Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
tonen, laten zien
vnw: laten zien, tonen
Toog e ker hier of ’t schone gedaan is.
Aje gedaan et moe je ’t e ker kommen togen hé?
opzichter, toezichter
vnw: opzichter, inspecteur
gwnt: veroud., nog gew. in Z.-Ned.
Ook toezieners en wellicht de ploegbazen van de groen- en reinigingsdienst komen in aanmerking. (standaard.be)
Het is de toeziener – grafdelver toegelaten de teraardebestelling te weigeren wanneer hij vaststelt dat het lijk gekist werd in overtreding met voorafgaande bepalingen. (zwevegem.be)
“De toezieners en de maatschappelijk werker zijn onze ogen op het veld. Zij merken al gauw als er iets niet pluis is.” (hln.be)
opzichter, toezichter
vnw: opzichter, inspecteur
gwnt: veroud., nog gew. in Z.-Ned.
Ook toezieners en wellicht de ploegbazen van de groen- en reinigingsdienst komen in aanmerking. (standaard.be)
Het is de toeziener – grafdelver toegelaten de
teraardebestelling te weigeren wanneer hij vaststelt dat het lijk gekist werd in overtreding met
voorafgaande bepalingen. (zwevegem.be)
“De toezieners en de maatschappelijk werker zijn onze ogen op het veld. Zij merken al gauw als er iets niet pluis is.” (hln.be)
opzichter, toezichthouder
vnw: opzichter, inspecteur
Van Dale 2017 online: BE
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 6
vgl. toeziener
Ge moet eerst de toelating vragen aan één van de toezichters op de speelplaats.
Ze moeten samen met de volwassen toezichter kijken of iedereen wel voldoende afstand houdt en of er niet teveel skaters aanwezig zijn (vrt.be)
“Die oude mannen zijn net kinderen”, vindt de vrouw, een toezichter in een kleuterschool. (demorgen.be)
opzichter, toezichthouder
vnw: opzichter, inspecteur
Van Dale 2017 online: BE
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 6
Ge moet eerst de toelating vragen aan één van de toezichters op de speelplaats.
de toewijzing van een eigendom bij een openbare verkoop aan de hoogste bieder
vnw: toewijzing bij een openbare verkoping
SN/NL: toewijzing
vgl. instel
De rentevoet wordt vastgesteld op de wettelijke intrestvoet, van toepassing op de dag van de toewijs.(dms.be)
Ik verzorg de inschrijvingen van kandidaat-huurders, de toewijs van de woningen en de huurcontracten. (rsvk.be)
aanvallend toestormen, aanvliegen
gwnt: (Zuidn.) zich met vijandige bedoelingen snel naar iem. toe begeven, aanvallen, aanvliegen
opm: SN betekenis van toevliegen: toesnellen
‘Ik ben bijna onmiddellijk naar hem toegevlogen en heb hem vastgegrepen. Bovendien ben ik luid beginnen roepen.’ (standaard.be)
In België is dat soms ongelooflijk grof,hoe spelers op je toevliegen,met wilde gebaren en weet ik veel wat ze allemaal schreeuwen. (bloggen.be)
een deur of raam die dichtsmakt
vnw: plotseling met geweld dichtgaan van een deur
gwnt: (Zuidn.) plotseling en met geweld dichtgaan: de deur vloog toe.
De deure vloog toe met groot geweld, en de kapitein was daar weder, m«t de woede in de oogen en roepende (historischekranten.be)
derbij het waait daar precies nog goed. Mss stond bij haar thuis het raam open boven en door den trok de deur toegevlogen (beyondgaming.be)
Gerda: Wat was dien harde bonk nu?
Jean: ’t Was ’t raam dat toegevlogen was. Ik heb het dichtgedaan.
dicht- , in samenstellingen zoals
toeplakken, toenaaien, toedoen, toewaaien, toeslagen, toemetsen, toekloppen, toeplooien, toeslagen, toedraaien, toeschilderen, toetoeverven, toezetten, toeklikken, toevallen, toesmijten, toegooien, toegeven, toenemen, toeduwen, toeschuiven, toeaarden, toeslibben, toevliegen, …
“Toe wordt ook gebruikt als eerste deel in samengestelde werkwoorden als toebinden, toebranden, toedrukken, toehouden, toeknijpen, toemaken, toenaaien, toeknopen, toeplakken, toespijkeren, toevouwen, toesnoeren, toegroeien, toeklappen. In België worden zulke werkwoorden frequent gebruikt, vooral in gesproken taal en informele geschreven taal. In Nederland zijn ze minder gebruikelijk.” (taaladvies.net)
vb. toeplekke
Hij sloeg keihard de deur achter zijn eigen toe en was weg.
De naad van mijn broek is gelost, kunde gij dat toenaaien?
