Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #17711

    wereldcreatie
    (znw; v.; ~s)

    wereldwijd de eerste uitvoering ooit van een stuk

    “In de Belgische culturele wereld wordt onderscheid gemaakt tussen de ‘creatie’ en de ‘première’ van een stuk. Met de creatie wordt bedoeld: de allereerste uitvoering van een stuk dat nooit eerder uitgevoerd is.” (vrttaal.ne)

    vnw: wereldpremière

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 6

    vrttaal.net: Leenvertaling uit het Frans. Algemeen Nederlands zijn: eerste opvoering, eerste uitvoering, eerste vertolking, wereldpremière

    vgl. creatie

    Charles Quint werd voor het eerst opgevoerd op 29 januari 1857 in de Gentse Opera. Die druk bijgewoonde wereldcreatie was tegelijkertijd een benefietconcert ten voordele van de Gentse bariton Wilhem die zelf de titelrol vertolkte.(svm.be)

    Naast deze unieke wereldcreatie prijkt de baanbrekende Sinfonia van Luciano Berio op de affiche. (antwerpsymphonyorchestra.be)

    Wanneer we terugblikken op de manier waarop de wereldcreatie Wit in Wit van componist George De Deckers bij de luisteraar mocht doorsijpelen, krijgt het werk nog zoveel meer diepte. (cultuurpakt.be)

    15 Sept 2017 — Concerto voor orgel en orkest (opdracht BOZAR, wereldcreatie).

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 04 Mar 2022 06:33
    0 reactie(s)

    #17712

    wereldcreatie
    (znw; v.; ~s)

    “In de Belgische culturele wereld wordt onderscheid gemaakt tussen de ‘creatie’ en de ‘première’ van een stuk. Met de creatie wordt bedoeld: de allereerste uitvoering van een stuk dat nooit eerder uitgevoerd is.” (vrttaal.ne)

    vnw: wereldpremière

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 6

    vrttaal.net: Leenvertaling uit het Frans. Algemeen Nederlands zijn: eerste opvoering, eerste uitvoering, eerste vertolking, wereldpremière

    vgl. creatie

    Charles Quint werd voor het eerst opgevoerd op 29 januari 1857 in de Gentse Opera. Die druk bijgewoonde wereldcreatie was tegelijkertijd een benefietconcert ten voordele van de Gentse bariton Wilhem die zelf de titelrol vertolkte.(svm.be)

    Naast deze unieke wereldcreatie prijkt de baanbrekende Sinfonia van Luciano Berio op de affiche. (antwerpsymphonyorchestra.be)

    Wanneer we terugblikken op de manier waarop de wereldcreatie Wit in Wit van componist George De Deckers bij de luisteraar mocht doorsijpelen, krijgt het werk nog zoveel meer diepte. (cultuurpakt.be)

    15 Sept 2017 — Concerto voor orgel en orkest (opdracht BOZAR, wereldcreatie).

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 04 Mar 2022 06:32
    0 reactie(s)

    #17713

    creatie
    (zn. v.; ~s)

    première

    DS2015 geen standaardtaal

    Na de creatie in het Lessingtheater in Berlijn werkte hij het stuk nog eens om tot Sladek, der Schwarze … (standaard.be)

    Sinds de creatie op 8 januari 2010 kende deze voorstelling, gebaseerd op Euripides’ Bacchanten, een zeer succesvolle tournee in Vlaanderen en Nederland.(kaaitheater.be)

    Charles Quint werd voor het eerst opgevoerd op 29 januari 1857 in de Gentse Opera. Die druk bijgewoonde wereldcreatie was tegelijkertijd een benefietconcert ten voordele van de Gentse bariton Wilhem die zelf de titelrol vertolkte.(svm.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 04 Mar 2022 06:25
    2 reactie(s)

    #17714

    kravat
    (zn. m.; ~ten)

    cravat, cravate, plastron, (strop)das

    bron: vnw

    Naar een flik of iemand die met een kravat om zijn nek zegt wat je wel en niet mag doen had ik nooit geluisterd. ( (demorgen.be)

    En het is ook zo dat enkele jaren geleden, toen wij nog naar school gingen – of wat langer geleden –, onze leerkrachten, de docenten, allemaal een kostuum en een kravat droegen. (vlaamsparlement.be)

    Burgemeester D’Haese komt in tuin tot broodnodige rust: “Soms rij ik het gras af terwijl ik mijn kravat nog draag”. (nieuwsblad.be)

