Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #31051

    confrérie
    (zn. v.; ~s of ~ën)

    SN-NL: broederschap, gilde (traditioneel)
    in VL ook dikwijls voor carnavalsvereniging, een organisatie ‘vrienden van’: confrérie van… (dikwijls met luchtige ondertoon)

    Voor de Prinsenpronkzitting wordt elk jaar de Laureaat van de Confrérie van de Gulle Lach bekend gemaakt. (genktv.be)

    “De Confrerie ku ni mee, under organisoasje is passé”, vinden de Moashpotten, een jonge vereniging met grote achterban. Met het thema prikken ze komende zondag naar de Confrerie van de Leute en de saaie Zwijntjeszitting. (nieuwsblad.be)

    De Confrérie van de Tantes en Nonkels van Valeir heeft als doel de ambachtelijk gefabriceerde streekproducten van Groot Gavere en omgeving te promoten. (confrerie-valeir.be)

    De Confrèrie van de Vaantjesboer kreeg van de Halse Persclub woensdagavond de Persprijs Ivo Blijkers. (hln.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 20 Feb 2020 18:42
    0 reactie(s)

    #31052

    confrérie
    (zn. v.; ~s of ~ën)

    SN-NL: broederschap, gilde (traditioneel)
    in VL ook dikwijls voor carnavalsvereniging, een organisatie ‘vrienden van’,: confrérie van…

    Voor de Prinsenpronkzitting wordt elk jaar de Laureaat van de Confrérie van de Gulle Lach bekend gemaakt. (genktv.be)

    “De Confrerie ku ni mee, under organisoasje is passé”, vinden de Moashpotten, een jonge vereniging met grote achterban. Met het thema prikken ze komende zondag naar de Confrerie van de Leute en de saaie Zwijntjeszitting. (nieuwsblad.be)

    De Confrérie van de Tantes en Nonkels van Valeir heeft als doel de ambachtelijk gefabriceerde streekproducten van Groot Gavere en omgeving te promoten. (confrerie-valeir.be)

    De Confrèrie van de Vaantjesboer kreeg van de Halse Persclub woensdagavond de Persprijs Ivo Blijkers. (hln.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 20 Feb 2020 18:41
    0 reactie(s)

    #31053

    Hollandismen in Vlaanderen
    (verzamellemma)

    Hollandisme: “Nederlands-Nederlands van karakter zijn en buiten Nederland onbekend, ongebruikelijk of stilistisch zwaar gemarkeerd zijn. Tegenhangers zijn belgicismen en surinamismen. Voorbeeld: ‘hartstikke’ is in Nederland een gebruikelijk bijwoord, maar in Vlaanderen niet. Het wordt daar als hollandisme beschouwd.” (Wikipedia)

    We verzamelen voorbeelden van pers, media en schrijvers die voor een Vlaams publiek Nederlands-Nederlandse alternatieven gebruiken, zelfs daar waar Standaard Vlaamse (standaardtaal in België) of gewoon door Vlamingen gebruikte Standaard Nederlandse alternatieven voorhanden zijn.

    Voorbeelden alfabetisch gesorteerd op de NL-NL term of uitdrukking

    fruithapje: DS2015, ‘Hoe Vlaams mag uw Nederlands zijn’, geeft als verklaring voor het VL fruitpap het NL-NL ‘fruithapje’. Dat is zoals Van Dale vroeger het VL schepen verklaarde met het NL-NL wethouder. (google2019: 73 hits in .BE voor ‘fruithapje’, de meeste reclame van Kruidvat en Albert Heijn)

    kat, voor de ~ zijn kont: “Zomaar voor de kat zijn kont wat gaan trappen doen wij niet meer.” (Column Mark Coenen in De Morgen): 1) de uitdrukking is typisch NL (google2020: 5 in .BE) 2) in VL zou het dan toch ‘voor de kat haar kont’ zijn.

    loszingen, zich loszingen van iets (NL-NL) voor loskomen van iets, zich onafhankelijk opstellen tegenover iets
    “Johan is losgezongen van de krabbenmand die partijpolitiek is.” (H. Camps – De Morgen)
    Het is een stuk over de John Crombez van de sp.a in een Vlaamse kwaliteitskrant voor een Vlaams lezerspubliek. Camps forceert zelfs het woord paljas om de Vlaamse context te benadrukken, maar kan dus toch niet nalaten het NL-NL te cultiveren.

