Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
Het verval: het verschil in hoogte van de waterspiegel tussen twee plaatsen, niveauverschil
VD2014 online: gewestelijk
VMNW:
Oudste attestatie: Oost-Vlaanderen 1290: Dal, diepte
Woordenboek der Nederlandsche Taal: (Gewestelijk) Verschil in hoogte van den rivierbodem op twee bepaalde plaatsen; verval. Ook Nederhoogduits (gewestelijk) fall (Rhein. Wtb.).
Het Albertkanaal heeft 6 vallen waarop sassen zijn gebouwd.
In de lagere school leerden we tijdens de aardrijkskunde les over de val (het verval) van Ronquières oftewel het hellend vlak van Ronquières met een hoogteverschil van 60 meter.
Het verval: het verschil in hoogte van de waterspiegel tussen twee plaatsen, niveauverschil
VD2014 online: gewestelijk
VMNW:
Oudste attestatie: Oost-Vlaanderen 1290: Dal, diepte
Woordenboek der Nederlandsche Taal: (Gewestelijk) Verschil in hoogte van den rivierbodem op twee bepaalde plaatsen; verval. Ook Nederhoogduits (gewestelijk) fall (Rhein. Wtb.).
Het Albertkanaal heeft 6 vallen waarop sassen zijn gebouwd.
In de lagere school leerden we tijdens de aardrijkskunde les over de val (het verval) van Ronquières oftewel het hellend vlak van Ronquières met een hoogteverschil van 60 meter.
Een horizontale valdeur die men kan opheffen of laten vallen om een opening af te sluiten
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
(In het Zuiden) Plank, klep of deur die over ’t alg. door middel van een scharnier kan neervallen. In de betekenis ”valdeur, valluik” reeds Middelnederlands (Rek. v. Midd. (± 1364)). Inz. boven een kelder of boven een zoldertrap.
Van Dale 2014 online: gewestelijk
De slaapkamers in de boerderij waren op zolder. Om er te geraken moesten we aan het einde van de trap, de val openduwen en tegen een houten wand laten rusten.
Ons moeder zette de val, de dakramen en de achterdeur dikwijls open om de slaapkamers op zolder te kunnen verluchten.
dierenarts, paardsmeester
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Paard(en)meester, veearts.
Peerd-meester. Veterinarius, mulomedicus, Kiliaan (1599).
J. de Smet, Peerdemeester in Borgerhout, schrijver van een boek over paarden (Antwerpen, 1686).
“Dan ging hy by eenen Peirde-meester, om de Peirden te leeren behandelen en Cureren” Amus. Kindervertellingskens
Kzen met de kat naar de peirdemeester gegaan.
Een vrouw die traag is, die talmt, die treuzelt
Man.: zemelgast
zie ook: zemeltrees
in Antwerpen: semmelkont
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Trage vrouw. Gewestelijk. in Belgisch-Brabant.
Goemans 1954. Pauwels, Aarschot 1958.
Waar blijft ze nu zo lang? We moeten altijd wachten op die zemelkont. Kan die nu es ni wat rapper zijn.
geen geld genoeg hebben om zijn schulden te betalen
vgl put, een ~ graven om een andere te dichten
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
Juist aarde genoeg om den pit te vullen, juist geld genoeg om de schulden te betalen of om rond te komen.
- Daar is bij mijnen gebuur juist aarde genoeg om den pit te vullen, De Bo (1873)
Als ge geen aarde genoeg hebt om een put te vullen, dan gaat ge zeker gene put graven om den andere te dichten.
geen geld genoeg hebben om zijn schulden te betalen
vgl put, een ~ graven om een andere te dichten
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
Juist aarde genoeg om den pit te vullen, juist geld genoeg om de schulden te betalen of om rond te komen.
- Daar is bij mijnen gebuur juist aarde genoeg om den pit te vullen, de bo (1873)
Als ge geen aarde genoeg hebt om een put te vullen, dan gaat ge zeker gene put graven om den andere te dichten.
uitgedroogd door een te lange kooktijd
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Uitkaaien,hard uitbraden. Gewestelijk in Vlaams-België.
“As ’et spek uitgekaaid is, zit er geen tocht meer in” Cornelissen-Vervliet(1903).
Laat het vlees niet te lang bakken, anders is het uitgekaaid: ne leren lap!
een pettejoenk, een kind dat kwaad is zonder echte reden
Woordenboek der Nederlandsche Taal: beus = boos
vgl. kwaai beus
Seg kwaai beus, ge krijgt dat nu ni, ge zult moeten wachten tot met Kerstmis.
> andere betekenissen van beus
iets trachten te bekomen, bereiken
DS2015 geen standaardtaal
Van Dale 2015 online: BE
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Werk van iets maken, iets behartigen, trachten te bevorderen, te verkrijgen; thans nog wel in Zuid-Nederland.
vgl. betrachting
gulleboom.be: We betrachten een leefgemeenschap uit te bouwen waar de kinderen zich veilig voelen en waar ze graag naar toe komen.
humaniora.sjc-gent.be: We betrachten onderwijs en opvoeding vanuit een gelovige visie, een christelijke inspiratie en een kerkelijke traditie.
