Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #12231

    muziekmaatschappij
    (zn. v.; ~en)

    muziekvereniging

    vnw maatschappij: in België ook vereniging: muziek-maatschappij

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal Gangbaarheid: 5 Vlaamsheid: 4

    zie ook maatschappij

    Koninklijke Muziekmaatschappij ‘Moed en volharding’ Denderhoutem
    De harmonie bestaat uit een 60-tal muzikanten waarin alle klankkleuren en instrumenten vertegenwoordigd zijn. De huidige dirigent, Cary De Clercq, heeft de taak om de harmonie naar nieuwe muzikale hoogtepunten te leiden en de sfeer hoog te houden. (haaltert.be)

    1944 was het jaar van de bevrijding en dit moest natuurlijk gevierd worden. Om te feesten en te vieren is er een muziekmaatschappij nodig. (knaveldegem.be)

    Het is weinigen gegeven om 65 jaar actief lid te zijn van een muziekmaatschappij. (nieuwsblad.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 18 Sep 2023 09:46
    0 reactie(s)

    #12232

    muziekmaatschappij
    (zn. v.; ~en)

    muziekvereniging

    vnw maatschappij: in België ook vereniging: muziek-maatschappij

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal Gangbaarheid: 5 Vlaamsheid: 4

    Koninklijke Muziekmaatschappij ‘Moed en volharding’ Denderhoutem
    De harmonie bestaat uit een 60-tal muzikanten waarin alle klankkleuren en instrumenten vertegenwoordigd zijn. De huidige dirigent, Cary De Clercq, heeft de taak om de harmonie naar nieuwe muzikale hoogtepunten te leiden en de sfeer hoog te houden. (haaltert.be)

    1944 was het jaar van de bevrijding en dit moest natuurlijk gevierd worden. Om te feesten en te vieren is er een muziekmaatschappij nodig. (knaveldegem.be)

    Het is weinigen gegeven om 65 jaar actief lid te zijn van een muziekmaatschappij. (nieuwsblad.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 18 Sep 2023 09:46
    0 reactie(s)

    #12233

    maatschappij
    (zn. v.; ~en)

    vnw: in België ook vereniging: muziek-maatschappij

    zie muziekmaatschappij, toneelmaatschappij

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 18 Sep 2023 09:40
    0 reactie(s)

    #12234

    maatschappelijke zetel
    (zn. m., ~s)

    hoofdkantoor van een bedrijf of instelling

    vnw: hoofdkantoor

    Van Dale 1995: (in Belg., gallicisme)

    zie ook zetel; bedrijfszetel

    “De administratieve zetel stemt niet noodzakelijk overeen met de maatschappelijke zetel die in de oprichtingsakte van de vennootschap (statuten) wordt genoemd, maar kan ook op hetzelfde adres gelegen zijn.” (dekamer.be)

    Die postorderbedrijven hebben dikwijls hun maatschappelijke zetel in het buitenland zodat ze lang buiten schot blijven van het gerecht.

    “Elke vennootschap moet een maatschappelijke zetel hebben. De plaats van de zetel zal bepalend zijn voor de taal van de statuten van de vennootschap.” (notaris.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 18 Sep 2023 09:26
    1 reactie(s)

    #12235

    Jaartallenleven van Leuven

    zie Jaartallen

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 17 Sep 2023 12:49
    0 reactie(s)

    #12236

    Jaartallen
    (Leuvens begrip)

    Groepen Leuvense mannen die vanaf hun veertigste tot hun vijftigste regelmatig samenkomen en feesten, evenementen en ceremonies organiseren. Ook wel Mannen van het jaar (19..) genoemd. Elke groep heeft ook een marraine, een soort peetmoeder.
    Na hun vijftigste gaan ze behoren tot de Abrahams der Jaartallen.
    Sinds 2011 als Immaterieel Werelderfgoed op de UNESCO-lijst.

    ook: mannen van het jaar; Jaartallenleven van Leuven; Jaartallen van Leuven

    Wij zijn een vriendenkring, in de traditie van de “Jaartallen van Leuven”, bestaande uit mannen geboren in 1973.

