Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
nummerplaat van een auto
< Frans: plaque d’immatriculation
Ook in de Antw. Kempen
West-Vlaanderen: een plakke
Van Dale 2014 online: gewestelijk, plaat
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Plak: Iets dat in vorm op eene snede of schijf gelijkt.
In Vlaanderen (onz. gebruikt), eveneens naar het voorbeeld van frans plaque, voor: plaat van metaal of glas. Inzonderheid: Naamplaat, plaatje met den naam van een persoon, eene straat enz. Ook de genummerde plaat van een automobiel, een rijwiel enz.
De politie vroeg me of ik het plak van de wagen kende? (Leiestreek)
Ken je gie joen plak va joen otto? (Ken je de nummerplaat van jouw auto?) (Westhoek)
De plak van dien auto is zo smerig, als ze hem lezen, kunnen ze geen boete uitschrijven. (Antwerpse Kempen)
een veld, een uitgestrekte plaats, plek
Van Dale 2014 online: gewestelijk
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Plak: Eene zekere uitgestrektheid gronds enz.
Op de plak is plaats genoeg om te sjotten.
“Het schoolplak” was geen school. Het was gewoon de volkse benaming van het plein (“plak”) gelegen aan de Onderwijsstraat – Lange Stuivenbergstraat – Schoolstraat. (geschiedenisvanantwerpen.be/forum)
“Op die plak zaai ik koren”, Cornelissen-Vervliet (WNT)
(hard) werken
Van Dale:travakken
toegevoegd in 2007
BE; spreektaal hard werken
zie ook travo
Woordenboek der Nederlandsche Taal: trafakken, travakken:
Bargoense vervorming van frans travailler, hoofdzakelijk in Zuid-Nederland in gebruik, en aldaar ook in sommige dialecten opgenomen. Vergelijk voor den vorm dial. hd. trawaklen ”angestrengt arbeiten”.
Mendag is de vacance om en mutte we wee gaan travakke.
(Maandag is de vakantie voorbij en moeten we weer gaan werken.)
We moesten hard travakken om op tijd met het werk klaar te zijn.
pruttelen, mopperen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Gewestelijk in Zuid-Nederland.
“As ge dieë’ jong iet gebiedt, hij semmelt altijd tegen” (Cornelissen-Vervliet)
Kom zoon, deze jeansbroek aandoen, die ander is in de was. Ge moet zo niet semmelen, ge doet die toch aan!
babbelen, roddelen
Van Dale 2014 online: gewestelijk
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Wisselvorm naast Sammelen. Wauwelen, kletsen. Gewestelijk in Zuid-Nederland.
Ze hée’ meer as ‘en uur zitten semmelen over alle vodden. Da’ wijf kan iet doen van semmelen, Cornelissen-Vervliet (1899)
Gij hebt geen goeie punten; gij semmelt te veel in de klas.
dom, onhandig iemand
ook in Hageland, Vlaams Brabant
Antwerpen: scheldwoord voor onnozelaar, scharminkel
Kempen: scheldwoord voor achterlijke aap, onnozelaar
Leuven: matteko
Halle: mettekou
Vlaamse Ardennen: martiko
Mechelen: onnozele, onnozelaar, onhandig iemand
Niel: mettekoo: rug
Woordenboek der Nederlandsche Taal: modern lemma: marteko, ook wel martiko
In Zuid-Nederland een naam voor den aap, en zooals De Bo (1873) opmerkt, bepaaldelijk voor het jong van den aap. Mocht men dus denken aan een diminutief, dan moet men wel vragen of Marteko een verkleining zou kunnen zijn van Martijn (bij Kiliaan (1588) ook Marte), vanouds een naam van den aap (…) maar een vorm martico is in het Fransch niet aangewezen."
Marticot bestaat niet in het Frans, maar wel in het Waals waar het makaak (Macaca) betekent (Waalse wikipedia).
Als ge drie keer zout op de patatten doet, zijt ge toch wel nen echten metteko!
gebakje
Woordenboek der Nederlandsche Taal: 3. In Zuid-Nederland, in navolging van het Frans Gebakje, taartje, pasteitje.
Van Dale 2017: pateeke
1. BE; spreektaal gebakje, taartje
Klik op de afbeelding
Verschillende pateekes
We hadden lekkere pateekes voor bij de koffie.
rolluik, of luik dat voor de venster kan worden gedraaid, vensterluik
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Waarschijnlijk van Romaanschen oorsprong. Thans nog in Oost- en West-Vlaanderen: een vensterblind dat naar binnen opengaat. De Bo (1873) ook in Brabant is het een vensterluik, vensterblind (Cornelissen-Vervliet)
Etymologie: “blaf” kan verwijzen naar het (oud)duits “bleek” (blaß)- , “tur” is een deur. In vroegere tijden werden perkamenten luikjes aangebracht voor de vensters om het zonlicht of de tocht tegen te houden. Het perkament had een bleke, vale kleur. Vandaar de combinatie blaf-tuur, nl. oorspr. een bleek deurtje. Nu verwijst het naar de luiken voor een venster. Deze hebben eveneens de vorm van een deur.
zie ook persienne, persjennen
En vergeet de blaffeturen niet dicht te doen als het donker wordt.
In de zomer sluit ik meestal mijn blaffeturen.
Trek de blaffeturen maar op!
De planken van een rek vormen een schab. Zo kunnen er meerdere schabben boven of onder elkaar zijn.
zie ook schap
Woordenboek der Nederlandsche Taal: schab: Andere vorm naast Schap. Plank in een kast of langs een wand, tot bergplaats bestemd. In Zuid-Nederland.
