Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed
uitspraak- en schrijfvariant voor vanzelf
vgl. vantzelf
Dee kouwme wel tereug bouve zuuj, vanzelfst aat de “kollektor”, in het strontfabriekske (an d’Aa Geetestroowt, achter Greum). (Ge zijt van Tienen als ge | Wist je het al? | Facebook)
…de deuren gaan daar vanzelfst open maar voor de rest moogt ge uwe plan trekken (Dyslectisch … en dan? – Bieke De Becker)
SN/NL: vanzelf
dikwijls in de vaste verbinding ‘vantzelf gaan’
zie ook de extra t
vgl. vanzelfst
- Meneer, het is hier de belastingsdienst, ge moet uw taksen nog aangeven.
- Hoe, gaat dat nu nog altijd niet vantzelf?
- Mannekes, ik heb under verwittigd he, as ge ni oppast me diene voetbal gade me undere spaarpot de nieve venster meugen betalen, en kijkt wa da ge nou gedaan hebt!
- Ma mama da’s ni waar, die venster is vantzelf kapotgesprongen!
- En wa doet diene voetbal daar tan tussen de scherven?
- Ah dien is daar vantzelf naartoe gevlogen!
vnw: dus, derhalve, bijgevolg
Groot woordenboek der Nederlandse taal: Zuidn.
opm: eerder ambtelijke taal
Ze reizen dienvolgens steeds op kosten en op risico van de klant, onafgezien de zending franco, fob of cif gebeurt. (marckdael.be)
Het opstellen van een medisch verslag in het kader van een gedwongen opname heeft een therapeutisch doel. Dienvolgens is deze handeling vrijgesteld van btw. (domusmedica.be)
Het is dienvolgens niet mogelijk om ook de wetten van 1981 en 2007 in te roepen. (unia.be)
“Bovendien bestaat de basisplicht voor de journalist erin om de waarheid te respecteren en dienvolgens te berichten.” (demorgen.be)
Ook de Vlaming heeft al eens last van kwaaltjes allerhande, maar zowel voor de aandoeningen als voor de remedies verschilt zijn taalgebruik van het Nederlands. Overigens put de Vlaming, in tegenstelling tot de Nederlander, zijn scheldarsenaal helemaal niet uit ziektes. In dit lemma bewaren we een overzicht van allerlei Vlaamse terminologie gelieerd aan de gezondheidszorg.
aandoeningen:
abces
afgang
albumine
angine
angine de poitrine
appelsienhuid
appelsienvel
appendicite, appendicitis
attak
bassen
bleinen
bommaziekte
buikstorm
brand
bronchite
cellulite
crise
deshydratatie
dikoor
draaien
draaiing
een zuur maag
flebit
fleuris
geel
geestesgestoord
geraaktheid
griepig
hyperkinetisch
jeugdbrand
kerkhofblommen
kettingziekte
kiekeborst
kiekhoest
klem
klierkoorts
knikkebolziekte
krab
kuskesziekte
nevenverschijnsel
notarisziekte
ondervlogen
pellekes
plekken
’t pootje
rattenziekte
rodehond
sciatique
sinusite
slaptitude
slepende ziekte
speen
stekkebenen
surinfectie
tic nerveux
vallende ziekte
valling
vriesblaar
vuil ziekte
wateroog
weeroog
zona
onechte aandoeningen:
hypo
jupilitis
manzjenieziekte
Sinte-Medunkt
vanbrustum
het menselijk lichaam:
aberniks
achillespees
afhangers
billen
dikke teen
haar
het hert
kaaken
karuur
kas
knoesels
kop
maaltanden
middenvinger
poep
staartbeen
vel
wervelzuil
wijsheidstanden
uitdrukkingen:
aan de ribben (blijven) plakken, kleven
adem, op zijn ~ trappen
afbijten, iemand de kop afbijten
afgaan, plat ~
hals, aan de ~ laten komen
maag, (zwaar) op zijn ~ liggen
maag, voor zijn of haar ~ leven
maag, zijn ~ laten keren
gezondheidsverlening:
adviserend geneesheer
ambulancier
arbeidsgeneesheer
baxter
cocoonvaccinatie
collocatie
dokteres
dokter van wacht
dokteur
doktoor
gasthuis
Geel
Geneeskunde voor het Volk
geneesmiddel, wit ~
generisch geneesmiddel
gipsplaaster
Het Vlaamse Kruis
honderd
hoorcentrum
hoortest
hospitaal
hospitalisatie
huisapotheker
huisartsenwachtpost
intensieve
intensieve zorgen
internering
keelwisser
kinderbed
kine
kinesist
kinesitherapeut
kinesietherapie
kliniek
materniteit
medicijnen
militair geneesheer
moederhuis
mug
neuswisser
nko-arts
O.K.
