Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #12241

    jodenbaard

    Vlas- of kempvezel (hennepvezel).
    Term uit de maritieme wereld, vroeger gebruikt als touwen en zelen. (Scheepswerktuigkundigen)
    Het vlasachtige spul dat om de schroefdraad van buizen en ellebochskes gewikkeld werd veur ’t ineenvijze zodat die niet zouwe lekken.

    kan als aanstootgevend begrepen worden

    zie ook: kemp

    Wikkel ’t er maar een goei dot “jodenbaard” rond anders lekt die verbinding gelakas nen trizee.

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door Georges Grootjans op 15 Mar 2023 09:08
    2 reactie(s)

    #12242

    kemp
    (de ~ (m.) geen meervoud)

    Hennepvezels gemaakt van de stengel, dat dient als dichtingsmateriaal voor pijpleidingen. Door het zwelvermogen blijkt dit dichtingsmateriaal nog altijd beter te zijn dan teflon-tape.
    zie ook: jodenbaard, engelenhaar

    vgl. kempkoord

    Woordenboek der Nederlandsche Taal: Hennep als gewas:
    Kemp, kimp, kempst, kampst, m. Hennip. … Men zegt ook Kaampsten Kompst. De Bo (1873).
    Van Kennep oft Kemp, Dodonaeus (ed. 1608).
    In Brabant heet dit ghewas Kemp

    Van Dale 2005: kemp (gewestelijk) hennep
    < (1344) ontleend aan Latijn cannabis (hennep)

    Voor het lekvrij houden van waterleidingen wordt nog altijd vlas of kemp gebruikt. Zeker in de industrie.

    Andere toepassing: kemp wordt als bio-ecologisch isolatiemateriaal gebruikt in de bouwsector.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 15 Mar 2023 09:07
    3 reactie(s)

    #12243

    kemel, een ~ schieten
    (uitdr.)

    een fout maken, een flater begaan, blunderen

    vnw: een kemel schieten: een bok schieten

    Woordenboek der Nederlandsche Taal: Benaming voor: een flater, grove vergissing of fout, in daad, woord of schrift; ”bok”. Alleen in Vlaamsch België; in Noord-Nederland thans volkomen onbekend, maar in de 18de eeuw, als in Noord-Brabant gebruikelijk, opgeteekend: Een kemel begaan, doen, maken, schieten.

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, informeel

    Op het examen een ferme kemel geschoten en natuurlijk gebuisd.

    Hij kreeg er rode kaken (kaken, rode ~ krijgen) van. De kemel die hij geschoten had, was niet meer goed te maken.

    “De reviewcommissie heeft hier een serieuze kemel geschoten!”, zegt een boze Mathijssen. “Ze heeft in haar oproeping niet één maar drie scheidsrechters overruled.” (nieuwsblad.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 15 Mar 2023 08:07
    0 reactie(s)

    #12244

    lenterig
    (bn.)

    prille lente, lente-achtig naar analogie met winterig en herfstig

    Ook de termen “ochtendgrijs”, “winterprik” en “lenterig” zijn door Deboosere in het leven geroepen en worden nu ook door andere weermannen en -vrouwen gebruikt. (vrt.be)

    De zon schijnt volop en de temperatuur stijgt met gemak tot negentien graden. ‘Het wordt lenterig’, zei de weerman Frank Deboosere, dezelfde man die ons het ochtendgrijs en de winterprik heeft gebracht. En dan staat de barometer bij sommige mensen geheid op onweer. Lenterig, hoe verzint hij het? Nieuw is het woord zeker niet. In februari 1998 had Frank het al over lenterige temperaturen en ook toen kwam er commentaar op dat woord. (vandale.nl)

    Er hing vandaag een lenterig gevoel in de lucht… De zon was regelmatig van de partij, en de wolkenluchten waren prachtig. (mechelenblogt.be – 2007)

    Trouwens ruwweg mooie egale temperatuurverdeling over het Europese continent. Noorden: Winter. Midden: ‘vlees nog vis zone’. Zuiden: lenterig. (wwerwoord.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 14 Mar 2023 06:27
    1 reactie(s)