    ‘Mijn kravat zit niet goed zeker?’, zei hij grappend tegen de fotografen (hbvl.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Mar 2022 07:29
    0 reactie(s)

    #17715

    kledij
    (verzamellemma)

    De Vlaamse garderobe ziet er betrekkelijk anders uit dan de Nederlandse. In dit lemma bewaren we een lijst van allerlei Vlaamse kledingsstukken en gerelateerde terminologie, evenals uitdrukkingen die naar deze kledij verwijzen. Een aanzienlijk deel van deze terminologie is (duidelijk) geleend van de zuiderburen, maar er zijn ook verschillende gevallen waarbij de Hollander, en dus de Nederlandse standaardtaal, een Frans woord gebruikt, terwijl de Vlaming er zelf een woord voor heeft bedacht. Bij de gelinkte lemma’s zijn er bovendien nog talloze andere namen voor kledingsstukken te vinden.

    kledij:
    aanschieter
    aanstekers
    baai
    bain de soleil
    badkostuum
    blokken
    boi
    botten
    bottinen
    bovenlijfke
    bretellen
    broeksriem
    centuur
    combiné
    cravat
    debardeur
    duffelcoat
    foelaar
    frak
    frennen
    frulleke
    fuck-me-botjes
    gaine
    gilet
    golf
    gordel
    hemd
    hoge col
    kap
    kaptrui
    kaspoesjeir
    kepie
    klak
    kleed(je) (+ avondkleed, bloemekeskleed, communiekleed, doopkleed, slaapkleed, trouwkleed, zomerkleed, …)
    kloef
    kloon
    knop
    kostuum
    kousen
    kousenbroek
    kravat
    k-way
    lits
    maillot
    manchetknop
    mantel
    marcelleke
    molière
    nestels
    neuke
    onderhemd
    onderlijfke
    onderpull
    onderzip
    overal
    palto
    pantoffels
    pelse frak
    pitteleir
    plastron
    pots
    pression
    pull
    regenscherm
    rijkoord
    sacoche
    salopette
    short
    sjerp
    skibot
    sleffers
    sletsen
    sloefen
    sous-pull
    swieter
    tailleur
    tallon
    tenue
    tiret
    vellen frak
    vest
    veston
    voorschoot
    vriezebroek
    zip
    zot

    werkwoorden:
    aanduffelen
    aanspelen, aanstoten, aantakelen, aantoortelen
    afbiezen, afboorden
    fronsen
    opplooien, plooien
    sletsen
    tailleren

    varia:
    afgeborsteld
    avondkledij
    buil
    col
    coupe regentes
    droogkast
    droogkuis
    gele hesjes
    hiel
    kapstok
    lap
    mottenbol
    neep
    okselvijver
    pince
    smink
    solden
    spullenhulp
    tent
    wasmachien

    uitdrukkingen:
    aangesanderd zijn
    aangetakeld van de kapel
    aanhebben, iets ~ van iemand
    aap met ne pyjama
    broek, aan zijn ~ houden
    broek, de ~ dragen
    ene frak en twee schoenen
    frak, amaai mijne ~
    Jean met de klak
    kiekens, de ~ zitten door den draad
    klak, amai mijn ~
    klak, er met de ~ naar gooien
    kleedje, in een nieuw ~ steken
    klonen, de ~ van iets aanhebben
    kroon, de ~ ontbloten
    met de klak rondgaan
    nestel, zijnen ~ afdraaien
    sloef, op zijn ~en afkomen
    uit een doosje komen
    voorschoot, een ~ groot

    > andere betekenis van kledij

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Mar 2022 07:27
    2 reactie(s)

    #17716

    plastron
    (de ~ (m.), ~s)

    das, stropdas, cravate, cravat, kravat

    herkomst: van het Frans plastron, inzetstuk op de voorkant van een mannenhemd.

    zie ook verzamellemma kledij

    L85HS18-2 2048x2048

    Ik draag bijna nooit een kostuum en al zeker geen plastron.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Mar 2022 07:27
    2 reactie(s)

    #17717

    cravate
    (de ~ (v.), ~n)

    stropdas, plastron, cravat, kravat

    Van Dale: kravat de (v.); -n
    < Frans Cravate < Servokroatisch Hrvat (Kroaat), naar de das die door Kroatische huursoldaten in Frankrijk gedragen werd

    L85HS09 blake vincent blue striped silk necktie 2

    Bij elk kostum hoort ook een cravatte.

