Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed
zat zijn, dronken zijn, groggy zijn
zie ook petoet zijn; patat, zo zat als een ~
@william seg diene visboer van u es uuk nie van de slimmste ze hij e mee mij ne druppel stoan drinken in cafe leopold dreie op durp van uustakker,diene moe goe patat geweest zijn ze (bloggen.be)
een korte zacht regenbuitje
ook saladevlaag(je), saladevlaagske
Het is de moeite niet om alles binnen te halen, ’t zal slechts een salavlaagje zijn.
“Bijna houden we het droog – net bij aankomst toch nog een ‘saladevlaagske’. In de namiddag klaart het op, we zien zowaar de zon. " (blogspot)
… geloof ik niet, maar een motregentje, een saladevlaagje, moet er statistisch gezien wel een keer bij geweest zijn. (De helaasheid der dingen – Dimitri Verhulst)
Op een gegeven moment, na een ‘saladevlaagje’, kwam er een regenboog tevoorschijn boven de ‘Monta Mina’ en de ‘Montaña de Zonzamas’. (blogspot)
Het blijft pijpestelen regenen ( nee, geen saladevlaagje ) en ik kom druipnat in de stad aan waar ik een onderkomen vindt in Hotel Terminus (blogspot)
Voilà, daar gaan we dan weer, het was maar een saladevlaag. (West-Vlaams voor een buitje). (seniorennet.be)
een korte zacht regenbuitje
ook saladevlaag, saladevlaagske
Het is de moeite niet om alles binnen te halen, ’t zal slechts een salavlaagje zijn.
“Bijna houden we het droog – net bij aankomst toch nog een ‘saladevlaagske’. In de namiddag klaart het op, we zien zowaar de zon. " (blogspot)
… geloof ik niet, maar een motregentje, een saladevlaagje, moet er statistisch gezien wel een keer bij geweest zijn. (De helaasheid der dingen – Dimitri Verhulst)
Op een gegeven moment, na een ‘saladevlaagje’, kwam er een regenboog tevoorschijn boven de ‘Monta Mina’ en de ‘Montaña de Zonzamas’. (blogspot)
Het blijft pijpestelen regenen ( nee, geen saladevlaagje ) en ik kom druipnat in de stad aan waar ik een onderkomen vindt in Hotel Terminus (blogspot)
Voilà, daar gaan we dan weer, het was maar een saladevlaag. (West-Vlaams voor een buitje). (seniorennet.be)
Zelfs het weer is anders in België dan in Nederland. In dit lemma bewaren we een overzicht van de Vlaamse weerterminologie en daaraan gerelateerde uitdrukkingen.
meteorologische fenomenen:
allerheiligenweer
buiencarrousel
donderslag
drache
drasjen
drasj national
drets
ijllicht
maartse buien, aprilse grillen
muggenpis
nevel
ochtendgrijs
onweder
overtrekken
regendouche
regenvlaag
salavlaagje
schoon weer
smoor
smuiken
snipsneeuw
stofhagel
vlaag
weerlichten
winterprik
zeveren
zoelte
varia:
weeranker
uitdrukkingen:
Onzen heer is nen …
regenen dat het giet
regenen, oude wijven ~
-
gummi laarzen
Antw.: katsjoewe botten
Neem uw rubberen botten maar mee als ge door het slijk gaat ploeteren.
Zelfs het weer is anders in België dan in Nederland. In dit lemma bewaren we een overzicht van de Vlaamse weerterminologie en daaraan gerelateerde uitdrukkingen.
meteorologische fenomenen:
allerheiligenweer
buiencarrousel
donderslag
drache
drasjen
drasj national
drets
ijllicht
maartse buien, aprilse grillen
nevel
ochtendgrijs
onweder
overtrekken
regendouche
regenvlaag
salavlaagje
schoon weer
smoor
smuiken
snipsneeuw
stofhagel
vlaag
weerlichten
winterprik
zeveren
zoelte
varia:
weeranker
uitdrukkingen:
Onzen heer is nen …
regenen dat het giet
-
golven van water die bv tegen een boot of steiger beuken
‘klotsen’ slaat in het Nederlands op het geluid, in het Vlaams (ook) op de beweging
> andere definitie van klotsen
Tijdens de storm klotst het water tegen de boot aan.