    #12245

    lenterig
    (bn.)

    prille lente, lente-achtig naar analogie met winterig en herfstig

    Ook de termen “ochtendgrijs”, “winterprik” en “lenterig” zijn door Deboosere in het leven geroepen en worden nu ook door andere weermannen en -vrouwen gebruikt. (vrt.be)

    De zon schijnt volop en de temperatuur stijgt met gemak tot negentien graden. ‘Het wordt lenterig’, zei de weerman Frank Deboosere, dezelfde man die ons het ochtendgrijs en de winterprik heeft gebracht. En dan staat de barometer bij sommige mensen geheid op onweer. Lenterig, hoe verzint hij het? Nieuw is het woord zeker niet. In februari 1998 had Frank het al over lenterige temperaturen en ook toen kwam er commentaar op dat woord. (vandale.nl)

    Er hing vandaag een lenterig gevoel in de lucht… De zon was regelmatig van de partij, en de wolkenluchten waren prachtig. (mechelenblogt.be – 2007)

    rouwens ruwweg mooie egale temperatuurverdeling over het Europese continent. Noorden: Winter. Midden: ‘vlees nog vis zone’. Zuiden: lenterig. (wwerwoord.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 14 Mar 2023 06:27
    1 reactie(s)

    #12246

    lenterig
    (bn.)

    prille lente, lente-achtig naar analogie met winterig en herfstig

    Opm: Zou door weerman Frank Deboosere in het leven geroepen zijn

    Ook de termen “ochtendgrijs”, “winterprik” en “lenterig” zijn door Deboosere in het leven geroepen en worden nu ook door andere weermannen en -vrouwen gebruikt. (vrt.be)

    De zon schijnt volop en de temperatuur stijgt met gemak tot negentien graden. ‘Het wordt lenterig’, zei de weerman Frank Deboosere, dezelfde man die ons het ochtendgrijs en de winterprik heeft gebracht. En dan staat de barometer bij sommige mensen geheid op onweer. Lenterig, hoe verzint hij het? Nieuw is het woord zeker niet. In februari 1998 had Frank het al over lenterige temperaturen en ook toen kwam er commentaar op dat woord. (vandale.nl)

    Er hing vandaag een lenterig gevoel in de lucht… De zon was regelmatig van de partij, en de wolkenluchten waren prachtig. (mechelenblogt.be – 2007)

    rouwens ruwweg mooie egale temperatuurverdeling over het Europese continent. Noorden: Winter. Midden: ‘vlees nog vis zone’. Zuiden: lenterig. (wwerwoord.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 14 Mar 2023 06:26
    1 reactie(s)

    #12247

    Aldi, van den ~
    (uitdr.)

    fig.: een ‘goedkope’ versie van iets

    vgl. ook bucht van de Aldi

    Op vandaag.be wordt Wim Ballieu van ‘Goe Gebakken’ op VT4 vergeleken met de Jeroen Meus van den Aldi.

    De Fyra, de nieuwe hogesnelheidstrein tussen Brussel en Amsterdam staat meer stil dan dat hij rijdt. Hij wordt in de pers dan ook getypeerd als ‘een trein van den Aldi’.

    Boecht van den Aldi’ is een nummer van The Clement Peerens Explosion.

    Ziet die daar, die loopt erbij als de Lady Gaga van den Aldi. Die mag volgens mij in elk pretpark gratis binnen…

    Demorgen.be: ‘De bank van de Aldi’

    vremdemirror.com: Een laatste groot misverstand is dat Vremde het Bokrijk van den Aldi is.

    demorgen.be: “Geen zin om de Tomorrowland van den Aldi te zijn” Bezieler Luc Carpentier geeft Laundry Day make-over

    En zo blijft de twistappel hangen tussen die twee partijen, en een uitspraak waarin N-VA-voorzitter Bart De Wever zijn CD&V-collega Sammy Mahdi, “de Bouchez van den Aldi tijdens de solden” noemt, zal de sfeer niet snel doen verbeteren. (vrt.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 13 Mar 2023 18:45
    7 reactie(s)