    mannelijk geslacht: Hij (NL) voor zij (VL): “No way. Dit kon mijn kat toch niet zijn. Maar hij was het wel!” (vrt.be)
    Ook al is de titel vertaald uit het Engels, de kat is in VL nog altijd vrouwelijk. Dus zeker voor de Vlaamse Radio en Televisie.

    misstand (NL-NL) voor mistoestand (standaardtaal in België)
    “Zo wijst hij op William Binney, cryptoanalist bij de NSA, die misstanden aan het licht bracht.” (demorgen.be)
    vrttaal.net: mistoestand: Standaardtaal in België; Algemeen Nederlands is: wantoestand; In Nederlands-Nederlands komt ook misstand voor. In België wordt die term nauwelijks gebruikt.

    mobieltje (NL-NL) voor GSM (VL): … zwarte jeans, gympies, rugzakje, dikke sjaal, haar in een knot, mobieltje in de aanslag. (De Morgen – Danny Ilegems)

    pinnen (NL-NL) voor betalen met bancontact, betalen met de kaart (kaart, met de ~ betalen) (VL). De labels zijn ondertussen wat achterhaald, o.a. door de ijver van de media:
    In 2000 schrijft De Standaard: “Wat bedoelt een Nederlander met pinnen? In Vlaanderen haal je met je bankkaart geld uit de muur. In Nederland noemt men dat pinnen.”
    In 2011 schrijven ze: “Cash betalen bij de bakker is passé, maar misschien geldt dat binnenkort ook voor pinnen met de beta (van proton – GG).”

    reuring (NL-NL) voor beroering, ophef
    “De klimaatmeisjes zorgen nog voor enige maatschappelijke reuring, maar een echte beweging is het nog niet.” (H. Camps – De Morgen)
    Gratis Van Dale online: reu·ring (de; v) (Nederland):
    1 gezellige drukte
    2 beroering, ophef: wel van een beetje reuring houden

    zwager (NL-NL) voor schoonbroer (VL)
    Het directe bevel tot de moordpartijen kregen ze van Protais Zigiranyirazo, de zwager van de Rwandese ex-president Juvénal Habyarimana (demorgen.be)
    gratis Van Dale online: zwa·ger (de; m; meervoud: zwagers) (voornamelijk Nederland)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 20 Feb 2020 16:37
    42 reactie(s)

    #31054

    scotché zijn
    (uitdr.)

    verbonden zijn (vooral in politieke context)

    scotché zijn aan

    < Fr. être scotché : a.h.w. met Scotch plakband aan elkaar plakken

    ‘We zijn scotché.’ Geen twijfel mogelijk, Groen en Ecolo stappen ofwel samen ofwel niet in een regering.(standaard.be)

    Maar tot frustratie van de PS blijft CD&V zijn wagentje aan N-VA vasthaken. “Ze zijn scotché aan N-VA, zoals ze dat dan op zijn Frans zeggen.”. (vrt.be)

    Die twee zijn scotché, zoals de Franstaligen het zo mooi verwoorden, verwijzend naar het plakbandmerk. (seniorennet.be)

    In een klap raakt het cdH af van het imago dat ze scotché zijn – zijn lot heeft vastgebonden – aan de PS. (tijd.be)

    Hij kan elke avond een kaars branden in de hoop dat CD&V bang blijft van zijn eigen schaduw en ‘scotché’ blijft aan de NV-A. (Karl van den Broeck – vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 20 Feb 2020 15:47
    1 reactie(s)

    #31055

    scotché zijn
    (uitdr.)

    verbonden zijn (vooral in politieke context)

    < Fr. être scotché : a.h.w. met Scotch plakband aan elkaar plakken

    ‘We zijn scotché.’ Geen twijfel mogelijk, Groen en Ecolo stappen ofwel samen ofwel niet in een regering.(standaard.be)

    Maar tot frustratie van de PS blijft CD&V zijn wagentje aan N-VA vasthaken. “Ze zijn scotché aan N-VA, zoals ze dat dan op zijn Frans zeggen.”. (vrt.be)

    Die twee zijn scotché, zoals de Franstaligen het zo mooi verwoorden, verwijzend naar het plakbandmerk. (seniorennet.be)

    In een klap raakt het cdH af van het imago dat ze scotché zijn – zijn lot heeft vastgebonden – aan de PS. (tijd.be)

    Hij kan elke avond een kaars branden in de hoop dat CD&V bang blijft van zijn eigen schaduw en ‘scotché’ blijft aan de NV-A. (Karl van den Broeck – vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 20 Feb 2020 15:46
    1 reactie(s)

