Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #26021

    corona
    (voorvoegsel)

    in deze tijden worden er tientallen, zoniet honderden woorden met het voorvoegsel corona gevormd. Ad hoc woorden waarvan de meesten niet zullen blijven. Ze zijn waarschijnlijk ook niet specifiek Vlaams, want in NL maakt men ook allerlei samenstellingen. Dit lemma om de meest opvallende voorbeelden te bundelen om te vermijden dat het allemaal afzonderlijke lemma’s worden.

    zie ook: coronacoalitie, coronacommissaris, coronanummer, coronaregering, coronavluchteling, coronavrijwilliger, corona-idioot, corona-idiotisme, coronatoerist

    zie ook coronationalisme

    Voorbeelden alfabetisch op het coronawoord:

    “Filmpjes opnemen, spelletjes bedenken, zelfs een speciale corona-bingo maken. Dat maakt het niet alleen voor hen, maar ook voor mij een stuk leuker.” (vrt.be)

    Ouders starten zelf met alternatieve lessen thuis: “We hebben een groot coronalessenrooster gemaakt” (vrt.be)

    “Ik heb een coronaviruslessenrooster opgesteld om toch wat structuur te hebben”, vertelt Annelies Schouppe uit Gent. (vrt.be)

    Boswachter Björn Deduytsche heeft alvast aangekondigd op zijn Instagramaccount dat hij vandaag “coronatoezicht” houdt in de bossen van de Vlaamse Ardennen. (vrt.be)

    Erika Vlieghe, hoofd van de Dienst Infectieziekten in UZ Antwerpen en lid van het corona-comité, legt in “De ochtend” uit dat we de cijfers per … (vrt.be)

    “Maar gelukkig konden we een beroep doen op de brandweer om de mensen weg te houden, zodat onze ‘coronaploegen’ de controles konden verderzetten”. (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 07 Apr 2020 23:51
    11 reactie(s)

    #26022

    geneeskunde
    (verzamellemma)

    Ook de Vlaming heeft al eens last van kwaaltjes allerhande, maar zowel voor de aandoeningen als voor de remedies verschilt zijn taalgebruik van het Nederlands. Overigens put de Vlaming, in tegenstelling tot de Nederlander, zijn scheldarsenaal helemaal niet uit ziektes. In dit lemma bewaren we een overzicht van allerlei Vlaamse terminologie gelieerd aan de gezondheidszorg.

    aandoeningen:
    appelsienhuid
    appelsienvel
    appendicite
    attak
    bommaziekte
    buikstorm
    brand
    bronchite
    cellulite
    crise
    deshydratatie
    deurvlogentheid
    dikoor
    draaien
    draaiing
    flebit
    fleuris
    geel
    geestesgestoord
    geraaktheid
    griepig
    kerkhofblommen
    kiekeborst
    kiekhoest
    klierkoorts
    knikkebolziekte
    nevenverschijnsel
    notarisziekte
    pellekes
    plekken
    ’t pootje
    rattenziekte
    rodehond
    sciatique
    sinusite
    slaptitude
    slepende ziekte
    vallende ziekte
    valling
    vuil ziekte
    wateroog

    onechte aandoeningen:
    hypo
    jupilitis
    manzjenieziekte
    Sinte-Medunkt
    vanbrustum

    het menselijk lichaam:
    billen
    kaaken
    karuur
    kas
    kop
    vel
    wervelzuil
    wijsheidstanden

    gezondheidsverlening:
    arbeidsgeneesheer
    baxter
    cocoonvaccinatie
    collocatie
    dokteres
    dokter van wacht
    dokteur
    doktoor
    gasthuis
    Geel
    Geneeskunde voor het Volk
    geneesmiddel, wit ~
    generisch geneesmiddel
    Het Vlaamse Kruis
    honderd
    hospitaal
    hospitalisatie
    huisapotheker
    huisartsenwachtpost
    intensieve
    intensieve zorgen
    internering
    kinderbed
    kine
    kinesist
    kinesitherapeut
    kinesietherapie
    kliniek
    materniteit
    medicijnen
    militair geneesheer
    moederhuis
    mug
    O.K.
    operatiekwartier
    palliatieve
    pikuur
    plaaster
    plaasterspecialist(e)
    plakker
    plomberen
    recupereren
    senologie
    spoed
    spoedarts
    suppo
    tandplaaster
    tantist
    urgentiearts
    valse tanden
    vals gebit
    vloed
    wasdom
    zorgen
    zothuis