omnipracticus
operatiekwartier
palliatieve
pikuur
plaaster
plaasterspecialist(e)
plakker
plomberen
podoloog
professor
recupereren
senologie
sparadrap
spoed
spoedarts
spoeddienst
spoedpersoneel
sportkinesist
suppo
tandplaaster
tantist
tensoplast
urgentiearts
valse tanden
vals gebit
vloed
wasdom
windel
witte schort
witte sector
zorgen
zorgkundige
zothuis
documenten:
dixitattest
doktersbriefje
gmd
klevertje
maagdelijkheidsattest
remgeld
sis-kaart
ziekenbrief
Varia:
aangeladen
maaggevoel
maagriem
aerosollen
amandelen trekken
uitdrukkingen:
aangemaakt zijn met
allergisch aan, allergisch tegen zijn
beterhand, aan de ~ zijn
in het kinderbed blijven
klot, van zijne ~ vallen
laste, ten ~ van de patiënt
losbreken
mensen, het zit onder de ~
vallen, van zijnzelve ~
sus, van zijne ~ draaien
wacht, van ~ zijn
ziek vallen
ziek vieren
varia:
arbeidsonbekwaam
Bednet
berechten
b-fast
center
compensatiekas
corona (voorvoegsel samenstellingen)
disponibiliteit
gezondheidsfactuur
griepcommissaris
hospitalisatieverzekering
kiwimodel
maandstonden
medische bijpremie
mutualiteit
noodnummer
orde van artsen
orde van geneesheren
pyjamadag
regels
Riziv
sanitair
systeem
uitnemen
voos
werkonbekwaam
wetsdokter
wetsgeneesheer
witte frak
x-ray
X-stralen
ziekenbond
ziekenkas
-
ANW: “(vooral) in België: iemand die zich voor zijn beroep bezighoudt met het behandelen van voetklachten of klachten aan bijvoorbeeld de rug of de benen die voortvloeien uit een niet goed functioneren of gebruik van de voeten”
VL: podoloog en podologie
NL: podotherapeut en podotherapie
opm: In NL bestaat podoloog ook maar dan heeft het meer betrekking op de verkeerde stand van de voeten
zie ook verzamellemma geneeskunde
In België wordt een podotherapeut een podoloog genoemd. Dit leidt soms tot verwarring, want in Nederland is podoloog een ander beroep. Onderstaand wordt gesproken over een podotherapeut (Nederland) maar wordt dus ook de podoloog (België) bedoeld. (Wikipedia)Een podoloog is een paramedicus die, na verwijzing van een arts of arts-specialist, patiënten met klachten ter hoogte van de voet onderzoekt en indien nodig behandelt. (podologieweb.be)
Waarom moet een diabetespatiënt naar de podoloog? (podologie.be)
SN/NL: vanzelf
dikwijls in de vaste verbinding ‘vantzelf gaan’
zie ook de extra t
- Meneer, het is hier de belastingsdienst, ge moet uw taksen nog aangeven.
- Hoe, gaat dat nu nog altijd niet vantzelf?
- Mannekes, ik heb under verwittigd he, as ge ni oppast me diene voetbal gade me undere spaarpot de nieve venster meugen betalen, en kijkt wa da ge nou gedaan hebt!
