Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
SN-NL: bedrijfsarts
Van Dale 2016 online: BE
zie ook verzamellemma geneeskunde
cesi.be: De arbeidsgeneesheer is een partner van uw bedrijf en waakt over het welzijn en de gezondheid van de werknemers.
privacycommission.be: De controlearts en de arbeidsgeneesheer moeten de werknemer vooraf informeren van hun functie en opdracht.
de achterste tanden, die pas op latere leeftijd doorkomen en daarbij soms pijn en last kunnen veroorzaken
NL: verstandskies
< Frans: dent de sagesse
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
zie ook verzamellemma geneeskunde
Ik moet naar de kliniek om mijn wijsheidstanden te laten trekken.
wervelkolom, ruggegraat
vgl. Duits Wirbelsäule, Frans colonne vertébrale, Latijn columna vertebralis
zie ook verzamellemma geneeskunde
Normalerwijze bestaat de wervelzuil uit 33 wervels. De 24 bovenste wervels vormen de beweeglijke wervelzuil. Men onderscheidt 7 nekwervels (cervicale wervelzuil of CWZ ), 12 borstkaswervels (thoracale wervelzuil of TWZ) en 5 wervels in de lage rug (lumbale wervelzuil of LWZ). (hhp.be)
Asafwijkingen van de wervelzuil (scoliose) (uza.be)
huid
Van Dale:
1 huid
2 afgestroopte huid
Ondanks Van Dale, blijkt in sommige contexten vel toch typisch Vlaams toegepast te worden.
zie ook verzamellemma geneeskunde
Heel de dag in de zon gelegen en nu is mijn vel zo droog als ne leren lap, ’k Zal moeten smeren.
Hij heeft ne serieuse petotter gedaan, het vel hangt in flarden op zijn ellenboog.
Ze heeft een facelift gehad: haar vel is nu zo strak gespannen dat haar gat opengaat als ze haar ogen dichtdoet.
hoofd, ook gebruikt om het hoofd van een mens aan te duiden
Van Dale: kop (dem; koppen)
1. het voorste of bovenste deel van het dierlijk lichaam, overeenkomend met het hoofd bij de mens
2. (informeel) hoofd van een mens
zie ook verzamellemma geneeskunde
Ik ben met mijn stomme kop tegen de deur gelopen, en heb nu een grote bult.
> zie andere betekenis van kop
1.het lijf, het lichaam (pars pro toto)
Woordenboek der Nederlandsche Taal
Benaming voor de maag, den buik, het lichaam.
Zijn kas (kasse; kasken) vullen, zich dik eten (Joos; Cornelissen-Vervliet; Teirlinck)
E stuk in zij(n) kasken hebben, dronken zijn, Corn.-Vervl.
Wa(t) naar zijn kas krijgen, verwijtingen of kijven krijgen, Ald.
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
herkomst: mogelijk de afkorting van karkas, borstkas
zie ook verzamellemma geneeskunde
2. kast (meubel), ook als tweede deel van samenstellingen: keukenkas, slaapkamerkas, bureaukas…
3. spaarkas, bank
zie ook spaarkaske
< Frans la caisse (= de kassa, de geldkist)
uitdrukkingen met “kas”: zie
kas, alles uit zijn ~ halen
kas, de ~ spijzen
kas, er zijn ~ aan vegen
kas, het is ~
kas, iets in zijn ~ spelen
kas, in zijn ~ slagen
kas, op zijn ~ krijgen
kas, zijn ~ opvreten
kas, uw ~ volspelen
kas, zijn ~ afdraaien
kas, zijn ~ leegrijden
1. Ge kunt u niet voorstellen wat die allemaal in zijn kas slaagt (kas, in zijn ~ slagen).
Hij zit de godganse dag zijn kas op te vreten. kas, zijn ~ opvreten
2. Keukenkas in 2delen 2,00m lang. Bovendeel 110h. Vijf deuren. (advertentie 21/11/15)
3. De kas is vrijdag gesloten omdat het dan een feestdag is. Ge zult die verrichting dus best donderdag doen.
torso, borstkas
carrure: afstand van schouder tot schouder)
overdrachtelijk: brede lichaamsbouw
figuurlijk: zie ander lemma karuur
< Frans carrure < carré (vierkant)
zie ook verzamellemma geneeskunde
IJ eed een breed karuur. (Hij heeft een breed karuur.)
bovenbeen, dij
bille (vr.) in West-Vlaanderen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: In Zeeland en op de Zuidhollandsche eilanden, ook in Vlaanderen, wordt bil gebruikt voor dij.