Was was die klop? ’t Venster dat boven toewaaide of wat?
toevouwen, dichtvouwen, terugplooien
ook fig.
vnw: dichtvouwen, opvouwen, plooien
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 1; Vlaamsheid: 2
zie ook toe
Doordat banken zich op de Belgische thuismarkt toeplooien, ontstaat er meer concurrentie. (standaard.be)
“Ik voelde me helemaal toegeplooid, toen ik hem belde.” (demorgen.be)
Toen de agenten hem wilden meenemen, verzette hij zich en haalde met een toegeplooid plooimes uit naar een inspecteur. (vrt.be)
Een eenvoudig teak bijzettafeltje dat je overal mee naartoe kan nemen. Het plooit gemakkelijk toe en neemt weinig plaats in als je het weg bergt. (tuinrama.be)
In Antwerpen wordt een krentenbrood soms “korentebrood” genoemd.
Ook in Lier.
< corente, znw. vr.: krent. Van Oudfrans corinte (dat als ndl. corente uitgesproken werd), vanwaar ook hd. korinthe, eng. currant
Woordenboek der Nederlandsche Taal (wnt): Modern lemma: krent
Eene verkorting van korent (korint), Middelnederlands corente, een vorm die bij oude schrijvers nog voorkomt en soms ook bij hedendaagsche die den oorsprong van het woord willen laten uitkomen (in de vlaamsche dialecten is korente nog de eenige vorm); het is ontleend aan het Frans (raisin de Corinthe), en is afkomstig van den naam der Grieksche stad Korinthe, van waar de krenten aanvankelijk werden aangevoerd.
zie ook rozijnenbrood, kramiek, korent
Old agà wa pistoleekes mor verget geen “korentebroeike” mee te brengen.
In Antwerpen wordt een krentenbrood soms “korentebrood” genoemd.
Ook in Lier.
< corente, znw. vr.: krent. Van Oudfrans corinte (dat als ndl. corente uitgesproken werd), vanwaar ook hd. korinthe, eng. currant
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Modern lemma: krent
Eene verkorting van korent (korint), Middelnederlands corente, een vorm die bij oude schrijvers nog voorkomt en soms ook bij hedendaagsche die den oorsprong van het woord willen laten uitkomen (in de vlaamsche dialecten is korente nog de eenige vorm); het is ontleend aan het Frans (raisin de Corinthe), en is afkomstig van den naam der Grieksche stad Korinthe, van waar de krenten aanvankelijk werden aangevoerd.
zie ook rozijnenbrood, kramiek, korent
Old agà wa pistoleekes mor verget geen “korentebroeike” mee te brengen.
fijn tarwebrood met krenten
de ie wordt kort uitgesproken
< Middelned. cramicke
vnw: krentenbrood, fijn tarwebrood met krenten
Van Dale BE
zie ook rozijnenbrood, korentebrood
Ons middagmaal van koffie met kramiek.
zoete koek, eventueel met rozijnen en suikerglazuur
algemeen ook een variatie aan koeken in allerlei vormen en uitvoeringen: lang met rozijnen, achtvorm, met chocolade bovenop, met pudding in, geglazuurd, …
vnw: zacht koffiebroodje bereid met bladerdeegboter, vaak met rozijnen
Van Dale 2018 online:
1 NL platte koek, met veel boter gebakken
2 BE zacht, zoet koffiebroodje (met rozijnen) dat veelal met boter besmeerd gegeten wordt
eveneens in West-Vlaanderen
in Antwerpen: zie koffiekoek
’s Zondags eten we pistolets en boterkoeken.
Boterkoeken zijn een soort koffiekoek en een Belgische specialiteit. Ze worden gemaakt van gerezen bladerdeeg en bestaan in twee varianten, met of zonder rozijnen. Er bestaan ook boterkoeken met een laagje chocolade erop. De term boterkoek kan ook als synoniem voor koffiekoek gebruikt worden. (Wikipedia)
zoete koek, eventueel met rozijnen en suikerglazuur
algemeen ook een variatie aan koeken in allerlei vormen en uitvoeringen: lang met rozijnen, achtvorm, met chocolade bovenop, met pudding in, geglazuurd, …
vnw: zacht koffiebroodje bereid met bladerdeegboter, vaak met rozijnen
Van Dale 2018 online:
1 NL platte koek, met veel boter gebakken
2 BE zacht, zoet koffiebroodje (met rozijnen) dat veelal met boter besmeerd gegeten wordt
eveneens in West-Vlaanderen
in Antwerpen: zie koffiekoek
’s Zondags eten we pistolets en boterkoeken.
