Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
inwoner van Scandinavië (Denemarken, Zweden, Noorwegen, Finland, IJsland)
vrt.taalnet: ‘Scandinaaf en Scandinaven komen vrijwel uitsluitend in het Belgisch-Nederlands voor.’
googel: .BE (>11.000) .NL (>1800)
niet in VD
SN: Scandinaviër(s)
zie ook verzamellemma nationaliteiten
We moeten het van een Scandinaaf hebben om over Vlaams een thesis te schrijven. (zie http://translationaces.host56.com/N1_2_Bjurstam.pdf)
De Vikingen waren Scandinaven die met roeiboten de Schelde opvaarden, overal de dorpen in brand staken, de vrouwen verkrachtten en de kinderen vermoordden. Dat was hetgeen wij zo ongeveer in de geschiedenislessen in ’t lager leerden. Of toch hetgeen ik onthouden heb ;)
demorgen.be: Duizenden Scandinaven zonder stroom door storm
Net als in het Nederlands betekent dit woord ook het lid zijn van een staat.
Echter, waar alle (Nederlandse) “officiële” taalinstanties het over eens lijken te zijn, is dat er een fout staat in elk van onze (Vlaamse) identiteitskaarten. Volgens deze “instanties” moet een Nederlander op de vraag “Wat is uw nationaliteit” antwoorden “Nederlandse,” als bijvoeglijk naamwoord. Deze logica volgend, zou een Belg dus moeten antwoorden “Belgische,” maar we zeggen steevast “Belg,” niet “Belgische.” Ook op onze identiteitskaart staat er “Belg.”
mogelijke reden: in het Frans zijn het zelfstandig naamwoord “Belg” en het bijv. naamwoord “Belgisch” identiek: “belge”. De administratie is lang eentalig Frans geweest in België en er werden heel wat Franse zinswendingen overgenomen.
zie ook verzamellemma nationaliteiten
Ondervrager: Dewelke is uw nationaliteit?
Staf: Ik heb de Belgische nationaliteit
Kees: Ik heb de Nederlandse nationaliteit
Ondervrager: Wat is uw nationaliteit?
Staf: Belg
Kees: Nederlandse
Ondervrager: Wat is de kleur van deze tafel?
Staf: Blauw
Kees: Blauw
begrijpelijk, goed te vatten, te verstaan
antoniem: onverstaanbaar
Hoe dan ook is het verstaanbaar dat ook zij ten prooi vallen aan een publieke opinie, die vooral solidair lijkt met zichzelf. (demorgen.be)
Dit is verstaanbaar, maar niet de juiste manier om dit te doen. (mijnenergie.be)
Slechts de contractuele lezing van de arbeidsverhoudingen in het vrij onderwijs is verstaanbaar met de grondwet: een nieuw dogma ? (ugent.be)
begrijpelijk, goed te vatten
antoniem: onverstaanbaar
zie ook verstaan
Hoe dan ook is het verstaanbaar dat ook zij ten prooi vallen aan een publieke opinie, die vooral solidair lijkt met zichzelf. (demorgen.be)
Dit is verstaanbaar, maar niet de juiste manier om dit te doen. (mijnenergie.be)
Slechts de contractuele lezing van de arbeidsverhoudingen in het vrij onderwijs is verstaanbaar met de grondwet: een nieuw dogma ? (ugent.be)
niet te begrijpen, niet te vatten
antoniem:verstaanbaar
zie ook verstaan
“Voor mij is het totaal onverstaanbaar dat dit is beslist.” (vrt.be)
“Het is onverstaanbaar dat er kinderen in ons land nog steeds in zo’n erbarmelijke omstandigheden moeten overleven.” (groen.be)
‘Het is onverstaanbaar dat ze zomaar twee dagen wegblijft.’ (standaard.be)
niet te begrijpen, niet te vatten
zie ook verstaan
“Voor mij is het totaal onverstaanbaar dat dit is beslist.” (vrt.be)
“Het is onverstaanbaar dat er kinderen in ons land nog steeds in zo’n erbarmelijke omstandigheden moeten overleven.” (groen.be)
‘Het is onverstaanbaar dat ze zomaar twee dagen wegblijft.’ (standaard.be)
- begrijpen, kunnen volgen
- duidelijk horen van een boodschap of boodschapper
- inzicht hebben in iets of iemand
- begrip tonen voor een situatie
- een goede verstandhouding hebben (elkaar verstaan)
De betekenis van “verstaan” is in Vlaanderen breder dan het duidelijk kunnen horen van een boodschap of een spreker, zoals aangegeven in de Nederlandse standaardtaal. Zo ook wordt de betekenis van “begrijpen” bedoeld bij het gebruik van “verstaan”. En niet alleen het begrijpen van een spreker maar ook begrip tonen voor iemand of een situatie.
