Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
iemand categoriseren als
NL: in een vakje stoppen
Caroline Pauwels is moeilijk te vatten in één categorie: je duwt haar in een potje, maar ze blijkt er altijd weer aan te ontsnappen. (Ronduit)
mate van vrijheid, speelruimte, bewegingsvrijheid
De functie vraagt stiptheid en verantwoordelijkheid maar in de uitvoering worden er ook enige vrijheidsgraden toegekend.
Beleidsaanbevelingen Vlaamse overheid: Erkenning en toezicht met voldoende vrijheidsgraden voor lokale overheden.
afgevaardigde, vertegenwoordiger
zie ook délégué (vakbondsafgevaardigde)
De delegee of afgevaardigde van een ploeg is een belangrijke functie in onze vereniging. Dit is de persoon die in contact komt met de bezoekende ploeg en … (fcveldegem.be)
Er wordt een (voorwaardelijke) gevangenisstraf opgelegd met mogelijk ernstige gevolgen voor de werkgelegenheid van de delegee. (abvv.be)
Nooit echter is het initiatief genomen tot een interprofessionele vergadering van de delegees van het gemeenschappelijke front. (marxists.com)
vakbondsafgevaardigde
ook: délégé (me zachte g uitgesproken ipv glottale stop)
ook: delegee
Van Dale 1995 (in België)
Van Dale 2018 délégué
< Frans
BE; spreektaal
1. gedelegeerde
vrouw déléguée
2. in ’t bijzonder vakbondsafgevaardigde
vrouw déléguée
DS2015 geen standaardtaal
Ik ben op het werk naar den délégué gegaan om mijn gedacht te zeggen over de congé die we niet mogen pakken in ’t groot verlof.
‘Want ook zij mogen niet het slachtoffer worden van dit slecht beleid van de directie’, zegt ABVV-delegue Tina Maes. (standaard.be)
stroomverdeler van de motor van een auto
Ben Crabbe in Blokken 11/11/10: “En wat was er dan kapot aan den auto? Den delco, zeggen de mensen dan, en geen kat die weet wat dat is.”
Volgens wikipedia genoemd naar gelijknamige producent Delco. Dan hoort dit woord thuis in de rij van gilletteke, bic, tippex, kodak…
< Dayton Engineering Laboratories COmpany
zie ook verzamellemma verwaterde merknamen
Als ge met nat weer moeilijk kunt starten, moet ge den delco misschien eens nazien.
Delco, stroomverdeler voor auto (gebruikt in Vlaanderen), uitgevonden en geproduceerd door Delco Electronics uit de Verenigde Staten (Wikipedia)
1 april, dag dat men iemand verstuurt voor een onmogelijke of belachelijke zaak, zoals een emmer stroom bij de elektricien of 100 gr muggetetjes bij de apotheker of vierkanterondebolle
vergelijk aprilvis
Ga eens vlug naar de naaister om 10 knoopsgaten.
Maar waar komt dan het Vlaamse Verzenderkensdag vandaan? En de daarmee verbonden gewoonte om elkaar van het kastje naar de muur te sturen, wat in het Vlaams ook wel genoegd wordt: ‘Van Caïphas naar Pilatus’. (kunst-en-cultuur.infonu.nl)
een bijzonder begaafd iemand, een hoogbegaafde
Hoogbloeier wil mythes over hoogbegaafdheid doorbreken: “Laat het talent en potentieel niet verloren gaan”. (HLN)
Hij was eerder een laatbloeier dan een hoogbloeier, zei hij in zijn toespraak.
gefrituurde dunne sliertjes aardappel geserveerd als ondergrond (z.g. vogelnestje) voor een ander gerecht
ook wel ‘pommes pailles’ genoemd
Stroaardappelen:
800 g aardappelen (loskokend, bv. bintje)
Schil de aardappelen en snij ze met een ‘mandoline’ (snijtoestel) in flinterdunne frietjes van zo’n 2 millimeter breed.
een band van een fiets of voertuig moedwillig doorprikken of steken
NL: leksteken
De man dreigde de banden lek te steken indien de chauffeur zijn camion voor zijn raam bleef parkeren.