Het water klotste uit de emmer.
Ook de Vlaming moet op tijd en stond eens zijn woonst verlaten en hem in het openbaar begeven. Om van punt A naar punt B te geraken, moet hij een beroep doen op de wegcode, maar die verschilt in het Vlaams aanzienlijk van het Nederlands. In dit lemma bewaren we een overzicht van alle essentiële en minder essentiële terminologie en uitdrukkingen m.b.t. wegen en verkeer.
voertuigen:
cabriard
camion
camionette
crèmekar
decapotabel
geit
hollandse mercedes
ministadswagen
mobilhome
moto
motocyclette
opligger
otto
plooivelo
trottinette
velo
vlieger
wagen
wegen:
afdraai
autostrade
baan
baanvak
buurtweg
drievaksbaan
egelwegel
fietsostrade
gemeenteweg
gracht
heirbaan
kasseibaan
kasseiweg
kerkwegel
macadam
middenvak
ovalen punt
ovonde
rijbaan
rijvak
rondpunt
tarmac
trage weg
trottoir
tunnelkoker
tweevaksbaan
vak
velostrade
viervaksbaan
voetpad
wegel
wegenis
varia:
aan de klap
accident
accordeonfile
achter de hoek
achterruitontdooiing
afdraaien
amortisseur
auto-accident
autoconstructeur
autocontrole
automatic
baancafé
baandancing
baanhotel
baanrestaurant
baanwinkel
baan, onder de ~
baarchoc
bache
banden leggen
banden steken
bedrijfswagen
betalend parkeren
bielle
blokrijden
bluts
blutsen
Bob
boîte
bollen
cabrioleren
camion, van de ~ gevallen
chappement
copiloot
corijder
depanneren
doorvlammen
dwarsen
een rijdende doodskist
embrayage
embrayeren
ertegen plakken
faar
filegolf
firmawagen
frein
garagepoort
garagist
gardeboe
gat, in iemands ~ zitten
groene nummerplaat
handelaarsplaat
herspuiten
het hol van Pluto
ijsgang
janettenbak
kaartjesknipper
keuring
kilometriek
kreukelpaal
langs
lichten
loonwagen
maleur
maneuver
middenvakrijder
mobiliteitsknoop
monovolume
motard
moteur
naft
nummerplaat
occasie
omlegging
op den trein, tram, velo
petrol
pikkel
pinken
pinker
pinkers opzetten
pinklicht
plak
platten band
Porschist
ressort
rijmplek
rood licht
schouwing
schouwingsbewijs
sjieken bak
slijklap
smijten, alles dicht ~
sneeuwschuifelen
sortie
soupape
staander
statie
stationeren
stelplaats
treinbegeleider
uitblutsen
uitbollen
verbodsteken
verkeersaccident
verkeersbelasting
verkeerscode
verkeershinder
verkeersinbreuk
verkeerswisselaar
vervangstuk
Vespist
vlammen
vis platinées
vitesse
vitessepook
volumewagen
voorbijsteken
voorruitontdooiing
waar men gaat langs Vlaamse wegen
wegbollen
wegeniswerken
wegenwerken
wet betreffende de politie over het wegverkeer
wisselstuk
z-plaat
zwieren, op de bon ~
> andere betekenis van wegcode
SN, maar meer gebruikt in Vlaanderen
Van Dale online 2015: accordeonfile: zelfstandig naamwoord; de (v(m)), (toegevoegd in 2006)
file van wisselende lengte, waarin auto’s nu eens stilstaan en dan weer een stukje kunnen rijden
synoniem: harmonicafile
zie ook verzamellemma wegcode
“Een veelvoorkomend verschijnsel is de zogenaamde harmonica-file, in Vlaanderen ook wel accordeonfile genoemd. Hiermee wordt een situatie over een langere afstand bedoeld waarin congestie wordt afgewisseld met vrij rijdend verkeer.” (partyflock.nl)
Op zondagavond staan er vaak accordeonfiles op de E40 tussen Jabbeke en Gent, terug naar het binnenland. (vrt.be)
filevorming afgewisseld met langzaam rijden, meestal ontstaan door het rijgedrag van automobilisten
zie ook accordeonfile
< De VRT-verkeersredactie zal het woord ‘accordeonfile’ steeds vaker links laten liggen en vervangen door ‘filegolf’.