    #31056

    gij zijt ne frisse
    (uitdr.)

    zie frisse

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 20 Feb 2020 13:39
    0 reactie(s)

    #31057

    frietketel, gij se ~

    zie gij se frietketel

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 20 Feb 2020 13:38
    0 reactie(s)

    #31058

    noemen
    (ww. noemde, genoemd)

    heten

    vanuit West-Vlaanderen in ijltempo verspreid naar de rest van het land, wordt door menig taalminnaar zelfs zeer dikwijls verkeerdelijk beschouwd als Antwerpse (!) taalfout. In de provincie Antwerpen wordt/werd noemen niet gebruikt. (zie reactie)

    De Bo, L. (1873). Westvlaamsch Idioticon:
    NOEMEN (Westvlaams NOMMEN), noemde, genoemd, b.w. Namen,
    - o.w. met zijn. Heeten, eenen naam dragen. Hoe noemt hij? Hij noemt Jan. Dat boekje noemt De pelgrimagie van Jesus.

    Van Dale 2015 online: BE; niet al­ge­meen

    DS2015 geen standaardtaal

    Het zoontje van Marianne noemt Karel.

    Hoe noemt dië gast weeral?

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 20 Feb 2020 12:12
    7 reactie(s)

    #31059

    se

    wordt gebruikt om nadruk te leggen op een scheldnaam, eventueel zonder een scheldnaam uit te spreken

    - sen voor een mannelijk woord dat begint met een klinker (of h) of met een b, d, t: “Gij sen onnozelaar!”, “Gij sen boer!” “Gij sen debiel!” “Gij sen triestigaard!” Maar: “Gij se trut!” (= vrouwelijk)

    - wordt gebruikt
    1.na gij of gijlie (of varianten hierop)“Gij sen onnozelaar!” “Gelle se smeerlapen, ne mens zo bedotten.”
    2. zonder persoonlijk voornaamwoord als het geen aanspreking is: Sen deugeniet! Hij is er met de kas vandoor! Se bandieten! Ze hebben mijn banden afgelaten.

    Se smeerbos!
    Wel gij se ros!
    Gij se! Wacht totdat ik ou te pakken krijg!

    > andere betekenis van se

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door de Bon op 20 Feb 2020 00:13
    13 reactie(s)

    #31060

    frietketel
    (de ~ (m.), ~s)

    Ketel of pot waarin men olie of vet doet om gerechten te fituren

    Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands spreektaal
    DS2015 standaardtaal

    NL: Frituurpan

    zie ook frietpot; gij se frietketel

    Friteuse

    We moete d’ olie in de fritketel dringend is vervange.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 19 Feb 2020 22:52
    4 reactie(s)

    #31061

    gij se frietketel
    (uitdr.)

    vloek uit de tv-reeks ‘Down the road’

    zie ook gij, se, frietketel

    Brenda is dan wel stoer, maar nooit onbeleefd. Op het einde van de aflevering leert ze de kijker vriendelijk vloeken. Kunnen we ‘Gijse frietketel!’ laten opnemen in de Vlaamse canon? (flair.be)

    Wat hebben we vandaag geleerd? Gedaan met verdomme, fuck you, dikke lul en kust men **** Vanaf nu allemaal samen: ‘Gijse frietketel’ (twitter.com)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 19 Feb 2020 22:49
    0 reactie(s)

    #31062

    gij se frietketel
    (uitdr.)

    vloek uit de tv-reeks ‘Down the road’

    zie ook gij, se, frietketel

    Brenda is dan wel stoer, maar nooit onbeleefd. Op het einde van de aflevering leert ze de kijker vriendelijk vloeken. Kunnen we ‘Gijse frietketel!’ laten opnemen in de Vlaamse canon? (flair.be)

    Wat hebben we vandaag geleerd? Gedaan met verdomme, fuck you, dikke lul en kust men **** Vanaf nu allemaal samen: ‘Gijse frietketel’ (twitter.com)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 19 Feb 2020 22:47
    0 reactie(s)

    #31063

    reeks
    (zn. v.; ~en)

    tv-serie

    DS2015 standaardtaal

    ook tv-reeks, televisiereeks

    ook samenstellingen: misdaadreeks, politiereeks, documentairereeks …

    Marc Van Eeghem en Stany Crets in nieuwe vtm-reeks ‘Amateurs’ (hln.be)

    Voor een nieuwe documentairereeks op Canvas, is de VRT op zoek naar Joodse getuigen wiens familie heeft geleden onder de jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. (canvas.be)

    Gilda De Bal, Evelien Bosmans, Charlotte Anne Bongaerts en Joke Devynck zijn maar enkele bekende namen die te zien zijn in de nieuwe VIER-reeks.

