Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #28281

    eindejaarspremie
    (de ~ (v.), ~s)

    premie die een werknemer op het einde van het jaar krijgt

    ook: eindejaarspriem; zie ook priem

    NL: kerstgratificatie

    Vindt gij ook dat er van uw eindejaarspremie zo weinig overblijft ‘na taks’?

    IK ben van begin feb tot eind oktober thuis geweest in zwangerschapsverlof ( wel verplicht thuis) en heb nu nog een behoorlijke eindejaarspriem (libelle.be)

    En vooral conjégeld en eindejaarspriem niet vergeten ;-) (duiken.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 12 Mar 2020 08:50
    1 reactie(s)

    #28282

    priem
    (zn. m., ~s)

    premie

    zie ook: prim

    ook in Antw.

    cgl: eindejaarspriem

    Als je in je huis aanpassingen doet,kan je daarvoor priems trekken.

    Regio Leiestreek
    Bewerking door Georges Grootjans op 12 Mar 2020 08:50
    0 reactie(s)

    #28283

    eindejaarspriem

    zie eindejaarspremie

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 12 Mar 2020 08:49
    0 reactie(s)

    #28284

    eindejaarspremie
    (de ~ (v.), ~s)

    premie die een werknemer op het einde van het jaar krijgt

    ook: eindejaarspriem

    NL: kerstgratificatie

    Vindt gij ook dat er van uw eindejaarspremie zo weinig overblijft ‘na taks’?

    IK ben van begin feb tot eind oktober thuis geweest in zwangerschapsverlof ( wel verplicht thuis) en heb nu nog een behoorlijke eindejaarspriem (libelle.be)

    En vooral conjégeld en eindejaarspriem niet vergeten ;-) (duiken.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 12 Mar 2020 08:49
    1 reactie(s)

    #28285

    tsjeventruc

    zie tjeventruc

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 12 Mar 2020 08:14
    0 reactie(s)

    #28286

    tjeventruc
    (zn. m.; ~s of ~truken of ~trukken)

    politiek manouvre dat als typisch voor de CD&V, of de tsjeven (tsjeef) beschouwd wordt en wat erop neerkomt dubbel spel te spelen (‘enerzijds-anderijds’)

    ook tsjeventruc

    In hun tjeventrucs ligt zelfs verlangen naar een verrottingsstrategie. (Camps in De Morgen)

    Ik belde direct naar het nummer dat van Rompuy mij gegeven had, en een Waalse aardappelboer op rust en met een hond Trikkie nam op. ?Yves??, probeerde ik voorzichtig, want de zware Luikse tongval waarmee hij opnam voorspelde geen goeds. Van Rompuy had mij een verkeerd nummer doorgegeven. Een typische tsjeventruc. (bloggen.be)

    Wie dat niet doet of wie dat weigert, doe mee aan tsjeventrucs. (oost-vlaanderen.be)

    De schuld uitspreiden over àlle politiekers is een tjeventruc. (nageltjes.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 12 Mar 2020 08:13
    0 reactie(s)

    #28287

    tsjeventruc
    (zn. m.; ~s of ~truken of ~trukken)

    politiek manouvre dat als typisch voor de CD&V, of de tsjeven (tsjeef) beschouwd wordt en wat erop neerkomt dubbel spel te spelen (‘enerzijds-anderijds’)

    In hun tjeventrucs ligt zelfs verlangen naar een verrottingsstrategie. (Camps in De Morgen)

    Ik belde direct naar het nummer dat van Rompuy mij gegeven had, en een Waalse aardappelboer op rust en met een hond Trikkie nam op. ?Yves??, probeerde ik voorzichtig, want de zware Luikse tongval waarmee hij opnam voorspelde geen goeds. Van Rompuy had mij een verkeerd nummer doorgegeven. Een typische tsjeventruc. (bloggen.be)

    Wie dat niet doet of wie dat weigert, doe mee aan tsjeventrucs. (oost-vlaanderen.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 12 Mar 2020 08:10
    0 reactie(s)