    Ons Jaartal (het 135ste van Leuven), werd gesticht op vrijdag 9 maart 2012 en maakt deel uit van het “Verbond der Jaartallen van Leuven”. (mannenvan73.be)

    De ballon heeft dertig jaar op het Hooverplein gestaan. Hij staat symbool voor de Mannen van het Jaar, een typisch Leuvens fenomeen en uithangbord van het verenigingsleven. (vrt.be)

    Het Jaartallenleven van Leuven is een uitvoerig overgangsritueel om de 50ste verjaardag te vieren. Mannen met hetzelfde geboortejaar verenigen zich vanaf hun veertigste levensjaar. Vanaf dan organiseren ze als groep tien jaar lang verschillende activiteiten om uiteindelijk hun 50ste verjaardag samen te vieren. Elk jaartal heeft meestal een eigen kostuum, eigen schild, eigen vlag om zich te onderscheiden. (unesco-vlaanderen.be)

    Regio Leuven
    Bewerking door Georges Grootjans op 17 Sep 2023 12:49
    3 reactie(s)

    #12237

    Jaartallen
    (Leuvens begrip)

    Groepen Leuvense mannen die vanaf hun veertigste tot hun vijftigste regelmatig samenkomen en feesten, evenementen en ceremonies organiseren. Ook wel Mannen van het jaar (19..) genoemd. Elke groep heeft ook een marraine, een soort peetmoeder.
    Na hun vijftigste gaan ze behoren tot de Abrahams der Jaartallen.
    Sinds 2011 als Immaterieel Werelderfgoed op de UNESCO-lijst.

    ook: mannen van het jaar; Jaartallenleven van Leuven

    Wij zijn een vriendenkring, in de traditie van de “Jaartallen van Leuven”, bestaande uit mannen geboren in 1973.

    Ons Jaartal (het 135ste van Leuven), werd gesticht op vrijdag 9 maart 2012 en maakt deel uit van het “Verbond der Jaartallen van Leuven”. (mannenvan73.be)

    De ballon heeft dertig jaar op het Hooverplein gestaan. Hij staat symbool voor de Mannen van het Jaar, een typisch Leuvens fenomeen en uithangbord van het verenigingsleven. (vrt.be)

    Het Jaartallenleven van Leuven is een uitvoerig overgangsritueel om de 50ste verjaardag te vieren. Mannen met hetzelfde geboortejaar verenigen zich vanaf hun veertigste levensjaar. Vanaf dan organiseren ze als groep tien jaar lang verschillende activiteiten om uiteindelijk hun 50ste verjaardag samen te vieren. Elk jaartal heeft meestal een eigen kostuum, eigen schild, eigen vlag om zich te onderscheiden. (unesco-vlaanderen.be)

    Regio Leuven
    Bewerking door Georges Grootjans op 17 Sep 2023 12:48
    3 reactie(s)

    #12238

    maatschappelijke zekerheid
    (begrip)

    vnw: sociale zekerheid

    in België de benaming voor het gehele stelsel van sociale verzekering (Oosthoek Encyclopedie – 1916-1925)

    historisch?

    27 juni 1969 : wet tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders. (etaamb.openjustice.be)

    De werkgever stort de bijdrages door naar de rijksdienst voor maatschappelijke zekerheid (vandaag Rijksdienst voor Sociale Zekerheid) die het systeem financiert en organiseert. (vrt.be)

    Na een tussenstop in het onderwijs belandde hij bij de Rijksdienst voor Maatschappelijke Zekerheid, daarna bij het ABVV. (demorgen.be)

    Vijfenzeventig jaar geleden, op 28 december 1944, werd in Brussel de "Besluitwet betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders” ondertekend (vbo.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 17 Sep 2023 12:11
    0 reactie(s)

    #12239

    maatschappelijke zekerheid
    (begrip)

    vnw: sociale zekerheid

    in België de benaming voor het gehele stelsel van sociale verzekering (Oosthoek Encyclopedie – 1916-1925)

    27 juni 1969 : wet tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders. (etaamb.openjustice.be)

    De werkgever stort de bijdrages door naar de rijksdienst voor maatschappelijke zekerheid (vandaag Rijksdienst voor Sociale Zekerheid) die het systeem financiert en organiseert. (vrt.be)

    Na een tussenstop in het onderwijs belandde hij bij de Rijksdienst voor Maatschappelijke Zekerheid, daarna bij het ABVV. (demorgen.be)

    Vijfenzeventig jaar geleden, op 28 december 1944, werd in Brussel de "Besluitwet betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders” ondertekend (vbo.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 17 Sep 2023 12:10
    0 reactie(s)

    #12240

    kleurenwiezen
    (ww. niet vervoegd)

    het spelen van kleurenwies

    Kleurenwiezen is een kaartspel dat met vier gespeeld wordt. Het is de voorloper van bridge en een variant van wiezen. Kleurenwiezen is voornamelijk in België gekend, maar wordt ook in andere landen gespeeld. (Wikipedia)

