Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    zware e

    De beschrijving van deze term werd 33 keer aangepast.

    Versie 33

    zware e
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op ei zo na elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten (verder onder te verdelen in woorden met een lange e en woorden met een korte e), en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    In sommige dialecten, waaronder die van Antwerpen en Geraardsbergen, wordt de zware e, indien gevolgd door ‘rg’, ‘rk’, ‘rm’, ‘rn’ of ‘rp’, uitgesproken als een heldere a (/a:/, zoals de Hollandse en Standaardnederlandse uitspraak van de lange a). Deze klank staat echter mijlenver af van de algemeen Vlaamse uitspraak van de lange a (/?:/), en heeft er dus eigenlijk niets mee te maken.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    regio kust gebruikt een a-vorm: -aar(e)
    aardappel èèrdappel de Vlaming zegt tegenwoordig normaal gezien ‘patat’, maar regionaal komt bv. de ingekorte vorm ‘erpel’ wel nog voor
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm (lichaamsdeel) èèrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    vgl. Engels ‘bleat’
    dan dan regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn
    zie ook tan
    vgl. Engels ‘then’
    darm dèèrm zie deirm
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaaf (effen) gaaf regio Waasland: gèèf (echter voornamelijk in gebruik boven de grens, in Noord-Brabant)
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs/gras regio’s Noord-Antwerpen en Limburg gebruiken een a-vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd vgl. Engels ‘hearth’
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    laars laars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): lèèrs
    de Vlaming zegt tegenwoordig echter vrijwel uitsluitend ‘bot
    was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    / miljaar regio West-Vlaanderen: miljèèr
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    naarstig naarstig regio West- en Oost-Vlaanderen: nèèrstig
    (verouderd)
    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars paars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): pèèrs
    dikwijls gebruikt men echter ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    tarwe tèèrf/tèèrwe zie ook terf
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    vaars vèèrs de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’
    varen (water) vèren het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie
    varken vèrken regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders allicht ook ‘vèrken’ zeggen
    regio Antwerpen gebruikt een a-vorm: vaareken
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    zwaard zwèèrd regio kust gebruikt ook de a-vorm
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    Dendermonde dèèr(e)monde vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gel(e)v’, ‘gèl(e)v’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    gerst gèèrst ook gèèst
    om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’ geworden
    geweer gewèèr
    hebben hebben regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    kermis kèrmis om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’ geworden
    de Vlaming zegt tegen de moderne kermis ‘foor’, maar ‘kermis’ wordt wel nog voor traditionelere feesten gebruikt, zoals o.m. de Vlaamse kermis
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    de Antwerpse Meir = een mèèr
    meers mèèrs
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel (ogen) schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap regio West-Vlaanderen: scherplange e
    zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    regio Antwerpen: uitspraak met heldere a, zie taar
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    veer (boot) vèèr het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld
    werken wèrken

    … en nog onnoemelijk veel andere woorden

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 27 Jul 2021 14:23
    15 reactie(s)

    Versie 32

    zware e
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op ei zo na elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten (verder onder te verdelen in woorden met een lange e en woorden met een korte e), en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    In sommige dialecten, waaronder die van Antwerpen en Geraardsbergen, wordt de zware e, indien gevolgd door ‘rg’, ‘rk’, ‘rm’, ‘rn’ of ‘rp’, uitgesproken als een heldere a (/a:/, zoals de Hollandse en Standaardnederlandse uitspraak van de lange a). Deze klank staat echter mijlenver af van de algemeen Vlaamse uitspraak van de lange a (/?:/), en heeft er dus eigenlijk niets mee te maken.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    regio kust gebruikt een a-vorm: -aar(e)
    aardappel èèrdappel de Vlaming zegt tegenwoordig normaal gezien ‘patat’, maar regionaal komt bv. de ingekorte vorm ‘erpel’ wel nog voor
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm (lichaamsdeel) èèrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    vgl. Engels ‘bleat’
    dan dan regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn
    zie ook tan
    vgl. Engels ‘then’
    darm dèèrm zie deirm
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaaf (effen) gaaf regio Waasland: gèèf (echter voornamelijk in gebruik boven de grens, in Noord-Brabant)
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs/gras regio’s Noord-Antwerpen en Limburg gebruiken een a-vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd vgl. Engels ‘hearth’
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    laars laars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): lèèrs
    de Vlaming zegt tegenwoordig echter vrijwel uitsluitend ‘bot
    was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    / miljaar regio West-Vlaanderen: miljèèr
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    naarstig naarstig regio West- en Oost-Vlaanderen: nèèrstig
    (verouderd)
    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars paars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): pèèrs
    dikwijls gebruikt men echter ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    tarwe tèèrf/tèèrwe zie ook terf
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    vaars vèèrs de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’
    varen (water) vèren het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie
    varken vèrken regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders allicht ook ‘vèrken’ zeggen
    regio Antwerpen gebruikt een a-vorm: vaareken
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    zwaard zwèèrd regio kust gebruikt ook de a-vorm
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    Dendermonde dèèr(e)monde vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gel(e)v’, ‘gèl(e)v’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    gerst gèèrst ook gèèst
    om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’ geworden
    geweer gewèèr
    hebben hebben regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    kermis kèrmis om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’ geworden
    de Vlaming zegt tegen de moderne kermis ‘foor’, maar ‘kermis’ wordt wel nog voor traditionelere feesten gebruikt, zoals o.m. de Vlaamse kermis
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    de Antwerpse Meir = een mèèr
    meers mèèrs
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel (ogen) schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap regio West-Vlaanderen: scherplange e
    zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    regio Antwerpen: uitspraak met heldere a, zie taar
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    veer (boot) vèèr het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld
    werken wèrken

    … en nog onnoemelijk veel andere woorden

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 06 Jul 2021 18:55
    15 reactie(s)