Van Dale:
ver·staan 3 (overgankelijk werkwoord; verstond, heeft verstaan)
1. (een spreker of het gesproken) duidelijk horen
2. (een boodschapper of de boodschap) goed begrijpen
zie ook onverstaanbaar
vgl. ook laten verstaan
- Verstaat ge wat ik u zeg, want ik ga het niet herhalen.
- Verstaat ge de verkeersregels?
- Ik versta niet waarom dat nog niet geregeld is.
- Mijn broer en ik verstaan elkaar heel goed. Twee handen op een buik, zoals ze zeggen.
- Ik verstaan heel goed waarom zij dat gedaan heeft. Moest ik in die situatie zijn, ik zou hetzelfde doen.
- Hij verstaat geen Frans.
- Ge kunt u daaruit niet verstaan hoe het zo ver gekomen is.
Maar toch vielen er de afgelopen dagen in politieke kringen al een paar dingen te verstaan. (vrt.be)
elk uurtje wordt gefactureerd: elke prestatie aanrekenen
uitspraak: urreke facturreke, urke facturke, urtje facturtje, …
SN-NL: uurtje factuurtje
Vaak, zeker in de dienstensector, wordt er gefactureerd op basis van tijd. In het schoon Vlaams wordt dat ‘uurke factuurke’. (theadmincompany.be)
“Administratieve rompslomp die uren van mijn tijd vraagt”. “Werken volgens uurke factuurke”.
(tomherrijgers.be)
Kortom, kan ik er mijn uurke factuurke mee verdienen? (link2fleet.be)
Een van de bedrijven die Participium bouwt is FunkyTime, dat een online oplossing heeft om de wereld van het uurke-factuurke te professionaliseren. (tuomp3.live)
De Vlaamse garderobe ziet er betrekkelijk anders uit dan de Nederlandse. In dit lemma bewaren we een lijst van allerlei Vlaamse kledingsstukken en gerelateerde terminologie, evenals uitdrukkingen die naar deze kledij verwijzen. Een aanzienlijk deel van deze terminologie is (duidelijk) geleend van de zuiderburen, maar er zijn ook verschillende gevallen waarbij de Hollander, en dus de Nederlandse standaardtaal, een Frans woord gebruikt, terwijl de Vlaming er zelf een woord voor heeft bedacht. Bij de gelinkte lemma’s zijn er bovendien nog talloze andere namen voor kledingsstukken te vinden.