    #28288

    schuldinvorderaar
    (zn. m.; ~s)

    incassobureau, iemand die in opdracht van een schuldeiser bij schuldenaars achterstallige betalingen invordert

    google2020: .NL (9) m.b.t. .BE

    M.a.w., de door de consument aan de schuldinvorderaar gedane betalingen krijgt hij in dit geval niet alleen terug, hij moet ze ook niet meer verrichten ten aanzien van de schuldeiser. (fgov.be)

    In de Commissie Economie van de Kamer is een akkoord bereikt om de overmatige schuldenlast bij consumenten aan te pakken wanneer die het gevolg is van schuldinvorderaars zoals incassokantoren, gerechtsdeurwaarders en advocaten die grote winsten maakt op de schulden van mensen. (vrt.be)

    FIDUCRE NV is ingeschreven als schuldinvorderaar conform het Koninklijk besluit van 17/02/2005 tot regeling van de inschrijving van de personen die een activiteit van minnelijke invordering van schulden uitoefenen en van de waarborgen waarover deze personen moeten beschikken en dit binnen de lidstaat België. (fiducre.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 11 Mar 2020 18:25
    0 reactie(s)

    #28289

    om
    (vz.)

    zonder ‘te’

    Woordenboek der Nederlandsche Taal: Voorheen werd om veelal onmiddellijk, zonder te, met de onbep. wijs van het ww. verbonden: een gebruik, dat in de volkstaal van Vlaamsch-België nog heden bekend is.

    Verdriet bij het afscheid van een dierbare is meestal moeilijk om dragen.

    > andere betekenis van om

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 11 Mar 2020 16:28
    0 reactie(s)

    #28290

    om
    (voorzetsel, predicatief gebruikt)

    een omweg
    uitspraak in de Antwerpse Kempen /oem/ met korte oe

    Van Lille naar Herentals over Vorselaar, Grobbendonk en Bouwel, dat is wijd om zalle.

    > andere betekenis van om

    Regio Antwerpse Kempen
    Bewerking door de Bon op 11 Mar 2020 16:28
    0 reactie(s)

    #28291

    om
    (voegw.)

    voor

    < het voegwoord “om” drukt doorgaans een doel of een modaliteit uit; in Vlaanderen komt “om” vaak voor na een (werk)woord dat dank uitdrukt

    Woordenboek der Nederlandsche Taal: OM: In het Vlaamsch strekt het gebruik van om zich verder uit dan in ‘t Noord-Nederlandsch. Het wordt ook gezegd, waar sprake is van dank en belooning, in welke gevallen hier voor de gewone uitdrukking is.
    - Dank om de goede woorden, Conscience ed. 1867.
    - Dit is uwe belooning om de schoone sproke, die gij mij geleerd hebt, Conscience, Leeuw van Vlaanderen 1, 36 (uitg. 1843; die van 1865 heeft ’voor’, 1, 38).

    Dank je wel, Kenny, om langs te komen. (uit: Taalmail)

    Ik dank u om zo goed voor ons te zorgen.

    Merci om mee te denken aan een oplossing voor ons probleem.

    Ooh, dat is keivriendelijk van u, bedankt om te komen meehelpen!

    > andere betekenis van om

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 11 Mar 2020 16:27
    2 reactie(s)

    #28292

    frank, geen vijf ~ geven
    (uitdrukking)

    weinig waarde toekennen aan iets of iemand waarvan achteraf blijkt dat er toch potentieel in zit

    vgl: frank, ge zoudt hem vijf ~ geven

    “Ik zou mezelf bijna geen vijf frang hebben gegeven, vijf jaar geleden, toen ik eraan begon. Hoeveel mensen hebben onze partij niet dood verklaard.” (Tom Van Grieken in de Afspraak 9/3/2020)

    “Ik heb zelf studenten die je omzeggens als je ze ziet geen vijf frank zou geven, maar die op een examen toch blijk geven van correct en juist te kunnen redeneren, …” (juridischforum.be 16 mei 2013)

    “Waar men geen vijf frank voor haar kansen had gegeven, had zij zich een weg gezocht, dus waar zou zij zich nu, als volwassen vrouw, nog geremd door …” (Yannick Ottoy, En toen werd het zwart.)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 11 Mar 2020 12:59
    2 reactie(s)

    #28293

    frank, ge zoudt hem vijf ~ geven
    (uitdr.)