    Wie behaalt de titel van wereldkampioen kleurenwiezen 2018? De Populier in Zandhoven is voor de tweede maal het strijdtoneel voor de ervaren en minder ervaren kleurenwiezer. (bkwiezen.be)

    Zo komt het grootste deel van de 160 deelnemers uit België zelf, vooral uit Wallonië. Daar is de eenvoudige variant van kleurenwiezen, het gewone wiezen, veel minder populair en kiezen kaarters dus vooral voor kleurenwiezen. (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 16 Sep 2023 15:50
    0 reactie(s)

    #12241

    passe-vite
    (de ~ (m.), ~s)

    draaizeef, roerzeef

    < Belgisch-Frans: passe-vite
    genoemd naar de merknaam gegeven door zijn uitvinder Victor Simon, een Belg. Het toestel werd in 1928 op de markt gebracht en 50 jaar later (1978) ging het bedrijf falliet. De verkoopslogan was: een Passe-Vite is een zeef maar niet alle zeven zijn een Passe-Vite.

    uitspraak in Antwerpen: klik op de luidspreker (of het puzzelstukje) om het woord te beluisteren

    Frans: moulin à légumes

    zie ook: pasvit, pasfit, passevite; verzamellemma verwaterde merknamen

    PassiermuehleMoulin-Legumes

    In Frankrijk hebt ge 2 eindprodukten van kweeperen (coings):
    de gelée (gelei), gemaakt van het met suiker uitgekookte en uitgelekte sap en de pâte de coing (in repen gesneden en gedroogde vruchtenpasta) die door de passe-vite gehaald wordt.

    Het handige hulpmiddel in de keuken de “passe-vite” werd in Brussel bedacht en werd uiteindelijk een miljoenensucces. Maar weet je wie en hoe die “passe-vite” is bedacht? (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 16 Sep 2023 07:48
    0 reactie(s)

    #12242

    dienstbetoon, maatschappelijk ~

    zie maatschappelijk dienstbetoon

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 16 Sep 2023 07:40
    0 reactie(s)

    #12243

    maatschappelijk dienstbetoon
    (begrip)

    vnw: maatschappelijk werk

    vgl. dienstbetoon

    Steyaert werkte tot 1954 bij het Centrum voor Maatschappelijk Dienstbetoon in Elsene, waarna ze als vrijgestelde terechtkwam op de studiedienst van het Nationaal Verbond van de Kristelijke Arbeiders Vrouwengilden (KAV). (nevb.be)

    Innovatie en valorisatie van ons onderzoek, al dan niet in partnerschap met de industrie onder diverse samenwerkingsvormen, en aansluitend, maatschappelijk dienstbetoon leveren onder diverse vormen, van wetenschapspopularisering tot beleidsondersteuning. (vub.be)

    Voormalig veelvoudig Italiaans premier Silvio Berlusconi mag zijn verplicht maatschappelijk dienstbetoon – “werken” in een bejaardentehuis – voortijdig stoppen (demorgen.be)

    ‘Ik zie het als maatschappelijk dienstbetoon’, zegt Luc Van den Bossche over zijn beslissing om voorzitter van de raad van bestuur van NTGent te worden. (standaard.be)

    De meeste experts schrijven met hun pet van ‘academicus’ op en zien de opdracht als maatschappelijk dienstbetoon. (standaard.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 16 Sep 2023 07:37
    0 reactie(s)

    #12244

    dienstbetoon
    (zn. o.)

    politiek: Politici die tussenkomen in particuliere dossiers van burgers (werk, administratie, problemen, gerecht, …)

    Soms ook Sociaal dienstbetoon, politiek dienstbetoon

    vgl. maatschappelijk dienstbetoon

    Van Dale 2016 online: BE

    vnw: politiek dienstbetoon: bemiddeling bij de overheid door een politicus, ten gunste van zijn of haar kiezers

    De krokodil van de Belgische politiek, Herman Decroo, is ook de kampioen dienstbetoon. Hij houdt nog altijd zitdagen waarop de mensen met hun problemen bij hem terecht kunnen.

    De Standaard: ‘Ik doe dit graag’, zegt Platteau. ‘Ik ben graag bij de mensen en help ze graag. Sommige mensen gaan graag zwemmen of verzamelen postzegels. Wel, mijn hobby is sociaal dienstbetoon, ik ben graag burgemeester.

    devolkskrant.nl: ‘Sinds jaar en dag bezoeken Belgen de spreekuren van politici. Burgemeesters, gemeenteraadsleden, kamerleden, senatoren en ministers houden wekelijks zitdagen. Het fenomeen heet politiek dienstbetoon.’

