Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
industrie
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 4
vrttaal.net: ‘Nijverheid’ is verouderd, behalve in een paar samenstellingen en combinaties:
- de bouwnijverheid
- handel en nijverheid
Het gewone woord is ‘industrie’.
- de metaalverwerkende industrie
- de textielindustrie
vgl. nijveraar
De voeibare bulk kent een sterke stijging dank zij de petrochemische nijverheid. (vrt.be)
Volgens het woordenboek omvat ‘techniek’ de bewerkingen die in een bepaalde tak van kunst, handwerk of nijverheid nodig zijn om iets tot stand te brengen. (vrttaal.net)
Chinese nijverheid op toerental | De Morgen
Hollywood is een nijverheid die van het kijken naar mensen een succesvol businessmodel heeft gemaakt (standard.be)
(verouderd in Nederland)
knijpen, knellen
West-Vlaanderen: niepen
< Middelnederlands: nipen
vnw:
•knijpen
•knellen, krap zitten van schoenen en kleren
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Nevenvorm van knijpen.
Beide woorden waren oorspronkelijk synoniem, maar uiteindelijk ontstond een betekenisverschil tussen het concrete knijpen en het overdrachtelijke nijpen (waarvan de letterlijke betekenis wel bewaard bleef in de samenstelling nijptang).
Van Dale 2016 online: nijpen, verouderd
knijpen, m.n. tussen vinger en duim: iem. in de arm nijpen
2. BE; niet algemeen knellen: die schoenen nijpen
DS2015 geen standaardtaal
samenstellingen: toenijpen, dichtnijpen, platnijpen, afnijpen, overnijpen, uitnijpen, samennijpen, bijeennijpen
zie ook schoentje, waar nijpt het ~
Hij heeft mij zo genepen dat ik er een blauwe plek aan overhoud.
Die schoenen zijn te klein, ze nijpen aan mijn tenen.
Sinds Trump is de handdruk ook een deel van de internationale politiek: door zijn gast bij het schudden ongeveer plat te nijpen en tegen zijn veston te trekken probeerde de bejaarde zijn status te etaleren. Tot Macron hem door had en terug neep. (Mark Coenen – demorgen.be)
Oppositie nijpt, maar nijpt niet door – De Standaard
Het tekort aan klaslokalen nijpt al een hele tijd. (standaard.be)
1) indrukwekkend, cool, geweldig, prachtig, gaaf, fel, driftig, heftig
2) hard, zeer, erg
3) straf, pikant, hevig
regio Antwerpen, Vlaams-Brabant, Waas en Dender
Van Dale 2024:
•geweldig, tof
•erg, zeer: nijg koud
Van Dale 2005: nijg
(1926-1950) samengetrokken uit nijdig
I. bijv. naamw.; -er; -st
Belgisch-Nederlands, jeugdtaal: geweldig, prachtig, gaaf
een nijge site
II. bijw. van graad: gewestelijk
1. hard: nijg werken
2. zeer: nijg slim
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands. Nijg’ is te nieuw en te hip om al in de krant te staan, maar in Vlaamse jeugdtaal is het woord populair. Afhankelijk van de context kan het onder meer betekenen: moedig, geweldig, heel, erg, hip, cool, straf, sterk. Het kan nog versterkt worden met kei-. Dan wordt het ‘keinijg’.
1) Die film is keinijg.
“Et zal te nacht nijg vriezen.” (Corn.-Vervl. 1899)
2) Het heeft deze nacht neig geregend.
“Loopt zoo nijg nie.” (Corn.-Vervl. 1899)
3) Die ribbekessaus van bij de chinees was wel vree nijg. Ik moet nog altijd flammazine aan mijn tong smeren.
in het algemeen, gewoonlijk, doorgaans, gemiddeld
Van Dale 2024: (BE) door de band (genomen)
SN-NL: door de bank (genomen)
Taaladvies.net:
“Zowel door de band (genomen) als door de bank (genomen) is correct. In Nederland wordt vrijwel alleen door de bank (genomen) gebruikt. ( …)
Bijzonderheid
De uitdrukkingen door de band genomen en door de bank genomen lijken erg op elkaar, maar ze hebben vermoedelijk een andere oorsprong: in door de bank genomen zou bank verwijzen naar de vis- of vleesbanken in vis- of vleeshallen, waar uiteenlopende prijzen golden. In door de band genomen zou band verwijzen naar de band die de gemiddelde hoeveelheid rijshout samenhoudt."
bron: http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/1591/
zie ook bot, door den ~
Woordenboek der Nederlandsche Taal: band
de zegswijzen onder den band (thans verouderd) en door den band, beide in den zin van: door elkander genomen, gemiddeld. Bedoeld is dan oorspronkelijk de gemiddelde hoedanigheid van het rijshout dat onder of door een band tot een bos is verbonden. Ook tuinman (tuinman 1, 364 1726) zoekt zijne verklaring in het binden van korenschooven of takkebossen; zijne woorden zijn echter niet afdoende. stallaert (1, 122 ) vermeldt in denzelfden zin ook langs den band in een stuk van 1687.
Door den band, thans in verschillende streken nog zeer gewoon, en elders ten onrechte beschouwd als verminkt uit door de bank.
Door den band zijn politiekers mensen die weinig slaap nodig hebben.
Door den band genomen is Nederland er altijd bij, bij grote voetbalcompetities.
Van Dale 2024: (BE; niet algemeen) zo veel mogelijk voordeel trekken van …
Als je ziet hoe de Amerikanen dat uitbaten in California enzo, dan moet dat toch ook in Oostenrijk kunnen? (wielerflits.be)
De extreem-rechtse en pro-Duitse arrestanten hebben na hun vrijlating dit feit politiek in hun voordeel uitgebaat (ugent.be)
Eén daarvan is De Holocaust-industrie, waarin hij beweert dat Israëlische en Amerikaanse Joden de tragedie van voor en tijdens WO II in hun eigen voordeel uitbaten. (demorgen.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