- Ma mama da’s ni waar, die venster is vantzelf kapotgesprongen!
- En wa doet diene voetbal daar tan tussen de scherven?
- Ah dien is daar vantzelf naartoe gevlogen!
In het Vlaams bevatten verschillende woorden een extra t in vergelijking met hun Nederlandse tegenpolen. Heel dikwijls wordt deze extra t voorafgegaan door een (eveneens bijkomende) s. Soms valt de t dan weer weg en blijft enkel de s over.
voornaamwoorden:
enigte
sommigte/sommigste
verschilligte (regionaal)
bijwoorden:
misschienst/misschiens
oemmes/oemmest
vaneigenst (merk op: ‘vaneigen’ wordt/werd enkel in zuidelijk NL gezegd)
vantzelf
voorzeker(st)
zekerst/zekers
bijvoeglijke naamwoorden:
blaut (regionaal)
graut (regionaal)
varia:
geniept, in het ~
Ook de Vlaming heeft al eens last van kwaaltjes allerhande, maar zowel voor de aandoeningen als voor de remedies verschilt zijn taalgebruik van het Nederlands. Overigens put de Vlaming, in tegenstelling tot de Nederlander, zijn scheldarsenaal helemaal niet uit ziektes. In dit lemma bewaren we een overzicht van allerlei Vlaamse terminologie gelieerd aan de gezondheidszorg.
aandoeningen:
abces
afgang
albumine
angine
angine de poitrine
appelsienhuid
appelsienvel
appendicite, appendicitis
attak
bassen
bleinen
bommaziekte
buikstorm
brand
bronchite
cellulite
crise
deshydratatie
dikoor
draaien
draaiing
een zuur maag
flebit
fleuris
geel
geestesgestoord
geraaktheid
griepig
hyperkinetisch
jeugdbrand
kerkhofblommen
kettingziekte
kiekeborst
kiekhoest
klem
klierkoorts
knikkebolziekte
krab
kuskesziekte
nevenverschijnsel
notarisziekte
ondervlogen
pellekes
plekken
’t pootje
rattenziekte
rodehond
sciatique
sinusite
slaptitude
slepende ziekte
speen
stekkebenen
surinfectie
tic nerveux
vallende ziekte
valling
vriesblaar
vuil ziekte
wateroog
weeroog
zona
onechte aandoeningen:
hypo
jupilitis
manzjenieziekte
Sinte-Medunkt
vanbrustum
het menselijk lichaam:
aberniks
achillespees
afhangers
billen
dikke teen
haar
het hert
kaaken
karuur
kas
knoesels
kop
maaltanden
middenvinger
poep
staartbeen
vel
wervelzuil
wijsheidstanden
uitdrukkingen:
aan de ribben (blijven) plakken, kleven
adem, op zijn ~ trappen
afbijten, iemand de kop afbijten
afgaan, plat ~
hals, aan de ~ laten komen
maag, (zwaar) op zijn ~ liggen
maag, voor zijn of haar ~ leven
maag, zijn ~ laten keren
gezondheidsverlening:
adviserend geneesheer
ambulancier
arbeidsgeneesheer
baxter
cocoonvaccinatie
collocatie
dokteres
dokter van wacht
dokteur
doktoor
gasthuis
Geel
Geneeskunde voor het Volk
geneesmiddel, wit ~
generisch geneesmiddel
gipsplaaster
Het Vlaamse Kruis
honderd
hoorcentrum
hoortest
hospitaal
hospitalisatie
huisapotheker
huisartsenwachtpost
intensieve
intensieve zorgen
internering
keelwisser
kinderbed
kine
kinesist
kinesitherapeut
kinesietherapie
kliniek
materniteit
medicijnen
militair geneesheer
moederhuis
mug
neuswisser
nko-arts
O.K.