“Eigenlijk gaat het gewoon om synoniemen”, zegt VRT-verkeersanker Hajo Beeckman. "Maar we vonden ‘filegolf’ een mooi woord. (demorgen.be 6/10/15)
zie ook verzamellemma wegcode
Op de E4O bij Nevele is een ongeluk gebeurt, verder hier en daar nog wat filegolven tot aan de Franse grens.
“Filegolf? Geef ons de accordeonfile terug!”
Wie regelmatig naar Radio 1 luistert, heeft het ongetwijfeld al opgemerkt: sinds kort staan we niet meer in accordeonfiles, maar wel in een filegolf. Doodzonde, vindt onze collega Roeland de Trazegnies. Hij wil de accordeonfile terug! ( Radio 1 20 okt. 2015)
De Vlaamse garderobe ziet er betrekkelijk anders uit dan de Nederlandse. In dit lemma bewaren we een lijst van allerlei Vlaamse kledingsstukken en gerelateerde terminologie, evenals uitdrukkingen die naar deze kledij verwijzen. Een aanzienlijk deel van deze terminologie is (duidelijk) geleend van de zuiderburen, maar er zijn ook verschillende gevallen waarbij de Hollander, en dus de Nederlandse standaardtaal, een Frans woord gebruikt, terwijl de Vlaming er zelf een woord voor heeft bedacht. Bij de gelinkte lemma’s zijn er bovendien nog talloze andere namen voor kledingsstukken te vinden.
kledij:
aanstekers
baai
bain de soleil
badkostuum
blokken
botten
bottinen
bovenlijfke
bretellen
broeksriem
centuur
cravat
debardeur
duffelcoat
frak
frennen
frulleke
gilet
golf
gordel
kap
kaptrui
kaspoesjeir
kepie
klak
kleed(je) (+ avondkleed, bloemekeskleed, communiekleed, doopkleed, slaapkleed, trouwkleed, zomerkleed, …)
kloef
kloon
knop
kostuum
kousen
k-way
lits
manchetknop
mantel
marcelleke
nestels
neuke
onderlijfke
onderpull
overal
palto
pantoffels
pitteleir
plastron
pots
pression
pull
regenscherm
rijkoord
sletsen
sloefen
sous-pull
tailleur
tallon
tiret
veston
voorschoot
zot
werkwoorden:
fronsen
opplooien
plooien
sletsen
tailleren
varia:
afgeborsteld
avondkledij
coupe regentes
droogkast
droogkuis
gele hesjes
hiel
kapstok
okselvijver
smink
solden
tent
wasmachien
uitdrukkingen:
broek, de ~ dragen
ene frak en twee schoenen
frak, amaai mijne ~
Jean met de klak
kiekens, de ~ zitten door den draad
klak, amai mijn ~
klak, er met de ~ naar gooien
kleedje, in een nieuw ~ steken
klonen, de ~ van iets aanhebben
kroon, de ~ ontbloten
met de klak rondgaan
nestel, zijnen ~ afdraaien
sloef, op zijn ~en afkomen
uit een doosje komen
voorschoot, een ~ groot
> andere betekenis van kledij
muts, pet zonder klep
< pots bep. muts (Zuid-Nederland). Verkort uit kapoets « Hoogduits kapuze « Italiaans capuccio ‘kap’ (~ Frans capuchon). (A.A. Weijnen)
Woordenboek der Nederlandsche Taal: pots, ook potse
2. Ronde mansmuts zonder klep (Cornelissen-Vervliet 1899); matrozenmuts, inzonderheid als dracht voor kinderen.
“Manneken, doet oe’ potsken af”, Cornelissen-Vervliet.
