Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #7401

    orde, zich in ~ stellen
    (uitdr.)

    zorgen dat men in orde is

    vnw: zich in orde stellen: zijn verplichtingen nakomen, alle formaliteiten in orde brengen

    zie ook orde, in ~ zijn met; regel, zich in ~ stellen

    vgl. stellen

    Diegenen die nog altijd niet betaald hebben, krijgen nog een kans om zich in orde te stellen en dan krijgen ze een boete.

    Ze vloog terug naar huis en moest zich eerst in orde stellen met het schooluniform voor ze terug binnen mocht.

    vrt taalnet:
    Niet: U kunt u via een advocaat in orde laten stellen.
    Wel: U kunt uw zaak via een advocaat laten regelen.
    (Dat zijn voor mij twee verschillende betekenissen.)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Feb 2025 09:59
    0 reactie(s)

    #7402

    orde, zich in ~ stellen
    (uitdr.)

    zorgen dat men in orde is

    vnw: zich in orde stellen: zijn verplichtingen nakomen, alle formaliteiten in orde brengen

    zie ook orde, in ~ zijn met; regel, zich in ~ stellen

    Diegenen die nog altijd niet betaald hebben, krijgen nog een kans om zich in orde te stellen en dan krijgen ze een boete.

    Ze vloog terug naar huis en moest zich eerst in orde stellen met het schooluniform voor ze terug binnen mocht.

    vrt taalnet:
    Niet: U kunt u via een advocaat in orde laten stellen.
    Wel: U kunt uw zaak via een advocaat laten regelen.
    (Dat zijn voor mij twee verschillende betekenissen.)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Feb 2025 09:58
    0 reactie(s)

    #7403

    orde, zich in ~ stellen
    (uitdr.)

    zorgen dat men in orde is

    vnw: zich in orde stellen: zijn verplichtingen nakomen, alle formaliteiten in orde brengen

    zie ook orde, in ~ zijn met

    Diegenen die nog altijd niet betaald hebben, krijgen nog een kans om zich in orde te stellen en dan krijgen ze een boete.

    Ze vloog terug naar huis en moest zich eerst in orde stellen met het schooluniform voor ze terug binnen mocht.

    vrt taalnet:
    Niet: U kunt u via een advocaat in orde laten stellen.
    Wel: U kunt uw zaak via een advocaat laten regelen.
    (Dat zijn voor mij twee verschillende betekenissen.)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Feb 2025 09:57
    0 reactie(s)

    #7404

    orde, zich in ~ stellen
    (uitdr.)

    zorgen dat men in orde is

    vnw: zich in orde stellen: zijn verplichtingen nakomen, alle formaliteiten in orde brengen

    zie ook orde, in ~ zijn (met)

    Diegenen die nog altijd niet betaald hebben, krijgen nog een kans om zich in orde te stellen en dan krijgen ze een boete.

    Ze vloog terug naar huis en moest zich eerst in orde stellen met het schooluniform voor ze terug binnen mocht.

    vrt taalnet:
    Niet: U kunt u via een advocaat in orde laten stellen.
    Wel: U kunt uw zaak via een advocaat laten regelen.
    (Dat zijn voor mij twee verschillende betekenissen.)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Feb 2025 09:56
    0 reactie(s)

    #7405

    stellen
    (ww., stelde, gesteld)

    in een bep. po­si­tie bren­gen; doen zijn, ma­ken
    zie ook gesteld zijn

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet al­ge­meen

    vgl. regel, zich in ~ stellen; orde, zich in ~ stellen

    in enkele vaste uitdrukkingen:
    - een einde stellen aan zijn leven (een einde maken aan, Fr. mettre fin à) (een eind aan het leven stellen)

    - hoe stelt uw grootvader het allewijl? (hoe maakt hij het?)
    zie stellen, het goed ~

    - zich in iets stellen (zich erbij neerleggen)

    - de gestelde lichamen (de gestelde machten, Fr. les corps constitués)

    - op rust stellen (pensioneren, Fr. mettre à la retraite), oprustgesteld (buiten dienst), opruststelling (pensionering) pensioen, iemand op ~ stellen

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Feb 2025 09:55
    2 reactie(s)

    #7406

    regel, zich in ~ stellen
    (uitdr.)

    zich in orde stellen (orde, zich in ~ stellen), zijn verplichtingen nakomen (conform het vereiste)

    vnw: zich in regel stellen: zijn zaken regelen, zijn verplichtingen nakomen

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands

    Typisch Vlaams

    vrt taalnet: Leenvertaling uit het Frans. Algemeen Nederlands zijn:iets in orde laten maken (brengen), zijn zaken laten regelen, zijn verplichtingen nakomen

    <Fr.: se mettre en règle

    Om u in regel te stellen moet ge uw geiser op gas laten checken door een erkende controleur.

