Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
- eten, meeeten
- een gerecht met patatten eten
- samen iets gaan eten
zie ook steken, een frietje ~
Steekt nen patat mee, kom, ik haal u een talloor.
… lijk in oorlogstijd – en de gegoeden gingen in «De Leeren Eemer» een patat steken., (Felix Timmermans)
schuld hebben, schuldig zijn (i.h.b. i.v.m. een verkeersongeluk)
< Frans: être en faute
http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/1042/: In België komt soms ook ‘in fout zijn’ voor. Deze wending wordt niet als standaardtaal beschouwd.
Van Dale 2012 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
ook: in de fout zijn, in `t fout zijn
De Jean heeft een accident gedaan, gelukkig was er alleen blikschade en was em niet in fout.
Gisteren heeft de Jean weeral een accident gedaan en deze keer was em in ’t fout. Het gaat hem geld kosten.
warm middagmaal, warm eten: soep, patatten met vlees groenten en saus en een dessertje
Hageland: noen
zie ook de andere definitie van middag
Morgen als onze zoon komt met zijn vriendin, dan gaan we middag eten in taverne ‘De Zalm’.
Het is al 18.00 uur en ik heb nog gene middag geten vandaag.
De “middag” duurt in Vlaanderen niet tot 18 uur, zoals in Nederland, maar slechts tot ongeveer 14 uur, daarna spreken we van “namiddag”.
zie ook de andere definitie van middag
’s Middags eten we warm.
Periode van de dag tussen de middag en de avond, dus meestal vanaf 12u (of iets later) tot ongeveer 17u-18u (dit varieert nogal).
In Nederland wordt namiddag gebruikt voor wat in Vlaanderen de ‘late namiddag’ heet (ongeveer 16-18u); zie ook voormiddag.
Ook samenstellingen zijn standaardtaal in België: maandagnamiddag, … Of ’s Woensdagsnamiddags (swoensdags-snamiddags)
zie ook namiddags, ’s ~
maandag 4 februari: pannenkoeken voor iedereen in de namiddag vanaf 14 uur .. (compostela.be)
Overpelt – Deze namiddag is rond 16.30 uur brand uitgebroken in het huis Willem II … (hbvl.be)
De “middag” duurt in Vlaanderen niet tot 18 uur, zoals in Nederland, maar slechts tot ongeveer 14 uur, daarna spreken we van “namiddag”.
’s Middags eten we warm.
(schertsend) mayonaise
uitspraak: zjammeneis, zjammenees, …
instagram.com: Belgian Perfection #stoofvlees #pommeduchesse #boontjes #jammenaise
facebook.com: Reninca Vangheel hier eten we jammenaise bij de frietjes, en wordt er geschreven met plotloten
Deze gasten gon het zoe vettig maken da ge der spontaan fritte in wilt beginne bakke. De klodders jammenaise pakken ze zellef mee nor #FOUDOPNIEF (evepla.com › Belgium › Wilrijk)
Ondanks het feit dat ik gisteravond (neutjes me een goei pint bier) en vanmiddag (frieten met stoofleurre en jammeneis) gezondigd heb én bovendien serieus … (blog (2007))
nu gaan we het krijgen, de moeilijkheden gaan beginnen, de poppen gaan aan het dansen
Van Dale 2005: (Belgisch-Nederlands, niet algemeen) nu komt de kat op de koord
- nu hebben we de poppen aan het dansen
- nu begint het pas echt (moeilijk te worden)
vergelijk kat, nu komt de ~ op de koord
Als de postjes moeten verdeeld worden, komt de kat op de koord.
Toen de erfgenamen van de dierbare nonkel zijn testament lazen, kwam de kat op de koord.
De kat komt dikwijls op de koord wanneer de aap uit de mouw komt.
plak, snede
dim.: schelletje, schelleke
< Frans: tranche
Van Dale 2014 online: gewestelijk
Middelnederlands Woordenboek:
In het tegenwoordige Vlaamsch heeft het woord (schel, schelle) nog eenige andere beteekenissen ontwikkeld, namelijk “een dun afgesneden stuk vleesch, kaas, eene snede”, en “schroode aarde die met den ploeg afgesneden en omgekeerd wordt.
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Snede, plak, schijf. Thans alleen in Zuid-Nederland.
Een schel hesp
zie ook de andere definitie van schel
Ik leg twee schellen kaas tussen mijn boterham.
Mag ik 6 schellekes jonge kaas?
Een schel heps met mosterd tussen mijn boke, dat heeft gesmaakt.
plak, snede
dim.: schelletje, schelleke
< Frans: tranche
Van Dale 2014 online: gewestelijk
Middelnederlands Woordenboek:
In het tegenwoordige Vlaamsch heeft het woord (schel, schelle) nog eenige andere beteekenissen ontwikkeld, namelijk “een dun afgesneden stuk vleesch, kaas, eene snede”, en “schroode aarde die met den ploeg afgesneden en omgekeerd wordt.
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Snede, plak, schijf. Thans alleen in Zuid-Nederland.
Een schel hesp
Ik leg twee schellen kaas tussen mijn boterham.
Mag ik 6 schellekes jonge kaas?
Een schel heps met mosterd tussen mijn boke, dat heeft gesmaakt.
ham
Etymologisch Woordenboek van het Nederlands:
Het woord hesp is algemeen Belgisch-Nederlands, in de Belgische dialecten komt het in diverse varianten voor. In Nederland bestaat het slechts in het Utrechts, waar de vorm hips ’hamschijf’ (met s-p-metathese, zie ook: wesp) ook bovendialectisch algemeen in gebruik is.