    Versie 31

    zware e
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op ei zo na elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten (verder onder te verdelen in woorden met een lange e en woorden met een korte e), en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    In sommige dialecten, waaronder die van Antwerpen en Geraardsbergen, wordt de zware e, indien gevolgd door ‘rg’, ‘rk’, ‘rm’, ‘rn’ of ‘rp’, uitgesproken als een heldere a (/a:/, zoals de Hollandse en Standaardnederlandse uitspraak van de lange a). Deze klank staat echter mijlenver af van de algemeen Vlaamse uitspraak van de lange a (/?:~?:/), en heeft er dus eigenlijk niets mee te maken.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    regio kust gebruikt een a-vorm: -aar(e)
    aardappel èèrdappel de Vlaming zegt tegenwoordig normaal gezien ‘patat’, maar regionaal komt bv. de ingekorte vorm ‘erpel’ wel nog voor
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm (lichaamsdeel) èèrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    vgl. Engels ‘bleat’
    dan dan regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn
    zie ook tan
    vgl. Engels ‘then’
    darm dèèrm zie deirm
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaaf (effen) gaaf regio Waasland: gèèf (echter voornamelijk in gebruik boven de grens, in Noord-Brabant)
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs/gras regio’s Noord-Antwerpen en Limburg gebruiken een a-vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd vgl. Engels ‘hearth’
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    laars laars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): lèèrs
    de Vlaming zegt tegenwoordig echter vrijwel uitsluitend ‘bot
    was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    / miljaar regio West-Vlaanderen: miljèèr
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    naarstig naarstig regio West- en Oost-Vlaanderen: nèèrstig
    (verouderd)
    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars paars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): pèèrs
    dikwijls gebruikt men echter ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    tarwe tèèrf/tèèrwe zie ook terf
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    vaars vèèrs de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’
    varen (water) vèren het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie
    varken vèrken regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders allicht ook ‘vèrken’ zeggen
    regio Antwerpen gebruikt een a-vorm: vaareken
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    zwaard zwèèrd regio kust gebruikt ook de a-vorm
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    Dendermonde dèèr(e)monde vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gel(e)v’, ‘gèl(e)v’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    gerst gèèrst ook gèèst
    om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’ geworden
    geweer gewèèr
    hebben hebben regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    kermis kèrmis om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’ geworden
    de Vlaming zegt tegen de moderne kermis ‘foor’, maar ‘kermis’ wordt wel nog voor traditionelere feesten gebruikt, zoals o.m. de Vlaamse kermis
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    de Antwerpse Meir = een mèèr
    meers mèèrs
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel (ogen) schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap regio West-Vlaanderen: scherplange e
    zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    regio Antwerpen: uitspraak met heldere a, zie taar
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    veer (boot) vèèr het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld
    werken wèrken

    … en nog onnoemelijk veel andere woorden

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 26 Mar 2021 10:17
    15 reactie(s)

    Versie 30

    zware e
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op ei zo na elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten (verder onder te verdelen in woorden met een lange e en woorden met een korte e), en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    In sommige dialecten, waaronder die van Antwerpen en Geraardsbergen, wordt de zware e, indien gevolgd door ‘rg’, ‘rk’, ‘rm’, ‘rn’ of ‘rp’, uitgesproken als een heldere a (/a:/, zoals de Hollandse en Standaardnederlandse uitspraak van de lange a). Deze klank staat echter mijlenver af van de algemeen Vlaamse uitspraak van de lange a (/?:~?:/), en heeft er dus eigenlijk niets mee te maken.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    regio kust gebruikt een a-vorm: -aar(e)
    aardappel èèrdappel de Vlaming zegt tegenwoordig normaal gezien ‘patat’, maar regionaal komt bv. de ingekorte vorm ‘erpel’ wel nog voor
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm (lichaamsdeel) èèrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    vgl. Engels ‘bleat’
    dan dan regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn
    zie ook tan
    vgl. Engels ‘then’
    darm dèèrm zie deirm
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaaf (effen) gaaf regio Waasland: gèèf (echter voornamelijk in gebruik boven de grens, in Noord-Brabant)
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs/gras regio’s Noord-Antwerpen en Limburg gebruiken een a-vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd vgl. Engels ‘hearth’
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    laars laars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): lèèrs
    de Vlaming zegt tegenwoordig echter vrijwel uitsluitend ‘bot
    was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    / miljaar regio West-Vlaanderen: miljèèr
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    naarstig naarstig regio West- en Oost-Vlaanderen: nèèrstig
    (verouderd)
    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars paars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): pèèrs
    dikwijls gebruikt men echter ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    tarwe tèèrf/tèèrwe
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    vaars vèèrs de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’
    varen (water) vèren het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie
    varken vèrken regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders allicht ook ‘vèrken’ zeggen
    regio Antwerpen gebruikt een a-vorm: vaareken
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    zwaard zwèèrd regio kust gebruikt ook de a-vorm
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    Dendermonde dèèr(e)monde vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gel(e)v’, ‘gèl(e)v’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    gerst gèèrst ook gèèst
    om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’ geworden
    geweer gewèèr
    hebben hebben regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    kermis kèrmis om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’ geworden
    de Vlaming zegt tegen de moderne kermis ‘foor’, maar ‘kermis’ wordt wel nog voor traditionelere feesten gebruikt, zoals o.m. de Vlaamse kermis
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    de Antwerpse Meir = een mèèr
    meers mèèrs
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel (ogen) schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap regio West-Vlaanderen: scherplange e
    zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    regio Antwerpen: uitspraak met heldere a, zie taar
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    veer (boot) vèèr het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld
    werken wèrken

    … en nog onnoemelijk veel andere woorden

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 26 Mar 2021 10:16
    15 reactie(s)

    Versie 29

    zware e
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op ei zo na elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten (verder onder te verdelen in woorden met een lange e en woorden met een korte e), en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    In sommige dialecten, waaronder die van Antwerpen en Geraardsbergen, wordt de zware e, indien gevolgd door ‘rg’, ‘rk’, ‘rm’, ‘rn’ of ‘rp’, uitgesproken als een heldere a (/a:/, zoals de Hollandse en Standaardnederlandse uitspraak van de lange a). Deze klank staat echter mijlenver af van de algemeen Vlaamse uitspraak van de lange a (/?:~?:/), en heeft er dus eigenlijk niets mee te maken.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    regio kust gebruikt een a-vorm: -aar(e)
    aardappel èèrdappel de Vlaming zegt tegenwoordig normaal gezien ‘patat’, maar regionaal komt bv. de ingekorte vorm ‘erpel’ wel nog voor
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm (lichaamsdeel) èèrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    vgl. Engels ‘bleat’
    dan dan regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn
    zie ook tan
    vgl. Engels ‘then’
    darm dèèrm zie deirm
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaaf (effen) gaaf regio Waasland: gèèf (echter voornamelijk in gebruik boven de grens, in Noord-Brabant)
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs/gras regio’s Noord-Antwerpen en Limburg gebruiken een a-vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd vgl. Engels ‘hearth’
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    laars laars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): lèèrs
    de Vlaming zegt tegenwoordig echter vrijwel uitsluitend ‘bot
    was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    / miljaar regio West-Vlaanderen: miljèèr
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    naarstig naarstig regio West- en Oost-Vlaanderen: nèèrstig
    (verouderd)
    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars paars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): pèèrs
    dikwijls gebruikt men echter ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    vaars vèèrs de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’
    varen (water) vèren het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie
    varken vèrken regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders allicht ook ‘vèrken’ zeggen
    regio Antwerpen gebruikt een a-vorm: vaareken
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    zwaard zwèèrd regio kust gebruikt ook de a-vorm
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    Dendermonde dèèr(e)monde vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gel(e)v’, ‘gèl(e)v’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    gerst gèèrst ook gèèst
    om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’ geworden
    geweer gewèèr
    hebben hebben regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    kermis kèrmis om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’ geworden
    de Vlaming zegt tegen de moderne kermis ‘foor’, maar ‘kermis’ wordt wel nog voor traditionelere feesten gebruikt, zoals o.m. de Vlaamse kermis
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    de Antwerpse Meir = een mèèr
    meers mèèrs
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel (ogen) schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap regio West-Vlaanderen: scherplange e
    zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    regio Antwerpen: uitspraak met heldere a, zie taar
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    veer (boot) vèèr het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld
    werken wèrken

