplicht ramen en deuren de hele dag dicht te houden (demorgen.be)

    Een pastoor woont in de pastorie in een klein dorpje en recht over het huis van de pastoor staat er een woning waarin een beeldschoon meisje woont dat telkens voor het open raam haar kleren aan- en uitdoet. (vrt.be)

    In Brussel is vanmorgen brand uitgebroken in een flatgebouw aan de Helihavenlaan, rechtover de centrale kazerne van de brandweer. (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 15 Jan 2025 11:42
    0 reactie(s)

    #7746

    rechtaf
    (bw.)

    ronduit, rechtuit

    znwb: zonder omwegen, onbewimpeld, ronduit

    vnw:
    -iets rechtaf zeggen: iets ronduit zeggen, zonder omwegen, rechtuit.
    -rechtaf gezegd: ronduit gezegd

    Die agent zei me rechtaf: als er een ongeluk met gewonden, een vechtpartij enz. is kunnen we direct ingrijpen, maar nu kunnen ze weinig doen (juridischforum.be)

    Eerlijk en rechtaf gaf je je mening. Klinkt het niet dan botst het en zo had ik je graag want met je zware rugzak bleef je je verzetten tegen onrecht en … (begrafenissendedeyn.be)

    En we moeten het ook rechtaf zeggen, die jongen heeft nooit geluk gehad. (volksverhalenbank.be)

    Ik was rechtaf gezegd, ontroerd. Ik wist niet dat ik zo vele vrienden had en nog heb. (mechelenblogt.be)

    Als je in Nederland speelt, komen mensen je na de voorstelling rechtaf zeggen wat ze ervan vonden. Positieve kritiek, maar ook negatieve (standaard.be)

    Rechtaf gezegd, ’k en heb mijnen avond in ’t geheel niet beklaagd. (nieuwsvandegrooteoorlog.hetarchief.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 15 Jan 2025 11:36
    0 reactie(s)

    #7747

    rechtaf
    (bw.)

    ronduit, rechtuit

    znwb: zonder omwegen, onbewimpeld, ronduit

    vnw:
    -iets rechtaf zeggen: iets ronduit zeggen, zonder omwegen, rechtuit.
    -rechtaf gezegd: ronduit gezegd

    vgl. recht

    Die agent zei me rechtaf: als er een ongeluk met gewonden, een vechtpartij enz. is kunnen we direct ingrijpen, maar nu kunnen ze weinig doen (juridischforum.be)

    Eerlijk en rechtaf gaf je je mening. Klinkt het niet dan botst het en zo had ik je graag want met je zware rugzak bleef je je verzetten tegen onrecht en … (begrafenissendedeyn.be)

    En we moeten het ook rechtaf zeggen, die jongen heeft nooit geluk gehad. (volksverhalenbank.be)

    Ik was rechtaf gezegd, ontroerd. Ik wist niet dat ik zo vele vrienden had en nog heb. (mechelenblogt.be)

    Als je in Nederland speelt, komen mensen je na de voorstelling rechtaf zeggen wat ze ervan vonden. Positieve kritiek, maar ook negatieve (standaard.be)

    Rechtaf gezegd, ’k en heb mijnen avond in ’t geheel niet beklaagd. (nieuwsvandegrooteoorlog.hetarchief.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 15 Jan 2025 11:36
    0 reactie(s)

    #7748

    vuist, recht voor de ~
    (uitdr.)

    zonder een blad voor de mond te nemen, ronduit

    vnw: recht voor de vuist: openhartig, ronduit

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands

    DS2015 standaardtaal

    Nederland: recht voor de raap

    Spontaan, recht voor de vuist.
    De mensen hebben nood aan (nood hebben aan) rechtlijnige politiek, nood aan iemand die recht voor de vuist spreekt, nood aan iemand die niet altijd naar links wilt (www.lievevanermen.be)

    “Je kon het nooit doen zoals zij het deed, want ze had zo’n speciale stem, zo’n stem recht voor de vuist, je kon er niet naast luisteren.” (vrt.be)

    Zijn diensten worden druk bijgewoond, omdat hij een priester is die recht voor de vuist spreekt. (demorgen.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 15 Jan 2025 11:35
    0 reactie(s)

    #7749

    rechtaf
    (bw.)

    ronduit, rechtuit

    znwb: zonder omwegen, onbewimpeld, ronduit

    vnw:
    -iets rechtaf zeggen: iets ronduit zeggen, zonder omwegen, rechtuit.
    -rechtaf gezegd: ronduit gezegd

    Die agent zei me rechtaf: als er een ongeluk met gewonden, een vechtpartij enz. is kunnen we direct ingrijpen, maar nu kunnen ze weinig doen (juridischforum.be)

