Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
De Vlaamse garderobe ziet er betrekkelijk anders uit dan de Nederlandse. In dit lemma bewaren we een lijst van allerlei Vlaamse kledingsstukken en gerelateerde terminologie, evenals uitdrukkingen die naar deze kledij verwijzen. Een aanzienlijk deel van deze terminologie is (duidelijk) geleend van de zuiderburen, maar er zijn ook verschillende gevallen waarbij de Hollander, en dus de Nederlandse standaardtaal, een Frans woord gebruikt, terwijl de Vlaming er zelf een woord voor heeft bedacht. Bij de gelinkte lemma’s zijn er bovendien nog talloze andere namen voor kledingsstukken te vinden.
kledij:
aanstekers
baai
bain de soleil
badkostuum
bovenlijfke
cravat
frak
frennen
frulleke
gilet
golf
kap
kaptrui
kaspoesjeir
klak
kleed(je) (+ avondkleed, bloemekeskleed, communiekleed, doopkleed, slaapkleed, trouwkleed, zomerkleed, …)
knop
kostuum
k-way
lits
manchetknop
marcelleke
nestels
neuke
onderlijfke
overal
palto
pantoffels
plastron
pression
pull
regenscherm
sletsen
sloefen
sous-pull
tailleur
tallon
tiret
veston
voorschoot
werkwoorden:
fronsen
opplooien
plooien
sletsen
varia:
avondkledij
droogkuis
gele hesjes
kapstok
kroon, de ~ ontbloten
tent
wasmachien
uitdrukkingen:
frak, amaai mijne ~
klak, amai mijn ~
broek, de ~ dragen
ene frak en twee schoenen
Jean met de klak
klak, er met de ~ naar gooien
kiekens, de ~ zitten door den draad
kleedje, in een nieuw ~ steken
> andere betekenis van kledij
vinden dat iets zou moeten kunnen, zou moeten toegestaan zijn.
Kan zowel betrekking hebben op ethische meningen, als op etiquette en smaak (de eerste twee vooral ontkennend met “niet”)
meestal negatief gebruikt: iets niet vinden kunnen
Ik vind dat niet kunnen, doppen en dan nog eens zwartwerken.
Waarom waarde gisteren zo kwaad?
Ik vond dat echt ni kunnen wat de Jos deed, zo luid zitten boeren en scheten laten aan tafel.
Ik vind dat eigenlijk wel kunnen, een oranje t-shirtje boven een purper rokske.
vinden dat iets zou moeten kunnen, zou moeten toegestaan zijn.
Kan zowel betrekking hebben op ethische meningen, als op etiquette en smaak (de eerste twee vooral ontkennend met “niet”)
meestal negatief gebruikt: iets niet vinden kunnen
Ik vind dat niet kunnen, doppen en dan nog eens zwartwerken.
Waarom waarde gisteren zo kwaad?
Ik vond dat echt ni kunnen wat de Jos deed, zo luid zitten boeren en scheten laten aan tafel.
Ik vind dat eigenlijk wel kunnen, een oranje t-shirtje boven een purper rokske.
een drukknoop, een druksluiting
< Frans: bouton pression
Antw. Kempen: knetser
Brugs: presjong
Hageland: pitser
Leiestreek: persjong
West-Vlaams: springer
Ze droeg een bloezeke met heel klein pressionnekes vanvoor.
De Vlaming gebruikt in zijn alledaags taalgebruik ontzettend veel woorden die in het Nederlands iets anders betekenen, dan wel sterk verouderd of zelfs geheel onbekend zijn. In dit lemma houden we ne lijst bij van alle algemeen Vlaamse woorden die gebruikt worden voor te verwijzen naar familieleden, en ‘soorten’ mensen in het algemeen (gelijk: man, vrouw, kind, e.d.m.). Aan de hand van deze lijst kan een student Vlaams de betekenis van deze woorden eenvoudig achterhalen, en aldus rap mee zijn in e gesprek met moedertaalsprekers. Naast deze algemeen gebruikte woorden bestaan er ook nog tal van dialectwoorden (waarmee we enkel bedoelen dat ze slechts in een beperkte regio gekend zijn), uit praktische overwegingen nemen we deze niet op in het lemma.