“De kleine jongens dragen gemeenlijk potsen”, Ald.
zie ook verzamellemma kledij
Het is aan het sneeuwen buiten. Ik zal maar een pots op zetten.
poppetje uit porselein, stof of chocolade
zie postuurke
Op rommelmarkten vindt ge dikwijls waardeloze, porseleinen poppestuurkes die ge voor een habbekrats kunt kopen.
Alle knapen werden door ons getrakteerd op een mooi chocoladen poppestuurke en op een groot sneeuwballengevecht. (tijdschrift KSA Frassati Nieuwkerken)
Ook de Vlaming heeft al eens last van kwaaltjes allerhande, maar zowel voor de aandoeningen als voor de remedies verschilt zijn taalgebruik van het Nederlands. Overigens put de Vlaming, in tegenstelling tot de Nederlander, zijn scheldarsenaal helemaal niet uit ziektes. In dit lemma bewaren we een overzicht van allerlei Vlaamse terminologie gelieerd aan de gezondheidszorg.
aandoeningen:
appelsienhuid
appelsienvel
appendicite
attak
bommaziekte
buikstorm
brand
bronchite
cellulite
crise
deshydratatie
deurvlogentheid
dikoor
draaien
draaiing
flebit
fleuris
geel
geestesgestoord
geraaktheid
griepig
kerkhofblommen
kiekeborst
kiekhoest
klem
klierkoorts
knikkebolziekte
nevenverschijnsel
notarisziekte
pellekes
plekken
’t pootje
rattenziekte
rodehond
sciatique
sinusite
slaptitude
slepende ziekte
vallende ziekte
valling
vuil ziekte
wateroog
onechte aandoeningen:
hypo
jupilitis
manzjenieziekte
Sinte-Medunkt
vanbrustum
het menselijk lichaam:
billen
kaaken
karuur
kas
kop
poep
vel
wervelzuil
wijsheidstanden
gezondheidsverlening:
arbeidsgeneesheer
baxter
cocoonvaccinatie
collocatie
dokteres
dokter van wacht
dokteur
doktoor
gasthuis
Geel
Geneeskunde voor het Volk
geneesmiddel, wit ~
generisch geneesmiddel
Het Vlaamse Kruis
honderd
hospitaal
hospitalisatie
huisapotheker
huisartsenwachtpost
intensieve
intensieve zorgen
internering
kinderbed
kine
kinesist
kinesitherapeut
kinesietherapie
kliniek
materniteit
medicijnen
militair geneesheer
moederhuis
mug
O.K.