omnipracticus
operatiekwartier
palliatieve
pikuur
plaaster
plaasterspecialist(e)
plakker
plomberen
professor
recupereren
senologie
sparadrap
spoed
spoedarts
spoeddienst
spoedpersoneel
sportkinesist
suppo
tandplaaster
tantist
tensoplast
urgentiearts
valse tanden
vals gebit
vloed
wasdom
windel
witte schort
witte sector
zorgen
zorgkundige
zothuis
documenten:
dixitattest
doktersbriefje
gmd
klevertje
maagdelijkheidsattest
remgeld
sis-kaart
ziekenbrief
Varia:
aangeladen
maaggevoel
maagriem
aerosollen
amandelen trekken
uitdrukkingen:
aangemaakt zijn met
allergisch aan, allergisch tegen zijn
beterhand, aan de ~ zijn
in het kinderbed blijven
klot, van zijne ~ vallen
laste, ten ~ van de patiënt
losbreken
mensen, het zit onder de ~
vallen, van zijnzelve ~
sus, van zijne ~ draaien
wacht, van ~ zijn
ziek vallen
ziek vieren
varia:
arbeidsonbekwaam
Bednet
berechten
b-fast
center
compensatiekas
corona (voorvoegsel samenstellingen)
disponibiliteit
gezondheidsfactuur
griepcommissaris
hospitalisatieverzekering
kiwimodel
maandstonden
medische bijpremie
mutualiteit
noodnummer
orde van artsen
orde van geneesheren
pyjamadag
regels
Riziv
sanitair
systeem
uitnemen
voos
werkonbekwaam
wetsdokter
wetsgeneesheer
witte frak
x-ray
X-stralen
ziekenbond
ziekenkas
-
weekend- of nachtdienst hebben, stand-bydienst – m.b.t. genees- en verpleegkundigen
taaladvies.net: van wacht zijn is standaardtaal in België. Standaardtaal in het hele taalgebied is dienst (avonddienst, nachtdienst, weekenddienst) hebben.
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
zie ook verzamellemma geneeskunde
Frieda kan niet naar het feest komen, ze is verpleegster in het UZ en van het weekend is ze van wacht.
Dat kind had meer dan 40 graden koorts. Wij ermee naar den dokter van wacht en vandaar recht naar den apotheker van wacht voor medicatie. ’t Was nogal ne nacht zenne.
“Welke dokter is er vannacht van wacht? (standaardtaal in België)” Taaladvies.net
voor iets zorgen
Se, voor die barbecue he! Ik doe het bier en de drank, de Jef doet het vlees en gij zorgt dat er gerief is om mee te stoken.
brengen
woorden-org: Z-NL
zie ook reacties
Ik zal de kinderen wel naar bed doen.
Doet gij onze Jeroen naar de voetbal vanmiddag?
Ik zal dat scharminkel van een kastje maar naar ’t containerpark doen zeker?
(spreektaal) dikwijls gebruikt in plaats van een ander werkwoord
woorden-org: Z-NL: studies doen, een eed doen, de proef doen
doktersjargon: een infarct doen
zie ook reacties
De prijzen in de Colruyt zijn verschillend in de grensstreek dan van het binnenland. Test-aankoop heeft de proef gedaan.
Een lompe is dat niet zenne, die heeft studies gedaan!
Na zijn goal deed de voetballer een salto.
Mijn broer heeft gisteren een embolie gedaan.
rijden, (een parcours) lopen, wandelen
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
DS2015: 45 per uur doen: geen standaardtaal
< Frans: faire
Dieje Jaguar hier heeft nog maar 200 kilometer gedaan, dus als ge de naftbak nog is voldoet en hem een nieuw couche geeft, is ’m zo goed als nieuw.