    (verouderd sinds de euro): wordt gezegd over iemand die er (op het eerste zicht) armzalig voorkomt of meelijwekkend voorkomt

    zie ook frank, geen vijf ~ geven

    Als ge die ziet, ge zoudt hem vijf frank geven. Maar het is wel de CEO van een multinational.

    Allez, hoe zijde gij nu aangestouwd. Ge zoudt u vijf frank geven als ge zo over ’t straat loopt.

    ‘Je zou hem zo vijf frank geven. Nooit staat er woede te lezen in z’n trouwe ogen. Wat hem bezielde, het zal God een raadsel zijn.’ (Het spook van Toetegaai – H.Brusselmans)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 11 Mar 2020 12:58
    0 reactie(s)

    #28294

    zelfplukboerderij
    (zn. v.; ~en)

    boerderij waar het publiek (tegen betaling) zelf fruit en groenten kan komen oogsten

    google2020: .NL (35) bijna alle betrekking op .BE

    zie ook zelfoogstboerderij

    Het aantal zelfoogst- en zelfplukboerderijen is de laatste jaren enorm toegenomen. (vrt.be)

    Studiebegeleiding op school, daten voor 60-plussers, of zelf groenten oogsten uit de zelfplukboerderij. (ocmwgent.be)

    Maak kennis met de CSA- Zelfplukboerderij in Zandbergen en ontdek hoe je kan meedoen en meegenieten van (h)eerlijke producten.(natuurenbos.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 11 Mar 2020 12:55
    0 reactie(s)

    #28295

    palulle
    (zn. v. -n)

    pannenkoek

    < herkomst: “In de zuidelijke helft van West-Vlaanderen komt de benaming palul voor. De Bo geeft “pannekoek, heetekoek” als tweede betekenis bij palul, na “afhangende gescheurde lap, sluns, flarde, flenter” als eerste betekenis. Beide betekenissen van palul zijn terug te voeren op het werkwoord lullen, wat ‘slap zijn’ betekent volgens het West-Vlaams etymologisch woordenboek, en waaraan een expressief voorvoegsel pa- is toegevoegd.” (uit Een woordenboeket voor Magda Devos (2008))

    Geen betere palullen als die van zelfgemaakt beslag.

    > zie andere betekenis van palulle

    Regio Leiestreek
    Bewerking door de Bon op 11 Mar 2020 12:35
    2 reactie(s)

    #28296

    Suske en Wiske
    (verwijslemma)

    “Lambik, van nu af spreken wij beschaafd Nederlands en daarom wil ik voortaan Sidonia heten”
    Een analyse van intralinguale vertalingen van Suske en Wiske-albums (1958-1998)
    Masterproef aangeboden door Liesbeth VICCA tot het behalen van de graad van Master in het vertalen Duits-Spaans
    Promotor: Elke BREMS Academiejaar 2016 – 2017

    Interessante studie over de taal in de strips van Suske en Wiske in Vlaanderen (Belgisch-Nederlands), Nederland (Noord-Nederlands) en het Standaard Nederlands.

    Dit lemma wordt als verwijslemma gebruikt bij woorden of uitdrukkingen die in de strip als Vlaams beschouwd worden. Zie voorbeelden lemma’s of reacties: ajuin (scheldwoord); goesting; miljaar; vent; verwittigen; weeral; zaag, een ~ spannen; ziekenkas.

    Verder hieronder enkele vermeldenswaardige passages van de tekst.

    “Peter Van Gucht, de huidige scenarist van Suske en Wiske, lijkt zowel qua inhoud als qua taal geen immense veranderingen door te willen voeren (…). (Hij) laat de stripfiguren Standaardnederlands spreken, omdat dat volgens hem perfect past in de opvoedende taak die de strips van Suske en Wiske hebben”

    “In de Vlaamse strip drinkt Lambik ‘gin’, maar in de Standaardnederlandse uitgave drinkt hij ‘jenever’.
    Figuur 23. Gin wordt jenever (De geverniste zeerovers, p. 21). Een klein beetje kennis van de geschiedenis en van jenever kan de vertaling van het CSE (Cultureel Specifieke Elementen, GG) verklaren. Jenever is een Nederlandse drank.”