    documenten:
    dixitattest
    doktersbriefje
    gmd
    klevertje
    maagdelijkheidsattest
    sis-kaart
    ziekenbrief

    uitdrukkingen:
    beterhand, aan de ~ zijn
    in het kinderbed blijven
    klot, van zijne ~ vallen
    laste, ten ~ van de patiënt
    losbreken
    mensen, het zit onder de ~
    vallen, van zijnzelve ~
    sus, van zijne ~ draaien
    ziek vallen
    ziek vieren

    varia:
    arbeidsonbekwaam
    Bednet
    berechten
    b-fast
    center
    compensatiekas
    corona (voorvoegsel samenstellingen)
    coronacoalitie
    coronacommissaris
    coronanummer
    coronaregering
    coronavluchteling
    coronavrijwilliger
    disponibiliteit
    gezondheidsfactuur
    griepcommissaris
    hospitalisatieverzekering
    kiwimodel
    medische bijpremie
    mutualiteit
    noodnummer
    orde van artsen
    orde van geneesheren
    pyjamadag
    Riziv
    sanitair
    systeem
    voos
    werkonbekwaam
    ziekenbond
    ziekenkas

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 07 Apr 2020 23:51
    5 reactie(s)

    #26023

    coronacommissaris
    (znw. de ~ (m.), ~sen)

    deskundige (viroloog) ambtenaar die adviseert over de corona

    (voorlopig?) enkel een officieuze titel, gevormd naar analogie met griepcommissaris (op de moment van schrijven gaat het ook om dezelfde persoon)

    zie ook verzamellemma geneeskunde

    Marc Van Ranst was voor deze coronacrisis vooral bekend als griepcommissaris – toen al een gepassioneerde workaholic, schetsen collega’s. Maar die titel zal de professor na deze crisis allicht niet meer dragen, wel die van ‘coronacommissaris’. (hln.be)

    We hebben vandaag gepleit voor de aanstelling van een nationale coronacommissaris, die het geheel kan overzien en die ervoor kan zorgen dat we door de institutionele lasagne raken. (vlaamsparlement.be)

    Even een vergissing uit de weg ruimen: Marc Van Ranst is niet de baas van het land, ook al kan hij het beter uitleggen dan mevrouw de premier. Hij is ook geen coronacommissaris, al allitereert dat lekker (nieuwsblad.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 07 Apr 2020 23:50
    1 reactie(s)

    #26024

    griepcommissaris
    (zn. m. ~sen)

    deskundige (viroloog) ambtenaar die adviseert over de griep van ’t jaar

    ongemarkeerd in VD2016 online, maar google2016: .BE (>2.400) ; .NL (>680 meestal mbt .BE)

    zie ook coronacommissaris; verzamellemma geneeskunde

    standaard.be: Griepcommissaris Marc Van Ranst roept iedereen met een verkoudheid op thuis te blijven en niet te gaan werken.

    tv-ekkergem.be: Griepcommissaris beveelt quarantaine aan

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 07 Apr 2020 23:50
    0 reactie(s)

    #26025

    welgezind
    (bn.)

    goedgezind, met een goed humeur

    Van Dale 2017 online: BE
    SN-NL: goedgehumeurd

    Nu was ik eens welgezind opgestaan en krijg ik dit weer te lezen en moet direct weer een aantal maagzuuurremmers binnenkappen. (radio1.be)

    Zo stelde ze dat buitenlucht, licht en beweging belangrijke factoren zijn die iedere dag in acht dienen genomen te worden om blij en welgezind door het leven te gaan. (hbvl.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 07 Apr 2020 19:42
    0 reactie(s)

    #26026

    responsabilisering
    (de ~ (v.), (mv.) ~en)

    aanzetting tot het nemen van eigen verantwoordelijkheid

    Frans: responsabilisation

    Van Dale noemt dit woord “alg. Belg. Ned.”, maar neemt intussen wel al “responsabiliseren” ongemarkeerd op (sinds 2008); ook de ing-variant is mogelijk aan een opmars in Nederland bezig.
    Aanvulling: Van Dale 2018 online vermeldt responsabiliseren wel als BE

    Wet inzake de responsabilisering van de zorgverleners.