    … en nog onnoemelijk veel andere woorden

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 02 Aug 2020 00:21
    15 reactie(s)

    Versie 28

    zware e
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op ei zo na elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    In sommige dialecten, waaronder die van Antwerpen en Geraardsbergen, wordt de zware e, indien gevolgd door ‘rg’, ‘rk’, ‘rm’, ‘rn’ of ‘rp’, uitgesproken als een heldere a (/a:/, zoals de Hollandse en Standaardnederlandse uitspraak van de lange a). Deze klank staat echter mijlenver af van de algemeen Vlaamse uitspraak van de lange a (/?:~?:/), en heeft er dus eigenlijk niets mee te maken.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    regio kust gebruikt een a-vorm: -aar(e)
    aardappel èèrdappel de Vlaming zegt tegenwoordig normaal gezien ‘patat’, maar regionaal komt bv. de ingekorte vorm ‘erpel’ wel nog voor
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm (lichaamsdeel) èèrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    vgl. Engels ‘bleat’
    dan dan regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn
    zie ook tan
    vgl. Engels ‘then’
    darm dèèrm zie deirm
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaaf (effen) gaaf regio Waasland: gèèf (echter voornamelijk in gebruik boven de grens, in Noord-Brabant)
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs/gras regio’s Noord-Antwerpen en Limburg gebruiken een a-vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd vgl. Engels ‘hearth’
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    laars laars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): lèèrs
    de Vlaming zegt tegenwoordig echter vrijwel uitsluitend ‘bot
    was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    / miljaar regio West-Vlaanderen: miljèèr
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    naarstig naarstig regio West- en Oost-Vlaanderen: nèèrstig
    (verouderd)
    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars paars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): pèèrs
    dikwijls gebruikt men echter ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    vaars vèèrs de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’
    varen (water) vèren het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie
    varken vèrken regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders allicht ook ‘vèrken’ zeggen
    regio Antwerpen gebruikt een a-vorm: vaareken
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    zwaard zwèèrd regio kust gebruikt ook de a-vorm
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    Dendermonde dèèr(e)monde vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gel(e)v’, ‘gèl(e)v’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    gerst gèèrst ook gèèst
    om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’ geworden
    geweer gewèèr
    hebben hebben regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    kermis kèrmis om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’ geworden
    de Vlaming zegt tegen de moderne kermis ‘foor’, maar ‘kermis’ wordt wel nog voor traditionelere feesten gebruikt, zoals o.m. de Vlaamse kermis
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    de Antwerpse Meir = een mèèr
    meers mèèrs
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel (ogen) schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap regio West-Vlaanderen: scherplange e
    zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    regio Antwerpen: uitspraak met heldere a, zie taar
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    veer (boot) vèèr het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld
    werken wèrken

    … en nog onnoemelijk veel andere woorden

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 02 Aug 2020 00:19
    15 reactie(s)

    Versie 27

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op ei zo na elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    In sommige dialecten, waaronder die van Antwerpen en Geraardsbergen, wordt de zware e, indien gevolgd door ‘rg’, ‘rk’, ‘rm’, ‘rn’ of ‘rp’, uitgesproken als een heldere a (/a:/, zoals de Hollandse en Standaardnederlandse uitspraak van de lange a). Deze klank staat echter mijlenver af van de algemeen Vlaamse uitspraak van de lange a (/?:~?:/), en heeft er dus eigenlijk niets mee te maken.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    regio kust gebruikt een a-vorm: -aar(e)
    aardappel èèrdappel de Vlaming zegt tegenwoordig normaal gezien ‘patat’, maar regionaal komt bv. de ingekorte vorm ‘erpel’ wel nog voor
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm (lichaamsdeel) èèrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    vgl. Engels ‘bleat’
    dan dan regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn
    zie ook tan
    vgl. Engels ‘then’
    darm dèèrm zie deirm
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaaf (effen) gaaf regio Waasland: gèèf (echter voornamelijk in gebruik boven de grens, in Noord-Brabant)
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs/gras regio’s Noord-Antwerpen en Limburg gebruiken een a-vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd vgl. Engels ‘hearth’
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    laars laars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): lèèrs
    de Vlaming zegt tegenwoordig echter vrijwel uitsluitend ‘bot
    was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    / miljaar regio West-Vlaanderen: miljèèr
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    naarstig naarstig regio West- en Oost-Vlaanderen: nèèrstig
    (verouderd)
    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars paars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): pèèrs
    dikwijls gebruikt men echter ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    vaars vèèrs de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’
    varen (water) vèren het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie
    varken vèrken regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders allicht ook ‘vèrken’ zeggen
    regio Antwerpen gebruikt een a-vorm: vaareken
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    zwaard zwèèrd regio kust gebruikt ook de a-vorm
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    Dendermonde dèèr(e)monde vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gel(e)v’, ‘gèl(e)v’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    gerst gèèrst ook gèèst
    om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’ geworden
    geweer gewèèr
    hebben hebben regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    kermis kèrmis om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’ geworden
    de Vlaming zegt tegen de moderne kermis ‘foor’, maar ‘kermis’ wordt wel nog voor traditionelere feesten gebruikt, zoals o.m. de Vlaamse kermis
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    de Antwerpse Meir = een mèèr
    meers mèèrs
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel (ogen) schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap regio West-Vlaanderen: scherplange e
    zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    regio Antwerpen: uitspraak met heldere a, zie taar
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    veer (boot) vèèr het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld
    werken wèrken

    … en nog onnoemelijk veel andere woorden

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 07 Jun 2020 16:47
    15 reactie(s)