Van Dale 2013 online: dij Belgisch-Nederlands, niet algemeen
Klik op de afbeelding
.jpg)
zie ook verzamellemma geneeskunde
Ze hebben een windel rond zijn linkerbil gedaan. Door die valpartij was die opzij helemaal geschaafd.
Die rand van die tennisbroek schuurt heel de tijd tegen mijn billen.
Zo’n stekkebenen! Met twee handen kan ik rond haar billen spannen.
Een beetje lenteweer en ge ziet al direct de korte rokjes en de blote billekes over ’t straat flaneren.
Die mens wist nu eens letterlijk wat een billenkletser was se. En maar gieren van het lachen en heel de tijd met zijn vlakke hand op zijn bil slagen. Ik denk dat als die ’s avonds zijn broek uitdeed, wel een rooi plek had.
(spottend) ingebeelde ziekte
zie ook: Sinte-Medunkt, manzjenieziekte; verzamellemma geneeskunde
Ik weet niet wat er met onze Jef aan de hand is; hij heeft zekers het vanbrustum.
veinzen dat men een beetje ziek is
Antwerps Idioticon:
SINTE-MEDUNKT, znw., o. — Kluchtwoord voor eene ingebeelde ziekte, door ’t volk hypo, Frans hypocondre geheeten.
Hij heget Sinte-Medunkt.
zie ook: vanbrustum, manzjenieziekte; verzamellemma geneeskunde
Hij zegt dat hij ziek is, maar ik denk dat hij het Sinte-Medunkt heeft.
< verhaspeling van het Frans maladie imaginaire
zie ook mangeneren, zich iets ~ (zich iets inbeelden), mangenie
in Antwerpen: hypo
Antwerpse Kempen: Sinte-Medunkt, vanbrustum
zie ook verzamellemma geneeskunde
Ze lag weer eens te bed met de manzjenieziekte, ze moet van de dokter vooral veel rusten en met rust gelaten worden.
alcoholische aandoening (van een bepaald biermerk)
zie ook verzamellemma geneeskunde
Van op de toren zien we hoe eerst de flikken en dan een horde hulpverleners halthouden bij een comateuze jongeling. “Een typisch geval van jupilitis”, is het droge commentaar van de torenwacht. (Gentse Feesten, De Morgen)
oudere benaming voor ingebeelde ziekte
afkorting van hypochondrie
zie ook verzamellemma geneeskunde
Nu voel ik percies weer iet aan mijne knoesel … ik zal toch den hypo niet krijgen zeker?
“Toen hij op de hofstede kwam, bevond hij wat hij had voorzien, namelijk, dat de pachter, die aan den Hypo of miltzucht leed, zich had ingebeeld, dat de dood hem bedreigde, alhoewel er werkelijk niets in zijnen toestand was veranderd.” Volledige werken 23. De jonge dokter, Hendrik Conscience (1912)
waterige ogen bij een verkoudheid, allergie of ziekte, waarbij het water in de ogen blijft en de ogen niet tranen
meestal mv.
Van Dale online: wateroog: tranend oog
zie ook verzamellemma geneeskunde
Gij hebt precies een valling want ge hebt waterogen.
Oei, wat een waterogen, gij gaat ziek worden.
geslachtsziekte, seksueel overdraagbare aandoening
zie ook verzamellemma geneeskunde
wijzijnantwerp.org: volgens mij ligt den helft van den hoop volgende week in de kliniek met een vuil ziekte.
foursquare.com: Niet te vreten, vuil en ranzig en als je van de wc komt houd ge er een vuil ziekte aan over.
gh.elopedia.com: Bijvoorbeeld, als gele koorts werd beschouwd als een vuil ziekte en verspreiding door het menselijk afscheiding of door contact, …
verkoudheid, rhinitis
Woordenboek der Nederlandsche Taal: (In het Zuiden) In aansluiting bij vallen — vergelijk zinking — t.w. volgens de oude voorstelling: het vallen van koude of kwade vochten op een zeker gedeelte van het lichaam; gevatte kou, verkoudheid, inz. in het hoofd of op de borst.
