Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #5121

    spitant
    (bnw.)

    bruisend, vitaal

    vnw: levendig, sprankelend

    Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
    Van Dale 2018: BE brui­send, vi­taal

    ANW: vooral in België. Volgens Van Dale niet algemeen.
    Synoniem: bruisend; vitaal; wervelend

    Sommige werkgeversvertegenwoordigers wisten ons te verrassen met spitante uitspraken.

    Het gaat er veelal kleurrijk aan toe en aan spitante dialogen ontbreekt het soms niet. Toch is The Perez Family – in tegenstelling tot eerder werk van Nair – geen beklijvende film. Luchtiger betekent dit keer lichter. (DS 1996)

    In de Rode Zaal werd gesnoept van de spitante vertolking door mezzosopraan Mireille Capelle van De Sfinx van Georges Fragerolle. (DS 1995)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Apr 2025 21:46
    5 reactie(s)

    #5122

    spilindex
    (zn., m., ~en)

    Wanneer de index (de prijzen van diensten en goederen) een bepaald niveau overschrijdt komt er een draaipunt: de spil, daarom spreekt men van spilindex. Dit betekent voor de publieke sector dat de wedden van de ambtenaren en de sociale uitkeringen automatisch worden verhoogd.
    In de private sector kunnen de verschillende bedrijfstakken de lonen verhogen wanneer de spilindex is overschreden of de lonen periodiek verhogen.

    vnw: (bnl.) gemiddelde prijsindex, die de aanpassing van lonen en sociale uitkeringen bepaalt

    Uit wikipedia: De aanpassing van lonen aan de index wordt bij de overheid uitgevoerd in het geval een bepaalde grens bereikt wordt. Deze wordt de spilindex genoemd.

    De spilindex is overschreden, de pensioenen gaan omhoog. Niet dat ge er rijker van wordt, in tegendeel.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Apr 2025 21:39
    0 reactie(s)

    #5123

    kas, de ~ spijzen
    (uitdrukking)

    de kas spekken, de kassa laten rinkelen

    vnw: de kas spijzen: de kas spekken, van de nodige geldmiddelen voorzien

    zie ook spijzen

    ‘Wil je meer woorden en mogelijkheden? Neem een abonnement.’ De kas moet gespijsd worden.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Apr 2025 21:38
    0 reactie(s)

    #5124

    spijts
    (voorz.)

    ondanks

    vnw: ondanks, in weerwil van, ten spijt

    Van Dale 1995 (gewestelijk verouderd)
    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, verouderd

    Spijts al de moeite die hij deed is het toch niet gelukt.

    Spijts dat em alles geprobeerd heeft, is het toch niet gelukt.

    Wet van 18 juli 2012 tot wijziging van de wet van 16 maart 1968 betreffende de politie over het wegverkeer wat betreft het rijden spijts het verval van het recht tot sturen, BS 12 februari 2013.(wegcode.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Apr 2025 21:37
    2 reactie(s)

    #5125

    spijt, tot ~ van wie het benijdt
    (uitdr.)

    het is zo, ook al zal iedereen er niet content mee zijn

    vnw: tot spijt van wie ’t benijdt: tot ergernis van wie het anders zou willen

    Van Dale 1995 (Belg.)
    Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
    DS2015 standaardtaal

    Tot spijt van wie het benijdt, is die ambetanterik de enige die de situatie hier nog kan rechttrekken.

    Tot spijt van wie het benijdt is ‘lastpost’, het oorspronkelijke lemma dat hier stond, bij onze noorderburen in gebruik. ’t Zijn dan ook lastposten natuurlijk.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Apr 2025 21:36
    1 reactie(s)

    #5126

    spijshuis
    (het ~, ~en onz. zelfstandig naamw.)

    restaurant (verouderd)

    vnw: eethuisje, restaurant

    Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 2; Vlaamsheid: 1; purisme

    Den beenhouwer in mijn dorp baatte lang geleden naast zijn winkel ook een café – restaurant uit. Boven de deur was er een opschrift: “drank- en spijshuis”.

    Deze week waren we te gast in de wondere wereld van de familie Lefever, uitbaters van spijshuis Den Bonten Os. (demorgen.be)

    Na de dood van Germaine besloten de nieuwe eigenaars van het estaminet een drank- en spijshuis te maken. (standaard.be)

    Regio Antwerpse Kempen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Apr 2025 21:35
    0 reactie(s)

    #5127

    spijshuis
    (het ~, ~en onz. zelfstandig naamw.)

    restaurant (verouderd)

    vnw: eethuisje, restaurant

    Den beenhouwer in mijn dorp baatte lang geleden naast zijn winkel ook een café – restaurant uit. Boven de deur was er een opschrift: “drank- en spijshuis”.