    Versie 26

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op ei zo na elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    In sommige dialecten, waaronder die van Antwerpen en Geraardsbergen, wordt de zware e, indien gevolgd door ‘rg’, ‘rk’, ‘rm’, ‘rn’ of ‘rp’, uitgesproken als een heldere a (/a:/, zoals de Hollandse en Standaardnederlandse uitspraak van de lange a). Deze klank staat echter mijlenver af van de algemeen Vlaamse uitspraak van de lange a (/?:~?:/), en heeft er dus eigenlijk niets mee te maken.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    regio kust gebruikt een a-vorm: -aar(e)
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm (lichaamsdeel) èèrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    vgl. Engels ‘bleat’
    dan dan regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn
    zie ook tan
    vgl. Engels ‘then’
    darm dèèrm zie deirm
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaaf (effen) gaaf regio Waasland: gèèf (echter voornamelijk in gebruik boven de grens, in Noord-Brabant)
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs/gras regio’s Noord-Antwerpen en Limburg gebruiken een a-vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd vgl. Engels ‘hearth’
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    laars laars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): lèèrs
    de Vlaming zegt tegenwoordig echter vrijwel uitsluitend ‘bot
    was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    / miljaar regio West-Vlaanderen: miljèèr
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    naarstig naarstig regio West- en Oost-Vlaanderen: nèèrstig
    (verouderd)
    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars paars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): pèèrs
    dikwijls gebruikt men echter ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    vaars vèèrs de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’
    varen (water) vèren het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie
    varken vèrken regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders allicht ook ‘vèrken’ zeggen
    regio Antwerpen gebruikt een a-vorm: vaareken
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    zwaard zwèèrd regio kust gebruikt ook de a-vorm
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    Dendermonde dèèr(e)monde vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gel(e)v’, ‘gèl(e)v’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    gerst gèèrst ook gèèst
    om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’ geworden
    geweer gewèèr
    hebben hebben regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    kermis kèrmis om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’ geworden
    de Vlaming zegt tegen de moderne kermis ‘foor’, maar ‘kermis’ wordt wel nog voor traditionelere feesten gebruikt, zoals o.m. de Vlaamse kermis
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    de Antwerpse Meir = een mèèr
    meers mèèrs
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel (ogen) schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap regio West-Vlaanderen: scherplange e
    zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    regio Antwerpen: uitspraak met heldere a, zie taar
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    veer (boot) vèèr het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld
    werken wèrken

    … en nog onnoemelijk veel andere woorden

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 31 May 2020 22:39
    15 reactie(s)

    Versie 25

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op ei zo na elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    In sommige dialecten, waaronder die van Antwerpen en Geraardsbergen, wordt de zware e, indien gevolgd door ‘rg’, ‘rk’, ‘rm’, ‘rn’ of ‘rp’, uitgesproken als een heldere a (/a:/, zoals de Hollandse en Standaardnederlandse uitspraak van de lange a). Deze klank staat echter mijlenver af van de algemeen Vlaamse uitspraak van de lange a (/?:~?:/), en heeft er dus eigenlijk niets mee te maken.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    regio West-Vlaanderen gebruikt een a-vorm: -aar(e)
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm (lichaamsdeel) èèrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    vgl. Engels ‘bleat’
    dan dan regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn
    zie ook tan
    vgl. Engels ‘then’
    darm dèèrm zie deirm
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaaf (effen) gaaf regio Waasland: gèèf (echter voornamelijk in gebruik boven de grens, in Noord-Brabant)
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs/gras regio’s Noord-Antwerpen en Limburg gebruiken een a-vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd vgl. Engels ‘hearth’
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    laars laars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): lèèrs
    de Vlaming zegt tegenwoordig echter vrijwel uitsluitend ‘bot
    was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    / miljaar regio West-Vlaanderen: miljèèr
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    naarstig naarstig regio West- en Oost-Vlaanderen: nèèrstig
    (verouderd)
    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars paars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): pèèrs
    dikwijls gebruikt men echter ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    vaars vèèrs de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’
    varen (water) vèren het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie
    varken vèrken regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders allicht ook ‘vèrken’ zeggen
    regio Antwerpen gebruikt een a-vorm: vaareken
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    zwaard zwèèrd regio kust gebruikt ook de a-vorm
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    Dendermonde dèèr(e)monde vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gel(e)v’, ‘gèl(e)v’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    gerst gèèrst ook gèèst
    om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’ geworden
    geweer gewèèr
    hebben hebben regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    kermis kèrmis om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’ geworden
    de Vlaming zegt tegen de moderne kermis ‘foor’, maar ‘kermis’ wordt wel nog voor traditionelere feesten gebruikt, zoals o.m. de Vlaamse kermis
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    de Antwerpse Meir = een mèèr
    meers mèèrs
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel (ogen) schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap regio West-Vlaanderen: scherplange e
    zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    regio Antwerpen: uitspraak met heldere a, zie taar
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    veer (boot) vèèr het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld
    werken wèrken

    … en nog onnoemelijk veel andere woorden

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 31 May 2020 22:29
    15 reactie(s)

    Versie 24

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op ei zo na elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm (lichaamsdeel) èèrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    regio Antwerpen(-stad) gebruikt ook een a-vorm: aarem
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    vgl. Engels ‘bleat’
    dan dan regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn
    zie ook tan
    vgl. Engels ‘then’
    darm dèèrm zie deirm
    regio Antwerpen-stad gebruikt een heldere a: daarm
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaaf (effen) gaaf regio Waasland: gèèf (voornamelijk in gebruik boven de grens, in Noord-Brabant)
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch (op Antwerpen-stad na) allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs/gras regio’s Noord-Antwerpen en Limburg gebruiken een a-vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd vgl. Engels ‘hearth’
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    laars laars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): lèèrs
    de Vlaming zegt tegenwoordig echter vrijwel uitsluitend ‘bot
    was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    / miljaar regio West-Vlaanderen: miljèèr
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    naarstig naarstig regio West- en Oost-Vlaanderen: nèèrstig
    (verouderd)
    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars paars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): pèèrs
    dikwijls gebruikt men echter ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    vaars vèèrs de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’
    varen (water) vèren het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie
    varken vèrken regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders allicht ook ‘vèrken’ zeggen
    regio Antwerpen gebruikt een a-vorm: vaareken
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    in Antwerpen-stad is de klank verschoven naar de a-klanken van ‘Aentwaerpe’
    zwaard zwèèrd regio kust gebruikt ook de a-vorm
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    Dendermonde dèèr(e)monde vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gelev’, ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    gerst gèèrst ook gèèst
    om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’
    geweer gewèèr
    hebben hebben regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    kermis kèrmis om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’
    de Vlaming zegt tegen de moderne kermis ‘foor’, maar ‘kermis’ wordt wel voor traditionelere feesten gebruikt, zoals o.m. de Vlaamse kermis
    regio Antwerpen(-stad) gebruikt een a-vorm: kaaremis
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    de Antwerpse Meir = een mèèr
    meers mèèrs
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel (ogen) schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap regio West-Vlaanderen: scherplange e
    zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    regio Antwerpen gebruikt ook een a-vorm: taar
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    veer (boot) vèèr het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld
    werken wèrken in Antwerpen-stad is de klank herschoven naar de a-klanken van ‘Aentwaerpe’