kledij:
aanstekers
baai
bain de soleil
badkostuum
blokken
botten
bottinen
bovenlijfke
bretellen
broeksriem
centuur
cravat
debardeur
duffelcoat
frak
frennen
frulleke
gilet
golf
gordel
kap
kaptrui
kaspoesjeir
kepie
klak
kleed(je) (+ avondkleed, bloemekeskleed, communiekleed, doopkleed, slaapkleed, trouwkleed, zomerkleed, …)
kloef
kloon
knop
kostuum
kousen
k-way
lits
manchetknop
mantel
marcelleke
nestels
neuke
onderlijfke
onderpull
overal
palto
pantoffels
pelse frak
pitteleir
plastron
pots
pression
pull
regenscherm
rijkoord
sacoche
sletsen
sloefen
sous-pull
tailleur
tallon
tiret
vellen frak
veston
voorschoot
zot
werkwoorden:
fronsen
opplooien
plooien
sletsen
tailleren
varia:
afgeborsteld
avondkledij
coupe regentes
droogkast
droogkuis
gele hesjes
hiel
kapstok
mottenbol
okselvijver
smink
solden
tent
wasmachien
uitdrukkingen:
broek, de ~ dragen
ene frak en twee schoenen
frak, amaai mijne ~
Jean met de klak
kiekens, de ~ zitten door den draad
klak, amai mijn ~
klak, er met de ~ naar gooien
kleedje, in een nieuw ~ steken
klonen, de ~ van iets aanhebben
kroon, de ~ ontbloten
met de klak rondgaan
nestel, zijnen ~ afdraaien
sloef, op zijn ~en afkomen
uit een doosje komen
voorschoot, een ~ groot
> andere betekenis van kledij
Bol met een bepaalde chemische geur ter bescherming van wollen kleding tegen motten.
SN: mottenbal
zie ook verzamellemma kledij
Klik op de afbeelding
Ons moeder legde vroeger altijd mottebollen in de kast. Die geur behoort tot mijn kinderjaren en zal ik nooit vergeten.
Mottenbollen? Oune kop is precies niet mottenbol! As gij in een kast zou kruipen, zouden der geen motten in zitten, moar de kast zou ’t hope liggen! (Zottegem, skynet.be)
Mottenbollen worden vandaag de dag bijna niet meer gebruikt. Ze zijn in diskrediet geraakt, omdat naphtaleen en paradichloorbenzeen kankerverwekkende stoffen zouden zijn. (Tielt)
“MOTTEBOL, MOTTENBOL, znw., m. – Naphtalinebolletje dat men in kleerkassen legt om de mot te weren.” P.J. Cornelissen & J.B. Vervliet (1936, 1938, 1939). Idioticon van het Antwerpsch Dialect – Bijvoegsel.
een mantel in pels
vgl. ook velne frak, pelse frak, pelsen jas
<vellen, bn.: van dierenvel gemaakt
vb. “Hij was moij, met vellen cleere” Esbatementen van de Rode Lelije (± 1560). (Woordenboek der Nederlandsche Taal)
ook in Oost-Vlaanderen
zie ook verzamellemma kledij
Tante heeft haar vellen (vellne) frak weer eens uitgehaald, hij riekt naar mottenbollen.
klaar, afgewerkt, binnengehaald
zie ook: sacoche, in de ~ zijn (synoniem)
Ik heb veel moeite moeten doen om haar zover te krijgen, maar nu is ’t in de sjakosj.
Trek het u niet aan, dat komt wel in de sjakosj!
handtas
zie ook: chacoche; sjakosj, in de ~; verzamellemma kledij
Er zit teveel gerief in mijn sacoche. Ik vind mijne gsm niet.
Wacht efkes, ik pak mijne sacoche nog en dan zijn we weg.
bontjas, pelsen jas
zie ook verzamellemma kledij
Wie draagt bij zo’n weer ne velne frak?
Veel te warm daarvoor!
bontjas
zie ook pelse frak, vellen frak; verzamellemma kledij
" ‘En hebben ze alles meegenomen?’ ’Ja, zelfs de pelsen jas die mijn moeder droeg met onze plechtige communie." Liesbeth de Visscher, Bambi Bosteels (2015)
“Van binnen klinkt de stem van een vrouw: ‘Jullie twee, eruit. En jij, met de pelsen jas, jij blijft.’” Zaki, Ondeugender ouder worden (2016)
Donkerbruine echte pelsen jas voor dames, 42 cm aan de schouders. (2dehands.be)
De Vlaamse garderobe ziet er betrekkelijk anders uit dan de Nederlandse. In dit lemma bewaren we een lijst van allerlei Vlaamse kledingsstukken en gerelateerde terminologie, evenals uitdrukkingen die naar deze kledij verwijzen. Een aanzienlijk deel van deze terminologie is (duidelijk) geleend van de zuiderburen, maar er zijn ook verschillende gevallen waarbij de Hollander, en dus de Nederlandse standaardtaal, een Frans woord gebruikt, terwijl de Vlaming er zelf een woord voor heeft bedacht. Bij de gelinkte lemma’s zijn er bovendien nog talloze andere namen voor kledingsstukken te vinden.