Bij 135 limburgse lijnbussen werden banden platgestoken: vandalenstreek of ‘inside job’ van ongelukkige werknemers? (Nieuws)
periode van zware regenval
Het oosten van België en delen van Nederlands-Limburg zijn overstroomd. Dagenlang bleef een regenzone boven het gebied hangen. Het water viel met bakken uit de lucht, vernielde huizen en wegen, en kostte mensen het leven. De weerman Frank Deboosere had het over een nooit eerder geziene waterbom. (Ruud Hendrickx)
het deken naar zich toe trekken, voordeel trachten te halen
vnw: al het deksel naar zich toe trekken: al het voordeel voor zichzelf houden
zie deksel
Hij is gewoon het deksel naar hem toe te halen (Digitaal krantenarchief – Stadsarchief Aalst
Denderklok | 1950)
Hij veinst vriendelijkheid maar eigenlijk wil hij op het eind het deksel naar zich toe trekken. Ge zult wel zien.
het bovenste bedlinnen: het gedeelte dat op je ligt, bij slapen
bovenlaken of donsdeken
vnw: laken, deken, donsdeken
vgl. deksel, het ~ naar zich toe trekken
schuilnaam, pseudoniem
VD2015 online: BE, verouderd
deredactie.be: Daarnaast stelde paus Frans een commissie aan die eindelijk eens orde op zaken moet stellen in het IOR, het Instituut voor Religieuze Werken, de wat potsierlijke deknaam voor de bank van het Vaticaan, die al decennia baadt in een sfeer van schandalen.
zevenneten.be: Dat varken werd opgestuurd in een kist naar een ‘pastoor’ (een deknaam voor een gegoede burger) in Antwerpen.
aan de gang, bezig, begonnen
Het feest is gank.
@tomdurnez. Het feest is gank … (twitter)
t Is gank: mis geen moment van Rock Werchter 2018 – Studio Brussel
’t Is gank in Gent! De lijnen staan uitgetekend voor de start van de bouw van de hoogste windturbine op het Belgische vasteland. (twitter)
Het is zover. ’t Is GANK! De tijd is aangebroken om gans Kortrijk op de hoogte te brengen van de nieuwe #1 applicatie voor Kortrijkse studenten/feestvierders. (kortrijkstudentenstad.be)
aan de gang, bezig, begonnen
Het feest is gank.
@tomdurnez. Het feest is gank … (twitter)
t Is gank: mis geen moment van Rock Werchter 2018 – Studio Brussel
’t Is gank in Gent! De lijnen staan uitgetekend voor de start van de bouw van de hoogste windturbine op het Belgische vasteland. (twitter)
Het is zover. ’t Is GANK! De tijd is aangebroken om gans Kortrijk op de hoogte te brengen van de nieuwe #1 applicatie voor Kortrijkse studenten/feestvierders. (kortrijkstudentenstad.be)
In het Vlaams zijn, net als in het Nederlands, veel merknamen verwaterd geworden, t.t.z. de merknamen worden door de gebruikers als soortnaam gebruikt en niet meer vanzelfsprekend als merknaam beschouwd. Veel van deze verwaterde merknamen komen ook voor in het Nederlands, maar er bestaan er ook redelijk wat die alleen in het Vlaams, niet in het Nederlands voorkomen.
DISCLAIMER: Het Vlaams woordenboek registreert typische woorden en taalgebruik zoals die in Vlaanderen gangbaar zijn. Als een merknaam als verwaterde merknaam in de Vlaamse taal gebruikt wordt, zal het Vlaams woordenboek dit taalgebruik als lemma opnemen. Dit houdt uitdrukkelijk geen miskenning in van de rechten van de merknaamhouder. Als het Vlaams woordenboek op de hoogte is van een verwaterde merknaam zal dit expliciet vermeld worden met de uitdrukking ‘x is een verwaterde merknaam van X®’ en zal dit lemma in onderstaande lijst opgenomen worden. Een verwaterde merknaam waarvan het Vlaams woordenboek niet op de hoogte is, zal per kerende op eenvoudig verzoek van de merknaamhouder als verwaterde merknaam behandeld worden.