    Regio Antwerpse Kempen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Apr 2025 21:33
    0 reactie(s)

    #5128

    spijs, in ~ vaneen
    (uitdr.)

    tot moes, pap, brij
    maar ook eventueel: in vele kleine stukken (in frennen vaneen)
    NL: tot gort, in barrels

    Er lag vanmorgen, ocharme, een hond in spijs vaneen gereden door een auto, voor ons deur.

    Hij leunde over de reling van het balkon en liet zijn gsm vallen. Vanop ’t tweede tegen de straatstenen. In spijs vaneen natuurlijk. Gedaan met spelen.

    Tom Pidcock – zijn grote concurrent bij de beloften – had hij in spijs vaneen gereden. (nieuwsblad.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Apr 2025 15:52
    0 reactie(s)

    #5129

    rabarberspijs
    (zn. m.; ~zen)

    rabarbermoes

    zie spijs

    vgl. appelspijs

    Dat heeft niets met de taart te maken, maar dan hebt gij straks een lekker potje rabarberspijs, voor bij de boterham of om gewoon zo weg te lepelen, jammie! (geshaalopers.be)

    In de mond vooral een samenspel van rijpe appel, perzik, abrikoos, rabarberspijs en honing, heel genereus en levendig, met een volle langhoudende afdronk. (wijnkasteel-vandeurzen.be)

    Als er koude schotel met zalm en rabarberspijs of zelfgemaakte vol-au-vent op het menu stond, was hij gelukkig. (nieuwsblad.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Apr 2025 15:50
    0 reactie(s)

    #5130

    aprilvis
    (de ~ (m.), ~sen)

    grap die men op 1 april uithaalt
    NL: aprilgrap

    < Frans: poisson d’avril

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 6

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands

    gwnt: Zuidn. gallicisme

    zie ook verzenderkensdag

    Petit garçon de 6 ans et demi "victime" d'un poisson d'avril
    Papieren aprilvis op de rug van een jongen

    Kernenergie als klimaatoplossing? Dat moet een aprilvis zijn …

    De Rode Loper bakte een aprilvis: Betty Owczarek en Eline De Munck hebben dan toch geen plannen om Kathleen van K3 op te volgen.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Apr 2025 14:41
    0 reactie(s)

    #5131

    aprilvis
    (de ~ (m.), ~sen)

    grap die men op 1 april uithaalt
    NL: aprilgrap

    < Frans: poisson d’avril

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 6

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands

    zie ook verzenderkensdag

    Petit garçon de 6 ans et demi "victime" d'un poisson d'avril
    Papieren aprilvis op de rug van een jongen

    Kernenergie als klimaatoplossing? Dat moet een aprilvis zijn …

    De Rode Loper bakte een aprilvis: Betty Owczarek en Eline De Munck hebben dan toch geen plannen om Kathleen van K3 op te volgen.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Apr 2025 14:38
    0 reactie(s)

    #5132

    rabarberspijs
    (zn. m.; ~zen)

    rabarbermoes

    zie spijs

    Dat heeft niets met de taart te maken, maar dan hebt gij straks een lekker potje rabarberspijs, voor bij de boterham of om gewoon zo weg te lepelen, jammie! (geshaalopers.be)

    In de mond vooral een samenspel van rijpe appel, perzik, abrikoos, rabarberspijs en honing, heel genereus en levendig, met een volle langhoudende afdronk. (wijnkasteel-vandeurzen.be)

    Als er koude schotel met zalm en rabarberspijs of zelfgemaakte vol-au-vent op het menu stond, was hij gelukkig. (nieuwsblad.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Apr 2025 13:00
    0 reactie(s)

    #5133

    spijs
    (de ~ (v.), spijzen)

    confituur, moes

    vergelijk appelspijs; rabarberspijs

    vnw: vruchtenmoes

    Woordenboek der Nederlandsche Taal: Moes of jam van vruchten. Nog in het Zuiden.
    Spijs op ’t brood smèren, Cornelissen-Vervliet (zie ook Claes, Bijv. op Tuerlinckx.)

    Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen

    Ik eet geire een boke met spijs.

    > zie andere definitie van spijs

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Apr 2025 12:57
    4 reactie(s)

    #5134

    spijs
    (zn. v.)

    moes, brij, pap

    vnw: vruchtenmoes

    Woordenboek der Nederlandsche Taal: Weeke of vooze, inzonderheid door bederf of vernieling ontstane massa; moes; pap. In het Zuiden. (zie voorbeelden)

    Van Dale 2014 online: weke massa: Belgisch-Nederlands, niet algemeen

    ook: in spijs vaneen (spijs, in ~ vaneen)

    Woordenboek der Nederlandsche Taal: Hij trapte op ’n pad, dat de spijs er uit kwam. (Cornelissen-Vervliet)

    Woordenboek der Nederlandsche Taal: Daar (in een pistool) steekt nu genoeg in om heel mijn kop in spijs van een te doen vliegen! (Timmermans, Anna-Marie)

    > zie andere definitie van spijs

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Apr 2025 12:56
    0 reactie(s)

    #5135

    spijs
    (de ~ (v.), spijzen)

    confituur, moes
    vergelijk appelspijs

    vnw: vruchtenmoes

    Woordenboek der Nederlandsche Taal: Moes of jam van vruchten. Nog in het Zuiden.
    Spijs op ’t brood smèren, Cornelissen-Vervliet (zie ook Claes, Bijv. op Tuerlinckx.)

    Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen

    Ik eet geire een boke met spijs.

    > zie andere definitie van spijs

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Apr 2025 12:56
    4 reactie(s)

    #5136

    sperperiode
    (de ~ (v.), ~n/s)

    een periode van 3 maanden voorafgaand aan de verkiezingen, waarin striktere regels gelden voor het bedrijven van politieke propaganda

    vnw: periode voor de verkiezingsstrijd, waarin de politieke partijen geen grootschalige reclamecampagnes mogen voeren

    Gedurende de sperperiode mag in uitnodigingen of brochures wel de functie, maar niet de naam, de handtekening of een foto van een minister opgenomen worden. Verder mogen partijen en verkiezingskandidaten maar een beperkt bedrag uitgeven voor hun campagne.

    demorgen.be: Het valt de laatste dagen duidelijk op dat de politieke partijen volop campagne voeren. Op het internet en in de kranten barst het van de advertenties. Dat komt omdat dinsdag de sperperiode voor de verkiezingen begint. De partijen moeten zich dan aan strikte regels houden, daarom halen ze nu nog eens alles uit de kast.

    demorgen.be: Peeters: “Sperperiode is enkel relevant voor solden

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Apr 2025 12:54
    0 reactie(s)

    #5137

    sperperiode
    (de ~ (v.), ~n/s)

    periode, voorafgaand aan de solden, waarin geen prijsverminderingen mogen worden aangekondigd

    vnw: periode vlak voor de koopjesperiode waarin handelaars hun waren niet mogen afprijzen

    De sperperiode is pas begonnen. Binnenkort kunnen we in solden kopen.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Apr 2025 12:54
    2 reactie(s)

    #5138

    sonorisatie
    (zn. v; ~s)

    het voorzien van geluid bij film of video

    vgl. sonoriseren

    Daaroverheen komt dan onze sonorisatie. Jef heeft zijn film eerst gemonteerd en dan hebben we het samen bekeken. (dewitteraaf.be)

    De student ontwikkelt een taal om met een componist te praten over de sonorisatie van een audio-visueel werk (onderwijsaanbod.luca-arts.be)

    Het elegante instrument zorgt voor sfeerschepping, live geladenheid, sonorisatie en dreigende deernis. (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Apr 2025 09:37
    0 reactie(s)

    #5139

    sonoriseren
    (ww. sonoriseerde; gesonoriseerd)

    vnw: een film of diamontage van geluid voorzien

    vgl. sonorisatie

    Nadat het echtpaar Anna en François Frijters hadden besloten hun oorspronkelijk stille film te sonoriseren brandde de studio af en de film is nooit in het normale bioscoopcircuit terechtgekomen. (erik.zwysen.be)

    Hier is speciaal te onderstrepen het sonoriseren van de tekenfilmreeks “Kuifje” (vrt.be)

    Het klankspoor is gebaseerd op de originele 78-toeren fonoplaten waarmee De Landtsheer zijn vertoningen sonoriseerde. (wo1.be)

    Zijn gedichten ‘Vertigo gli’, ‘Kleine Caroli’ zijn gesonoriseerd door Jan Bruyndonckx. Andere artiesten op de plaat zijn: Greenham, M. Bense, R. Döhl, H. de Campos, R. Geiss-Bühler, Bern, mono, 30 cm. (schrijversgewijs.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Apr 2025 09:32
    0 reactie(s)

    #5140

    speractie
    (zn. v.; ~s)

    actie waarbij de politie (vlucht)wegen afsluit; wegversperring

    vnw: opsporingsactie waarbij de politie vluchtwegen probeert af te sluiten

    Typisch Vlaams: wegversperring door de politie: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 6; Vlaamsheid: 7

    Speractie voor Nederlandse dieven ontaardt in wilde achtervolging (hln.be)

    Er volgde een speractie in de ruime omgeving waarbij ook de politiezones Antwerpen en Hekla ter hulp schoten. (gva.be)

    In hun zoektocht naar de dader van het vluchtmisdrijf op de Nijverheidskaai in Hasselt hebben agenten van de politiezone HaZoDi gisteren een speractie gehouden (hbvl.be)

    De homejackers namen in de keuken zijn autosleutels en portefeuille mee en gingen er met zijn BMW X6 vandoor. Voor zover bekend hebben ze niets anders meegenomen. Een speractie van de politie leverde niets op. (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 03 Apr 2025 05:10
    0 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.