    De negen andere Diyanet-moskeeën krijgen een waarschuwing en moeten zich tegen november in regel stellen. (vrt.be)

    Daarmee wil het zich in regel stellen met de Europese DMA-wetgeving, de digital markets act. (demorgen.be)

    De uitbater van de attractie ‘Challenger’ moet zijn installatie definitief in regel stellen. (demorgen.be)

    Volgens het openbaar ministerie moest het zich in regel gesteld hebben met de normen (standaard.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Feb 2025 09:53
    0 reactie(s)

    #7407

    regel
    ( de ~ (m.), -s)

    liniaal

    vnw: in België ook: liniaal, meetlat

    Ik moet een lijn trekken, geef die regel is.

    “Het moghen wel ketters van staet genoemt werden, die alles zoo scherp, by reghel, en compas, willen af-meten, dat-er niet het minste hoeckjen overschiet, " – uit ‘Bankket-werk van goede gedagten’, Johan de Brune, 1658

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Feb 2025 09:45
    0 reactie(s)

    #7408

    regel
    ( de ~ (m.), -s)

    liniaal

    vnw: in België ook: liniaal, meetlat

    • Ik moet een lijn trekken, geef die regel is.
    • “Het moghen wel ketters van staet genoemt werden, die alles zoo scherp, by reghel, en compas, willen af-meten, dat-er niet het minste hoeckjen overschiet, " – uit ‘Bankket-werk van goede gedagten’, Johan de Brune, 1658
    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 01 Feb 2025 09:45
    0 reactie(s)

    #7409

    unitair
    (bn.)

    m.b.t. België als eenheidsstaat

    Van Dale 2015 online: BE

    zie ook unitarist, unitarisme, unitaristisch

    idd.be: Politiek is België al een confederatie, economisch blijft het unitair (Trends, pag. 14, 31/01/2013)

    De Belgische Unie is een centrumpartij, die streeft naar een nieuw, unitair en sterk België (unionbelge.be)

    In ons land piekte de staatsschuld in het laatste jaar als unitair land, daarna begon ze te dalen. (deredactie.be)

    Het einde van het unitaire België: een land met gewesten en gemeenschappen. (hln.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Jan 2025 23:11
    0 reactie(s)

    #7410

    la Belgique de Papa
    (uitdrukking)

    Gaston Eyskens zou in 1970 voor het eerst de uitdrukking “La Belgique de Papa” gebruikt hebben, maar dikwijls hoort of leest men ook “La Belgique à Papa”. De ietwat spottende en onvertaalbare benaming verwijst naar de Belgische samenleving tot aan de communautaire hervormingen in het begin van de jaren zeventig. Die maatschappij had conservatieve en paternalistische trekjes en was unitair Belgisch; de politieke partijen en de vakbonden bijvoorbeeld hadden een Belgisch opgevatte structuur. De uitdrukking verwijst ook naar het sociale overwicht van een Franstalige, hoofdzakelijke Brusselse elite die misprijzen aan de dag legde voor de Vlamingen en hun taal.

    Kuifje: film met nostalgische terugblik op het “Belgique de papa”(Knack 27 januari 2014)

    wikipedia: La Belgique de papa (soms ook La Belgique à papa) is een term uit de Belgische politiek en verwijst naar de periode van het unitaire, door een Franssprekende elite beheerste België.

    demorgen.be: België moet terug. Niet la Belgique à papa, maar een staat die functioneert en niet langer schaamte oproept.

    Een derde generatie van de Franstalige industriële familie Frère is benoemd tot regent in de Nationale Bank. Het doet fiscaal specialist Michel Maus verontwaardigd denken aan “la Belgique à papa”. Dit is in de Belgische geschiedenis, vooral bij de Vlaamse beweging, een fors scheldwoord om aan te klagen dat Franstalige ‘zonen van …’ op allerlei sleutelposities worden geplaatst. (vrt.be)

    Hij maakte als premier in 1970 een einde aan het Belgique à papa. (hln.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Jan 2025 23:09
    0 reactie(s)

    #7411

    duvel, iemand de ~ aandoen
    (uitdr.)

    pes­ten, trei­te­ren, kwel­len

    vnw: iemand de du(i)vel aandoen: treiteren, plagen

    zie ook koejonneren

    Van Dale 2017 online: BE
    DS2015 standaardtaal

    “Ze kunnen je soms de duvel aandoen, maar ze appreciëren het wel” (sportinghubstudents.be)

    Nu voetbalclubs elkaar de duvel aandoen over stadionsubsidies mss ook ns nadenken over ridicule vrijstelling RSZ op monsterloon… (twitter.com)

    ‘Het zijn de koningen, de edelen en de bisschoppen die iedereen de duvel aandoen,’ merkte Peer ernstig op, ’wij proberen alleen maar het jaar door te komen. (books.google.be)

    Mekaar niet den duvel aandoen, probeert overeen te komen.