Wij doen dit jaar de 16 kilometer, en gij?
waarnemend
Van Dale 2018 online: BE, niet algemeen
DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing onder)
Fr. faisant fonction
De dienstdoende burgemeester.
bloemlezing De Standaard
Katja Gabriels is dienstdoend burgemeester (Berlare) – De Standaard
Dienstdoend schepen Yves Ghequiere (Ensemble-LK-Samen) is door de gemeenteraad aangeduid als vertegenwoordiger van de Algemene … (standaard.be)
Het is André Uytterhoeven die dit zegt, dienstdoend hoofd van de 250-koppige begeleidingsdienst. (standaard.be)
Ze werkt samen met Patrick Charlier, die sinds het vertrek van Jozef De Witte dienstdoend directeur is. (standaard.be)
Dat is allemaal verloren", zegt dienstdoend burgemeester, eerste schepen Wieland De Meyer. (vrt.be)
Door de vernietiging van de beslissing van de gemeenteraad blijft De Bruycker overigens vooralsnog dienstdoend burgemeester. (vrt.be)
SN/NL: vanzelf
dikwijls in de vaste verbinding ‘vantzelf gaan’
- Meneer, het is hier de belastingsdienst, ge moet uw taksen nog aangeven.
- Hoe, gaat dat nu nog altijd niet vantzelf?
- Mannekes, ik heb under verwittigd he, as ge ni oppast me diene voetbal gade me undere spaarpot de nieve venster meugen betalen, en kijkt wa da ge nou gedaan hebt!
- Ma mama da’s ni waar, die venster is vantzelf kapotgesprongen!
- En wa doet diene voetbal daar tan tussen de scherven?
- Ah dien is daar vantzelf naartoe gevlogen!
afdelingsverantwoordelijke, dienstchef, hoofd van dienst
Van Dale: diensthoofd: algemeen Belgisch-Nederlands, hoofd van dienst
vgl. dienstverantwoordelijke, dienstoverste
Het diensthoofd van de groendienst kwam jaren geleden in nauwe schoentjes na een klacht van enkele handelaars.
Het personeel staat onder de directe leiding van het diensthoofd.
diensthoofd, dienstverantwoordelijke
“De situatie bleek toen onhoudbaar waarna ze haar dienstoverste inlichtte en een pv werd opgemaakt.” (nieuwsblad.be)
De beoordelingsstaat wordt opgemaakt door de onmiddellijke dienstoverste van de rechtsmacht waar de belanghebbende is tewerkgesteld (senate.be)
Ze verlaat uiteindelijk de universiteit om dienstoverste te worden van de kinderafdeling van het Bijlokeziekenhuis. (ugentmemorie.be)
diensthoofd, dienstverantwoordelijkeµ
“De situatie bleek toen onhoudbaar waarna ze haar dienstoverste inlichtte en een pv werd opgemaakt.” (nieuwsblad.be)
De beoordelingsstaat wordt opgemaakt door de onmiddellijke dienstoverste van de rechtsmacht waar de belanghebbende is tewerkgesteld (senate.be)
Ze verlaat uiteindelijk de universiteit om dienstoverste te worden van de kinderafdeling van het Bijlokeziekenhuis. (ugentmemorie.be)
verantwoordelijke voor een bepaalde dienst in een bedrijf, organisatie, …;
Van Dale 2016 online: BE
vgl diensthoofd; dienstoverste
jobat.be: Administratief dienstverantwoordelijke Bij AZ Sint
pegode.be: Pegode is op zoek naar een dienstverantwoordelijke voor de dienst financiën.
azheiligefamilie.be: Adjunct-dienstverantwoordelijke schoonmaak (m/v)
solidariteit.be: Omdat de onthaalouder geïsoleerd werkt, is de samenwerking met de dienstverantwoordelijke heel belangrijk. De taak van de dienstverantwoordelijke ligt vooral in het begeleiden, ondersteunen en het samen zoeken naar oplossingen bij probleemsituaties. Dit kan zich vertalen in eenvoudig telefonisch advies en (of) een persoonlijk begeleidingsbezoek bij de onthaalouder. Hierbij hebben de dienstverantwoordelijken oog voor de onthaalouder in zijn geheel en staan zij er garant voor dat vertrouwelijke zaken besproken kunnen worden. Door open, eerlijk en spontaan alle situaties rond de kinderopvang (relatie kinderen – ouders – collega’s – dienstverantwoordelijke) bespreekbaar te maken en gezamenlijk te zoeken naar oplossingen werken we aan kwalitatieve kinderopvang.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.