Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
toegeven, zwichten
vnw: in België ook:
•zwichten, toegeven, gehoorzamen
-plooien of breken: buigen of barsten
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
opm: zich plooien, zich schikken is wel SN
zie ook plooien of breken; nie neute, nie pleuje; toeplooien
Zelfs als zijn baas dreigde met ontslag plooide hij nog niet.
Ook toen was er geen haar op Franckens hoofd dat eraan dacht om te plooien. (demorgen.be)
> zie andere betekenissen van plooien
toevouwen, dichtvouwen, terugplooien
ook fig.
vnw: dichtvouwen, opvouwen
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 1; Vlaamsheid: 2
Doordat banken zich op de Belgische thuismarkt toeplooien, ontstaat er meer concurrentie. (standaard.be)
“Ik voelde me helemaal toegeplooid, toen ik hem belde.” (demorgen.be)
Toen de agenten hem wilden meenemen, verzette hij zich en haalde met een toegeplooid plooimes uit naar een inspecteur. (vrt.be)
Een eenvoudig teak bijzettafeltje dat je overal mee naartoe kan nemen. Het plooit gemakkelijk toe en neemt weinig plaats in als je het weg bergt. (tuinrama.be)
dicht- , in samenstellingen zoals
toeplakken, toenaaien, toedoen, toewaaien, toeslagen, toemetsen, toekloppen, toeplooien, toeslagen, toedraaien, toeschilderen, toetoeverven, toezetten, toeklikken, toevallen, toesmijten, toegooien, toegeven, toenemen, toeduwen, toeschuiven, toeaarden, toeslibben, toe…
“Toe wordt ook gebruikt als eerste deel in samengestelde werkwoorden als toebinden, toebranden, toedrukken, toehouden, toeknijpen, toemaken, toenaaien, toeknopen, toeplakken, toespijkeren, toevouwen, toesnoeren, toegroeien, toeklappen. In België worden zulke werkwoorden frequent gebruikt, vooral in gesproken taal en informele geschreven taal. In Nederland zijn ze minder gebruikelijk.” (taaladvies.net)
vb. toeplekke
Hij sloeg keihard de deur achter zijn eigen toe en was weg.
De naad van mijn broek is gelost, kunde gij dat toenaaien?
Was was die klop? ’t Venster dat boven toewaaide of wat?
- familienaam, geslachtsnaam ter vervollediging van de voornaam
- roepnaam of geboortenaam
- bijnaam
vnw: bijnaam, meestal spotnaam
VMNW:
Oudste attestatie: Limburg, 1240
1. Familienaam, de naam die alle leden van een familie dragen. In de verbinding bi namen ende toenamen Bij naam en toenaam.
2. Bijnaam, ter onderscheiding van anderen die dezelfde naam dragen.
3. Voornaam
MNW: Bijnaam, geslachtsnaam, achternaam.
Ook bijnaam in de tegenwoordìge beteekenis, van een bepaald persoon, ontleend aan eene zekere eigenschap of eigenaardigheid.
Nadat hij zijn roepnaam gezegd had, vroeg men ook zijn toenaam; hij antwoordde: Ickx.
Mijn geboortenaam is Francisca, mijn roepnaam is Fanny en mijn toenamen zijn Maria, Louisa, Egied.
Zijne officiële naam is Ludovicus maar ze noemen hem allemaal bij zijnen toenaam Marcel of Celle.
extraatje
ook: dessert
vnw:
•extraatje, toegift
•toetje, dessert, nagerecht
DS2015 standaardtaal
gratis Van Dale online (2019): België
zie toemaat
In “The pearl”, een soort bol 5 meter onder het wateroppervlakte, kunnen duikers genieten van een menu van kreeft en foie gras en als toemaatje fruitsla en een cupcake. (vrt.be)
Kasabian gaf nog een toemaatje door de menigte even te laten meezingen met “She loves you” van The Beatles. (vrt.be)
Als toemaatje volgt vuurwerk en een tombola waarbij een juweel ter waarde van 5.000 euro te winnen valt. (demorgen.be)
zonder (expliciete) toestemming
vnw: zonder toelating: zonder toestemming
zie ook toelating
In Wevelgem en de andere gemeenten van de politiezone Grensleie bijvoorbeeld mag je rond middernacht vuurwerk afsteken, zonder toelating. (vrt.be)
De Amerikaanse zangeres Katy Perry heeft zonder toelating een videoclip opgenomen in een Spaans natuurgebied. (demorgen.be)
Free party’s, ook wel ‘illegale raves’ of ‘illegale fuiven’ genoemd, zijn feesten die zonder toelating van de overheid worden georganiseerd (standaard.be)
Zo’n 15j geleden hebben wij een veranda aan ons huis gebouwd zonder toelating van het gemeentebestuur. (livios.be)
zonder (expliciete) toestemming
vnw: zonder toelating: zonder toestemming
In Wevelgem en de andere gemeenten van de politiezone Grensleie bijvoorbeeld mag je rond middernacht vuurwerk afsteken, zonder toelating. (vrt.be)
De Amerikaanse zangeres Katy Perry heeft zonder toelating een videoclip opgenomen in een Spaans natuurgebied. (demorgen.be)
Free party’s, ook wel ‘illegale raves’ of ‘illegale fuiven’ genoemd, zijn feesten die zonder toelating van de overheid worden georganiseerd (standaard.be)
Zo’n 15j geleden hebben wij een veranda aan ons huis gebouwd zonder toelating van het gemeentebestuur. (livios.be)
vergunning, goedkeuring, toestemming
vnw:
•goedkeuring, toestemming, permissie
-zonder toelating: zonder toestemming
•vergunning, machtiging
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 2
Hebben we een toelating nodig om hier te vissen?