    Gallopin, een ploegmaat van bolletjestrui Bardet, probeert Caruso nog de duvel aan te doen op de Montée d’Aussois, maar de Italiaan laat zich niet ringeloren. (sporza.be)

    En Bart De Wever zal moeten blijven achteromkijken of die partners hem niet de duvel aandoen, zoals het Vivaldi-ensemble Alexander De Croo de duvel aandeed. (demorgen.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Jan 2025 23:03
    0 reactie(s)

    #7412

    poesuiker
    (de ~, (m))

    bruine suiker

    Klik op de afbeelding
    basterdsuiker

    Karnemelkpap met poesuiker is voor velen een lekkernij.

    Ik moefelde je boterhammen met ‘poesuiker’ op tot ik scheel zag en ik heb je Piedboeuf-tafelbier uitgedronken dat altijd werd geserveerd tijdens de maaltijd. (nieuwsblad.be)

    Regio Leiestreek
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Jan 2025 18:22
    0 reactie(s)

    #7413

    naftzuiper
    (z.n. de ~ (m.) ~s)

    wagen die veel naft verbruikt, ook wel benzineslikker genoemd, zie benzine slikker
    NL: benzineslurper

    Privé zou ik me wsl geen 15 jaar oude naftzuiper gekocht hebben die 16 liter achterover slaat, maar als bedrijfswagen is dat sowieso ook al niet het geval. (Forum)

    Mijn vriendin heeft een Audi als bedrijfswagen, dus alle lange ritten doen we met hare auto, en daarom heb ik een naftzuiper gekocht…anders had ik mijn bakske gehouden. (Forum)

    Overigens is volgens-de-draad-van-Dadeemelee BULLSHIT, zoals de meeste draden van naft- of stookolie-snuffelaars. Maar die naft- of stookolie-snuffelaars hebben bij warm weer geen zweetvoeten zoals de geitenwollen sokkendragers :D Maar het moet toch echt wreed hard pikken als er zo ne wereldverbeteraar met zijn E-doos wordt voorbij gevlamd door een dikke naftzuiper. (Politics.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Gene Zever op 31 Jan 2025 16:59
    0 reactie(s)

    #7414

    naftzuiper
    (z.n. de ~ (m.) ~s)

    wagen die veel naft verbruikt, ook wel benzineslikker genoemd, zie (benzine slikker]
    NL: benzineslurper

    Privé zou ik me wsl geen 15 jaar oude naftzuiper gekocht hebben die 16 liter achterover slaat, maar als bedrijfswagen is dat sowieso ook al niet het geval. (Forum)

    Mijn vriendin heeft een Audi als bedrijfswagen, dus alle lange ritten doen we met hare auto, en daarom heb ik een naftzuiper gekocht…anders had ik mijn bakske gehouden. (Forum)

    Overigens is volgens-de-draad-van-Dadeemelee BULLSHIT, zoals de meeste draden van naft- of stookolie-snuffelaars. Maar die naft- of stookolie-snuffelaars hebben bij warm weer geen zweetvoeten zoals de geitenwollen sokkendragers :D Maar het moet toch echt wreed hard pikken als er zo ne wereldverbeteraar met zijn E-doos wordt voorbij gevlamd door een dikke naftzuiper. (Politics.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Gene Zever op 31 Jan 2025 16:57
    0 reactie(s)

    #7415

    begrotingsconclaaf
    (het ~, ~claven)

    Besloten bijeenkomst van de Belgische ministers om de balans van inkomsten en uitgaven (de begroting) op te maken. Ook kortweg als ‘conclaaf’ aangeduid.

    In NL wordt ’conclaaf alleen in religieuze betekenis gebruikt (Pausverkiezing in Rome) Al wordt wel grappend gezegd: “daar moeten we nog maar eens over in conclaaf”.

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands

    Op dag drie van het begrotingsconclaaf stond het luik rond de inkomsten op het programma. (VRTNWS)

    In Het Conclaaf komen zeven politieke kopstukken samen om te debatteren en een weekend lang samen onder hetzelfde dak te verblijven. (VTM)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Gene Zever op 31 Jan 2025 16:24
    0 reactie(s)

    #7416

    refter
    (de ~ (m.), ~s)

    kantine, eetzaal

    vnw: eetzaal van een school, kantine van een bedrijf

    Van Dale 2013 online (Belgisch-Nederlands) eetzaal (m.n. in een school of bedrijf)

    zie ook: bedrijfsrefter; schoolrefter; refterbewaking; refterstoel; reftertafel; reftertoezicht

    Na de lunch is de refter één grote puinhoop.