    … en nog onnoemelijk veel andere woorden

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 29 May 2020 14:55
    15 reactie(s)

    Versie 23

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op ei zo na elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm (lichaamsdeel) èèrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    regio Antwerpen(-stad) gebruikt ook een a-vorm: aarem
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    vgl. Engels ‘bleat’
    dan dan regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn
    zie ook tan
    vgl. Engels ‘then’
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaaf (effen) gaaf regio Waasland: gèèf (voornamelijk in gebruik boven de grens, in Noord-Brabant)
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch (op Antwerpen-stad na) allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs/gras regio’s Noord-Antwerpen en Limburg gebruiken een a-vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd vgl. Engels ‘hearth’
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    laars laars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): lèèrs
    de Vlaming zegt tegenwoordig echter vrijwel uitsluitend ‘bot
    was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    / miljaar regio West-Vlaanderen: miljèèr
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    naarstig naarstig regio West- en Oost-Vlaanderen: nèèrstig
    (verouderd)
    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars paars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): pèèrs
    dikwijls gebruikt men echter ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    vaars vèèrs de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’
    varen (water) vèren het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie
    varken vèrken regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders allicht ook ‘vèrken’ zeggen
    regio Antwerpen gebruikt een a-vorm: vaareken
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    in Antwerpen-stad is de klank verschoven naar de a-klanken van ‘Aentwaerpe’
    zwaard zwèèrd regio kust gebruikt ook de a-vorm
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    Dendermonde dèèr(e)monde vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gelev’, ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    gerst gèèrst ook gèèst
    om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’
    geweer gewèèr
    hebben hebben regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    kermis kèrmis om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’
    de Vlaming zegt tegen de moderne kermis ‘foor’, maar ‘kermis’ wordt wel voor traditionelere feesten gebruikt, zoals o.m. de Vlaamse kermis
    regio Antwerpen(-stad) gebruikt een a-vorm: kaaremis
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    de Antwerpse Meir = een mèèr
    meers mèèrs
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel (ogen) schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap regio West-Vlaanderen: scherplange e
    zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    regio Antwerpen gebruikt ook een a-vorm: taar
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    veer (boot) vèèr het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld
    werken wèrken in Antwerpen-stad is de klank herschoven naar de a-klanken van ‘Aentwaerpe’

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 10 May 2020 19:15
    15 reactie(s)

    Versie 22

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op ei zo na elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm (lichaamsdeel) èèrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    regio Antwerpen(-stad) gebruikt ook een a-vorm: aarem
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    vgl. Engels ‘bleat’
    dan dan regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn
    zie ook tan
    vgl. Engels ‘then’
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaaf (effen) gaaf regio Waasland: gèèf (voornamelijk in gebruik boven de grens, in Noord-Brabant)
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch (op Antwerpen-stad na) allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs/gras regio’s Noord-Antwerpen en Limburg gebruiken een a-vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd vgl. Engels ‘hearth’
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    laars laars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): lèèrs
    de Vlaming zegt tegenwoordig echter vrijwel uitsluitend ‘bot
    was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    / miljaar regio West-Vlaanderen: miljèèr
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    naarstig nèèrstig

    (verouderd)

    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars paars sommige regio’s (tegen de grens met Zeeland/Noord-Brabant): pèèrs
    dikwijls gebruikt men echter ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    vaars vèèrs de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’
    varen (water) vèren het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie
    varken vèrken regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders allicht ook ‘vèrken’ zeggen
    regio Antwerpen gebruikt een a-vorm: vaareken
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    in Antwerpen-stad is de klank verschoven naar de a-klanken van ‘Aentwaerpe’
    zwaard zwèèrd regio kust gebruikt ook de a-vorm
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    Dendermonde dèèr(e)monde vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gelev’, ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    gerst gèèrst ook gèèst
    om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’
    geweer gewèèr
    hebben hebben regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    kermis kèrmis om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’
    de Vlaming zegt tegen de moderne kermis ‘foor’, maar ‘kermis’ wordt wel voor traditionelere feesten gebruikt, zoals o.m. de Vlaamse kermis
    regio Antwerpen(-stad) gebruikt een a-vorm: kaaremis
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    de Antwerpse Meir = een mèèr
    meers mèèrs
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel (ogen) schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap regio West-Vlaanderen: scherplange e
    zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    regio Antwerpen gebruikt ook een a-vorm: taar
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    veer (boot) vèèr het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld
    werken wèrken in Antwerpen-stad is de klank herschoven naar de a-klanken van ‘Aentwaerpe’

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 10 May 2020 19:14
    15 reactie(s)

    Versie 21

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op ei zo na elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm èrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    vgl. Engels ‘bleat’
    dan dan regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn
    zie ook tan
    vgl. Engels ‘then’
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaaf (effen) gaaf regio Waasland: gèèf (voornamelijk in gebruik boven de grens, in Noord-Brabant)
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs niet overal gebruikt, maar wel de dominante vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd vgl. Engels ‘hearth’
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    laars lèèrs de Vlaming zegt tegenwoordig vrijwel uitsluitend ‘bot
    was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    / miljaar regio West-Vlaanderen: miljèèr
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    naarstig nèèrstig
    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars pèèrs dikwijls ook ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    vaars vèèrs de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’
    varen (water) vèren het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie
    varken vèrken regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders ook ‘vèrken’ zeggen
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    in Antwerpen-stad is de klank verschoven naar de a-klanken van ‘Aentwaerpe’
    zwaard zwèèrd regio kust gebruikt ook de a-vorm
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    Dendermonde dèèr(e)monde vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gelev’, ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    gerst gèèrst ook gèèst
    om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’
    geweer gewèèr
    hebben hebben regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    kermis kèrmis om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’
    de Vlaming zegt echter eerder ‘foor
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    de Antwerpse Meir = een mèèr
    meers mèèrs
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel (ogen) schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap regio West-Vlaanderen: scherplange e
    zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    veer (boot) vèèr het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld
    werken wèrken in Antwerpen-stad is de klank herschoven naar de a-klanken van ‘Aentwaerpe’

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 06 May 2020 00:24
    15 reactie(s)