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Mar 2022 07:26
    4 reactie(s)

    #17718

    kravat
    (zn. m.; ~ten)

    cravat, cravate, plastron, (strop)das

    vnw

    Naar een flik of iemand die met een kravat om zijn nek zegt wat je wel en niet mag doen had ik nooit geluisterd. ( (demorgen.be)

    En het is ook zo dat enkele jaren geleden, toen wij nog naar school gingen – of wat langer geleden –, onze leerkrachten, de docenten, allemaal een kostuum en een kravat droegen. (vlaamsparlement.be)

    Burgemeester D’Haese komt in tuin tot broodnodige rust: “Soms rij ik het gras af terwijl ik mijn kravat nog draag”. (nieuwsblad.be)

    ‘Mijn kravat zit niet goed zeker?’, zei hij grappend tegen de fotografen (hbvl.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Mar 2022 07:26
    0 reactie(s)

    #17719

    cravat
    (de ~ (v./m.), -ten)

    spellingsvariant van cravate (stropdas)

    zie ook: kravat, plastron; verzamellemma kledij

    Emoji u1f454

    Tijdens de diensturen was ik verplicht een cravat te dragen.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Mar 2022 07:26
    2 reactie(s)

    #17720

    kravat
    (zn. m.; ~ten)

    cratavat, cravate, plastron, (strop)das

    vnw

    Naar een flik of iemand die met een kravat om zijn nek zegt wat je wel en niet mag doen had ik nooit geluisterd. ( (demorgen.be)

    En het is ook zo dat enkele jaren geleden, toen wij nog naar school gingen – of wat langer geleden –, onze leerkrachten, de docenten, allemaal een kostuum en een kravat droegen. (vlaamsparlement.be)

    Burgemeester D’Haese komt in tuin tot broodnodige rust: “Soms rij ik het gras af terwijl ik mijn kravat nog draag”. (nieuwsblad.be)

    ‘Mijn kravat zit niet goed zeker?’, zei hij grappend tegen de fotografen (hbvl.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Mar 2022 07:25
    0 reactie(s)

    #17721

    cravate
    (de ~ (v.), ~n)

    stropdas, plastron, cravat, kravat

    Van Dale: kravat de (v.); -n
    < Frans Cravate < Servokroatisch Hrvat (Kroaat), naar de das die door Kroatische huursoldaten in Frankrijk gedragen werd

    L85HS09 blake vincent blue striped silk necktie 2

    Bij elk kostum hoort ook een cravatte.

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Mar 2022 07:21
    4 reactie(s)

    #17722

    radiateur
    (zn. m. -s)

    verwarmingselement van de centrale verwarming of zelfstandig
    verwarmingstoestel;
    radiator

    zie ook chauffage

    Die marginaal hangt zijn marcellekes en zijn calsons te drogen op de radiateur in zijne living.

    “Als het voor een kinderkamer is, zou ik een olieradiateurke nemen: zo is er geen gevaar voor brand.” (bron: forum op internet)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 02 Mar 2022 19:12
    0 reactie(s)

    #17723

    chauffage
    (zn. m./v., ~n, ~s)

    radiator

    zie ook radiateur

    Klik op de afbeelding
    Radiator op blauw wit gestreepte tegels

    De sloefkes van de klein mannen staan op de chauffage in de wasplaats.

    “Acht chauffagen, condensatieketel en alles heb ik aan 30% gekregen. Alles zelf gelegd, chauffagen opgehangen en aangesloten.” (bron: een bouwforum)

    Volgens, weet ik veel wie, mag het niet wegens zever over warmteverlies, maar in de winter droog ik mijne was op de chauffage. Dat wordt niet in de droogkast gestoken want de chauffages zijn toch warm.

    > andere betekenis van chauffage

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 02 Mar 2022 19:11
    4 reactie(s)

    #17724

    chauffage
    (zn. m./v., ~n, ~s)

    radiator

    Klik op de afbeelding
    Radiator op blauw wit gestreepte tegels

    De sloefkes van de klein mannen staan op de chauffage in de wasplaats.

    “Acht chauffagen, condensatieketel en alles heb ik aan 30% gekregen. Alles zelf gelegd, chauffagen opgehangen en aangesloten.” (bron: een bouwforum)

    Volgens, weet ik veel wie, mag het niet wegens zever over warmteverlies, maar in de winter droog ik mijne was op de chauffage. Dat wordt niet in de droogkast gestoken want de chauffages zijn toch warm.