zie ook kopvalling, snotvalling, borstvalling
kan ook een ‘vastgeroeste valling’ zijn, als ze niet verdwijnt
zie ook verzamellemma geneeskunde
Ik heb heel de dag moeten hoesten, ik denk dat ik een valling heb.
epilepsie
zie ook verzamellemma geneeskunde
Als je dat nog nooit gezien hebt, dan is dat heel beangstigend als iemand een aanval van vallende ziekte krijgt in jouw buurt.
meestal: eufemisme voor kanker
staat ongemarkeerd in VD weliswaar met een meer algemene betekenis van ‘slepend’: lang van duur zonder veel verandering of uitzicht op verbetering • een slepende kwaal, ziekte
google2014: ‘slepende ziekte’ .BE (>17.000); .NL (>6.000)
opm: De .NL vermeldingen zijn dikwijls uit België, zelden uit de NL media
zie ook verzamellemma geneeskunde
demorgen.be: In een bomvolle O-L-Vrouwekerk in Herent is vanmorgen afscheid genomen van reclamemaker Wim Schamp die afgelopen zondag op 60-jarige leeftijd overleed aan een slepende ziekte.
hln.be: Franse springruiter Bourdy (57) na slepende ziekte overleden
nieuwsblad.be: ‘Kruidenmadam’ Winiefred verliest strijd tegen slepende ziekte
knack.be: Het overlijden komt er na een slepende ziekte die werd vastgesteld in juli vorig jaar.
Een ‘slaptitude’ is een plotsklaps, (echter wel verklaarbare) wegebbende erectie.
Afkeer van een of ander mokke.
ook: een algemeen slaptegevoel dat een korte of langere periode kan aanhouden door honger, vermoeidheid, ziekte, enz. De zogenaamde appelflauwte.
figuurlijk: slapte
zie ook verzamellemma geneeskunde
Als ik haar zie is mijn zin over, ik krijg dor ne slappe van!
Azzek heur zie krijg ekik een slaptitude.
Enkele kilometers voor de meet kreeg de renner een slaptitude. Het vat was af (vat, het ~ is af).
“Het is allemaal de schuld van de slaptitude van de politiek”. (internet)
roodvonk, of een andere (kinder)ziekte met rode uitslag en koorts
etymologie: De ziekten roodvonk en rodehond worden beide gekenmerkt door rode vlekken; vandaar het rood als eerste deel van de benamingen. De naam roodvonk is voor het eerst in 1672 genoteerd. Het lijkt een samenstelling van rood en vonk: de naam zou dan iets betekenen als ‘ziekte die wordt gekenmerkt door rode, vurige vlekjes’. Maar deze herkomst is schijn: in werkelijkheid is roodvonk een verbastering van ‘roodhond’, de oorspronkelijke vorm van rodehond. Roodhond is al in 1567 aangetroffen, en roodvont, een tussenvorm tussen roodhond en roodvonk, werd in 1694 opgeschreven. In dialecten duiden roodvonk en rodehond nog steeds dezelfde ziekten aan.
Maar waar komt nu de benaming roodhond/rodehond vandaan? Wat heeft de ziekte met een hond te maken? Helemaal niets: het tweede deel van de naam is een verbastering van Middelnederlands ‘hune’ en zestiende-eeuws Nederlands ‘huin’, onzuiverheid, drek, verwant met Oudengels hún onzuiverheid en Middelnederfrankisch hunen ‘puist’. Omdat hune/huin in de zeventiende eeuw een verouderd woord was dat niet meer werd begrepen, verving men het door allerlei gelijkluidende woorden die wél bekend waren. De twee varianten roodvonk en rodehond hebben de tand des tijds overleefd. Andere varianten zijn verdwenen, namelijk roodgrond, roodhout, roodjonk, rookjook (van jeuken) en rodekoorts. (Nicoline van der Sijs)
Van Dale online: rodehond:
1. een op mazelen lijkende maar lichtere besmettelijke ziekte;
= rubeola, rubella
2. in de tropen een huidziekte
3. niet algemeen: roodvonk
zie ook verzamellemma geneeskunde
Paulientje kan niet naar de crèche want ze heeft de rodehond.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
