Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
balpen
bic is een verwaterde merknaam van Bic®, zie verwaterde merknamen
herkomst: merknaam Bic; vgl. kodak, isomo, diesel, singer e.a.
< Frans: Marcel Bich (producent van balpennen, aanstekers, scheermesje en andere wegwerpartikelen)
uitspraak met scherpe i
zie ook: stylo
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
Mijn schoolschriften van 50 jaar geleden zijn nog perfect leesbaar, geschreven met een bic van enkele centen (hln.be)
‘De leerlingen van tegenwoordig zijn toch niet meer zoals vroeger… ’ ’Ge weet toch waar ge aan begint?’ ‘Pas maar op met bikken, die pikken hier alles!’ (kifkif.be)
In het Vlaams zijn, net als in het Nederlands, veel merknamen verwaterd geworden, t.t.z. de merknamen worden door de gebruikers als soortnaam gebruikt en niet meer vanzelfsprekend als merknaam beschouwd. Veel van deze verwaterde merknamen komen ook voor in het Nederlands, maar er bestaan er ook redelijk wat die alleen in het Vlaams, niet in het Nederlands voorkomen.
DISCLAIMER: Het Vlaams woordenboek registreert typische woorden en taalgebruik zoals die in Vlaanderen gangbaar zijn. Als een merknaam als verwaterde merknaam in de Vlaamse taal gebruikt wordt, zal het Vlaams woordenboek dit taalgebruik als lemma opnemen. Dit houdt uitdrukkelijk geen miskenning in van de rechten van de merknaamhouder. Als het Vlaams woordenboek op de hoogte is van een verwaterde merknaam zal dit expliciet vermeld worden met de uitdrukking ‘x is een verwaterde merknaam van X®’ en zal dit lemma in onderstaande lijst opgenomen worden. Een verwaterde merknaam waarvan het Vlaams woordenboek niet op de hoogte is, zal per kerende op eenvoudig verzoek van de merknaamhouder als verwaterde merknaam behandeld worden.
Hier geven we een overzicht van deze ‘Vlaamse’ verwaterde merknamen:
baxter: baxter is een verwaterde merknaam van Baxter®
baxtervoeding: baxter is een verwaterde merknaam van Baxter®
bic: bic is een verwaterde merknaam van Bic®
(wordt vooral in historisch Brabant gebruikt, en ondervindt daar de laatste jaren stevige competitie van de stylo – de Brabantse expansie, wete wel!)
brik
bulex
cécémel
chiclet
clark
claxon
Colson-bandje
cracot
damarreke (niet algemeen)
delco
frigoliet
frisco (de Nederlandse ‘ijsco’ is óók een verwaterde merknaam)
gillette
gyproc: gyproc is een verwaterde merknaam van Gyproc®
gyprocplaat: gyproc is een verwaterde merknaam van Gyproc®
isomo (de Nederlandse ‘tempex’ is óók een verwaterde merknaam)
kodak
kwakkerspap (niet algemeen)
k-way
landroover
looza (niet algemeen)
millecroquettes
orangina
oxo (verouder(en)d)
passe-vite
tarmac
tensoplast
thermos
tippex
velcro
velpon
velux
white spirit
zipblokske
zwanworstje
Er bestaan ook vermerkte waternamen:
bolleke (algemeen gebruikte term voor een (bolvormig) glas De Koninck-bier, die in 2019 de officiële merknaam geworden is)
Daarnaast zijn sommige merknamen zodanig sterk verwaterd dat ze zelfs vertaald zijn:
rotswol – NL/EN: rockwool
Daarnaast komen er natuurlijk in het Nederlands ook tal van verwaterde merknamen voor die in het Vlaams helemaal niet verwaterd of zelfs helemaal niet gekend zijn. We geven enkele voorbeelden:
berichtjes sturen/sms’en – NL: appen (merknaam van WhatsApp; uitspraak: eppen)
bruiswater – NL: spa rood (merknaam van Spa-water)
cuttermes – NL: stanleymes (merknaam van Stanley Works-messen; uitspraak: stenleymes)
engelse sleutel – NL: bahco (merknaam van Bahco-gerief)
microgolf – NL: magnetron (merknaam van Philips-microgolfovens)
orangeade – NL: ranja (merknaam van Ranja-limonade)
theelichtje – NL: waxine(lichtje) (merknaam van Verkade-theelichtjes)
-
vnw: onmiddellijk te betrekken, onmiddellijk te aanvaarden van huizen
Alhoewel deze uitdrukking heel bekend en vertrouwd klinkt, vind ik er geen enkele goegel van terug??? Zelf zou ik de uitdrukking wel eerder verklaren als onmiddellijk beschikbaar, eerder dan onmiddellijk te (moeten) betrekken of aanvaarden. (Aanvaarden van huizen klinkt me overigens raar.)
Ze heeft een woning in de stad gevonden, volledig in orde en onmiddellijk betrekbaar. Dus volgende maand verhuist ze al.
vnw: onmiddellijk te betrekken, onmiddellijk te aanvaarden van huizen
Alhoewel deze uitdrukking heel bekend en vertrouwd klinkt, vind ik er geen enkele goegel van terug???
beklaagde, beschuldigde, verdachte
Betichte is standaardtaal in België, dat weliswaar niet tot de officiële terminologie van het gerecht behoort, maar wel voorkomt in het gewone taalgebruik.
Van Dale 2015 online: BE, verouderd
verouderd? Zie recente voorbeelden in de pers.
< Middelnederlands: ticht(e): beschuldiging (1298)
In deze zaak stonden in totaal 12 betichten en 2 vennootschappen terecht voor de medewerking die ze verleenden bij het opzetten en onderhouden van de drugsplantages en het witwassen van drugsgeld.
Het was duidelijk de bedoeling van de betichte om zijn vrouw te doden, want getuigen hoorden hem bij herhaling schreeuwen: “Ik maak u kapot!”
De betichte gaf verstek op de rechtbank.
Toch was de woede innerlijk nog niet bekoeld bij de betichte. Hij trommelde een werkmakker (25) uit Oudsbergen op. (nieuwsblad.be – 2021)
Vrienden omschrijven de betichte, die zelf student is aan de UHasselt, als een opdringerig iemand die blijft pushen om zijn wil op te leggen.(hbvl.be – 2021)
De aanwezigheid van de betichte is daarbij even noodzakelijk als die van een rechter en een griffier. (humo.be – 2021)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