algemeen:
bibi
bobon
boeleke
bruggepensioneerde
gast
jonk
jagger
jonggepensioneerde
jonkheid
jonkman
kadee
kapoen
kerstenkind
kinderken
kinneke
koppel
madam
manneke
mee
meiske
pateeke
pagadder
patotter
pee
smanspersoon
vent
vrouwmens
wijf
familie:
bobon
bomma
bompa
doopmeter
dooppeter
echteling
echtgescheiden
kozijn
lief
madam
meme
nonkel
nonkel pater
pepe
plusdochter
plusgezin
pluskind
plusmama
plusouder
pluspapa
pluszoon
schoonbroer
tant
tante nonneke
vent
wijf
zuster
-
manspersoon
zie ook verzamellemma mensen
Nen eurk is een smanspersoon met een nors karakter. (Zie Vlaamswoordenboek.be)
tijdens het eten veel naar binnen werken
(komt denkelijk van gaffel,werktuig waar men het hooi mee binnen steekt of op de hooiwagen laadt)
Woordenboek der Nederlandsche Taal (bij gaffel): (…) Merkwaardig is het gelijkluidende Vlaamsche woord in den zin van mond (De Bo (1873), ook in Noord-Nederland in gewestelijke spraak niet onbekend, waaraan evenzeer het begrip van gapen ten grondslag ligt.
In Antw. betekent ‘gaffel’ neus.
Van Dale: gaffelen
1 (informeel) smullen
in Nederland zegt men: bunkeren (schrokken)
zie ook boefen
Het smaakt zeker. Ge gaffelt nogal binnen.
(SN: ‘het smaakt zeker, je zit zo te bunkeren’)
werkkledij, keel
uitspraak op zijn Vlaams, niet op zijn Engels
Van Dale 2005:
overal
vertaling van Fr. surtout
1.(gewestelijk) jas, kiel die men over zijn andere kleren aantrekt
overal 1
overal 2
Als ik in de tuin werk, draag ik altijd een overal.
grootlicht, koplamp van de auto
algemeen: schijnwerper
< Frans: phare
zie ook verzamellemma wegcode
Kunt u de faren opzetten alsjeblief?
“En dan heb je nog de inderdaad de grootlichten (in de volksmond: faren). Als je die ontsteekt, brandt er op je dashboard een blauw symbool.” (gratisrijbewijsonline-forum.be 17 dec. 2010)
Met helikopters en faren zochten ze het hele terrein af.
> andere betekenis van faar
roos, hoofdroos, schilfer(tje)s
Van Dale 2013 online: gewestelijk, in ’t meervoud en in de verkleinvorm
zie ook pel; verzamellemma geneeskunde
Fons moet dringend eens shampoo tegen pellekes kopen, het lijkt wel of het gesneeuwd heeft op de schouders van zijn jas.
Ook de Vlaming heeft al eens last van kwaaltjes allerhande, maar zowel voor de aandoeningen als voor de remedies verschilt zijn taalgebruik van het Nederlands. Overigens put de Vlaming, in tegenstelling tot de Nederlander, zijn scheldarsenaal helemaal niet uit ziektes. In dit lemma bewaren we een overzicht van allerlei Vlaamse terminologie gelieerd aan de gezondheidszorg.
aandoeningen:
appelsienhuid
appelsienvel
appendicite
attak
bommaziekte
buikstorm
brand
bronchite
cellulite
crise
deshydratatie
deurvlogentheid
dikoor
draaien
draaiing
flebit
fleuris
geel
geestesgestoord
geraaktheid
griepig
kerkhofblommen
kiekeborst
kiekhoest
klierkoorts
knikkebolziekte
nevenverschijnsel
notarisziekte
pellekes
plekken
’t pootje
rattenziekte
rodehond
sciatique
sinusite
slaptitude
slepende ziekte
vallende ziekte
valling
vuil ziekte
wateroog
onechte aandoeningen:
hypo
jupilitis
manzjenieziekte
Sinte-Medunkt
vanbrustum
het menselijk lichaam:
billen
kaaken
karuur
kas
kop
vel
wervelzuil
wijsheidstanden
gezondheidsverlening:
arbeidsgeneesheer
baxter
cocoonvaccinatie
collocatie
dokteres
dokter van wacht
dokteur
doktoor
gasthuis
Geel
Het Vlaamse Kruis
honderd
hospitaal
hospitalisatie
huisapotheker
huisartsenwachtpost
intensieve
intensieve zorgen
internering
kinderbed
kine
kinesist
kinesitherapeut
kinesietherapie
kliniek
materniteit
medicijnen
moederhuis
mug
O.K.