    Versie 20

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op ei zo na elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm èrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    vgl. Engels ‘bleat’
    dan dan regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn
    zie ook tan
    vgl. Engels ‘then’
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaaf (effen) gaaf regio Waasland: gèèf (voornamelijk in gebruik boven de grens, in Noord-Brabant)
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs niet overal gebruikt, maar wel de dominante vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd vgl. Engels ‘hearth’
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    laars lèèrs de Vlaming zegt tegenwoordig vrijwel uitsluitend ‘bot
    was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    / miljaar regio West-Vlaanderen: miljèèr
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    naarstig nèèrstig
    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars pèèrs dikwijls ook ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    vaars vèèrs de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’
    varen (water) vèren het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie
    varken vèrken regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders ook ‘vèrken’ zeggen
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    zwaard zwèèrd regio kust gebruikt ook de a-vorm
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    Dendermonde dèèr(e)monde vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gelev’, ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    gerst gèèrst ook gèèst
    om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’
    geweer gewèèr
    hebben hebben regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    kermis kèrmis om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’
    de Vlaming zegt echter eerder ‘foor
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    de Antwerpse Meir = een mèèr
    meers mèèrs
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel (ogen) schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap regio West-Vlaanderen: scherplange e
    zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    veer (boot) vèèr het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld
    werken wèrken

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 06 May 2020 00:11
    15 reactie(s)

    Versie 19

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op ei zo na elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm èrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    vgl. Engels ‘bleat’
    dan dan regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn
    zie ook tan
    vgl. Engels ‘then’
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaaf (effen) gaaf regio Waasland: gèèf (voornamelijk in gebruik boven de grens, in Noord-Brabant)
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs niet overal gebruikt, maar wel de dominante vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd vgl. Engels ‘hearth’
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    laars lèèrs de Vlaming zegt tegenwoordig vrijwel uitsluitend ‘bot
    was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    / miljaar regio West-Vlaanderen: miljèèr
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    naarstig nèèrstig
    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars pèèrs dikwijls ook ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    vaars vèèrs de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’
    varen (water) vèren het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie
    varken vèrken regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders ook ‘vèrken’ zeggen
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    zwaard zwèèrd regio kust gebruikt ook de a-vorm
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    Dendermonde dèèr(e)monde vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gelev’, ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    gerst gèèrst ook gèèst
    om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’
    geweer gewèèr
    hebben hebben regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    kermis kèrmis om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’
    de Vlaming zegt echter eerder ‘foor
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    de Antwerpse Meir = een mèèr
    meers mèèrs
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel (ogen) schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap regio West-Vlaanderen: scherplange e
    zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    veer (boot) vèèr het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 03 May 2020 21:51
    15 reactie(s)

    Versie 18

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op ei zo na elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm èrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    vgl. Engels ‘bleat’
    dan dan regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn
    zie ook tan
    vgl. Engels ‘then’
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaaf (effen) gaaf regio Waasland: gèèf (voornamelijk in gebruik boven de grens, in Noord-Brabant)
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs niet overal gebruikt, maar wel de dominante vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd vgl. Engels ‘hearth’
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    laars lèèrs de Vlaming zegt tegenwoordig vrijwel uitsluitend ‘bot
    was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    / miljaar regio West-Vlaanderen: miljèèr
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    naarstig nèèrstig
    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars pèèrs dikwijls ook ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    vaars vèèrs de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’
    varen (water) vèren het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie
    varken vèrken regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders ook ‘vèrken’ zeggen
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    zwaard zwèèrd regio kust gebruikt ook de a-vorm
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    Dendermonde dèèr(e)monde vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gelev’, ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    gerst gèèrst ook gèèst
    om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’
    geweer gewèèr
    hebben hebben regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    kermis kèrmis om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’
    de Vlaming zegt echter eerder ‘foor
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    de Antwerpse Meir = een mèèr
    meers mèèrs
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel (ogen) schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    veer (boot) vèèr het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 03 May 2020 21:48
    15 reactie(s)

    Versie 17

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op ei zo na elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm èrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    vgl. Engels ‘bleat’
    dan dan regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn
    zie ook tan
    vgl. Engels ‘then’
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaaf (effen) gaaf regio Waasland: gèèf (voornamelijk in gebruik boven de grens, in Noord-Brabant)
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs niet overal gebruikt, maar wel de dominante vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd vgl. Engels ‘hearth’
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    laars lèèrs de Vlaming zegt tegenwoordig vrijwel uitsluitend ‘bot
    was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    naarstig nèèrstig
    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars pèèrs dikwijls ook ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    vaars vèèrs de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’
    varen (water) vèren het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie
    varken vèrken regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders ook ‘vèrken’ zeggen
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    zwaard zwèèrd regio kust gebruikt ook de a-vorm
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    Dendermonde dèèr(e)monde vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gelev’, ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    gerst gèèrst ook gèèst
    om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’
    geweer gewèèr
    hebben hebben regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    kermis kèrmis om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’
    de Vlaming zegt echter eerder ‘foor
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    de Antwerpse Meir = een mèèr
    meers mèèrs
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel (ogen) schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    veer (boot) vèèr het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 03 May 2020 13:06
    15 reactie(s)

    Versie 16

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op ei zo na elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm èrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    vgl. Engels ‘bleat’
    dan dan regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn
    zie ook tan
    vgl. Engels ‘then’
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaaf (effen) gaaf regio Waasland: gèèf (voornamelijk in gebruik boven de grens, in Noord-Brabant)
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs niet overal gebruikt, maar wel de dominante vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd vgl. Engels ‘hearth’
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    laars lèèrs de Vlaming zegt tegenwoordig vrijwel uitsluitend ‘bot
    was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    naarstig nèèrstig
    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars pèèrs dikwijls ook ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    vaars vèèrs de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’
    varen (water) vèren het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie
    varken vèrken regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders ook ‘vèrken’ zeggen
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    zwaard zwèèrd de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    regio kust gebruikt ook de a-vorm
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    Dendermonde dèèr(e)monde vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gelev’, ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    gerst gèèrst ook gèèst
    om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’
    geweer gewèèr
    hebben hebben regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    kermis kèrmis om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’
    de Vlaming zegt echter eerder ‘foor
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    de Antwerpse Meir = een mèèr
    meers mèèrs
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel (ogen) schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    veer (boot) vèèr het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 03 May 2020 13:02
    15 reactie(s)