Arbeidsters in de elektronicasector krijgen ook buiten de werkuren geen toelating om het fabrieksterrein te verlaten.
toestaan
vnw:
•in staat stellen, mogelijk maken, in de gelegenheid stellen: dat laat ons toe om
•toestaan
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 2
DS2015 standaardtaal
Het is hem niet toegelaten zich verder met de kwestie te bemoeien.
Gezien de wet toelaat dat de verzekerde elektronisch op de hoogte wordt gebracht, zou een e-mail kunnen volstaan. (vanbreda.be)
toestaan
vnw: toestaan
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 2
DS2015 standaardtaal
Het is hem niet toegelaten zich verder met de kwestie te bemoeien.
Gezien de wet toelaat dat de verzekerde elektronisch op de hoogte wordt gebracht, zou een e-mail kunnen volstaan. (vanbreda.be)
zeurpiet
Haar man is altijd humeurig, wat een paardewortel!
prutsen, knoeien
Wat biste doa aan ’t knoemele / wat ben je daar aan het prutsen.
Zelfs moe zijnde, toch nog voortgaan, meestal tegen zijn zin omdat men niet anders kan (of moet).
vnw:
•strompelen, struikelen, zich moeilijk voortbewegen
•sukkelen, knoeien
Woordenboek der Nederlandsche Taal: ook taffelen: Zich moeilijk voortbewegen, sukkelachtig gaan, strompelen.
“Hij taffelt daar voetje veur voetje over de’ pad”, Cornelissen-Vervliet (1903.
“Dat oud wijfken tjaffelt nog alle dagen naar de kerk”, Aldaar.
“Hij wilde haar niet meer genaken en ging al den overkant alleen. Hij … tjaffelde op zijn zwakke beenen … en zwijgend vonden zij hun huis”, Stijn Streuvels, Minnehandel (1903).
zie andere betekenis bij tjaffeln
Ziet ons hier door de regen tjaffelen. Zou het nog ver zijn?
iets snel afmaken en daardoor knoeien, afraffelen ….
Mijn moeder is geboren in Graauw (Zeeuws Vlaanderen) en daar wordt het nog gebruikt
Woordenboek der Nederlandsche Taal (wnt):
Rijfelen > rijven: In Noord-Nederland thans onbekend.
Afrijfelen: door rijfelen doen naar beneden komen (”Eenen gracht (aarden dam) afrijfelen”, Rutten (1890))
varianten: verrijfelen, doorrijfelen, kapotrijfelen, vaneenrijfelen, wegrijfelen, uitrijfelen: uitrafelen
Een karweitje afrijfelen.
(eigenl.) onbeholpen schaatsen; krabbelen, grabbelen, zwoegen
VD BE; informeel, iteratief van krassen
vnw
•knoeien
•krabbelen, spartelen
vgl. rechtkrasselen; opkrasselen
Christophe Smeets ziet Torpedo krasselen en toch winnen (TITEL) (HN 29.10.08)
“Even later krasselde de 61-jarige gewoon terug recht, kroop van de sporen het perron op.” (HLN 01.01.09)
knoeien
zie ook sjoefelaar
Hare man is zo vol van zijn eigen dat hij alles kan, met zijne mond; hij sjoefelt meer dan dat hij iets fatsoenlijk maakt.
achterwerk, kont, zitvlak
vnw: •achterste, achterwerk, billen, bips
-iemand op zijn poep geven: iemand een pak voor zijn billen geven
DS2015 geen standaardtaal
De gebruikelijke Nederlandse betekenis van uitwerpselen of stront wordt in Vlaanderen niet gebruikt. Uitzondering hierop is hondenpoep, hoewel de Vlaming eerder hondenstront zal verkiezen.
< Volgens sommige etymologen zou poep komen van het Franse poupe: achtersteven van een schip, Latijn puppis
zie ook voorpoep; poepzitten; klets op de poep
Zet u neer op uw poep.
Als ge niet braaf zijt, krijgt ge een klets op uw poep.
Dat student Lloyd aarzelend op haar poep had gemikt om de omvang van de blauwe plek te beperken, kon Joke geen barst schelen. (standaard.be)
Houd uw poep lekker warm met ‘swants’ – De Standaard
Op het eind ging De Bruyne, na een zoveelste ren, op de poep zitten. Krampen. Zich helemaal te pletter gelopen. (demorgen.be)
cavia, Guinees biggetje
zie ook zeerat, steense rat
vgl. Duits: ‘Meerschwein’
Op de kermis stond vroeger een kraam waar ge kont inzetten op “zeevarkskes” (zeivêrkskes), t.t.z. op de nummer van het hokske waarin het beeske zou verdwijnen als het uit zijn kooike werd gelaten.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