Van Dale online: Belgisch-Nederlands
regio: Gent, Leiestreek, kust, Brugge: hespe
regio: provincie Antwerpen: heps
zie ook heps, Ardeense hesp, gerookte hesp
Gekookte hesp
Eerst eet ik een boke met hesp, en dan pak ik nog wel ene met kaas.
1) aanstalten maken
2) geen sprake van, geen aanzet toe = geen apprense van
< Frans: apparence: schijn.
Apprense maken : de schijn geven van, de indruk geven van. En verder kom je dan bij ‘aanstalten maken’.
Woordenboek der Nederlandsche Taal: apparentie
- APPRENTIE, mv. apparentiën en -s. Uit frans apparence. In Noord-Nederland in de algemene taal verouderd.
5. Aanwijzing omtrent de aanwezigheid van iets. Nog thans in het Zuiden in de verbinding geen apparentie van -, geen spoor van -.
6. In het Antwerpsch in de verbinding apprentie(s) maken: aanstalten maken
Van Dale 2018: apprensie
1899, verkort uit apprehensie
niet algemeen waarschijnlijkheid, schijn
• daar is geen apprensie van
gewoonlijk als sterke tegenspraak van iets, dat verwacht wordt
1) Hij maakte geen apprense om te vertrekken.
2) Tom trouwen met Sara? Daar is geen apprengse van!
De hoofdzaak is een band tussen politie en bevolking te scheppen. Dit houdt in dat de politie sociaal goed geïntegreerd is en in de eerste plaats beantwoordt aan de behoeften van de bevolking en er mee samenwerkt.
< Frans: police de proximité
Van Dale 2018 online: BE politie die dicht bij de burger staat, met politiebureaus in elke buurt en patrouilles in de straat
vergelijk nabijheidsrechter
Video zie hier
De nabijheidspolitie is één van de hoekstenen van de basispolitiezorg binnen de politiezone, waarbij de wijkinspecteurs ‘het’ aanspreekpunt bij uitstek zijn voor onze plaatselijke bevolking. (lokalepolitie.be)
De commissie wil een versterking van de nabijheidspolitie en van de diversiteit binnen het korps.
“De nabijheidspolitie werkt goed, in Brussel betere resultaten dan in Antwerpen” (terzake)
Een vrederechter die een nabij gesprek heeft met de desbetreffende partijen, met verzoening als doel. Dit gebeurt in een zittingszaal waar je zo naar binnen kijkt, en een balie waar je direct terecht kunt.
< Frans: juge de proximité
vergelijk nabijheidspolitie
In België is die eenvoudige rechtspraak er al. Elke, pakweg 65.000 inwoners, heeft een vrederechter – ook wel „nabijheidsrechter” genoemd. (nrc.nl)
Partijen kunnen gratis een traject beginnen, één gesprek in het kantoor van de nabijheidsrechter volstaat meestal.
Vrederechter Chris Huysmans is een vrouwelijke nabijheidsrechter in het Limburgse Beringen.
voorzitter van een vredegerecht
NL: kantonrechter
< Frans juge de paix
zie ook sous l’ arbre, nabijheidsrechter
De vrederechter heeft de ruzie tussen onze buren kunnen oplossen. Ze moeten nu samen een nieuwe haag tussen hun percelen plaatsen.
(gerecht) plaats waar een gerechtszaak doorgaat buiten het eigenlijke gerechtsgebouw
< Frans “onder de boom” gaat waarschijnlijk terug op oude tijden toen recht gesproken werd door rondreizende rechters; dikwijls gebeurde dat in de schaduw van een oude boom
Om de gemoederen te bedaren werd meestal overeengekomen dat in de ‘getroffen gemeenten’ nog wel recht zal worden gesproken sous l’arbre: de vrederechter zal er een (halve) dag per week zitting houden in het gemeentehuis. (DS 05.01.15)
“EDINGEN behoudt dan toch zittingen ‘sous l’arbre’ van het vredegerecht
Sinds Louis IX houden zittingen ‘sous l’arbre’ in dat de vrederechters en hun griffiers vanuit hun officiële zetels naar locaties zoals gemeentehuizen en andere openbare gebouwen in hun rechtsgebied afzakken ten einde het nauw contact met de burgers te vrijwaren." (editiepajot.com 5 mei 2017)
er naar raden
iets op goed geluk af doen
niet genoeg zijn best doen
nonchalant zijn of handelen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Vroeger werd de klak bij wijze van orakel gebruikt.
In onze streke, als men uitgaat om een peerd te koopen, men smijt zijn klakke omhooge, en alwaar de vooie wijst als zij gevallen is, aldaar moet men gaan om eenen goeden koop te doen. (uit: Rond den Heerd bij De Bo (c. 1866)).
SN: er met de pet naar gooien
vgl. ook: klak, er met uw ~ hene slaan
nieuwsblad.be: Strijbos gooit er met zijn klak naar, werd wel eens gezegd. De meest talentrijke rijder van het peloton maar hij geeft te snel op.
seniorennet.be: Hij gooit er met zijn klak naar (raden naar)
De laatste tijd interesseert hem het doen en laten in zijn café niet echt ni meer precies want hij is er met zijn klak aan ’t henne smijten.
muggenziften, mierenneuken, vitten
NL: sikkeneuren
< Frans: chicaner
Hij is weeral heel den dag aan ’t chicaneren over zijn patatten.
erg, verschrikkelijk, wreed
zie indelijks
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Als bijwoord van graad: in zeer hooge mate. Vergelijk het gebruik van erg, vreeselijk enz. Gewestelijk in Zuid-Nederland.
“Eendelijk donker. Eendelijk schoon. Die boom is eendelijk dik”, De Bo (1873).
Het is indeliks voor die mensen, hun huis staat in lichterlaaie.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
