Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed
in deze tijden worden er tientallen, zoniet honderden woorden met het voorvoegsel corona gevormd. Ad hoc woorden waarvan de meesten niet zullen blijven. Ze zijn waarschijnlijk ook niet specifiek Vlaams, want in NL maakt men ook allerlei samenstellingen. Dit lemma om de meest opvallende voorbeelden te bundelen om te vermijden dat het allemaal afzonderlijke lemma’s worden.
zie ook: coronacoalitie, coronacommissaris, coronanummer, coronaregering, coronavluchteling, coronavrijwilliger, corona-idioot, corona-idiotisme, coronatoerist
zie ook coronationalisme
Voorbeelden alfabetisch op het coronawoord:
“Filmpjes opnemen, spelletjes bedenken, zelfs een speciale corona-bingo maken. Dat maakt het niet alleen voor hen, maar ook voor mij een stuk leuker.” (vrt.be)
Ouders starten zelf met alternatieve lessen thuis: “We hebben een groot coronalessenrooster gemaakt” (vrt.be)
“Ik heb een coronaviruslessenrooster opgesteld om toch wat structuur te hebben”, vertelt Annelies Schouppe uit Gent. (vrt.be)
Boswachter Björn Deduytsche heeft alvast aangekondigd op zijn Instagramaccount dat hij vandaag “coronatoezicht” houdt in de bossen van de Vlaamse Ardennen. (vrt.be)
Erika Vlieghe, hoofd van de Dienst Infectieziekten in UZ Antwerpen en lid van het corona-comité, legt in “De ochtend” uit dat we de cijfers per … (vrt.be)
“Maar gelukkig konden we een beroep doen op de brandweer om de mensen weg te houden, zodat onze ‘coronaploegen’ de controles konden verderzetten”. (vrt.be)
Ook de Vlaming heeft al eens last van kwaaltjes allerhande, maar zowel voor de aandoeningen als voor de remedies verschilt zijn taalgebruik van het Nederlands. Overigens put de Vlaming, in tegenstelling tot de Nederlander, zijn scheldarsenaal helemaal niet uit ziektes. In dit lemma bewaren we een overzicht van allerlei Vlaamse terminologie gelieerd aan de gezondheidszorg.
aandoeningen:
appelsienhuid
appelsienvel
appendicite
attak
bommaziekte
buikstorm
brand
bronchite
cellulite
crise
deshydratatie
deurvlogentheid
dikoor
draaien
draaiing
flebit
fleuris
geel
geestesgestoord
geraaktheid
griepig
kerkhofblommen
kiekeborst
kiekhoest
klierkoorts
knikkebolziekte
nevenverschijnsel
notarisziekte
pellekes
plekken
’t pootje
rattenziekte
rodehond
sciatique
sinusite
slaptitude
slepende ziekte
vallende ziekte
valling
vuil ziekte
wateroog
onechte aandoeningen:
hypo
jupilitis
manzjenieziekte
Sinte-Medunkt
vanbrustum
het menselijk lichaam:
billen
kaaken
karuur
kas
kop
vel
wervelzuil
wijsheidstanden
gezondheidsverlening:
arbeidsgeneesheer
baxter
cocoonvaccinatie
collocatie
dokteres
dokter van wacht
dokteur
doktoor
gasthuis
Geel
Geneeskunde voor het Volk
geneesmiddel, wit ~
generisch geneesmiddel
Het Vlaamse Kruis
honderd
hospitaal
hospitalisatie
huisapotheker
huisartsenwachtpost
intensieve
intensieve zorgen
internering
kinderbed
kine
kinesist
kinesitherapeut
kinesietherapie
kliniek
materniteit
medicijnen
militair geneesheer
moederhuis
mug
O.K.
