Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
Van Dale 2015 online: iemand die zelf in Antwerpen geboren is, maar van wie niet beide ouders er geboren zijn
Van Dale 2017 online: BE
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Een pagadder is … een Antwerpenaar geboren van ouders niet of niet beiden uit die stad afkomstig. De volbloed Antwerpenaar … heet daarentegen: Sinjoor, Schuermans (1865-1870).
Volgens de traditie is een Sinjoor iemand van wie de beide ouders geboren en getogen Antwerpenaren waren. Een pagadder is iemand die in Antwerpen geboren is maar van wie één of beide ouders van buiten de stad kwam(en). (wdebelder.wordpress.com)
Maar laat die pagadders en Sinjoren nu net behoorlijk kritisch zijn en zich sinds enkele jaren beter en beter informeren. (ademloos.be)
> andere betekenis van pagadder
lid van de jongste afdeling van de Chiro
Van Dale 2017 online: BE
De allerjongste leden zijn de ribbels (6-8 jaar). Ze worden ook weleens pinkels, sloebers, petoeten of pagadders genoemd. (chiro.be)
Heeeeey lieve Pagaddertjes! Het is alweer de laatste maand van 2016, namelijk december! (chiroessencentrum.be)
> andere betekenis van pagadder
Van Dale 2015 online: iemand die zelf in Antwerpen geboren is, maar van wie niet beide ouders er geboren zijn
Van Dale 2017 online: BE
WNT: Een pagadder is … een Antwerpenaar geboren van ouders niet of niet beiden uit die stad afkomstig. De volbloed Antwerpenaar … heet daarentegen: Sinjoor, Schuermans (1865-1870).
Volgens de traditie is een Sinjoor iemand van wie de beide ouders geboren en getogen Antwerpenaren waren. Een pagadder is iemand die in Antwerpen geboren is maar van wie één of beide ouders van buiten de stad kwam(en). (wdebelder.wordpress.com)
Maar laat die pagadders en Sinjoren nu net behoorlijk kritisch zijn en zich sinds enkele jaren beter en beter informeren. (ademloos.be)
> andere betekenis van pagadder
kleine jongen of meisje, meestal vertederend bedoeld!
pagadders: kleine kinderen, rekels
Van Dale 2017 online: BE
uitspraak in Antwerpen: klik op de luidspreker (of het puzzelstukje) om het woord te beluisteren
< Het woord “pagadder” is afgeleid van het Spaanse woord “pagador”, van het werkwoord pagar = betalen. Pagadores waren de betaalmeesters van de soldij voor de Spanjaarden die in Antwerpen gelegerd waren en die te klein van stuk waren om deel te nemen aan de gevechten. Vandaar de latere bijnaam voor kleine kinderen die nu nog gebruikt wordt: “pagadders”. (Wikipedia)
andere verklaring: "Het woord pagadder werd door de Spaanse bezetter quasi-minachtend gebruikt voor de Antwerpenaars die buiten de stadswallen, de “Spaanse vesten”, woonden: ze waren zogezegd voor niets anders goed dan om te betalen, om af te dragen aan de Staat of het bewind – binnen de vesten woonden de poorters, de Seigneurs, de Sinjoren." (http://www.geschiedenisvanantwerpen.be/forum)
zie ook pagaddertoren, patotter, petotter, patatter
zie ook verzamellemma mensen
De juf vertelt een sprookje aan haar pagadders.
Die pagadders hebben wel een heel voetbalveld om te ravotten ! (seniorennet.be)
Wat heeft de speelpleinwerking allemaal in petto voor die pagadders van Roeselare? (Facebook.com/roeselare)
De eerste week na de kerstvakantie. 6 nieuwe kleuters. Het was even aanpassen voor die pagadders, maar elke dag ging het beter en beter. (stedelijkonderwijs.be)
Niet dat ik zo direct één van die pagadders een kachel, een pispot of een ander onderdeel van ‘het gemak’ naar school zie zeulen. (davidsfondsdenderleeuw.be)
> andere betekenis van pagadder
een madammeke met een comfortabel leven
Ons Lies was in haar gat gebeten omdat ze haar in ’t dorp een pateeke uit ’t stad genoemd hadden. (in zijn gat gebeten zijn)
> andere betekenis van pateeke
aanspreking (schertsend): persoon die het bont maakt, die iets uitsteekt, kadee, ne schone, …
uitspraak; patteeke
ook eventueel: patee
Dikwijls in de semi-vaste verbinding ‘nogal een pateke’
Gij zijt nogal een pateeke, gij. Ik stuur u naar de bakker voor een brood en ge komt met bufstek thuis.
De Jean is nogal een pateeke zenne, wat dat em nu weer uitgestoken heeft met zijn Gerda.