Boterkoeken zijn een soort koffiekoek en een Belgische specialiteit. Ze worden gemaakt van gerezen bladerdeeg en bestaan in twee varianten, met of zonder rozijnen. Er bestaan ook boterkoeken met een laagje chocolade erop. De term boterkoek kan ook als synoniem voor koffiekoek gebruikt worden. (Wikipedia)
SN/NL: puntkomma (leesteken)
opm.: ‘puntkomma’ wordt ook in VL gebruikt
zie ook punt, dubbelpunt, afkappingsteken, uitroepingsteken; spatiegebruik bij leestekens
As ge ni zeker zijt of dat e kommapunt gepast is, kunde best een gewone komma gebruiken, da valt minder op voor taalverbeteraars.
Gebruik alle interpunctietekens (punt, puntkomma/kommapunt, dubbelepunt, open de haakjes, sluit de haakjes, open de aanhalingstekens, sluit de aanhalingstekens, copyrightteken of -symbool, merkteken of -symbool, plusteken of -symbool, enz.), en ook “nieuwe alinea” en “nieuwe regel” terwijl u dicteert. (speechware.beà
Typografie: er wordt geen spatie geplaatst voor de leestekens dubbelpunt, vraagteken, kommapunt; er wordt één spatie gelaten na een punt. (kzm.be)
Een tekst tot op het laatste kommapunt afwerken geeft mij telkens weer dat rollercoastergevoel. (sofieschrijft.be)
De vertalers permitteren zich bijvoorbeeld om de lange zinnen soms door te knippen en een punt te zetten waar Proust een kommapunt gebruikte. Dat had Proust in het Frans zelf ook gekund, want hij overdrijft soms met zijn kommapunt. (bruzz.be)
behoudens, behalve
vnw: in het Nederlands een voegwoord, in België ook als voorzetsel gebruikt
-tenzij + zelfst. nw.: behalve, uitgezonderd
znwb: Behoudens, onder voorbehoud van; behalve, uitgezonderd. Opm.: In de standaardt. altijd als voegw. met de bet.: behalve indien.
Het is binnenkort verboden om in het parlement nog drank te gebruiken, tenzij koffie en water.
behoudens, behalve, ongerekend
vnw: in het Nederlands een voegwoord, in België ook als voorzetsel gebruikt
-tenzij + zelfst. nw.: behalve, uitgezonderd
znwb: Behoudens, onder voorbehoud van; behalve, uitgezonderd. Opm.: In de standaardt. altijd als voegw. met de bet.: behalve indien.
Het is binnenkort verboden om in het parlement nog drank te gebruiken, tenzij koffie en water.
achterwerk, kont, zitvlak
De gebruikelijke Nederlandse betekenis van uitwerpselen of stront wordt in Vlaanderen niet gebruikt. Uitzondering hierop is hondenpoep, hoewel de Vlaming eerder hondenstront zal verkiezen.
< Volgens sommige etymologen zou poep komen van het Franse poupe: achtersteven van een schip, Latijn puppis
vnw: •achterste, achterwerk, billen, bips
-iemand op zijn poep geven: iemand een pak voor zijn billen geven
DS2015 geen standaardtaal
zie ook voorpoep; poepzitten; klets op de poep
Zet u neer op uw poep.
Als ge niet braaf zijt, krijgt ge een klets op uw poep.
Dat student Lloyd aarzelend op haar poep had gemikt om de omvang van de blauwe plek te beperken, kon Joke geen barst schelen. (standaard.be)
Houd uw poep lekker warm met ‘swants’ – De Standaard
Op het eind ging De Bruyne, na een zoveelste ren, op de poep zitten. Krampen. Zich helemaal te pletter gelopen. (demorgen.be)
achterdeel, kont, zitvlak, zitwerk, reet, aars, anus, poeper, poepgat
De gebruikelijke Nederlandse betekenis van uitwerpselen of stront wordt in Vlaanderen niet gebruikt. Uitzondering hierop is hondenpoep, hoewel de Vlaming eerder hondenstront zal verkiezen.
< Volgens sommige etymologen zou poep komen van het Franse poupe: achtersteven van een schip, Latijn puppis
vnw: •achterste, achterwerk, billen, bips
-iemand op zijn poep geven: iemand een pak voor zijn billen geven
DS2015 geen standaardtaal
zie ook voorpoep; poepzitten; klets op de poep
Zet u neer op uw poep.
Als ge niet braaf zijt, krijgt ge een klets op uw poep.
Dat student Lloyd aarzelend op haar poep had gemikt om de omvang van de blauwe plek te beperken, kon Joke geen barst schelen. (standaard.be)
Houd uw poep lekker warm met ‘swants’ – De Standaard
Op het eind ging De Bruyne, na een zoveelste ren, op de poep zitten. Krampen. Zich helemaal te pletter gelopen. (demorgen.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