    Het derde argument voor de communautarisering van het ganse gezondheidsbeleid is het belang van de responsabilisering van beide gemeenschappen tot een zo spaarzaam en rationeel mogelijk beleid. (uit opiniestuk Vlaams Geneeskundigenverbond)

    De responsabilisering van de commerciële marktleiders om de kwaliteit van de levensmiddelen te verbeteren is lofwaardig. (enz.)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 07 Apr 2020 17:28
    0 reactie(s)

    #26027

    responsabilisering
    (de ~ (v.), (mv.) ~en)

    aanzetting tot het nemen van eigen verantwoordelijkheid

    Frans: responsabilisation

    Van Dale noemt dit woord “alg. Belg. Ned.”, maar neemt intussen wel al “responsabiliseren” ongemarkeerd op (sinds 2008); ook de ing-variant is mogelijk aan een opmars in Nederland bezig.
    Aanvulling: Van Dale 2018 online vermeldt responsabiliseren wel als BE

    Wet inzake de responsabilisering van de zorgverleners.
    Het derde argument voor de communautarisering van het ganse gezondheidsbeleid is het belang van de responsabilisering van beide gemeenschappen tot een zo spaarzaam en rationeel mogelijk beleid. (uit opiniestuk Vlaams Geneeskundigenverbond)
    De responsabilisering van de commerciële marktleiders om de kwaliteit van de levensmiddelen te verbeteren is lofwaardig. (enz.)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 07 Apr 2020 17:28
    0 reactie(s)

    #26028

    opgang
    (de ~ (m.), ~en)

    lente, bloeitijd

    zie ook uitkom

    Als in den opgang, bij het botten van de bomen, elke wei vol bloemen stond …

    > andere betekenis van opgang

    Provincie Limburg
    Bewerking door de Bon op 07 Apr 2020 17:23
    2 reactie(s)

    #26029

    opgang
    (z. nw. de ~ (m.) ~en)

    opkomst, stijging

    De opgang van Dries Van Langenhove verliep snel”, schreef De Standaard op 7 september 2018. „De neergang nog veel sneller.” (NRC-Handelsblad)

    Het aanvaarden van de hoofddoek is daarvan een uiting, zegt Anciaux, die als uitleg verwijst naar de opgang van Yasmine Kherbache. (VRTNWS)

    > andere betekenis van opgang

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 07 Apr 2020 17:23
    0 reactie(s)

    #26030

    opgang
    (z. nw. de ~ (m.) ~en)

    opkomst, stijging

    De opgang van Dries Van Langenhove verliep snel”, schreef De Standaard op 7 september 2018. „De neergang nog veel sneller.” (NRC-Handelsblad)

    Het aanvaarden van de hoofddoek is daarvan een uiting, zegt Anciaux, die als uitleg verwijst naar de opgang van Yasmine Kherbache. (VRTNWS)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 07 Apr 2020 17:22
    0 reactie(s)

    #26031

    gas, van de ~ gepakt
    (uitdr.)

    fig. perplex staan

    < andere definitie van gas, van de ~ gepakt

    Wat is ’t Lucas? Van de gas gepakt man omdat ze met u een tête à tête wil doen?