_-_Groningen_-_20381439_-_RCE.jpg)
Een rek met schabben
In de wasserij lagen er honderden pakken gestreken was, in grauw papier (papier, grauw ~) ingepakt, op hoge rijen schabben opgetast, tot ze met de stootkar thuis bij de klanten werden afgeleverd. Dien tijd is lang voorbij.
Voor mij nen trappist van ’t schab. Dat is altijd veel lekkerder dan ene uit de ijskast.
Artikel 2dehands.be: staand rek + bijhorend schab om aan de muur te bevestigen. (Turnhout)
Op het hoogste schab bevonden zich flesschen anijs en jenever, (V. Loveling, Hoofd v. ’t huis 80, Gent).
afkeer verwekken, tegenstaan, de keel uithangen
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, informeel
Da miezerig weer begint echt wel tege te steke ze, geef mij ma snel wa zon.
1) Dat komt vanzelf wel
2) uitdrukking:
Het komt op gelijk grote kak en het moet doorgaan gelijk grote kak: impulsief handelen zonder nadenken, iets wat direct moet gebeuren, geen geduld hebben
NL: het komt op als (het) kakken: het komt plotseling en onweerstaanbaar
1) De examens zijn vlot gegaan, hij moest niet te lang nadenken want de antwoorden op de vragen kwamen gelijk grote kak.
2) Nu dat ze geërfd hebben, hebben ze maar direct ne mobilhome gekocht op de wilde boef (boef, op de wilde ~). Dat kwam op gelijk grote kak, en dan moest dat maar doorgaan gelijk grote kak.
waar je aan denkt moet gebeuren!
idem in prov. Antwerpen
Zeg! Wil jij nu echt persé vandaag de zolder opruimen? Als gij iets in uwe kop hebt, dan hebt ge ’t ook ni in uw gat.
mooi kijken, lief zijn om iets te bekomen
Ziet hem schoonogen naar zijn vrouw om dat nieuw model van auto te mogen kopen!
meisjes aanstaren
vergelijk geelogen
Dat vies ventje heeft een hele middag in de cafetaria van het zwembad zitten geilogen naar de meisjes.
schrik
<Fr: peur
uitspraak: p?rr?; perre met doffe e (sjwa) zoals in de
vgl. peut
ook meervoud in vaste woordverbindingen zoals: met de peurre(s) zitten, de peurre(s) krijgen, peurre(s) hebben, …
De Koeke was nog bezig het ziel uit zijn lijf te schrijven (thesisperikelen en een leerrijke oefening om in het nieuwe jaar ook eens Gonzoverslagen te maken) en Tiel … die zat met de peurre (schrik van vallen naar verluidt). (gonzo-op-de-fiets.blogspot.be)
heb je schrik? edde peurre? (antwerps dialect – Mijnwoordenboek)
Johan kreeg peurre toen in de kranten stond dat ze allemaal naar de leugendetectortesten van het gerecht moesten. (brieven-aan-personen-en-diensten.skynetblogs.be)
De Jean moet morgen geopereerd worden en hij zei me dat em serieus met de peurres zit.
stipt op tijd
De Belgische treinen blinken niet altijd uit in klokvastheid.
Niets is minder waar, want we arriveren klokvast op tijd in Keerbergen. (skynet.be)
stipt op tijd
De Belgische treinen blinken niet altijd uit in klokvastheid.
Klokvaste treinen zijn heel belangrijk voor de pendelaars.
1) op vaste tijdstippen
2) om het uur (o.a. openbaar vervoer)
VD2017 online: BE
1) Birgit Van Mol klokvast op VTM | Showbizzsite
1) Als het allemaal zo klokvast verloopt, dan weet je perfect wanneer je eisprong eraan komt: op de veertiende dag vóór het begin van je volgende menstruatie. (allesoverseks.be)
2) Vanuit Eeklo verandert de klokvaste dienstregeling van 43 naar 13 minuten na het uur. (dekamer.be)
met een hart voor Vlaanderen, Vlaamsvoelend
politiek: voor Vlaamse ontvoogding, autonomie of onafhankelijkheid ijverend
We zijn wel Vlaamsgezind, maar niet tot in het extreme. Bij ons zal je dus geen Vlaamse Leeuw zien hangen.(nieuwsblad.be)
De meeste schrijvers waren rond de eeuwwisseling van 1900 geboren en via katholieke studentenbewegingen of het activisme uitgesproken Vlaamsgezind. (Vlaamse filmpjes: troetelkind of ondergeschoven kindje? – John Rijpens)
Wikipedia: De Bende van Nijvel (in het Frans aangeduid als Tueurs fous du Brabant) was een groep misdadigers die in 1982, 1983 en 1985 in België een reeks moorden, inbraken, diefstallen en overvallen pleegde. Daarbij vielen in totaal 28 doden en ruim 40 gewonden. Met name de bloedige roofovervallen op supermarkten van de Delhaizeketen in 1985 schokten de Belgen. De leden van de Bende van Nijvel werden niet ontmaskerd en ook hun motieven zijn tot op heden niet bekend.
De naam van de beruchte ‘Reus’ van de Bende van Nijvel, die mogelijk ontmaskerd is, zoals uw krant gisteren bekendmaakte, is blijkbaar al in 1999 in het Bendedossier opgedoken. (hln.be)
Er zijn aanwijzingen opgedoken dat een vermeend lid van de Bende van Nijvel ook lid was van de groep Diane, de vroegere speciale eenheid van de Rijkswacht. (vrt.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