operatiekwartier
palliatieve
pikuur
plaaster
plaasterspecialist(e)
plakker
plomberen
recupereren
senologie
spoed
spoedarts
suppo
tandplaaster
tantist
urgentiearts
valse tanden
vals gebit
vloed
wasdom
windel
witte schort
witte sector
zorgen
zothuis
documenten:
dixitattest
doktersbriefje
gmd
klevertje
maagdelijkheidsattest
sis-kaart
ziekenbrief
uitdrukkingen:
beterhand, aan de ~ zijn
in het kinderbed blijven
klot, van zijne ~ vallen
laste, ten ~ van de patiënt
losbreken
mensen, het zit onder de ~
vallen, van zijnzelve ~
sus, van zijne ~ draaien
ziek vallen
ziek vieren
varia:
arbeidsonbekwaam
Bednet
berechten
b-fast
center
compensatiekas
corona (voorvoegsel samenstellingen)
coronacoalitie
coronacommissaris
coronanummer
coronaregering
coronavluchteling
coronavrijwilliger
disponibiliteit
gezondheidsfactuur
griepcommissaris
hospitalisatieverzekering
kiwimodel
maandstonden
medische bijpremie
mutualiteit
noodnummer
orde van artsen
orde van geneesheren
pyjamadag
regels
Riziv
sanitair
systeem
voos
werkonbekwaam
witte frak
ziekenbond
ziekenkas
-
tetanus
(klem is niet courant in Nederland)
zie ook verzamellemma geneeskunde
Ich hèm mich gescheird oan ne verroeselde naogel, naa moet ich neu den doktoor veur een spoat tege de klem. (Hageland)
(Ik heb me gekrast aan een verroeste spijker, nu moet ik naar de dokter voor een anti-tetanusspuit)
volgens de Engelsen is God nen deejay, in het arrondissement Dendermonde en andere gemeenten in de Denderstreek is hij volgens deze slogan dan weer een doodnormale Oost-Vlaming, bij uitstek van het geboortedorp van de scandeerder
doorgaans gelinkt aan carnavalisten, de foor en bovenal schoon weer
ook anders/onverbogen: onze/ons heer is nen/een …
ook: God is nen/een …
Wat verder kwam ik een oude man tegen die me fier vertelde dat hij 77 jaar was en nog een “mokke” had van eind de vijftig. “Ik ben gelukkig” zei hij al lachend. Toen ik hem zei nog te genieten van het mooie weer riep hij nog terug “onze heer is ne Wetteraar”. Juist, was ik bijna vergeten dat het dit weekend ook kermis is in Wetteren. (gert.schelstraete.cdenv.be)
Het gezegde ‘Ons Heer is ne Laarnenaar’ klopte, de buienradar stond vanaf 10.00 uur op zonnig. Toevallig of niet? (cultuurinbeeld.be)
Het mocht gisteren rond de middag dan wel regen gieten, toen de cavalcade in Hamme voor de zestigste keer vertrok, klaarde de hemel uit en stopte het met regenen. “Zoals we al lang weten, God is nen Hammeneir”, klonk het in het sappig Hams onder de toeschouwers. Toch bleef God niet de hele stoet lang over Hamme waken want af en toe viel er toch nog wat regen. (hln.be)
De 62ste editie van de Wuitenscavalcade trok gisteren door de straten van Hamme. Een oud gezegde werd alweer eens bevestigd: “Onzen heer is nen Hammeneir. Want ondanks de mindere voorspellingen kregen we alweer een zonovergoten carnaval.” (hln.be)
Breaking: “Onzjier es nen ajoin"! Aalstenaar Inti De Ceuckelaire hackt de website van het Vaticaan … en die vinden dat niet zo erg (Radio 1, facebook.com)
de karnavalstoet van ninof! god es ne ninovieter, want twas weer goe weer veer oos!!! (youtube.com)
regenbui
We zullen straks wel buiten kunnen zitten, het is maar een vlaag.
(serieuze) regenbui
volgens Van Dale 1995 en vrttaal.net mag regenvlaag enkel gebruikt worden voor ‘felle windstoot met regen’
Van Dale 2016 online: BE
Als de context duidelijk is ook gewoon vlaag.
’t Heeft daarstraks een serieuze regenvlaag gedaan.
We waren op de heide aan het wandelen toen we verrast werden door een vlaag. En nergens kunnen schuilen. We zijn zeiknat thuisgekomen.
Vliegt de zwaluw laag, er komt gauw een regenvlaag. (knack.be)
1. hokje, cel (autobuskotje: bushok; telefoonkot: telefooncel)
2. huis
3. achtergebouw
zie ook verzamellemma koterij
1. We kunnen schuilen bij regen in het autobuskotje.
2. Ik baal ervan als ik hoor dat het tijd is huiswaarts te keren, men spreekt van: we gaan naar ons kot!
Zelfs in tijden van corona kan je aan cultuur doen, vanuit je eigen kot (demorgen.be)
3. De buren beginnen met de afbraak van hun koterijen (achtergebouwtjes).
> andere betekenissen van kot
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.