    “Ten slotte is er in dit prentje een wijziging aan de onomatopee doorgevoerd. ‘Ploup’ in de Vlaamse strip wordt ‘Plop’ in de Standaardnederlandse versie.”

    “Realia worden (in de standaardtalige uitgave, GG), net zoals de woordenschat en grammatica, aangepast naar de norm van het Noorden.”

    “De vertalingen van realia in De duistere diamant tonen dat de Standaardnederlandse versie de Noord-Nederlandse norm volgt. In Figuur 47 past de vertaler een culturele adaptatie toe op het Vlaamse CSE ’50 fr.’. In de Noord-Nederlandse uitgave wordt er van ‘een rijksdaalder’ gesproken. De Standaardnederlandse versie behoudt de Noord-Nederlandse aanpassing.”

    “In de Vlaamse uitgave zegt Alwina ‘de duistere diamant’. In de Noord-Nederlandse uitgave zegt ze echter ‘de Zwarte diamant’. Ook in de Standaardnederlandse uitgave heeft ze het over ‘de Zwarte diamant’. De titel van het album (zowel in het Vlaams als in het Noord-Nederlands als in het Standaardnederlands) is De duistere diamant. Op het einde van het verhaal in de Vlaamse uitgave wordt dus uitdrukkelijk de titel gebruikt door Alwina: ‘de duistere diamant’. Een vertaling naar ‘de Zwarte diamant’ is hier niet nodig. De verwijzing naar de titel geraakt verloren in de vertaling van de Noord-Nederlandse en Standaardnederlandse uitgave.”

    “Wiske zegt in Figuur 98 in de Vlaamse uitgave ‘stil nu’. In de Standaardnederlandse versie is dat vertaald naar ‘stil nou’. ‘Nu’ krijgt in Van Dale geen labels. ‘Nou’ staat in Van Dale aangeduid als Nederlands-Nederlands woord.”

    CONCLUSIE:
    “Hoewel er tegenwoordig meer plaats is voor het Belgisch-Nederlands, blijft de invloed van de Noord-Nederlandse norm sterk gelden in België. In het vergelijkend onderzoek van de strips van Suske en Wiske komt naar voren dat bij de omzetting van de Vlaamse uitgaven naar de Standaardnederlandse uitgaven de vertaling op basis van de Noord-Nederlandse norm gemaakt is. Belgisch-Nederlandse woorden in de Vlaamse strips worden in de NoordNederlandse uitgaven omgezet in Nederlands-Nederlandse woorden en/of woorden die tot de standaardtaal van het hele Nederlandstalige gebied behoren. (…) Uit het onderzoek blijkt dat in de Standaardnederlandse uitgaven plaats is voor 1) Standaardnederlandse woorden die in het hele gebied gekend zijn en tot de standaardtaal behoren en 2) Nederlands-Nederlandse woorden. Belgisch-Nederlandse woorden worden uit de standaardtalige uitgaven geweerd. In de vertaling van de originele Vlaamse strips naar de Standaardnederlandse uitgaven is ervoor gekozen om de Noord-Nederlandse norm dus te volgen. (…)
    Naast het vernederlandsen van Belgisch-Nederlandse woorden, werkwoorden en uitdrukkingen, worden realia ook aangepast naar de gebruiken uit de Nederlandse cultuur (bijvoorbeeld de munteenheid of het drinken van jenever).”