    #12248

    uitkelen
    (ww. keelde uit; uitgekeeld)

    uitroepen, uitschreeuwen

    vgl. kelen

    The publiek mag de “woop woop”s uitkelen uit Warp van The Bloody Beetroots. Ook Barbara Streisand van Duck Sauce komt langs. (concertnews.be)

    Waarop de boer een beetje harder sloeg met zijn zweep en het dier keelde het uit: “Wiét, wiét !” (huit, huit). (deelstenaar.be)

    Raymond van het Groenewoud keelt het uit in zijn prachtig lied ‘vallen en opstaan’. (derobbert.be)

    In dezen roman verhaalt hij de ontmoetingen van Kasper Sempersnel, die, anno 1580, ‘aan den waterkant te Hemixem, een dorp niet ver van Antwerpen’, ‘zijn eersten levenskreet uitkeelde’. (De Vlaamsche Gids. Jaargang 13: 1924-1925)

    “Openen om nooit meer te sluiten” is het credo van onze beurs- en eventsector dat hier luid schreeuwend wordt uitgekeeld. (mice-magazine.com)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 13 Mar 2023 08:09
    0 reactie(s)

    #12249

    uitkelen
    (ww. keelde uit; uitgekeeld)

    uitroepen, uitschreeuwen

    vgl. kelen

    The publiek mag de “woop woop”s uitkelen uit Warp van The Bloody Beetroots. Ook Barbara Streisand van Duck Sauce komt langs. (concertnews.be)

    Waarop de boer een beetje harder sloeg met zijn zweep en het dier keelde het uit: “Wiét, wiét !” (huit, huit). (deelstenaar.be)

    Raymond van het Groenewoud keelt het uit in zijn prachtig lied ‘vallen en opstaan’. (derobbert.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 13 Mar 2023 06:30
    0 reactie(s)

    #12250

    kelen
    (ww.)

    hard roepen

    vnw: in België ook: luid schreeuwen, gillen

    vgl. ook uitkelen

    Kèèlt zo is ni, ik ben ni potdoef zenne!

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 13 Mar 2023 06:24
    2 reactie(s)

    #12251

    kelen
    (ww.)

    hard roepen

    vnw: in België ook: luid schreeuwen, gillen

    Kèèlt zo is ni, ik ben ni potdoef zenne!

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 13 Mar 2023 06:23
    2 reactie(s)

    #12252

    kelderen
    (ww. kelderde, heeft/is gekelderd )

    onmogelijk maken, doen mislukken

    vnw: doen mislukken, verhinderen, de grond in boren

    Het was te verwachten, zij hebben eens te meer het voorstel om eenrichtingsverkeer in te voegen gekelderd.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 13 Mar 2023 06:22
    0 reactie(s)

    #12253

    keikop
    (de ~ (m.), ~pen)

    stijfkop, koppigaard, dweizerik, steenezel

    vnw: zeer koppig persoon, stijfkop

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal

    DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing onder)

    Hij wil niet toegeven dat hij fout was, de keikop.

    De keikop van de Wetstraat – De Standaard Mobile

    In een zeldzaam moment liet Marijnen, de doorduwer en keikop, zich op een kwetsbaar moment betrappen. (standaard.be)

    Van Lierde is een werkpaard zonder grote bek, maar ook een keikop. (standaard.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 13 Mar 2023 06:21
    0 reactie(s)

    #12254

    sleutelcompetenties
    (onderwijsterm)

    basisvaardigheden om leerstof eigen te maken, sociale vaardigheden

    De eindtermen worden geformuleerd in functie van deze sleutelcompetenties en niet langer in functie van vakken of leergebieden. (Onderwijs Vlaanderen)

    Sleutelcompetenties zijn de competenties die elk individu nodig heeft voor zelfontplooiing en persoonlijke ontwikkeling, inzetbaarheid en sociale inclusie. (socius.be)

    In het kader van de modernisering eerste graad secundair onderwijs, kiezen wij ervoor om geen lijst met vakken aan te bieden, maar wel een overzicht van de sleutelcompetenties. (go.be)