    Versie 15

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op ei zo na elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm èrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    vgl. Engels ‘bleat’
    dan dan regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn
    zie ook tan
    vgl. Engels ‘then’
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaaf (effen) gaaf regio’s Antwerpen en Waasland: gèèf
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs niet overal gebruikt, maar wel de dominante vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd vgl. Engels ‘hearth’
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    laars lèèrs de Vlaming zegt tegenwoordig vrijwel uitsluitend ‘bot
    was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    naarstig nèèrstig
    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars pèèrs dikwijls ook ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    vaars vèèrs de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’
    varen (water) vèren het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie
    varken vèrken regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders ook ‘vèrken’ zeggen
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    zwaard zwèèrd de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    regio kust gebruikt ook de a-vorm
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    Dendermonde dèèr(e)monde vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gelev’, ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    gerst gèèrst ook gèèst
    om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’
    geweer gewèèr
    hebben hebben regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    kermis kèrmis om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’
    de Vlaming zegt echter eerder ‘foor
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    de Antwerpse Meir = een mèèr
    meers mèèrs
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel (ogen) schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    veer (boot) vèèr het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 02 May 2020 14:17
    15 reactie(s)

    Versie 14

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op nagenoeg elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm èrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    vgl. Engels ‘bleat’
    dan dan regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn
    zie ook tan
    vgl. Engels ‘then’
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaaf (effen) gaaf regio’s Antwerpen en Waasland: gèèf
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs niet overal gebruikt, maar wel de dominante vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd vgl. Engels ‘hearth’
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    laars lèèrs de Vlaming zegt tegenwoordig vrijwel uitsluitend ‘bot
    was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    naarstig nèèrstig
    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars pèèrs dikwijls ook ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    vaars vèèrs de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’
    varen (water) vèren het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie
    varken vèrken regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders ook ‘vèrken’ zeggen
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    zwaard zwèèrd de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    regio kust gebruikt ook de a-vorm
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    Dendermonde dèèr(e)monde vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gelev’, ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    gerst gèèrst ook gèèst
    om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’
    geweer gewèèr
    hebben hebben regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    kermis kèrmis om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’
    de Vlaming zegt echter eerder ‘foor
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    de Antwerpse Meir = een mèèr
    meers mèèrs
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel (ogen) schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    veer (boot) vèèr het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 02 May 2020 14:15
    15 reactie(s)

    Versie 13

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op nagenoeg elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm èrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    dan dan regio’s Waasland en Denderstreek: dèn, dèèn, tèn, tèèn
    zie ook tan
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaaf (effen) gaaf regio’s Antwerpen en Waasland: gèèf
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs niet overal gebruikt, maar wel de dominante vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    laars lèèrs de Vlaming zegt tegenwoordig vrijwel uitsluitend ‘bot
    was overal (!) in de Lege Landen de normale vorm, behalve in Noord-Holland
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    naarstig nèèrstig
    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars pèèrs dikwijls ook ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    vaars vèèrs de r wordt meestal niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘vèès’
    varen (water) vèren het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, vandaar o.m. ‘veerboot’, zie ook in de tweede categorie
    varken vèrken regio West-Vlaanderen zegt ‘zwijn’, maar zou anders ook ‘vèrken’ zeggen
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    zwaard zwèèrd de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    regio kust gebruikt ook de a-vorm
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    Dendermonde dèèr(e)monde vgl. Frans ‘Termonde’, gebaseerd op de ware uitspraak
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gelev’, ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    gerst gèèrst ook gèèst
    om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘garst’
    geweer gewèèr
    hebben hebben regio’s West- en Oost-Vlaanderen: hèèn (zie hen)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    kermis kèrmis om een of andere reden is het in het Nederlands niet ‘karmis’
    de Vlaming zegt echter eerder ‘foor
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    de Antwerpse Meir = een mèèr
    meers mèèrs
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel (ogen) schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    veer (boot) vèèr het Nederlands heeft een onderscheid gemaakt tussen ‘varen’ en ‘vèren’, zie ook in de eerste categorie
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 02 May 2020 11:44
    15 reactie(s)

    Versie 12

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op nagenoeg elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm èrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs niet overal gebruikt, maar wel de dominante vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    paard pèèrd zie peerd, peird
    paars pèèrs dikwijls ook ‘purper’, ‘purpel’, enz.
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    zwaard zwèèrd de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    regio kust gebruikt ook de a-vorm
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    geweer gewèèr
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 02 May 2020 10:27
    15 reactie(s)

    Versie 11

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op nagenoeg elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm èrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gèrs niet overal gebruikt, maar wel de dominante vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    paard pèèrd zie peerd, peird
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    zwaard zwèèrd de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    regio kust gebruikt ook de a-vorm
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    geweer gewèèr
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 02 May 2020 10:12
    15 reactie(s)

    Versie 10

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op nagenoeg elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm èrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    gras gè®s niet overal gebruikt, maar wel de dominante vorm
    zie ges, gers
    haard hèèrd
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    zie hert
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    paard pèèrd zie peerd, peird
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    zwaard zwèèrd de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    regio kust gebruikt ook de a-vorm
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    geweer gewèèr
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 02 May 2020 09:57
    15 reactie(s)

    Versie 9

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op nagenoeg elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm èrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    haard hèèrd
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    paard pèèrd zie peerd, peird
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm regio’s West- en westelijk Oost-Vlaanderen gebruiken de a-vorm
    zwaard zwèèrd de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    regio kust gebruikt ook de a-vorm
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    geweer gewèèr
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 01 May 2020 23:59
    15 reactie(s)

    Versie 8

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op nagenoeg elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm èrm regio kust gebruikt een a-vorm, meer bepaald amer
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    haard hèèrd
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    paard pèèrd zie peerd, peird
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm
    zwaard zwèèrd de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    regio kust gebruikt ook de a-vorm
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    geweer gewèèr
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 01 May 2020 23:57
    15 reactie(s)

    Versie 7

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op nagenoeg elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm èrm
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    haard hèèrd
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    paard pèèrd zie peerd, peird
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm
    zwaard zwèèrd de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    regio kust gebruikt ook de a-vorm
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    geweer gewèèr
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 01 May 2020 23:57
    15 reactie(s)

    Versie 6

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op nagenoeg elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm èrm
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    haard hèèrd
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    maart mèèrt
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    paard pèèrd zie peerd, peird
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio’s West-Vlaanderen en
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm
    zwaard zwèèrd de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    regio kust gebruikt ook de a-vorm
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    geweer gewèèr
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 01 May 2020 23:55
    15 reactie(s)

    Versie 5

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op nagenoeg elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm èrm
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    haard hèèrd
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    hart hèrt regio Antwerpen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘heart’
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    maart mèèrt
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    paard pèèrd zie peerd, peird
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio’s West-Vlaanderen en
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm
    zwaard zwèèrd de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    regio kust gebruikt ook de a-vorm
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    geweer gewèèr
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 01 May 2020 22:03
    15 reactie(s)

    Versie 4

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op nagenoeg elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm èrm
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    haard hèèrd
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    maart mèèrt
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    paard pèèrd zie peerd, peird
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio’s West-Vlaanderen en
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm
    zwaard zwèèrd de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    regio kust gebruikt ook de a-vorm
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    geweer gewèèr
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 01 May 2020 21:57
    15 reactie(s)

