Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
helemaal, volledig, geheel, totaal
(weinig gebruikt in Antwerpen stad)
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
zie ook: helegans, godgansige
“Nee, gans is geen standaardtaal in de betekenis ‘heel, geheel, volledig’.” (taaladvies.net)
“Gans is geen standaardtaal in de betekenis ‘compleet, (ge)heel, helemaal, totaal, volledig’. Gans wordt in die betekenis vooral in de spreektaal in België nog gebruikt.” (taaltelefoon.be)
Als ge gans uw bord leeg eet, krijgt ge straks nog ne lekstok.
Ik heb van gans de nacht geen oog dicht gedaan.
Maasland: Ich hub de ganse nach gein oug toe gedoan.
Ik weet van gans die affaire niets.
Hij zit gans de tijd achter zijn pc.
Het is gans anders gegaan dan we hadden gepland: in plaats van op tijd onze volgende trein terug te hebben, raakten we gans bezopen en belandden we gans alleen in het station, lang nadat de laatste trein was vertrokken.
‘De tael is gansch het Volk’ (P. van Duyse)
inklapbaar zakmes
zie ook plooien
“Ook over het plooimes had hij zo zijn mening. Aangezien het met een bladveer is uitgerust, moet je een bepaalde kracht uitoefenen om het weer dicht te plooien.” (gva.be 26 jan. 2007)
“De man had onder andere de drugs, drugsattributen, meer dan €300 cash, een plooimes, vier gsm’s en een gestolen nummerplaat op zak.” (politie.be 27 jun. 2017)
heel
wordt in West- en Oost-Vlaanderen dikwijls gebruikt naast gans
de Vlaamse uitspraakregels volgende, waarbij doffe e’s verdwijnen en h’s quasi niet worden uitgesproken, wordt de uitspraak vervormd tot /geel/ (geheel → gheel → geel)
→ daarop verder de West-Vlaamse uitspraakregels toepassende, wordt de uitspraak daar verder doorvervormd tot /heel/ (met een nadrukkelijk uitgesproken ‘h’, ‘heel’ zou immers uitgesproken worden als /eel/)
in Antwerpen en Vlaams-Brabant blijft het bij ‘heel’ (met een Vlaamse amper-uitgesproken ‘h’)
volgens de Taalunie:
“Wat is correct: heel Europa of geheel Europa?
Beide combinaties zijn correct. Heel is de neutrale vorm; geheel is formeel." (taaladvies.net)
zie ook heel de ~, heel het ~
’k Zit al geheel den dag te zoeken achter een goeie voorbeeldzin.
de/het hele ~
ook: gans de/het ~, de/het ganse ~
ook in combinaties: heel/gans mijn ~ (i.t.t. ‘mijn hele ~’)
in Nederland komen ‘heel de ~’ en ‘heel het ~’ ook wel beperkt voor, maar in Vlaanderen zijn deze vormen de standaard, en zijn ‘de/het hele ~’ geïmporteerd uit het Noorden
de Taalunie beweert dat ‘heel de ~’ een expressievere, spreektalige vorm is van ‘de hele ~’
Ik sta hier nu al heel den tijd te wachten op den trein, en nu pas roepen ze om dat hij nie afkomt.
Der wordt vanavond in gans het land sneeuw verwacht.
Die gast heeft al van heel zijn leven nog gene klop uitgestoken, en nu wint hij nog de lotto ook, awel merci.
heel
wordt in West- en Oost-Vlaanderen dikwijls gebruikt naast gans
de Vlaamse uitspraakregels volgende, waarbij doffe e’s verdwijnen en h’s quasi niet worden uitgesproken, wordt de uitspraak vervormd tot /geel/ (geheel → gheel → geel)
→ daarop verder de West-Vlaamse uitspraakregels toepassende, wordt de uitspraak daar verder doorvervormd tot /heel/ (met een nadrukkelijk uitgesproken ‘h’, ‘heel’ zou immers uitgesproken worden als /eel/)
in Antwerpen en Vlaams-Brabant blijft het bij ‘heel’ (met een Vlaamse amper-uitgesproken ‘h’)
volgens de Taalunie:
“Wat is correct: heel Europa of geheel Europa?
Beide combinaties zijn correct. Heel is de neutrale vorm; geheel is formeel." (taaladvies.net)
’k Zit al geheel den dag te zoeken achter een goeie voorbeeldzin.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