    Ik was wel eventjes van de gas gepakt, maar ik vond het een schitterend idee: Urbanus als stripfiguur! (urbanusfan.be)

    Provincie Vlaams Brabant
    Bewerking door Georges Grootjans op 06 Apr 2020 23:42
    0 reactie(s)

    #26032

    gas, van de ~ gepakt
    (vaste uitdrukking)

    slachtoffer van een aanval met gifgas

    zie: in plaats van: door

    < andere definitie van gas, van de ~ gepakt

    Wij hadden een gebuur die onder de eerste oorlog van de gas gepakt was en als die door ’t (de, ’t) straat gegaan kwam, hoorden we hem piepen en hoesten op honderd meter afstand. Lang heeft de sukkelaar niet geleefd.

    Veel anderen bleven voor de rest van hun leven ‘gepakt van de gas’ maar hun aantallen zijn niet te tellen. (wo1.be)

    In onze familie wordt verteld dat hij tijdens de bombardementen op Ieper tijdens WOI “van de gas gepakt” werd. (ablhistoryforum.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 06 Apr 2020 23:40
    3 reactie(s)

    #26033

    gepakt, van de gas ~ zijn

    zie gas, van de ~ gepakt

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 06 Apr 2020 23:38
    0 reactie(s)

    #26034

    grammatica: gereduceerd lidwoord

    In sommige gevallen heeft het Vlaams een lidwoord dat als “t” en/of het klinkt waar ge een “de” of een “den” zou verwachten

    Lijst die iedereen kan bewerken zonder in te loggen

    zie ook t straat; Vlaamse geslachten

    Op ’t school moete dees stuk van de grammatica afleren :<
    Op d’school moete dees stuk van de grammatica afleren :<

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 06 Apr 2020 17:53
    13 reactie(s)

    #26035

    witte schort
    (begrip)

    verplegend personeel, zorgpersoneel

    vgl. witte sector; witte frak

    Gepensioneerd diensthoofd keert terug naar woonzorgcentrum in Bredene: “Eens een witte schort, altijd een witte schort” (vrt.be)

    Hoe de witte schorten gedurig over en weer gingen. Niet druk, had mijn moeder gezegd, maar wat deden ze dan de hele tijd? (maguza.be)

    Het is een witte schort die de deur naar de consultatieruimte voor mij opent. (writehistory.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 06 Apr 2020 16:47
    2 reactie(s)

    #26036

    witte frak
    (de ~ (m.), ~ken)

    doktersjas of verplegersjas

    vgl witte sector; witte schort

    Als ge nie stopt met zot te doen op ’t straat, stopt er sebiet een karreke met mannen met ne witte frak en nemen ze u mee naar sint-amedee (Sint-Amedeus is van oudsher een tehuis voor zwakzinnigen in Mortsel; in ’t Antwerps een zothuis genoemd).

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door Georges Grootjans op 06 Apr 2020 16:42
    0 reactie(s)

    #26037

    vuurkestook
    (de ~ (m.), geen mv)

    stoken, vuur maken

    zie ook vuurkestook doen

    Mijn vriendin doet graag vuurkestook in de BBQ. Dat is gezellig als we in de zomer ’s avonds nog buiten zitten te kallen met een glas wijn en een snabbelke.

    Doet die vuurkestook uit, heel het straat stinkt ernaar.

    Politie merkt meer ‘vuurke stook’: “Vermoedelijk door de sluiting van de containerparken” (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 06 Apr 2020 10:19
    0 reactie(s)

    #26038

    boefen
    (ww. boefte, geboeft)

    extreem, overdadig eten, alsof men in dagen geen eten heeft gekregen

    < Frans: bouffer

    Van Dale online 2016:
    BE; in­for­meel (over­da­dig) eten

    Die kan nogal boefen!

    > andere betekenis van boefen

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 05 Apr 2020 19:07
    5 reactie(s)

    #26039

    boefen
    (ww. boefte, geboeft)

    eten

    Wat boefen we vanavond? Bloemkool en worst.

    > andere betekenis van boefen

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 05 Apr 2020 19:07
    3 reactie(s)

    #26040

    paot

    part, deel
    spreek uit: paut

    zie ook paart

    We gaan dat hier eerlijk verdelen: ieder zen paot.

    Regio Hageland
    Bewerking door de Bon op 05 Apr 2020 19:04
    3 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.