operatiekwartier
palliatieve
pikuur
plaaster
plaasterspecialist(e)
plakker
plomberen
recupereren
senologie
spoed
spoedarts
suppo
tandplaaster
tantist
urgentiearts
valse tanden
vals gebit
vloed
wasdom
zorgen
zothuis
documenten:
dixitattest
doktersbriefje
gmd
klevertje
maagdelijkheidsattest
sis-kaart
ziekenbrief
uitdrukkingen:
beterhand, aan de ~ zijn
in het kinderbed blijven
klot, van zijne ~ vallen
laste, ten ~ van de patiënt
losbreken
mensen, het zit onder de ~
vallen, van zijnzelve ~
sus, van zijne ~ draaien
ziek vallen
ziek vieren
varia:
arbeidsonbekwaam
Bednet
berechten
b-fast
center
compensatiekas
corona (voorvoegsel samenstellingen)
coronacoalitie
coronacommissaris
coronanummer
coronaregering
coronavluchteling
coronavrijwilliger
disponibiliteit
gezondheidsfactuur
griepcommissaris
hospitalisatieverzekering
kiwimodel
medische bijpremie
mutualiteit
noodnummer
orde van artsen
orde van geneesheren
pyjamadag
Riziv
sanitair
systeem
voos
werkonbekwaam
ziekenbond
ziekenkas
-
deskundige (viroloog) ambtenaar die adviseert over de corona
(voorlopig?) enkel een officieuze titel, gevormd naar analogie met griepcommissaris (op de moment van schrijven gaat het ook om dezelfde persoon)
zie ook verzamellemma geneeskunde
Marc Van Ranst was voor deze coronacrisis vooral bekend als griepcommissaris – toen al een gepassioneerde workaholic, schetsen collega’s. Maar die titel zal de professor na deze crisis allicht niet meer dragen, wel die van ‘coronacommissaris’. (hln.be)
We hebben vandaag gepleit voor de aanstelling van een nationale coronacommissaris, die het geheel kan overzien en die ervoor kan zorgen dat we door de institutionele lasagne raken. (vlaamsparlement.be)
Even een vergissing uit de weg ruimen: Marc Van Ranst is niet de baas van het land, ook al kan hij het beter uitleggen dan mevrouw de premier. Hij is ook geen coronacommissaris, al allitereert dat lekker (nieuwsblad.be)
deskundige (viroloog) ambtenaar die adviseert over de griep van ’t jaar
ongemarkeerd in VD2016 online, maar google2016: .BE (>2.400) ; .NL (>680 meestal mbt .BE)
zie ook coronacommissaris; verzamellemma geneeskunde
standaard.be: Griepcommissaris Marc Van Ranst roept iedereen met een verkoudheid op thuis te blijven en niet te gaan werken.
tv-ekkergem.be: Griepcommissaris beveelt quarantaine aan
goedgezind, met een goed humeur
Van Dale 2017 online: BE
SN-NL: goedgehumeurd
Nu was ik eens welgezind opgestaan en krijg ik dit weer te lezen en moet direct weer een aantal maagzuuurremmers binnenkappen. (radio1.be)
Zo stelde ze dat buitenlucht, licht en beweging belangrijke factoren zijn die iedere dag in acht dienen genomen te worden om blij en welgezind door het leven te gaan. (hbvl.be)
aanzetting tot het nemen van eigen verantwoordelijkheid
Frans: responsabilisation
Van Dale noemt dit woord “alg. Belg. Ned.”, maar neemt intussen wel al “responsabiliseren” ongemarkeerd op (sinds 2008); ook de ing-variant is mogelijk aan een opmars in Nederland bezig.
Aanvulling: Van Dale 2018 online vermeldt responsabiliseren wel als BE
Wet inzake de responsabilisering van de zorgverleners.
Het derde argument voor de communautarisering van het ganse gezondheidsbeleid is het belang van de responsabilisering van beide gemeenschappen tot een zo spaarzaam en rationeel mogelijk beleid. (uit opiniestuk Vlaams Geneeskundigenverbond)
De responsabilisering van de commerciële marktleiders om de kwaliteit van de levensmiddelen te verbeteren is lofwaardig. (enz.)
aanzetting tot het nemen van eigen verantwoordelijkheid
Frans: responsabilisation
Van Dale noemt dit woord “alg. Belg. Ned.”, maar neemt intussen wel al “responsabiliseren” ongemarkeerd op (sinds 2008); ook de ing-variant is mogelijk aan een opmars in Nederland bezig.
Aanvulling: Van Dale 2018 online vermeldt responsabiliseren wel als BE
Wet inzake de responsabilisering van de zorgverleners.
