Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
De Vlaming is, zacht uitgedrukt, erg gesteld op zijn koterij in de bouwkunde, maar even goed in de taalkunde. In dit lemma bewaren we een overzicht van een hele rist koten – ‘koterij’ is hiervan het collectief meervoud. In se is elke afgesloten ruimte kleiner dan een volwaardige woonst een kot (hoewel het woord ‘kot’ ook als koosnaam voor een huis kan aangewend worden), waardoor er constant nieuwe samenstellingen kunnen ontstaan. Naast deze samenstellingen bestaan er ook ettelijke typische uitdrukkingen die rond een of ander ‘kot’ draaien.
Samenstellingen:
apenkot
ballenkot
bergkot
bergingskot
bezemkot
buskotje
digikot
doempkot
drugskot
druppelkot
duivenkot
fietsenkot
frietkot
fritkot
hoerenkot
hondenkot
houtkot
hullekot
jeneverkot
kattenkot
kiekenkot
koffiekot
kolenkot
koolkot
platen kot
rattekot
rokerskot
rommelkot
smoorkot
smurfenkot
stampkot
stemkotje
studentenkot
telefoonkot
tuinkot
vogelkot
vogelkotje
waskot
wc-kot
werkkot
wietkot
zottekot
zwienekot
zwijnenkot
Studentenjargon:
kotstudent
kotbaas, kotmadam
kotbaasbedrijf
kotencomplex
kotreglement
kotleven
koteten en daarmee ook kotkilo’s
kotlabel
kotbelasting/kottaks
boerenkot
luxekot
Uitdrukkingen:
kot, het ~ afbreken
dansen, mijn kot staat te ~
kot houden
kot, iemand uit zijn ~ lokken
kot, uit z’n ~ komen
kot, op ~ gaan, vervolgens kot, op ~ zitten
kot, het ~ vrij hebben / kot, het ~ voor zich (alleen) hebben
kot, het ~ in brand steken
kot, het ~ is te klein
kot, eerst een ~ en dan een varken
Regionaal beperktere uitdrukkingen:
kot, iemand naar zijn ~ rijden
kot, er zijn ~ in hebben
kot, daar hebt ge het ~
sterven op het kot
kotje, in een ~ zitten
vogelkotje, tegen het ~ gelopen
> andere betekenissen van koterij
SN-NL: broederschap, gilde (traditioneel)
in VL ook dikwijls voor carnavalsvereniging, een organisatie ‘vrienden van’: confrérie van… (dikwijls met luchtige ondertoon)
Voor de Prinsenpronkzitting wordt elk jaar de Laureaat van de Confrérie van de Gulle Lach bekend gemaakt. (genktv.be)
“De Confrerie ku ni mee, under organisoasje is passé”, vinden de Moashpotten, een jonge vereniging met grote achterban. Met het thema prikken ze komende zondag naar de Confrerie van de Leute en de saaie Zwijntjeszitting. (nieuwsblad.be)
De Confrérie van de Tantes en Nonkels van Valeir heeft als doel de ambachtelijk gefabriceerde streekproducten van Groot Gavere en omgeving te promoten. (confrerie-valeir.be)
De Confrèrie van de Vaantjesboer kreeg van de Halse Persclub woensdagavond de Persprijs Ivo Blijkers. (hln.be)
SN-NL: broederschap, gilde (traditioneel)
in VL ook dikwijls voor carnavalsvereniging, een organisatie ‘vrienden van’,: confrérie van…
Voor de Prinsenpronkzitting wordt elk jaar de Laureaat van de Confrérie van de Gulle Lach bekend gemaakt. (genktv.be)
“De Confrerie ku ni mee, under organisoasje is passé”, vinden de Moashpotten, een jonge vereniging met grote achterban. Met het thema prikken ze komende zondag naar de Confrerie van de Leute en de saaie Zwijntjeszitting. (nieuwsblad.be)
De Confrérie van de Tantes en Nonkels van Valeir heeft als doel de ambachtelijk gefabriceerde streekproducten van Groot Gavere en omgeving te promoten. (confrerie-valeir.be)
De Confrèrie van de Vaantjesboer kreeg van de Halse Persclub woensdagavond de Persprijs Ivo Blijkers. (hln.be)
Hollandisme: “Nederlands-Nederlands van karakter zijn en buiten Nederland onbekend, ongebruikelijk of stilistisch zwaar gemarkeerd zijn. Tegenhangers zijn belgicismen en surinamismen. Voorbeeld: ‘hartstikke’ is in Nederland een gebruikelijk bijwoord, maar in Vlaanderen niet. Het wordt daar als hollandisme beschouwd.” (Wikipedia)
We verzamelen voorbeelden van pers, media en schrijvers die voor een Vlaams publiek Nederlands-Nederlandse alternatieven gebruiken, zelfs daar waar Standaard Vlaamse (standaardtaal in België) of gewoon door Vlamingen gebruikte Standaard Nederlandse alternatieven voorhanden zijn.