    Sleutelcompetenties zijn complex geheel van algemene en transferabele kennis, vaardigheden en houdingen die bijdragen tot de verbetering van je eigen leren en presteren. (encyclo)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Gene Zever op 12 Mar 2023 19:32
    2 reactie(s)

    #12255

    keerborstel
    (zn. m.; ~s)

    smalend: (stevige) snor

    zie andere betekenis van keerborstel

    Maar Patrick Teppers, inderdaad, die met die keerborstel onder zijn neus, zette zijn ploeg nog voor de rust langszij met een penalty (blauwwit.be)

    Inderdaad, na dertig jaar waren onze smoelen veranderd, Bart had een ferme keerborstel onder zijn neus, en mijn lang krulhaar heeft plaatsgemaakt voor een “zemelapcoupe” (zeepreventorium.org)

    De trieste Dodendokter met de keerborstel onder de neus kwam weer aanzeulen met de pot asse van Hugo Claus onder de arm (blog.seniorennet.be)

    Soms gooit Flip niet met complimentjes, maar wel met minder beleefde omschrijvingen. Vooral wanneer hij Mic Mac Jampudding ontmoet krijgt hij blijkbaar een onweerstaanbare drang om de man steeds aan te spreken met een of andere omschrijving van diens bovenlipbegroeiing. Overloop volgend lijstje maar:
    harig verkeerslicht
    knalrode schuurborstel / keerborstel
    mislukte snor

    (stripheld.hoembeka.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 12 Mar 2023 07:20
    0 reactie(s)

    #12256

    keerborstel
    (de ~ (m.), ~s)

    bezem om te keren

    vnw: bezem, stoffer, veger

    Sopborste 3

    Heel de living ligt vol stof, we zullen de keerborstel eens pakken.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 12 Mar 2023 07:14
    0 reactie(s)

    #12257

    negen keren op (de) tien
    (uitdr.)

    negen kansen van de tien, in veruit de meeste gevallen

    vnw: negen keren op (de) tien: in negen van de tien gevallen

    Typisch Vlaams: negen keer op tien: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal

    En als we ergens optreden, zit ik achteraf negen keer op de tien aan de toog. (nieuwsblad.be)

    Negen keer op tien gaat hij zijn man voorbij. Hij heeft die X-factor. Vandaag was hij écht een topspeler. (hln.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 11 Mar 2023 12:23
    0 reactie(s)

    #12258

    negen kansen van de tien
    (uitdr.)

    hoogstwaarschijnlijk

    vnw: negen keren op (de) tien: in negen van de tien gevallen

    ook: van tien negen, negen kansen op tien

    in prov. Antw. ook: negen van de tien
    en tien tegen een

    Negen kansen van de tien moet ik terug naar de winkel, ik ben brood vergeten en we zitten zonder.

    Regio Hageland
    Bewerking door Georges Grootjans op 11 Mar 2023 12:19
    3 reactie(s)

    #12259

    kazakdraaier
    (zn. m.; ~s)

    vormvariant van kazakkendraaier

    vnw: overloper, afvallige, verrader

    Van Dale 2016 online: BE

    Ook die konden maar niet vergeten, dat Van Wambeke als liberaal begon en slingerden hem te pasente onpas het scheldwoord ‘kazakdraaier’ naar hethoofd. (Pieter Daens – L.P. Boon)

    cer-leuven.be: Koppig, tegendraads, ouwe zot, vakbondsvijand, kazakdraaier: er zijn hem veel eigenschappen toegedicht, fraaie en minder fraaie.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 11 Mar 2023 12:12
    0 reactie(s)

    #12260

    kazakdraaien
    (ww. inf.)

    uit opportunisme van mening of kamp veranderen

    vnw

    Van Dale 2016 online: BE

    vormvariant van kazakkendraaien

    lvb.net : Kazakdraaien, leugens, weglatingen, niet in eigen boezem kijken?

    citroen-forum.nl : Allé, dat zou kazakdraaien zijn (zoals ze in Antwerpen zeggen), van kant veranderen omdat dit de makkelijkste weg is

    bloggen.be: Kazakdraaien hebben ze al geleerd binst de oorlog!

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 11 Mar 2023 12:12
    0 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.