Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    heed

    Dit is slechts 1 definitie voor "heed." Bekijk alle definities.

    heed
    (o., mv. heer, dim. hèdsje)

    hoofd (op de meeste plaatsen verouderd, men zegt nu “kop”)

    in gebieden waar niet ontrond wordt, zegt men veeleer “huid”

    De bès zèkker op z’n heed gevalle? (Ge zijt zeker op uw kopke gevallen? betekenis: niet goed wijs)
    Ich héb paajn on m’n heed. (Mijn hoofd doet pijn)

    In samenstellingen: “heedkeis, huidkies, huidkees” (hoofdkaas, kopvlees), “heedbrèèd” (kopplank, v.e. kar of v.h. bed), “hee(d)piëling”, ook: “huipeling” (hoofdkussen, peluw), “’n hèdsje moês” (een (boeren)kool) …

    9 reactie(s)
    Toegevoegd door petrik (03 Aug 2021 01:55)

    👍
    389

    Reacties

    hätta

    doe me denken aan’t zweedse woord hätta

    Toegevoegd door Grytolle op 13 Jul 2009 19:52

    gryt: is gewoon oud-antwerps hood (hoëd) met oostelijke umlaut, heud/huëd door wegval van de f gelijk in heed (heeft)

    Toegevoegd door Diederik op 13 Jul 2009 22:47

    wegval van de v ;)

    dus: heûved > heûd > heud (naslag weg) > heed (ontronding)?

    Toegevoegd door Grytolle op 13 Jul 2009 23:20

    nja ik weet ni oe de eû heureige gedraagd in t hapsengou…
    in oostelijk brabant edde iig huëd me normale reflex van de eû parallel aan oô > oë

    Toegevoegd door Diederik op 14 Jul 2009 15:45

    hätta is trouwes gewoon nen andere naamval van hoed me ablaut en wet van kluge
    (http://en.wikipedia.org/wiki/Kluge%27s_Law)
    nom. *hôd-an- > hoed
    obl. *had-n- > *hatt- > hatte, hätta, eng hat enzo door splitsing van onregelmatig paradigma in verschillende regelmatige paradigmas

    (en heud komt natuurlijk van *haubid-/haubud-)

    Zie “consonant and vowel gradation in the proto-germanic n-stems” door guus kroonen

    Toegevoegd door Diederik op 14 Jul 2009 17:57

    … en is verwant met Latijn “caput”. Gek, want normaal zou je verwachten dat “kop” van dit Latijnse woord is afgeleid, maar dit is niet zo (zou van “cuppa” afgeleid zijn en verband houden met “kuif” – lees ik in mijn Etymologisch Woordenboek)

    Toegevoegd door petrik op 14 Jul 2009 20:32

    Verwant inderdaad (indo-europees kauput ofzoiets), let wel dat er een groot verschil is tussen verwant en afgeleid/ontleend. ik dacht ook da hoofd verwant was als erfwoord, en kop de nieuwer ontlening uit het latijn (vgl hennep / cannabis uit dezelfde indoeuropese oorsprong maar waarvan het eerste germaans erfwoord is en het tweede het leenwoord van zijn latijns broerke)

    Met alleen den engelsen etymologische woordenboek hier kan ek da van kuif ni checken, maar bij het engelse “cup” = ons woord kopje (als in, tas koffie):
    cup
    O.E. cuppe, from L.L. cuppa, from L. cupa “tub,” from PIE *keup- “a hollow.” The Ger. cognate Kopf now means exclusively “head” (cf. Fr. tête, from L. testa “potsherd”). Meaning “part of a bra that holds a breast” is from 1938. Cupcake is 1828, Amer.Eng. Cupboard (c.1325) was originally a board or table to place cups and plates on; sense extended 1530 to “a closet or cabinet for food, etc.” One’s cup of tea “what interests one” (1932), earlier used of persons (1908), the sense being “what is invigorating.”

    Da frans tête ook pot(tenscherf) betekende in het latijn wist ik wel, ne later pas “hoofd”.

    MAAR: indo-europees keup- waarvan ze hier latijn cupa = nederlands kop van afleiden, kan zonder problemen dezelfde stam zijn als kaup-ut (hoofd) met klinkerwisseling, dus dan is het nog steeds wel verwant

    Caput in het frans wordt chef, dus daar hebben we het nog wel

    Toegevoegd door Diederik op 15 Jul 2009 01:13

    L. cupa “tub” doet me trouwens verdacht veel denken aan “kuip”, daar een bathtub een badkuip betekent.

    dan zou uit latijn cupa kop (hoofd), kop (thee) en kuip zijn ontleend (lange u → ui?), via het frans met p → v/f tussen klinkers kuif (hoewel ik dat hier ook ni online kan checken),
    en de ablautvariant caput via frans chef, (en rechtstreeks uit het latijn kapittel(en) enz)
    en als erfwoord hoofd
    productieve woordgroep geweest percies

    Toegevoegd door Diederik op 15 Jul 2009 01:19

    Waarom twijfelen? De meeste Nederlandse woorden met ui gaan terug op Middelnederlands lange u: muil < mule (Lat. mulus resp. mulleus), kuil < cule (Lat. vola, Gr. guola), huif < huve (Lat. cupa), zuil, tuil, zuipen …

    Toegevoegd door petrik op 15 Jul 2009 18:17

    Voeg een reactie toe

    Ingelogde gebruikers kunnen reacties aan deze definitie toevoegen.

    Log in

    Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

    Uw gebruikersnaam
    Uw geheime paswoord

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.