Het derde argument voor de communautarisering van het ganse gezondheidsbeleid is het belang van de responsabilisering van beide gemeenschappen tot een zo spaarzaam en rationeel mogelijk beleid. (uit opiniestuk Vlaams Geneeskundigenverbond)
De responsabilisering van de commerciële marktleiders om de kwaliteit van de levensmiddelen te verbeteren is lofwaardig. (enz.)
lente, bloeitijd
zie ook uitkom
Als in den opgang, bij het botten van de bomen, elke wei vol bloemen stond …
> andere betekenis van opgang
opkomst, stijging
De opgang van Dries Van Langenhove verliep snel”, schreef De Standaard op 7 september 2018. „De neergang nog veel sneller.” (NRC-Handelsblad)
Het aanvaarden van de hoofddoek is daarvan een uiting, zegt Anciaux, die als uitleg verwijst naar de opgang van Yasmine Kherbache. (VRTNWS)
> andere betekenis van opgang
opkomst, stijging
De opgang van Dries Van Langenhove verliep snel”, schreef De Standaard op 7 september 2018. „De neergang nog veel sneller.” (NRC-Handelsblad)
Het aanvaarden van de hoofddoek is daarvan een uiting, zegt Anciaux, die als uitleg verwijst naar de opgang van Yasmine Kherbache. (VRTNWS)
fig. perplex staan
< andere definitie van gas, van de ~ gepakt
Wat is ’t Lucas? Van de gas gepakt man omdat ze met u een tête à tête wil doen?
Ik was wel eventjes van de gas gepakt, maar ik vond het een schitterend idee: Urbanus als stripfiguur! (urbanusfan.be)
slachtoffer van een aanval met gifgas
zie: in plaats van: door
< andere definitie van gas, van de ~ gepakt
Wij hadden een gebuur die onder de eerste oorlog van de gas gepakt was en als die door ’t (de, ’t) straat gegaan kwam, hoorden we hem piepen en hoesten op honderd meter afstand. Lang heeft de sukkelaar niet geleefd.
Veel anderen bleven voor de rest van hun leven ‘gepakt van de gas’ maar hun aantallen zijn niet te tellen. (wo1.be)
In onze familie wordt verteld dat hij tijdens de bombardementen op Ieper tijdens WOI “van de gas gepakt” werd. (ablhistoryforum.be)
In sommige gevallen heeft het Vlaams een lidwoord dat als “t” en/of het klinkt waar ge een “de” of een “den” zou verwachten
Lijst die iedereen kan bewerken zonder in te loggen
zie ook t straat; Vlaamse geslachten
Op ’t school moete dees stuk van de grammatica afleren :<
Op d’school moete dees stuk van de grammatica afleren :<
verplegend personeel, zorgpersoneel
vgl. witte sector; witte frak
Gepensioneerd diensthoofd keert terug naar woonzorgcentrum in Bredene: “Eens een witte schort, altijd een witte schort” (vrt.be)
Hoe de witte schorten gedurig over en weer gingen. Niet druk, had mijn moeder gezegd, maar wat deden ze dan de hele tijd? (maguza.be)
Het is een witte schort die de deur naar de consultatieruimte voor mij opent. (writehistory.be)
doktersjas of verplegersjas
vgl witte sector; witte schort
Als ge nie stopt met zot te doen op ’t straat, stopt er sebiet een karreke met mannen met ne witte frak en nemen ze u mee naar sint-amedee (Sint-Amedeus is van oudsher een tehuis voor zwakzinnigen in Mortsel; in ’t Antwerps een zothuis genoemd).
stoken, vuur maken
zie ook vuurkestook doen
Mijn vriendin doet graag vuurkestook in de BBQ. Dat is gezellig als we in de zomer ’s avonds nog buiten zitten te kallen met een glas wijn en een snabbelke.
Doet die vuurkestook uit, heel het straat stinkt ernaar.
Politie merkt meer ‘vuurke stook’: “Vermoedelijk door de sluiting van de containerparken” (vrt.be)
extreem, overdadig eten, alsof men in dagen geen eten heeft gekregen
< Frans: bouffer
Van Dale online 2016:
BE; informeel (overdadig) eten
Die kan nogal boefen!
> andere betekenis van boefen
eten
Wat boefen we vanavond? Bloemkool en worst.
> andere betekenis van boefen
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.