    Eerlijk en rechtaf gaf je je mening. Klinkt het niet dan botst het en zo had ik je graag want met je zware rugzak bleef je je verzetten tegen onrecht en … (begrafenissendedeyn.be)

    En we moeten het ook rechtaf zeggen, die jongen heeft nooit geluk gehad. (volksverhalenbank.be)

    Ik was rechtaf gezegd, ontroerd. Ik wist niet dat ik zo vele vrienden had en nog heb. (mechelenblogt.be)

    Als je in Nederland speelt, komen mensen je na de voorstelling rechtaf zeggen wat ze ervan vonden. Positieve kritiek, maar ook negatieve (standaard.be)

    Rechtaf gezegd, ’k en heb mijnen avond in ’t geheel niet beklaagd. (nieuwsvandegrooteoorlog.hetarchief.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 15 Jan 2025 11:32
    0 reactie(s)

    #7750

    rechtaf
    (bw.)

    ronduit, rechtuit

    znwb: zonder omwegen, onbewimpeld, ronduit

    vnw: iets rechtaf zeggen: iets ronduit zeggen, zonder omwegen, rechtuit.

    ie agent zei me rechtaf: als er een ongeluk met gewonden, een vechtpartij enz. is kunnen we direct ingrijpen, maar nu kunnen ze weinig doen (juridischforum.be)

    Eerlijk en rechtaf gaf je je mening. Klinkt het niet dan botst het en zo had ik je graag want met je zware rugzak bleef je je verzetten tegen onrecht en … (begrafenissendedeyn.be)

    En we moeten het ook rechtaf zeggen, die jongen heeft nooit geluk gehad. (volksverhalenbank.be)

    Ik was rechtaf gezegd, ontroerd. Ik wist niet dat ik zo vele vrienden had en nog heb. (mechelenblogt.be)

    Als je in Nederland speelt, komen mensen je na de voorstelling rechtaf zeggen wat ze ervan vonden. Positieve kritiek, maar ook negatieve (standaard.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 15 Jan 2025 09:05
    0 reactie(s)

    #7751

    rechtzitten
    (ww. zat recht, rechtgezeten)

    recht, niet scheef of gebogen zitten, rechtop zitten

    znwb: rechtop zitten

    vgl. rechtzetten, zich ~

    De kindjes zaten allemaal flink recht op hun bank met hun armen overeen toen de directeur de rapporten kwam uitdelen.

    Noemt ge dat rechtzitten? Nog een beetje zakken en ge schuift onder ’t tafel door…

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 15 Jan 2025 08:56
    1 reactie(s)

    #7752

    rechtzitten
    (ww. zat recht, rechtgezeten)

    recht, niet scheef of gebogen zitten, rechtop zitten

    znwb: rechtop zitten

    vgl. rechtzetten, zich ~

    De kindjes zaten allemaal flink recht op hun bank met hun armen overeen toen de directeur de rapporten kwam uitdelen.

    Noemt ge dat rechtzitten? Nog een beetje zakken en ge schuift onder ’t tafel door…

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 15 Jan 2025 08:56
    1 reactie(s)

    #7753

    recht
    (bn.)

    overeind, omhoog

    vnw: rechtop, overeind, omhoog

    VD2014 online: Belgisch-Nederlands

    ook samenstellingen: rechtkomen, rechtkrabbelen, rechtstaan, rechttrekken, rechtzetten, rechthouden, rechtveren, rechtzitten

    Och ziet em krochen. Hij wil recht, ziet ge dat? Pakt em maar uit zijn voituur

    Hij schoot wakker, kwam recht, besefte dat em maar gedroomd had en viel gelijk met een verlossende zucht terug achterover op zijn kopkussen. Zo eindigt die film.

    Komt eens recht uit die zetel zodat ik ook kan zitten.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 15 Jan 2025 08:55
    0 reactie(s)

    #7754

    brek
    (de ~ (m./v.), ~ken)

    mier
    zie ook: muurzeiker

    Woordenboek van P.J. Cornelissen & J.B. Vervliet (1899-1906). Idioticon van het Antwerpsch Dialect (Stad Antwerpen en Antwerpsche Kempen):
    BREK, znw., m. en v. – Boschmier, soort van groote bruine mier. Dat insect, wiens beet zeer pijnlijk is, bouwt zijne nesten in heiden, bosschen en houtkanten met stukjes hout en wortelvezels.

    Ant in flower

    Zit er een brek in uw broek? Uitschieten dan en zorgen dat ge ze vindt, anders zit ge met een probleem.