operatiekwartier
palliatieve
pikuur
plaaster
plaasterspecialist(e)
plakker
plomberen
recupereren
senologie
spoed
spoedarts
tandplaaster
tantist
urgentiearts
vloed
wasdom
zorgen
zothuis
documenten:
dixitattest
doktersbriefje
gmd
klevertje
maagdelijkheidsattest
sis-kaart
ziekenbrief
uitdrukkingen:
beterhand, aan de ~ zijn
in het kinderbed blijven
klot, van zijne ~ vallen
laste, ten ~ van de patiënt
losbreken
mensen, het zit onder de ~
vallen, van zijnzelve ~
sus, van zijne ~ draaien
ziek vallen
ziek vieren
varia:
arbeidsonbekwaam
Bednet
berechten
b-fast
center
compensatiekas
corona (voorvoegsel samenstellingen)
coronacoalitie
coronanummer
coronaregering
coronavluchteling
coronavrijwilliger
disponibiliteit
gezondheidsfactuur
hospitalisatieverzekering
medische bijpremie
mutualiteit
noodnummer
pyjamadag
Riziv
sanitair
systeem
voos
werkonbekwaam
ziekenbond
ziekenkas
-
roos, hoofdroos, schilfer(tje)s
Van Dale 2013 online: gewestelijk, in ’t meervoud en in de verkleinvorm
zie ook pel; verzamellemma geneeskunde
Fons moet dringend eens shampoo tegen pellekes kopen, het lijkt wel of het gesneeuwd heeft op de schouders van zijn jas.
huidschilfer, hoofdroos
Van Dale 2013 online: gewestelijk, in ’t meervoud en in de verkleinvorm
zie ook pellekes; verzamellemma geneeskunde
Ik weet dat ge er niks kunt aan doen, maar het is geen zicht: die pellekens op de revers van uw kostuum.
trui (of sweater) met kap
NL: hoodie < Engels: hoodie/hoody
Welk kind draagt er vandaag de dag niet graag een coole kaptrui? Vanaf nu maak je ze zelf. (stoffenheide.be)
Het machtigste communicatienetwerk uit de geschiedenis aansturen is wat veel voor één man in een kaptrui. (VRT)
welk één
m.: wat voor nen
vr.: wat voor een
o.: wat voor e
uitspraak: wat voorn, waffereen, wat voornen, waffernen
Wa voorn een gebakje wil jij eten?
Wa voorn handtas ga je nu meenemen?
Voor de babyborrel, wat voor een kleedje wilt ge dan aandoen?
Wat voor nen auto hebt ge nu gekocht?
sjaal
Van Dale 1995: (gewestelijk)
Van Dale 2017: niet algemeen sjaal, das
< Frans écharpe
uitspraak Antwerpen.: sjaarp
zie ook sjarpe
Met die aprilse grillen kan het weer zo omslagen. Doe toch maar ne warme sjerp aan voordat ge een fleuris opschaart (opscharen).
een aardige, een eigenaardig iemand
Dat is ne schare die daar in het putteke van de zomer met een sjerp op de bank zit.
Toevallig, eventueel, misschien
Wordt vaak gebruikt in combinatie met ‘soms’, met dezelfde betekenis.
zie ook somtijds
Moest je soms dikwijls nog langs Pepe passeren, zeg hem dan dat ik morgen zijn villo zal vermaken.
> andere betekenis van dikwijls
misschien
de gangbare betekenis is af en toe, bij tijd en wijle, soms, … zie soemtets
In vraagzinnen kan de betekenis (via soms) ook als misschien opgevat worden. Zie voorbeeld: Hebt ge soms een eitje voor mij? Hier wordt soms gebruikt als misschien.
uitspraak Antw: somtets
zie ook dikwijls
’t Is Anita van hierneffest die komt vragen of we somtijds een eike op overschot hebben?
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