    Versie 3

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op nagenoeg elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm èrm
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    haard hèèrd
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    maart mèèrt
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    paard pèèrd zie peerd, peird
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio’s West-Vlaanderen en
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm
    zwaard zwèèrd de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    regio kust gebruikt ook de a-vorm
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    geweer gewèèr
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 01 May 2020 21:54
    15 reactie(s)

    Versie 2

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op nagenoeg elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm èrm
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    haard hèèrd
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    maart mèèrt
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    paard pèèrd zie peerd, peird
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio’s West-Vlaanderen en
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm
    zwaard zwèèrd de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    regio kust gebruikt ook de a-vorm
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:
    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    geweer gewèèr
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 01 May 2020 21:52
    15 reactie(s)

    Versie 1

    de ei-vorm
    (verzamellemma)

    De Vlaamse uitspraak is op nagenoeg elk vlak verschillend van de Nederlandse, en beschikt bovendien over extra klinkers zoals de scherplange ee en de scherplange oo (die dikwijls betekenisonderscheidend zijn) die het Nederlands reeds eeuwen geleden heeft verloren. Het Vlaams telt echter nóg een bijkomende klinker (of zelfs twee, indien de korte en lange vorm apart geteld worden), een ei-klank. De uitspraak van deze klank is bij de meeste sprekers een /?(:)/ (of een benadering daarvan). In het noordelijk West-Vlaams is deze /?:/ echter reeds in gebruik voor de scherplange ee, en wordt de ei-klank in kwestie zodoende uitgesproken als /æ(:)/.

    De woorden die deze ei-klank bevatten kunnen in drij categorieën onderverdeeld worden. Eerst en vooral zijn er de woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten, ten tweede zijn er de woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten, en ten slotte zijn er de (Franse/Engelse) leenwoorden die in hun taal van oorsprong een ‘ai’ of ‘è’ bevatten. De uitspraak van laatstgenoemde categorie wijkt in het noordelijk West-Vlaams af van de regel en is identiek aan de algemeen Vlaamse uitspraak (men gebruikt er dus ook een /?:/ voor). Aangezien laatstgenoemde categorie bovendien schier eindeloos en tevens evident is, lijsten we in dit lemma enkel woorden uit de eerste twee categorieën op. Niet alle woorden worden overal gebruikt, ze worden wel overal verstaan.

    Om zo min mogelijk uitspraakverwarring te veroorzaken noteren we de klank vanaf nu als ‘è’ resp. ‘èè’ voor de korte en lange vorm.

    woorden die in het Nederlands een a-klank bevatten:





    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    aanvaarden aanvèèrden de Nederlander zegt eerder ‘accepteren’
    -aar (achtervoegsel) -èèr zie eer
    aarde èèrde regio Antwerpen-stad gebruikt een a-vorm
    vgl. Engels ‘earth’
    het woord en achtervoegsel ‘aard’ is daarentegen overal ‘aard’, niet ‘èèrd’! idem voor aardig e.d.m.
    zie ook bv. eirbees
    arm èrm
    averechts èverechts regio’s West- en Oost-Vlaanderen gebruiken een a-vorm
    blaten blèten zie bleiten
    dwars dwèèrs de ‘r’ wordt dikwijls niet uitgesproken, dus eigenlijk ‘dwèès’
    gaarne gèren regio Zuid-Oost-Limburg gebruikt een a-vorm
    zie gere, geire + commentaren
    garnaal gèèrnaart massaal veel varianten, doch allemaal met een ‘è’, zie gernat
    klemtoon op de eerste lettergreep
    haard hèèrd
    haring hèring regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    vgl. Engels ‘herring’
    kaars kèèrs de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)
    kaas kèès regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    kaaskop kèèskop regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm, regio Oost-Vlaanderen is wisselvallig
    klaar klèèr regio West-Vlaanderen gebruikt de a-vorm
    zie ook gereed
    lantaarn lantèèrn vgl. Engels ‘lantern’
    markt markt regio’s Antwerpse Kempen en Waasland: mèrt/mèt (zie met)
    maart mèèrt
    morgen morgen regio Waasland: mèren (zie meiren) → vroeger toen de dieren nog spraken was ‘margen’ een nevenvorm van ‘morgen’
    paard pèèrd zie peerd, peird
    parel pèrel vgl. Engels ‘pearl’
    pilaar pilèèr regio’s West-Vlaanderen en
    schaar schèèr regio West-Vlaanderen gebruikt ook her en der de a-vorm
    vgl. Engels ‘shear’
    staart stèèrt
    traag traag regio Denderstreek: trèèg
    waard wèèrd
    waarde wèèrde
    warm wèrm
    zwaard zwèèrd de ‘r’ valt weg in de uitspraak, dus eigenlijk ‘kèès’
    regio kust gebruikt ook de a-vorm
    zie ook bv. keskeschiet (kaarskeschiet)

    woorden die in het Nederlands een e-klank bevatten:





    Nederlands Vlaams speciallekes & opmerkingen
    beer bèèr vgl. Engels ‘bear’
    geel gèèl regio West-Vlaanderen ook nog ‘gèlev’ (vgl. Engels ‘yellow’)
    geweer gewèèr
    karnemelk karnemelk/botermelk regio’s West- en Oost-Vlaanderen: kèèr(n)emelk, gemaakt met de ‘kèèrn’ (NL: karn)
    keel (lichaamsdeel) keel regio Antwerpen: kèèl
    regio West-Vlaanderen: scherplange e
    kerel kèrel zelfde oorsprong als de eigennaam ‘Karel’
    keren kèren Vlaamse betekenis: borstelen, zie keren
    ‘keren’ als meervoud van ‘keer’ heeft een scherplange ee
    meer (water) mèèr vgl. Frans ‘mer’
    merel mèrel regio’s West- en Oost-Vlaanderen zeggen ‘mèèrlaan’
    peer (fruit) pèèr vgl. Engels ‘pear’
    scheel schèèl
    scheren schèren vgl. Engels ‘shear’
    smeerlap smèèrlap zie ook smeerlap
    smeren smèren vgl. Engels ‘smear’
    teer (pek) tèèr ‘tèèr’ wordt ook in bepaalde dialecten gebruikt voor een zaagsnede (vgl. Engels ‘tear’)
    teerling tèèrling archaïsch in het Nederlands, zie teerling
    vreten vrèt(t)en de v wordt stemloos uitgesproken, dus eigenlijk ‘frèt(t)en’
    zie fretten, freten
    wereld wèreld

    zie ook onderstaande link:
    http://www.antwerps.be/artikel/1586

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 01 May 2020 21:50
    15 reactie(s)

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.