    Regio Antwerpse Kempen
    Bewerking door de Bon op 14 Jan 2025 14:20
    2 reactie(s)

    #7755

    foensj

    paddenstoel, champignon

    Tijdens de herfst groeien de foensjen weer enorm in den hof en in het bos.

    Provincie Vlaams Brabant
    Bewerking door de Bon op 14 Jan 2025 13:21
    1 reactie(s)

    #7756

    recht op spreken
    (uitdr.)

    SN-NL: recht van spreken

    vnw

    Je vindt dat degene die deze mening uit geen poot heeft om op te staan, schokkende principes hanteert of stuitende overtuigingen verkondigt, en desondanks zul je zijn recht op spreken verdedigen. (vrt.be)

    Vooruit heeft recht op spreken gezien de stemuitslag, Groen daarentegen werd afgestraft en zit opnieuw in het bestuur, dat is niet OK. (hln.be)

    Dat is zowel ethisch problematisch, maatschappelijk contraproductief, als intellectueel onjuist. Beide stemmen hebben recht op spreken (knack.be)

    ‘Hoewel ze recht op spreken hebben, zien we dat dit er toch nog te vaak niet van komt.’ (standaard.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 14 Jan 2025 09:34
    0 reactie(s)

    #7757

    razernij
    (zn. v.; ~en)

    hondsdolheid, rabiës

    vnw: in België ook: hondsdolheid

    znwb: M. betr. t. honden e.d.: hondsdolheid.

    gwnt: (Zuidn.) hondsdolheid

    vgl. razende hond

    Ook voor de mens is razernij dodelijk. Rabiës veroorzaakt een aantasting van de hersenen met gedragswijzigingen als gevolg (agressie). (dierenrecht.be)

    Hondsdolheid = rabiës = razernij
    De besmetting treedt op door een beet van een dier bij een warmbloedig dier. Ook de mens is dus gevoelig aan de ziekte. Gedragsveranderingen (‘razernij’) zijn het gevolg vooraleer de ziekte fataal afloopt. (animoretus.be)

    Het vaccin tegen de razernij (Rabiës) mag pas voor de eerste maal gegeven worden op de leeftijd van 12 weken aan een dier die al een chip en paspoort heeft. (animali.be)

    Een kat met razernij zal, in tegenstelling met de hond, eerder wegkruipen en slechts bij hoge uitzondering bijten. (dierenartsenpraktijkoudenbos.be)

    …heer van Steenvoorde, Hofland en Ochtezeele (plaatsen in Noord-Frankrijk), die een jaar later ca 1547 overleden was aan de gevolgen van een beet van een hond met razernij (uncius.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 14 Jan 2025 08:20
    0 reactie(s)

    #7758

    realisator
    (zn. m.; ~s)

    vnw: regisseur of producer van een film, televisieprogramma of toneelstuk

    znwb: Producer (van een film e.d.); ook: regisseur.

    vgl. realisatie

    Als realisator van audioproducties creëer je niet-gecomponeerde geluidselementen voor een film, voorstelling, muziekopvoering of -opname, een computerspel of andere multimediatoepassingen. (syntra-mvl.be)

    1960-1966: Wordt realisator bij de BRT, waar hij televisiespelen realiseert. (schrijversgewijs.be)

    De zenuwen stonden erg gespannen, zowel bij de realisator, acteurs als omroepster. (deugenieten.be)

    Kan een regisseur (realisator) forfaitair betaald worden? (mediarte.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 14 Jan 2025 08:19
    0 reactie(s)

    #7759

    realisatie
    (zn. v.; ~s)

    vnw: regie of productie van een film, televisieprogramma of toneelstuk

    znwb: Produktie (van een film); ook: regie.

    vgl. realisator

    Fien Troch komt vertellen over de realisatie van de film én over het leven en het werk van een jonge regisseur. (standaard.be)

    VVSG, VVC, oKo, Kunstenpunt en Het TheaterFestival. Realisatie door Cornelis Serveert. (kunsten.be)

    Hij doet ca. vijftig realisaties op zes jaar tijd waaronder een twintigtal Nederlandstalige producties: inclusief zes van zijn eigen drama’s (1960-1966) (schrijversgewijs.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 14 Jan 2025 08:16
    0 reactie(s)

    #7760

    realisatie
    (zn. v.; ~s)

    vnw: regie of productie van een film, televisieprogramma of toneelstuk

    znwb: Produktie (van een film); ook: regie.

    vgl. realisator

    Fien Troch komt vertellen over de realisatie van de film én over het leven en het werk van een jonge regisseur. (standaard.be)

    VVSG, VVC, oKo, Kunstenpunt en Het TheaterFestival. Realisatie door Cornelis Serveert. (kunsten.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 14 Jan 2025 08:12
    0 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.