Gij se patee, wat doet ge nu weer? De wc-rollen in de ijskast?
> andere betekenis van pateeke
Meestal meisje of vrouw die nooit voor haar mening zal uitkomen. Een plat, mak iemand.
De dochter van Fons is nogal een pateeke.
> andere betekenis van pateeke
een persoon waarvan men zegt " da’s een specialleke "
Iemand die (en daarom niet altijd in negatieve zin) heel wat op z’n palmares heeft.
ook in de Kempen: ne patee (m.), pateeke (vr. en kind)
Van Dale 2016 online: deugniet: BE
zie ook verzamellemma mensen
Mijn neef was in z’n jonge jaren nogal een pateeke, die draaide er zijn hand niet voor om om de hele nacht van discotheek naar discotheek te zwalpen, in alle uithoeken van’t land, daarna sloeg ie een paar redbulls achterover (ik hoor het hem nog zeggen: daar krijg je echt vleugels van!) en ging effenaf door naar z’n werk.
> andere betekenis van pateeke
gebakje
Woordenboek der Nederlandsche Taal: 3. In Zuid-Nederland, in navolging van het Frans Gebakje, taartje, pasteitje.
Van Dale 2017: pateeke
1. BE; spreektaal gebakje, taartje
Klik op de afbeelding
Verschillende pateekes
We hadden lekkere pateekes voor bij de koffie.
> andere betekenis van pateeke
met
mee: lange vorm, in de Kempen en Gent
me, mè: korte vorm, in gans Vlaanderen
Ik dacht dat ge mee mij mee ging?
> andere betekenis van mee
een oude vrouw
zie ook verzamellemma mensen
Gij zijt echt een oude mee aan het worden, zo zagen.
In het rusthuis bij ons vader waren de ouw meekes tegeneen, met hun ogen vol plezier, aan ’t vertellen over hun jonkheid en hun lieven…
> andere betekenis van mee
Ook, mede
In Nederland wordt vaak “mede” gebruikt in contexten waar in Vlaanderen “mee” gebruikelijk is. Het heeft dan de betekenis “ook”. “Mee” wordt alleen in de betekenis “met” gebruikt (ga je mee?).
Hij is mee verantwoordelijk.
> andere betekenis van mee
1. mei (maand)
2. meitak, meiboom
3. boeket bloemen
4. naamfeest.
Ich verjoër èn de moend mee, mê m’ne mee ès èn miët op den héllige Sint-Zjauzef. Dan kraajg ich altijd ne mee bloemme. (Ik verjaar in de maand mei, maar mijn naamdag is in maart op Sint-Jozef. Dan krijg ik altijd een boeket bloemen)
De mee stèèke. (de meitak steken, d.i. als het huis onder dak is)
> andere betekenis van mee
In Izegem wordt het woord jonkmans (joenkmans uitgesproken) gebruikt voor Oost-Indisch kers, de gele en oranje en rode bloemen die eetbaar zijn.
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Bij overdracht, als plantnaam. Jonkmans, volksbenaming, in Vlaamsch-België, voor: Tropaeolum majus L., de Oostindische Kers.
Tropaeolum majus
Eens jonkmans in je tuin raak je die nooit meer kwijt.
Ze zaaien zichzelf en ontkiemen vroeg in de lente.
> andere betekenis van jonkman
iemand die op relatief jonge leeftijd, vroegtijdig, gepensioneerd is
niet in Van Dale 2016 online
google 2016: .BE (>1.170) ; .NL (>70)
vgl. bruggepensioneerde
zie ook verzamellemma mensen
Gezin doet beroep op jonggepensioneerde voor extra hulp (gva.be)
Of bent u TBS’er of jonggepensioneerde uit het onderwijs? (ipoc.be)
Jonggepensioneerde zoekt bijverdienste. Asse. (vacatures.donkiz.be)
Afdeling Vlaamse Ardennen – Vlaamse actieve senioren neemt deel aan de dag van de jonggepensioneerden die georganiseerd wordt door het stadsbestuur ism seniorenadviesraad. (vlaamseactievesenioren.be)
De lessenreeksen van de Hovese Jonggepensioneerden in Dienstencentrum Ten Hove starten weer in september. (hove.be)
Nederlandse auto rijdt in België in op groep jonggepensioneerde fietsers, twee doden. (NOS)
1. jong meisje, jonge vrouw
2. kind: jongen of meisje
Woordenboek der Nederlandsche Taal: 2. In Vlaamsch-België hier en daar voor: een meisje.
uitspraak: jonk, joenk, jong, joeng, …
zie ook verzamellemma mensen
1. Die klein van Gerda is amper zeven, maar dat is toch een lief jonk se. En beleefd en al.
Amai, dat zangereske van die groep is wel een ferm jonk. Die mag mij altijd eens bellen.
