Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
Abrikozenconfituur
NL-SN: jam
< Frans confiture, van confire: bewaren
confituur is standaardtaal in België
DS2015 standaardtaal
Van Dale 2014 online: alg. Belgisch-Nederlands, jam
zie ook toespijs; verzamellemma groenten en fruit
o.a. appelconfituur, perenconfituur, pruimenconfituur, aardbeienconfituur, enz.
vergelijk carré konfituur
Als mijn boterham met hesp op is, pak ik nog ene met konfituur.
In de zomer heb ik veel confituur gemaakt van alle soorten fruit.
’Voor de appelconfituur gebruiken we Jonagoldappelen van eigen kweek (standaard.be)
Perenconfituur met vanille | Tiense suiker
Aardbeienconfituur is wellicht dé klassieker in confituurland.(wilderhof.be)
Je ruikt cassis, kruiden en krentjes, de smaak is warm en intens, met confiture, even wat stevigheid. (perswijn.be)
Prachtig emaille bordje van materne confitures van 1929 . (2dehands.be)
Abrikozenconfituur
NL-SN: jam
< Frans confiture, van confire: bewaren
confituur is standaardtaal in België
DS2015 standaardtaal
Van Dale 2014 online: alg. Belgisch-Nederlands, jam
DS2015 standaardtaal
zie ook toespijs; verzamellemma groenten en fruit
o.a. appelconfituur, perenconfituur, pruimenconfituur, aardbeienconfituur, enz.
vergelijk carré konfituur
Als mijn boterham met hesp op is, pak ik nog ene met konfituur.
In de zomer heb ik veel confituur gemaakt van alle soorten fruit.
’Voor de appelconfituur gebruiken we Jonagoldappelen van eigen kweek (standaard.be)
Perenconfituur met vanille | Tiense suiker
Aardbeienconfituur is wellicht dé klassieker in confituurland.(wilderhof.be)
Je ruikt cassis, kruiden en krentjes, de smaak is warm en intens, met confiture, even wat stevigheid. (perswijn.be)
Prachtig emaille bordje van materne confitures van 1929 . (2dehands.be)
metselaar
Een metser is een vak- of ambachtsman die bakstenen of blokken natuursteen metselt.
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Afleiding van maetse, metse ‘huizenbouwer, metselaar’ dat ontleend is aan middeleeuws Latijn matio, machio (6e eeuw). Dit Latijnse woord gaat, evenals Frans maçon, terug op Frankisch *makjo, een nomen agentis bij het werkwoord maken. (Philippa e.a.)
Van Dale 2018 online: metser
BE; spreektaal metselaar
DS2015 geen standaardtaal
zie: metsen
vgl. metsersstiel, metsendiender; metsersbroek; metsersbaas; metsersstiel
De metsers hebben op 1 week bijna het hele huis gezet.
de bediening doen in een restaurant, taverne, café, … versus in de keuken werken of den toog doen
.jpg)
volksvermaak.be/: Hij is er chef en zij doet de zaal.
Wijnreisgids Frankrijk: Claude en Yvette – hij staat achter het fornuis, zij doet de zaal – schotelen met een glimlach een verfijnde traditionele keuken voor.
- het publiek bedienen achter den toog
- algemeen: tappen, ook voor de bediening in de zaal of voor mensen die aan een tafel hun consumptie verbruiken
.jpg)
NL: achter de tap staan
zie ook zaal, de ~ doen
Afgesproken met de gasten van het jeugdhuis: runner en ik gaan den toog doen.(www.2fast4u.be 250206)
Werkverdeling in de taverne vandaag: gij doet den toog en gij gaat voor den toog staan.
blootje, NL nakie
Studie van een naakte man door Jacob Jordaens tussen 1635 en 1640
ook regio Waas en Dender (weliswaar met uitgesproken eind-n: puren)
zie ook: blekke, in uwe ~,
flikker, in zijne ~ staan
Ik dee de deur ope en hij stond daar in zijne pure.
(verouderd in Nederland) deken
< Frans serge (lichte, gekeperde, wollen stof) < Latijn serica ‘zijden stof’ < Grieks serikos
Varianten:
Antwerpen: serze (tweemaal doffe e)
Antwerpse Kempen: seuzze, ~ke
Noorderkempen -Turnhout: sasie
Brugge: soase
Hageland: seuzze(ke)
Leiestreek: sjarge
Vlaamse Ardennen: sorze
Vlaams Brabant: seus, sorge
Westhoek: serze
West-Vlaanderen: sjarze, soaze, saarske
“Toegedekt met een sargie” St. Streuvels, in Vlaanderen
“Onder de groene sargie liggen of steken”, begraven zijn (Cornelissen-Vervliet (1899)
tegenspreken
zie tegenspruttelen.
Wie bij ons moemoe durfde tegenpreutelen vloog direct aan de deur tot hij van gedacht veranderde.
NL: knoflookbroodje
zie look
Ik had op Instagram eens een storie gepost van m’n pizza en lookbroodjes en toen kreeg ik ook van een Nederlandse te horen dat ze lookbroodjes zo’n tof woord vond. (www.lastdaysofspring.com)
Mosselen in saffraansaus met lookbroodje – Colruyt
In tegenstelling tot het lookbroodje, wordt de bruschetta niet gemaakt met stokbrood, maar wel met het verfijnde ciabattabroodje. (solo.be)
scheldnaam voor brildrager
zie brillekas
Nen brilaap is iemand die een lelijk brilletje draagt. Hij kan er zelf nit aan doen, maar hij heeft da van de ziekekas gekrijgen. Ge wet wel zo’n dikke steriliseerbokaalglazen.