    > andere betekenis van chauffage

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 02 Mar 2022 19:10
    4 reactie(s)

    #17725

    crapulleke
    (zn. o.)

    dim. crapuul, klein geboefte

    ook: crapuuleke,

    NL: rotjoch

    “Ik was een crapulleke dat vaak op straat rondhing. Mijn vader moest mij soms ’s nachts gaan zoeken met de wagen.” (demorgen.be)

    “Een crapuuleke. Op mijn dertiende was ik nen kleinen dikken, vol energie en zeer opvliegend.” (demorgen.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 02 Mar 2022 07:52
    0 reactie(s)

    #17726

    crapulleke
    (zn. o.)

    crapuul, klein geboefte

    ook: crapuuleke,

    NL: rotjoch

    “Ik was een crapulleke dat vaak op straat rondhing. Mijn vader moest mij soms ’s nachts gaan zoeken met de wagen.” (demorgen.be)

    “Een crapuuleke. Op mijn dertiende was ik nen kleinen dikken, vol energie en zeer opvliegend.” (demorgen.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 02 Mar 2022 07:52
    0 reactie(s)

    #17727

    crapuul
    (de ~, ~s, ~pulen, ~pullen)

    zie krapuul

    Van Dale crapuul
    zelfstandig naamwoord; het
    (1832 ‘zwelgerij’) ontleend aan Frans crapule
    1.(meervoud: g.mv.)
    gepeupel, gespuis
    2.(meervoud: crapulen, crapuuls)
    (Belgisch-Nederlands) schoft, smeerlap

    vgl. crapulleke

    Zaterdag was het weer crapuulekesnacht.

    " … dat noemen ze zo, als iemand bijna dood geklopt wordt, waarom mag men daar in de firma niet over praten? Bescherming van de crapullen? (happymama.be)

    Dat crapuuleke van het straat heeft weer geparkeerde auto’s beschadigd deze nacht.

    Stuk crapuul dat gij zijt! Kapt (kappen) uw vuiligheid in uwen eigen hof!

    “Dat was wat crapuul bij elkaar. Zij hitsen elkaar op om amok te maken in de stad.” (vrt.be)

    ‘Het was crapuul, die leerling, ik kan het niet anders zeggen. Maar plots draaide hij helemaal bij’. (demorgen.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 02 Mar 2022 07:51
    0 reactie(s)

    #17728

    crapulleke
    (zn. o.)

    crapuul

    ook: crapuuleke,

    NL: rotjoch

    “Ik was een crapulleke dat vaak op straat rondhing. Mijn vader moest mij soms ’s nachts gaan zoeken met de wagen.” (demorgen.be)

    “Een crapuuleke. Op mijn dertiende was ik nen kleinen dikken, vol energie en zeer opvliegend.” (demorgen.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 02 Mar 2022 07:50
    0 reactie(s)

    #17729

    crapuul
    (de ~, ~s, ~pulen, ~pullen)

    zie krapuul

    Van Dale crapuul
    zelfstandig naamwoord; het
    (1832 ‘zwelgerij’) ontleend aan Frans crapule
    1.(meervoud: g.mv.)
    gepeupel, gespuis
    2.(meervoud: crapulen, crapuuls)
    (Belgisch-Nederlands) schoft, smeerlap

    Zaterdag was het weer crapuulekesnacht.

    " … dat noemen ze zo, als iemand bijna dood geklopt wordt, waarom mag men daar in de firma niet over praten? Bescherming van de crapullen? (happymama.be)

    Dat crapuuleke van het straat heeft weer geparkeerde auto’s beschadigd deze nacht.

    Stuk crapuul dat gij zijt! Kapt (kappen) uw vuiligheid in uwen eigen hof!

    “Dat was wat crapuul bij elkaar. Zij hitsen elkaar op om amok te maken in de stad.” (vrt.be)

    ‘Het was crapuul, die leerling, ik kan het niet anders zeggen. Maar plots draaide hij helemaal bij’. (demorgen.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 02 Mar 2022 07:47
    0 reactie(s)

    #17730

    crapuleus
    (b.nw.)

    smerig, gemeen, laag

    vnw

    zie: krapuul, crapuul

    Alleenstaanden zijn het grootste slachtoffer van de beslissing van de Vlaamse regering om de elektriciteitsfactuur voor elk gezin met 100 euro per jaar te verhogen. De professor noemt dat in De Morgen crapuleus en vraagt zich af of het gelijkheidsbeginsel niet wordt geschonden. (deredactie.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 02 Mar 2022 07:44
    0 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.