Hier geven we een overzicht van deze ‘Vlaamse’ verwaterde merknamen:
baxter: baxter is een verwaterde merknaam van Baxter®
baxtervoeding: baxter is een verwaterde merknaam van Baxter®
bic: bic is een verwaterde merknaam van Bic®
(wordt vooral in historisch Brabant gebruikt, en ondervindt daar de laatste jaren stevige competitie van de stylo – de Brabantse expansie, wete wel!)
brik: brik is een verwaterde merknaam van Tetra Brik®
bulex: bulex is een verwaterde merknaam van Bulex®
cécémel: cécémel is een verwaterde merknaam van Cécémel®
chiclet: chiclet is een verwaterde merknaam van Chiclets®
clark: clark is een verwaterde merknaam van Clark®
claxon
Colson-bandje
cracot
damarreke (niet algemeen)
delco
frigoliet
frisco (de Nederlandse ‘ijsco’ is óók een verwaterde merknaam)
gillette
gyproc, gyprocplaat: Gyproc® is een merknaam van Saint-Gobain Construction Products
isomo (de Nederlandse ‘tempex’ is óók een verwaterde merknaam)
kodak
kwakkerspap (niet algemeen)
k-way
landroover
looza (niet algemeen)
millecroquettes
orangina
oxo (verouder(en)d)
pamper (ook wel in NL bekend)
passe-vite
tarmac
tensoplast
thermos
tippex
velcro
velpon
velux
white spirit
zipblokske
zwanworstje
Er bestaan ook vermerkte waternamen:
bolleke (algemeen gebruikte term voor een (bolvormig) glas De Koninck-bier, die in 2019 de officiële merknaam geworden is)
Daarnaast zijn sommige merknamen zodanig sterk verwaterd dat ze zelfs vertaald zijn:
rotswol – NL/EN: rockwool
Daarnaast komen er natuurlijk in het Nederlands ook tal van verwaterde merknamen voor die in het Vlaams helemaal niet verwaterd of zelfs helemaal niet gekend zijn. We geven enkele voorbeelden:
berichtjes sturen/sms’en – NL: appen (merknaam van WhatsApp; uitspraak: eppen)
bruiswater – NL: spa rood (merknaam van Spa-water)
cuttermes – NL: stanleymes (merknaam van Stanley Works-messen; uitspraak: stenleymes)
engelse sleutel – NL: bahco (merknaam van Bahco-gerief)
microgolf – NL: magnetron (merknaam van Philips-microgolfovens)
orangeade – NL: ranja (merknaam van Ranja-limonade)
theelichtje – NL: waxine(lichtje) (merknaam van Verkade-theelichtjes)
-
beschermbeugels op een motorfiets die de berijder beschermen bij een val
NL: valbeugels
Wie denkt aan valbaren, denkt waarschijnlijk aan lelijke metalen buizen, al dan niet versierd met krassen, blutsen of roest. Ze zijn soms een noodzakelijk kwaad voor beginnende rijders of liefhebbers van het zwaardere offroad werk. (maxxmoto)
inenting die met voorrang gegeven wordt
NL: voorrangsprik
Vlaams minister Weyts wil prioritaire prik voor leerkrachten en kinderverzorgers zelf organiseren.
Wie denkt aan valbaren, denkt waarschijnlijk aan lelijke metalen buizen, al dan niet versierd met krassen, blutsen of roest. Ze zijn soms een noodzakelijk kwaad voor beginnende rijders of liefhebbers van het zwaardere offroad werk. (maxxmoto)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