Schijven van zone centimeter dik en een tien centimeter
rond. Verder een monteur van die oude bakkelit, donker bruin
of was na grijs, kom ik wil er van af zijn. Ze zeggen er ook wel eens ne fooraap tegen, ne steuntrekker, nen jef trekt o plan.Die brillen gingen wel rap stuk, na ni meer das beter matriool gewueren.
dienstregeling; uurrooster
vnw: dienstregeling, lesrooster
Indien u geen gesprek wenst, kan u onder de uurtabel aanvinken dat u niet aanwezig zal zijn (sjbmalle.be)
Voor het overzicht van de nachtbussen: klik hier. De volledige uurtabel van de lijnen vind je op de website van De Lijn: https://www.delijn (kaagent.be)
“Volgens de uurtabel ben ik precies om 15.37 uur aan Floreal vertrokken. Bijna onmiddellijk rook ik een sterke brandgeur. Ter hoogte van de …" (nieuwsblad.be)
In de bundel staan uurtabellen van De Lijn en van de NMBS. Aan de hand van verschillende vragen leren de leerlingen de info op de tabel af te lezen. (klascement.be)
dienstregeling, lesrooster, dienstrooster
vnw: dienstregeling, dienstrooster, lesrooster
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
in het Vlaams is ‘rooster’ mannelijk, maar dit wordt naar Hollands voorbeeld somtijds veronzijdigd (zie ook Vlaamse geslachten)
zie ook verzamellemma wegcode
Het nieuwe uurrooster van de lessen Frans.
Ik vraag mij af of al die stakingen wel iets uithalen: het zijn toch niet de reizigers die de treinbegeleiders en -bestuurders een loonsverhoging kunnen bieden of voor betere uurroosters zullen zorgen?
demorgen.be: Volgens Paul Buekenhout van LBC vraagt het personeel “werkbare” uurroosters, die op een transparante manier tot stand komen en met een grens aan overuren.
dienstregeling
vnw: dienstregeling
Taaladvies.net: standaardtaal in België
DS2015 standaardtaal
Van Dale 2017 online: BE
Nieuwe uurregeling De Lijn.
De nieuwe uurregeling bij spoorwegmaatschappij nmbs, die vandaag in voege trad, is zonder grote problemen verlopen.
“Door het slechte weer rijden de Eurostartreinen tot zondag volgens een beperkte uurregeling. (standaardtaal in België)” Taaladvies.net
hoe laat
vnw: om wat/welk uur vertrekt de trein?: hoe laat vertrekt de trein?
zie ook uur, wat ~, uur, hoeveel ~
Om welk uur worden wij op de receptie verwacht?
Tot welk uur zijt ge gisteren nog opgebleven?
Welk uur is ’t?
Hoe laat
ook: wat voor uur? om wat uur?
Ook soms: welk uur
vnw:
-wat uur is het?: hoe laat is het?
-om wat/welk uur vertrekt de trein?: hoe laat vertrekt de trein?
zie ook uur, hoeveel ~; uur, welk ~
- Wat uur is ’t?
- Kwart na den tienen
- Zo laat? Ik ben er vanonderdoor dan. vanonderdoor, er ~ zijn
Wat uur begint dat?
Om wat uur komt de Jean vanmiddag?
Wat voor uur moeten we daar zijn?
Hoe laat
ook: wat voor uur? om wat uur?
Ook soms: welk uur
vnw: wat uur is het?: hoe laat is het?
zie ook uur, hoeveel ~; uur, welk ~
- Wat uur is ’t?
- Kwart na den tienen
- Zo laat? Ik ben er vanonderdoor dan. vanonderdoor, er ~ zijn
Wat uur begint dat?
Om wat uur komt de Jean vanmiddag?
Wat voor uur moeten we daar zijn?
de klok rond
vnw: 24 uur op 24: dag en nacht, 24 uur per dag
DS2015: standaardtaalzie ook vierentwintig uur op vierentwintig
varianten: 24 uur op 24 uur ; 24 op 24 uur ; 24 op 24
Sommige politici worden tegenwoordig 24 op 24 uur bewaakt.
iemand die graag in (ijs)koud water zwemt
zie ook ijsberen
De Dendermondse IJsberen is een zwemvereniging waarvan iedereen, zowel jong als oud, lid kan worden, met als bijzonderheid dat zij het zwemmen in koud water tot hun hobby hebben gemaakt.
“De Nieuwjaarsduik in Oostende mocht iets meer dan 5.000 ijsberen verwelkomen.” (hln.be)
720 ijsberen houden bibberduik in de Blaarmeersen: half uurtje opwarming en dan in water van vier graden springen. (vrtnws 28 jan 2024)
vroor, vroren, gevroren, bevroor, bevroren
vrttaal.net: De vormen *bevroos en *bevrozen zijn geen algemeen Nederlands.
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Middelnederlands bevriesen. Het verleden deelwoord bevroren of bevrozen wordt vaak bnw.; in de algemeene taal klinkt bevrozen minder alledaagsch dan bevroren, maar in sommige gewesten, ook in België, is juist bevrozen de gewone term.
Klik op de afbeelding
Dichtgevrozen Schelde in Antwerpen door Lucas van Valckenborch (1593)
Het was zo koud dat zelfs de Schelde dichtvroos.
Vandewinter, toen dat het zo koud was, is zelfs het shellkraantje in de bergplaats bevrozen.
Het heeft de stenen uit de straat gevrozen.
moerassige laagvlakte die ’s winters meestal onder water staat, beemd, broek
Den bempd bij Berlaar ligt wel vol water maar zolang als het niet gevrozen heeft, kunnen we niet gaan schetsen.
zie ook vroos, vrozen, gevrozen, bevroos, bevrozen, vervrozen
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