2. Dat kind is gevallen en zijn knietjes zijn geschaafd. Ocharme, dat jonk toch!
Dat jonk is toch een lieveke hè, bloemekes geplukt en met een kus aan de mama gegeven…
De Vlaming gebruikt in zijn alledaags taalgebruik ontzettend veel woorden die in het Nederlands iets anders betekenen, dan wel sterk verouderd of zelfs geheel onbekend zijn. In dit lemma houden we ne lijst bij van alle algemeen Vlaamse woorden die gebruikt worden voor te verwijzen naar familieleden, en ‘soorten’ mensen in het algemeen (gelijk: man, vrouw, kind, e.d.m.). Aan de hand van deze lijst kan een student Vlaams de betekenis van deze woorden eenvoudig achterhalen, en aldus rap mee zijn in e gesprek met moedertaalsprekers. Naast deze algemeen gebruikte woorden bestaan er ook nog tal van dialectwoorden (waarmee we enkel bedoelen dat ze slechts in een beperkte regio gekend zijn), uit praktische overwegingen nemen we deze niet op in het lemma.
algemeen:
bibi
bobon
boeleke
bruggepensioneerde
gast
jonk
jagger
jonggepensioneerde
jonkheid
jonkman
kadee
kapoen
kerstenkind
kinderken
kinneke
koppel
madam
manneke
mee
meiske
pateeke
pagadder
patotter
pee
smanspersoon
vent
vrouwmens
wijf
familie:
bobon
bomma
bompa
doopmeter
dooppeter
echteling
echtgescheiden
koekoekskind
kozijn
lief
madam
meemama
meeouder
meme
moedere
nonkel
nonkel pater
pepe
plusdochter
plusgezin
pluskind
plusmama
plusouder
pluspapa
pluszoon
schoonbroer
tant
tante nonneke
vadere
vent
wijf
zuster
-
Onder koekoekskinderen verstaan juristen die kinderen die door een biologische vader of moeder in een ander gezin worden verwekt. (standaard.be 2008)
Van Dale 2005: (gewestelijk) buitenechtelijk kind
zie ook koekoeksgraad; verzamellemma mensen
“In Vlaanderen bleek dat nogal mee te vallen: slechts 1 procent per generatie is een koekoekskind en dat cijfer is al 400 jaar stabiel.” (deredactie.be)
In 1942 werd ze in België geboren als zogenaamd koekoekskind, haar vader was een Duitse soldaat bij de Wehrmacht. Haar moeder heeft de Belgische nationaliteit. (vrt.be)
Blijkbaar verdwijnen er regelmatig lemma’s uit het VW. Zie reactie bij coiffeuse. Dit lemma als hulpinstrument voor de suggestie van nthn om regelmatig de teller op het welkomstblad van het VW op te volgen. Hopelijk brengt dit wat inzicht in de aard en de omvang van het probleem.
Hieronder kan per datum, de laatste tellerstand genoteerd worden in combinatie met het meest recente nieuwe woord/lemma én het aantal nieuwe lemma’s sinds de vorige tellingen (zie hiervoor lijst ‘recent’ en zelf daadwerkelijk tellen als controle).
datum______teller____laatste lemma___________________aantal nieuwe sinds vorige__woorden tekort/verdwenen + opm
**********************************************************************************
8/3/2020___32680_____coiffeuse
8/3/2020___32681_____Teller VW_____________________1 _____________________ineens een test :)
11/3/2020__32690_____kunstencentrum________________9 _____________________OK
13/3/2020__32695____paniekwinkelen_________________5 _____________________OK
14/3/2020__32706_____gengig_______________________11 _____________________OK
17/3/2020__32720____kant, er de ~jes (van) afrijden___14 _____________________OK
19/3/2020__32740____dadelaar______________________20 _____________________OK
22/3/2020__32765____klappe nansje_________________25 ____________________ OK
24/3/2020__32777____wasmachien____________________12 _____________________OK
26/3/2020__32784____voortonen______________________7 _____________________OK
28/3/2020__32789____achtervolgingskoers____________5 _____________________OK
30/3/2020__32800____mammeloeze_____________________11 _____________________OK
2/4/2020___32819____dis, ’t is fris aan den ~______19 ____________________OK
4/4/2020___32832____essentiële verplaatsing________13 ____________________OK
8/4/2020___32839___zorgnet _________________________7 ___________________OK
10/4/2020__32854__Landen, de Lege ~________________15 ___________________OK
16/4/2020__32867___verstaanbaar___________________13 ___________________OK
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