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 11 Mar 2020 11:53
    5 reactie(s)

    #28297

    frank, geen vijf ~ geven
    (uitdrukking)

    weinig waarde toekennen aan iets of iemand waarvan achteraf blijkt dat er toch potentieel in zit

    “Ik zou mezelf bijna geen vijf frang hebben gegeven, vijf jaar geleden, toen ik eraan begon. Hoeveel mensen hebben onze partij niet dood verklaard.” (Tom Van Grieken in de Afspraak 9/3/2020)

    “Ik heb zelf studenten die je omzeggens als je ze ziet geen vijf frank zou geven, maar die op een examen toch blijk geven van correct en juist te kunnen redeneren, …” (juridischforum.be 16 mei 2013)

    “Waar men geen vijf frank voor haar kansen had gegeven, had zij zich een weg gezocht, dus waar zou zij zich nu, als volwassen vrouw, nog geremd door …” (Yannick Ottoy, En toen werd het zwart.)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 11 Mar 2020 11:00
    2 reactie(s)

    #28298

    Teller VW
    (tijdelijk tellemma)

    Blijkbaar verdwijnen er regelmatig lemma’s uit het VW. Zie reactie bij coiffeuse. Dit lemma als hulpinstrument voor de suggestie van nthn om regelmatig de teller op het welkomstblad van het VW op te volgen. Hopelijk brengt dit wat inzicht in de aard en de omvang van het probleem.

    Hieronder kan per datum, de laatste tellerstand genoteerd worden in combinatie met het meest recente nieuwe woord/lemma én het aantal nieuwe lemma’s sinds de vorige tellingen (zie hiervoor lijst ‘recent’ en zelf daadwerkelijk tellen als controle).

    datum______teller____laatste lemma___________________aantal nieuwe sinds vorige__woorden tekort/verdwenen + opm
    **********************************************************************************
    8/3/2020___32680_____coiffeuse
    8/3/2020___32681_____Teller VW_____________________1 _____________________ineens een test :)
    11/3/2020__32690_____kunstencentrum________________9 _____________________OK

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 11 Mar 2020 10:01
    10 reactie(s)

    #28299

    kunstencentrum
    (begrip)

    “Een Kunstencentrum is een door de Vlaamse overheid gedefinieerde, erkende en gesubsidieerde organisatie die actief is in het creëren en presenteren van verschillende kunstvormen.” Wikipedia

    In VL is kunstencentrum een welgedefinieerd begrip en de kunstencentra zijn op de Wikipedia pagina opgelijst. In NL bestaan er ook kunstencentra, maar daar is de invulling van het woord niet vast bepaald of omlijnd.

    Aansluitend op De Zwaarste Lijst kan je op paaszondag 12 april in Kunstencentrum Vooruit terecht voor een stevige streep gitaargeweld, headbangen en frisse pintjes.(stubru.be)

    Wil u deze zomer genieten van kunstwerken van jong opkomend talent, dan moet u beslist eens naar het kunstencentrum ‘Wiels’ afzakken (bruzz.be)

    Het Herman Teirlinckinstituut, alias Studio Herman Teirlinck, verhuist naar het kunstencentrum deSingel. (gva.be)

    Bozar en Smak dienden een aanvraag in als kunstencentrum, maar beide huizen kregen een negatief preadvies. (standaard.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 11 Mar 2020 09:58
    0 reactie(s)

    #28300

    kunstencentrum
    (begrip)

    “Een Kunstencentrum is een door de Vlaamse overheid gedefinieerde, erkende en gesubsidieerde organisatie die actief is in het creëren en presenteren van verschillende kunstvormen.” Wikipedia

    In VL is kunstencentrum een welgedefinieerd begrip en de kunstencentra zijn op de Wikipedia pagina opgelijst. In NL bestaan er ook kunstencentra, maar daar is de invulling van het woord niet vast bepaald of omlijnd.

    Een Kunstencentrum is een door de Vlaamse overheid gedefinieerde, erkende en gesubsidieerde organisatie die actief is in het creëren en presenteren van verschillende kunstvormen. (stubru.be)

    Wil u deze zomer genieten van kunstwerken van jong opkomend talent, dan moet u beslist eens naar het kunstencentrum ‘Wiels’ afzakken (bruzz.be)

    Het Herman Teirlinckinstituut, alias Studio Herman Teirlinck, verhuist naar het kunstencentrum deSingel. (gva.be)

    Bozar en Smak dienden een aanvraag in als kunstencentrum, maar beide huizen kregen een negatief preadvies. (standaard.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 11 Mar 2020 09:56
    0 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.