    Duffelaar Paul Jambers krijgt reeks op VTM | RTV

    Bij ons werd de reeks op VTM en Vitaya uitgezonden: voor Vitaya is de reeks het best bekeken programma. (nieuwsblad.be)

    Als alles goed gaat, krijgt Vlaanderen binnenkort de eerste komische politiereeks op het scherm. (tvvisie.be)

    Intrigerende RTBF-misdaadreeks, geïnspireerd door de Dutroux-affaire, over het onderzoek naar de verdwijning van een meisje in een Ardeens dorp. (canvas.be)

    fictiereeks | canvas.be

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 19 Feb 2020 22:45
    0 reactie(s)

    #31064

    televisiereeks
    (znw. de ~ (v.), ~en)

    zie reeks

    ook tv-reeks

    Nieuwe televisiereeks: De Luchtpolitie (politie.be)

    Televisiereeks op maat van jongeren (nieuwsblad.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 19 Feb 2020 22:45
    0 reactie(s)

    #31065

    tv-reeks
    (znw. de ~ (v.), ~en)

    zie reeks

    ook televisiereeks

    Je kan in functie van de internationale promotie van een tv-reeks financiële steun ontvangen onder volgende vorm (vaf.be)

    Nieuwe tv-reeks ‘Thuis in taal’ volgt Brusselaars met een hart voor Nederlands (bruzz.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 19 Feb 2020 22:44
    0 reactie(s)

    #31066

    frietpot
    (de ~ (m.), ~ten)

    pot om frieten te bakken, friteuse, frietuurpot

    ook frietketel

    zie ook pot

    Staat de frietpot al warm genoeg om onze curryworsten erin te leggen?

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 19 Feb 2020 22:38
    1 reactie(s)

    #31067

    tv-programmatie
    (zn. v.; ~s)

    SN-NL: tv-programmering

    zie ook programmatie

    Net zoals het kerstmenu zelf bestaat de tv-programmatie op kerstavond louter uit klassiekers. (standaard.be)

    Een volledig overzicht van de tv-programmatie vindt u hier. (demorgen.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 19 Feb 2020 21:01
    0 reactie(s)

    #31068

    programmatie
    (de ~ (v.), ~s)

    planning, organisatie

    VRT-Taalnet: standaardtaal in België
    Van Dale 2018 online: BE
    DS2015 standaardtaal
    NL-SN: programmering

    zie ook tv-programmatie

    De programmatie van het festival is gewijzigd omdat een artiest ziek is geworden.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 19 Feb 2020 20:50
    1 reactie(s)

    #31069

    putje van de winter
    (uitdr.)

    middenin de winter, hartje winter
    zie ook putje van de zomer, putje van de nacht, putteke

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen

    DS2015 standaardtaal

    Het is putje winter, maar vriezen doet het nog altijd niet.

    Frank Deboosere (14/1/2014): ’Statistisch is het vandaag het putteke van de winter."

    plantaardig.com: Er werd voor de winter gezaaid, om nog voor het putje van de winter bijna uitgegroeid plantmateriaal te bekomen.

    Het is hier putteke winter en de Jean zit bij 30 graden op een of ander exotisch strand, den profiteur…

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 19 Feb 2020 20:47
    0 reactie(s)

    #31070

    personaliteit
    (zn. v.; ~en)

    belangrijk persoon, persoon van aanzien, prominent iemand, VIP

    VD2017 online: BE

    DS2015 standaardtaal

    Maar de clerici speelden – op een aantal belangrijke personaliteiten na – een kleinere rol in de raden dan hun aantal zou doen vermoeden. (Staatsvorming en vorstelijke ambtenaren in het graafschap Vlaanderen – Jan Dumolyn)

    Het huis ontving tal van bekende personaliteiten terwijl de tuin vaak het toneel was voor feesten. (tenerife-reisgids.be)

    Tijdens zijn lange carrière speelde hij tegen vele grote schakers en ontmoette hij vele personaliteiten waaronder Churchill en Fidel Castro. (karpovdeinze.be)

    Dit fenomeen is zo bekend geworden omdat hij een beroemde personaliteit was, dat dit zelfs in de wetenschappelijke annalen van de boeken en documenten die van zijn studiecentum afkomstig waren af en toe vermeld staat als anekdote. (aura-oasis.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 19 Feb 2020 20:43
    2 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.