> andere betekenis van betrachten
beschouwen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: betrachten: Iets overwegen, er over denken, het beschouwen; blijkbaar de oudste beteekenis, en de eenige bij Kiliaan (1588) die het vertaalt met: meditari, excogitare, perpendere, deliberare, subtiliter excogitare. Thans nog wel gewestelijk.
regio Boom
Foefelen me den taks betracht de fiscus als fraude!
> andere betekenis van betrachten
iets trachten te bekomen, bereiken
DS2015 geen standaardtaal
Van Dale 2015 online: BE
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Werk van iets maken, iets behartigen, trachten te bevorderen, te verkrijgen; thans nog wel in Zuid-Nederland.
vgl. betrachting
gulleboom.be: We betrachten een leefgemeenschap uit te bouwen waar de kinderen zich veilig voelen en waar ze graag naar toe komen.
humaniora.sjc-gent.be: We betrachten onderwijs en opvoeding vanuit een gelovige visie, een christelijke inspiratie en een kerkelijke traditie.
beschouwen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: betrachten: Iets overwegen, er over denken, het beschouwen; blijkbaar de oudste beteekenis, en de eenige bij Kiliaan (1588) die het vertaalt met: meditari, excogitare, perpendere, deliberare, subtiliter excogitare. Thans nog wel gewestelijk.
regio Boom
Foefelen me den taks betracht de fiscus als fraude!
beschouwen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: betrachten: Iets overwegen, er over denken, het beschouwen; blijkbaar de oudste beteekenis, en de eenige bij Kil. (1588) die het vertaalt met: meditari, excogitare, perpendere, deliberare, subtiliter excogitare. Thans nog wel gewestelijk (zie b.v. MOLEMA 33).
regio Boom
Foefelen me den taks betracht de fiscus als fraude!
toestel om muizen en ratten te vangen
verouderd in Nederland:
Trappe, knip, val. (Meyer, Woordenschat (1669)). WNT
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Klem, ijzeren of op een andere wijze geconstrueerde val.
Traap, trape, v. Klem, ijzeren kip om mollen, vissen, wezels, enz. te vangen, De Bo (1873).
Ik heb muizenstrontjes zien liggen, wil je een troape ( een trape) zetten manlief, want ik ben bang van muizen.
> andere betekenis van trape
fluisteren
Woordenboek der Nederlandsche Taal, bij vezelen
— FEZELEN, FIEZELEN. Middelnederlands veselen.
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
ANW: (vooral) in België
zie ook vezelen, gefezel, fezelaar
Wat zijn jullie aan het fezelen of mag ik het niet weten?
schreien
Woordenboek der Nederlandsche Taal: schreemen: schreien, wenen
Het arme kind schreemde van de koude. Men snikte en schreemde rond het lijk. Ik kan dat niet hooren zonder schreemen. Hij schreemde van spijt en berouw, De Bo (1873)
zie ook schremienge
Ik heb me bijna doodgeschreemd toen mijn kat overreden was. Nog een geluk dat ze van de eerste keer dood was.
gras
ook gers
ook in de Kempen
Woordenboek der Nederlandsche Taal, bij gras:
— daarnevens dialectisch ook GARS, GERS (in de uitspraak GES), GEERS en GRES; middelnederlands gars, gers, gaers, gors, gras.
Out u an ’t ges zeggen ze: geef de moed niet op.
We hebben voor de laatste keer dees jaar het ges afgedaan, met het gesmachine.
> andere betekenis van ges
mest (meestal niet-vloeibare)
Woordenboek der Nederlandsche Taal, bij vette: Middelnederlands vette. Van vet met -te (enkele idiotica (Schuermans (1865-1870); Rutten (1890)) geven den vorm vedde met het oude -de-suffix).
?In Zuid-Nederl. algemeen voor: mest, meststof, bepaaldelijk vaste mest.
Zie ook: vette
Limburg: zie reactie
Nu de rozen geplant zijn, moeten we er vedde aan doen.
afstraffing
vetting geven: de levieten lezen
ook: iemand zijn vetting geven
In de prov. Antwerpen is een vetting een pak rammel, dus meer dan iemand de les lezen. De levieten lezen is ‘iemand zijn vet geven’.
P.J. Cornelissen & J.B. Vervliet (1899-1906). Idioticon van het Antwerpsch Dialect (Stad Antwerpen en Antwerpsche Kempen):
VETTING, znw., v. – Pak slagen, rammeling, Fr. raclée. Iemand en vetting geven.
uit F.A. Stoett, Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden: vetting: Zuidnederlands iemand vetten of invetten; iemand een vetting geven
Woordenboek der Nederlandsche Taal: In Zuid-Nederland vrij algemeen voor: pak slaag
Van Dale 1995 (gewestelijk): afstraffing
Van Dale 2018: niet algemeen afstraffing
Weer een buis voor geschiedenis? Als hij straks thuis komt zal ik hem eens goed zijn vetting geven.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