Voorbeelden alfabetisch gesorteerd op de NL-NL term of uitdrukking
fruithapje: DS2015, ‘Hoe Vlaams mag uw Nederlands zijn’, geeft als verklaring voor het VL fruitpap het NL-NL ‘fruithapje’. Dat is zoals Van Dale vroeger het VL schepen verklaarde met het NL-NL wethouder. (google2019: 73 hits in .BE voor ‘fruithapje’, de meeste reclame van Kruidvat en Albert Heijn)
kat, voor de ~ zijn kont: “Zomaar voor de kat zijn kont wat gaan trappen doen wij niet meer.” (Column Mark Coenen in De Morgen): 1) de uitdrukking is typisch NL (google2020: 5 in .BE) 2) in VL zou het dan toch ‘voor de kat haar kont’ zijn.
loszingen, zich loszingen van iets (NL-NL) voor loskomen van iets, zich onafhankelijk opstellen tegenover iets
“Johan is losgezongen van de krabbenmand die partijpolitiek is.” (H. Camps – De Morgen)
Het is een stuk over de John Crombez van de sp.a in een Vlaamse kwaliteitskrant voor een Vlaams lezerspubliek. Camps forceert zelfs het woord paljas om de Vlaamse context te benadrukken, maar kan dus toch niet nalaten het NL-NL te cultiveren.
mannelijk geslacht: Hij (NL) voor zij (VL): “No way. Dit kon mijn kat toch niet zijn. Maar hij was het wel!” (vrt.be)
Ook al is de titel vertaald uit het Engels, de kat is in VL nog altijd vrouwelijk. Dus zeker voor de Vlaamse Radio en Televisie.
misstand (NL-NL) voor mistoestand (standaardtaal in België)
“Zo wijst hij op William Binney, cryptoanalist bij de NSA, die misstanden aan het licht bracht.” (demorgen.be)
vrttaal.net: mistoestand: Standaardtaal in België; Algemeen Nederlands is: wantoestand; In Nederlands-Nederlands komt ook misstand voor. In België wordt die term nauwelijks gebruikt.
mobieltje (NL-NL) voor GSM (VL): … zwarte jeans, gympies, rugzakje, dikke sjaal, haar in een knot, mobieltje in de aanslag. (De Morgen – Danny Ilegems)
pinnen (NL-NL) voor betalen met bancontact, betalen met de kaart (kaart, met de ~ betalen) (VL). De labels zijn ondertussen wat achterhaald, o.a. door de ijver van de media:
In 2000 schrijft De Standaard: “Wat bedoelt een Nederlander met pinnen? In Vlaanderen haal je met je bankkaart geld uit de muur. In Nederland noemt men dat pinnen.”
In 2011 schrijven ze: “Cash betalen bij de bakker is passé, maar misschien geldt dat binnenkort ook voor pinnen met de beta (van proton – GG).”
reuring (NL-NL) voor beroering, ophef
“De klimaatmeisjes zorgen nog voor enige maatschappelijke reuring, maar een echte beweging is het nog niet.” (H. Camps – De Morgen)
Gratis Van Dale online: reu·ring (de; v) (Nederland):
1 gezellige drukte
2 beroering, ophef: wel van een beetje reuring houden
zwager (NL-NL) voor schoonbroer (VL)
Het directe bevel tot de moordpartijen kregen ze van Protais Zigiranyirazo, de zwager van de Rwandese ex-president Juvénal Habyarimana (demorgen.be)
gratis Van Dale online: zwa·ger (de; m; meervoud: zwagers) (voornamelijk Nederland)
verbonden zijn (vooral in politieke context)
scotché zijn aan
< Fr. être scotché : a.h.w. met Scotch plakband aan elkaar plakken
‘We zijn scotché.’ Geen twijfel mogelijk, Groen en Ecolo stappen ofwel samen ofwel niet in een regering.(standaard.be)
Maar tot frustratie van de PS blijft CD&V zijn wagentje aan N-VA vasthaken. “Ze zijn scotché aan N-VA, zoals ze dat dan op zijn Frans zeggen.”. (vrt.be)
Die twee zijn scotché, zoals de Franstaligen het zo mooi verwoorden, verwijzend naar het plakbandmerk. (seniorennet.be)
In een klap raakt het cdH af van het imago dat ze scotché zijn – zijn lot heeft vastgebonden – aan de PS. (tijd.be)
Hij kan elke avond een kaars branden in de hoop dat CD&V bang blijft van zijn eigen schaduw en ‘scotché’ blijft aan de NV-A. (Karl van den Broeck – vrt.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.