kledij:
aanstekers
baai
bain de soleil
badkostuum
blokken
botten
bottinen
bovenlijfke
bretellen
broeksriem
centuur
cravat
debardeur
duffelcoat
frak
frennen
frulleke
gilet
golf
gordel
kap
kaptrui
kaspoesjeir
kepie
klak
kleed(je) (+ avondkleed, bloemekeskleed, communiekleed, doopkleed, slaapkleed, trouwkleed, zomerkleed, …)
kloef
kloon
knop
kostuum
kousen
k-way
lits
manchetknop
mantel
marcelleke
nestels
neuke
onderlijfke
onderpull
overal
palto
pantoffels
pelse frak
pitteleir
plastron
pots
pression
pull
regenscherm
rijkoord
sacoche
sletsen
sloefen
sous-pull
tailleur
tallon
tiret
vellen frak
veston
voorschoot
zot
werkwoorden:
fronsen
opplooien
plooien
sletsen
tailleren
varia:
afgeborsteld
avondkledij
coupe regentes
droogkast
droogkuis
gele hesjes
hiel
kapstok
okselvijver
smink
solden
tent
wasmachien
uitdrukkingen:
broek, de ~ dragen
ene frak en twee schoenen
frak, amaai mijne ~
Jean met de klak
kiekens, de ~ zitten door den draad
klak, amai mijn ~
klak, er met de ~ naar gooien
kleedje, in een nieuw ~ steken
klonen, de ~ van iets aanhebben
kroon, de ~ ontbloten
met de klak rondgaan
nestel, zijnen ~ afdraaien
sloef, op zijn ~en afkomen
uit een doosje komen
voorschoot, een ~ groot
> andere betekenis van kledij
bontjas
West-Vlaanderen: velne frak, vellen frak
schrijfvariant: pelsen frak
zie ook pelsen; verzamellemma kledij
“Nu zie je hier echt vanalles lopen, ne pelse frak en ne mini-rok, ene met een pots en handschoenen en mokkes topless aan hun strandkabine (en neen ik heb die luxe niet).” (uit een forum)
… l’embarras du choix van madame kaka, staande voor haar garderobe, niet wetend welke van haar vierendertig sacochen alweer uitgekozen. het motiefje uit de muts van mobutu was terug te vinden in haar pelsen frak, … (Stoppen met roken in 87 gedichten – Dimitri Verhulst)
een mantel in pels
vgl. ook velne frak, pelse frak, pelsen jas
<vellen, bn.: van dierenvel gemaakt
vb. “Hij was moij, met vellen cleere” Esbatementen van de Rode Lelije (± 1560). (Woordenboek der Nederlandsche Taal)
zie ook verzamellemma kledij
Tante heeft haar vellen (vellne) frak weer eens uitgehaald, hij riekt naar mottenbollen.
een lief waarmee men op prettige wijze de kermisdagen doorbrengt; een scharrel van korte duur
zie ook kermis, het is nog nieuw ~
Een in Vlaanderen zeer bekend liedje is het Kermislied van Melis en Hullebroeck waarvan de 2e strophe het kermislief bezingt:
Een aardig lief, een kermislief,
Een lief voor twee drie dagen,
Toe, neem dat lief, dat aardig lief,
Ze zal niet beter vragen.
klaar, gereed
Duits fertig
(“verrig” in Antwerpse Kempen, daar verouderd)
/Best dich veirig om acht oere?/
(Zijt ge klaar om acht uur?)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