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 16 Sep 2023 07:29
    0 reactie(s)

    #12245

    maatschappelijk assistent
    (zn. m., ~en)

    maatschappelijk werker

    wikipedia: De titel maatschappelijk assistent(e) is in België een sinds 1946 wettelijk beschermde titel voor een persoon die beroepsmatig actief is in het maatschappelijk werk.

    vnw: maatschappelijk assistent(e): maatschappelijk werk(st)er

    Van Dale 1995: (in Belg.)
    Van Dale 2020 online: BE

    zie ook: assistent(e), maatschappelijk ~

    oudere benaming: assistent, sociaal ~

    Zelfs de begeleiding van een maatschappelijk assistent van het OCMW wees em van de hand. Hij wou zijn boontjes alleen doppen, met het gekende gevolg.

    Het Koninklijk Instituut Woluwe O.C. wenst voor het MPI aan te werven: 1 maatschappelijk assistent (m/v) voor een tijdelijke, voltijdse betrekking binnen de afdeling van kinderen met een autismespectrumstoornis en/of gedrags- emotionele stoornissen.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 16 Sep 2023 07:24
    1 reactie(s)

    #12246

    maat, de maat van twee/drie/vier
    (uitdr.)

    vnw: de maat van twee/drie/vier enz.: tweekwartsmaat/driekwarts-/vierkwarts-, enz.

    Stap fanfaregewijs mee in de maat van twee/vier of dans vrij tijdens het carnaval. (degrotepost.be)

    Zorg dat je in de maat van twee blijft. De leerkracht schrijft de woorden op het bord, met het ritme erboven. (museumvleeshuis.b)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 15 Sep 2023 16:41
    0 reactie(s)

    #12247

    maat, de ~ nemen van iemand
    (uitdr.)

    de sterkte van iemand bepalen

    < Frans: prendre la mesure

    vnw: van iemand de maat nemen: iemand taxeren, testen

    Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands

    Dat is typisch een cowboyfilm: Ze staan op een afstand tegenover elkaar, de ene neemt met gespleten ogen de maat van de andere en dan ineens … een beweging … een schot…

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 15 Sep 2023 16:26
    0 reactie(s)

    #12248

    maat, een ~ voor niets
    (uitdr.)

    Leenvertaling uit het Frans. Algemeen Nederlands zijn:

    vnw: een maat voor niets: zinloos, vruchteloos, vergeefse moeite

    Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands

    vgl. ook maat, een ~ te veel

    Hoezo, ge lust geen taart? Dan is al mijn bakwerk een maat voor niets geweest.

    “De politieke staking, een maat voor niets?”
    (www.dewereldmorgen.be 10 okt. 2017)

    “De verlengingen bleken een maat voor niets, dus moesten strafschoppen een winnaar aanduiden.” (Het Laatste Nieuws 3 jul. 2018)

    “We wisten van in het begin dat wanneer de wind of één factor niet zou meezitten, de ballonmeeting een maat voor niets zou zijn. Daarom hadden we voor genoeg randanimatie gezorgd.” (Het Laatste Nieuws-1 jul. 2018)

    “Hervormde kieswetgeving Europees Parlement een maat voor niets.” (hildevautmans.eu 7/4/2018)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 15 Sep 2023 16:26
    0 reactie(s)

    #12249

    twee maten, met ~ en twee gewichten
    (uitdr.)

    met twee maten (meten)

    vnw: met twee maten en twee gewichten werken/meten: handelen afhankelijk van de situatie, met twee maten meten

    Fr. avoir deux poids et deux mesures

    Europa meet met twee maten, twee gewichten: “We zien dat de economische en militaire samenwerking met Israël gewoon verder gaat, geen vuiltje aan de lucht. Maar de Palestijnse Autoriteit wordt om de haverklap gestraft (…) dat is meten met twee maten en twee gewichten: een straffe houding tegenover het Palestijnse volk en een heel soepele houding tegenover de Israëlische autoriteiten.” (uit: Indymedia)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 15 Sep 2023 16:24
    0 reactie(s)

    #12250

    van de maar bereden zijn
    (uitdrukking)

    een nachtmerrie hebben

    vnw: van de maar/mare bereden worden: een nachtmerrie hebben

    in West-Vlaanderen: mare, van de ~ bereën zijn; zie daar de etymologie

    zie ook: mare, van de ~ bereden

    Ik heb altijd van die verschrikkelijke nachtmerries, ons moemoe zou gezegd hebben: “Ge zijt van de maar bereden! Dat komt ervan als ge ’s avonds appelsienen eet!”

    Regio Antwerpse Kempen
    Bewerking door Georges Grootjans op 15 Sep 2023 16:23
    2 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.