    Refter wordt lunchbar. Verschillende scholen maken komaf met de traditionele lunchpauze: samen in de rij aanschuiven, stilzwijgend eten en … (standaard.be)

    “Ik doe al tien jaar toezicht in de refter en merk dat het aantal leerlingen dat geen boterhammen mee heeft, de voorbije jaren aan het stijgen is" (demorgen.be)

    Door bijkomende coronamaatregelen die sinds vandaag gelden, mogen leerlingen niet meer binnen in de refter eten. (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Jan 2025 13:43
    4 reactie(s)

    #7417

    refterbewaking
    (zn. v.; ~en)

    taak van een leraar of vrijwilliger om in de schoolrefter toezicht te houden; reftertoezicht

    zie ook refter

    Een viertal leerkrachten en een personeelslid dat de refterbewaking doet, zijn net als een aantal kleuters besmet geraakt de voorbije week. (hln.be)

    Juf Ines doet elke dag de refterbewaking. Haar klas (4A) eet elke dag mee in de refter. (tkompas.be)

    ‘Wat enorm opvalt, is wat er is weggevallen. De vergaderingen, de tuchtklassenraden, de studie-uren, de speelplaats- of refterbewakingen …’ (standaard.be)

    Tijdens je stage heb je recht op 30 minuten middagpauze. Je hebt dezelfde speelplaats- of refterbewakingen als je mentor. (wilgenduin.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Jan 2025 13:43
    0 reactie(s)

    #7418

    reftertoezicht
    (zn. v.; ~en)

    taak van een leraar of vrijwilliger om in de schoolrefter toezicht te houden; refterbewaking

    zie ook refter

    Kleuterleidsters hebben ook al hun beurtrol voor reftertoezicht en speelplaatstoezicht. Dat kan er dus zeker niet meer bij (vlaamsparlement.be)

    Ook in het lager onderwijs kunnen zij een rol opnemen. Bijvoorbeeld voor het doen van bewakingen, reftertoezicht, verzorging van een leerling die dat nodig … (knack.be)

    Ons Team ; Meester Dirk. lichamelijke opvoeding 1e en 2e graad ; Meester Joran. lichamelijke opvoeding ; Nancy Goeman. onderhoud en reftertoezicht. (smetlede.vbssterreneiland.be)

    Toezichten, ook reftertoezichten gebeuren door de leerkrachten. Maar eigenlijk doen wij dit vrijwillig. Het hoort niet tot onze schoolopdracht. (happymama.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Jan 2025 13:42
    0 reactie(s)

    #7419

    reftertoezicht
    (zn. v.; ~en)

    taak van een leraar of vrijwilliger om in de schoolrefter toezicht te houden; refterbewaking

    Kleuterleidsters hebben ook al hun beurtrol voor reftertoezicht en speelplaatstoezicht. Dat kan er dus zeker niet meer bij (vlaamsparlement.be)

    Ook in het lager onderwijs kunnen zij een rol opnemen. Bijvoorbeeld voor het doen van bewakingen, reftertoezicht, verzorging van een leerling die dat nodig … (knack.be)

    Ons Team ; Meester Dirk. lichamelijke opvoeding 1e en 2e graad ; Meester Joran. lichamelijke opvoeding ; Nancy Goeman. onderhoud en reftertoezicht. (smetlede.vbssterreneiland.be)

    Toezichten, ook reftertoezichten gebeuren door de leerkrachten. Maar eigenlijk doen wij dit vrijwillig. Het hoort niet tot onze schoolopdracht. (happymama.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Jan 2025 13:42
    0 reactie(s)

    #7420

    refterbewaking
    (zn. v.; ~en)

    taak van een leraar of vrijwilliger om in de schoolrefter toezicht te houden; reftertoezicht

    Een viertal leerkrachten en een personeelslid dat de refterbewaking doet, zijn net als een aantal kleuters besmet geraakt de voorbije week. (hln.be)

    Juf Ines doet elke dag de refterbewaking. Haar klas (4A) eet elke dag mee in de refter. (tkompas.be)

    ‘Wat enorm opvalt, is wat er is weggevallen. De vergaderingen, de tuchtklassenraden, de studie-uren, de speelplaats- of refterbewakingen …’ (standaard.be)

    Tijdens je stage heb je recht op 30 minuten middagpauze. Je hebt dezelfde speelplaats- of refterbewakingen als je mentor. (wilgenduin.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 31 Jan 2025 13:38
    0 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.