Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
een fonds beschikbaar voor tegemoetkomingen aan zware en/of chronisch zieken
zie ook medische bijpremie, wet-Partyka, opvolgingsbureau
VD2015 online: BE, niet algemeen
opm: verklaring VD2015: ‘fonds voor de kinderbijslag’ (dit is de na-oorlogse betekenis)
vnw: kinderbijslagfonds, fonds voor uitkering van kinderbijslag
zie ook verzamellemma geneeskunde
vlaamspatientenplatform.be: Wanneer je een bijpremie krijgt voorgesteld van meer dan 125 procent kom je in aanmerking voor het solidariteitsmechanisme, de Compensatiekas. Bij een bijpremie die meer dan 125 procent bedraagt, vraagt de verzekeraar automatisch een tussenkomst bij de Compensatiekas aan voor het overschrijdende bedrag. Je bijpremie wordt met andere woorden begrensd tot maximaal 125 procent van de basispremie. Er geldt ook een bovengrens: de tussenkomst van de Compensatiekas kan nooit meer dan 800 procent van de basispremie bedragen.
te zot om los te lopen (zot, te ~ om los te lopen); te zot voor woorden(zot, te ~ voor woorden)
Zo kreeg de beenhouwer op het Leopoldplein er twintig en de bakker twaalf. Te zot om dood te doen. Want aan wie moeten ze die geven ? (gva.be)
Het is te zot om dood te doen ! ( alé, d’as een spreekwoord uit de vlaanders).. (seniorennet.be)
Het is te zot om dood te doen hé, wij wensen uitdrukkelijk dat ze de fakkel zal dragen. (nieuwsblad.be)
voering van kledij
gebruikt in de provincies Antwerpen en Vlaams Brabant
Cornelissen & Vervliet – Idioticon van het Antwerpsch dialect – 1899 – VOEIERING
Ze droeg een rood jasje met een blauwe satijnen voeiering, sjiek za!
‘k Hem de wereld rond gerezen,
al wel een jaar of tien.
Maar ne waterpot met voeiering
heb ik nog niet gezien.
(volksliedje: Onze Jan, de Kadullen)
en,… waarlijk., hij zit nog in de voeiering mijner vest. (maldegem.be)
… eens proberen zo een mandje te knopen, heb nog leuke fleece’s gevonden dus ik zal er eens aan beginnen, een oud kopkussen’s voeiering gaat er ook aan… (kattensite.be)
oorspronkelijk feest n.a.v. het slachten van een varken,
nu volksfeest, dikkels door verenigingen georganiseerd, meestal met barbecue-achtige toestanden.
Zie ook: beuling
VD (95): penskermis: (gewestelijk)
VD online: pensenkermis
De chiro organiseert een pensenkermis, ze hebben 50 kilo bloedworst voorzien. Hopelijk komen ze toe.
Is het rechtvaardig dat palliatieve initiatieven zoals bepaalde dagcentra nog altijd pensenkermissen moeten organiseren om rond te komen, terwijl het zinloos toepassen van peperdure medische technieken vaak probleemloos wordt terugbetaald? (demorgen.be)
“Misschien moeten ze ne pensenkermis “Red den Iendracht” organiseren?" (fcvdendereh.be)
“Ik wil majorettes, fanfares, ne pensenkermis en vuurwerk als toetje.” (mechelenblogt.be)
medelijden
zie ook: medelij
< Frans compassion <Lat.compassio < pati, lijden.
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
znw. vr. Ontleend aan latijn compassio en frans compassion.
Medelijden, deernis. Thans alleen in Zuid-Nederland.
“Hebt medelijden, hebt compassie, hier met een armen blindeman”, Stijn Streuvels, Minnehandel (1903).
“Compassie strijkt geen zalf, medelijden alleen is niet genoeg” (Cornelissen-Vervliet)
Belgisch-Nederlands volgens het Instituut voor Nederlandse Lexicologie
Van Dale 2016: 1 medelijden
•compassie hebben met …
zie ook zonder compassie
Ik had compassie met die vrouw in haar rolstoel.
zonder medelijden, zonder meer
zie compassie
Vroeg uit de veren, een kop koffie en zonder compassie direct opnieuw de open jeep op (zuidafrika.com)
Coach reageert bitter na vertrek bij Genk: “Zonder compassie aan de deur gezet” (voetbalprimeur.be)
De echte finale start op Drolenval. Weer zo’n appetijtelijk asfaltbaantje dat zonder compassie de kortste weg uit het dal kiest. (deparcoursbouwer.cc)
Thierry probeert zijn scoutsklakske van zijn eigen hoofd te zingen, zonder compassie, het lukt hem misschien niet… maar geen probleem, zet uw versterker op 10! (bloggen.be)
medelijden
zie ook: medelij
< Frans compassion <Lat.compassio < pati, lijden.
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
znw. vr. Ontleend aan latijn compassio en frans compassion.
Medelijden, deernis. Thans alleen in Zuid-Nederland.
“Hebt medelijden, hebt compassie, hier met een armen blindeman”, Stijn Streuvels, Minnehandel (1903).
“Compassie strijkt geen zalf, medelijden alleen is niet genoeg” (Cornelissen-Vervliet)
Belgisch-Nederlands volgens het Instituut voor Nederlandse Lexicologie
Van Dale 2016: 1 medelijden
•compassie hebben met …
Ik had compassie met die vrouw in haar rolstoel.
in grote geldnood verkeren, armoe troef
maar ook overdrachtelijk: op niets trekken, bouwvallig, pover, …
Van Dale online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
in Antw. ook afgekort als: krot en co
zie ook krotter
Het is daar krot en compagnie, zij hebben geen nagel om aan hun gat te krabben.
recensie restaurant: Het is dan ook niet wat je noemt krot en compagnie maar voor een sterrenrestaurant blijf je toch wat op je honger zitten.
RICHARD Godverdomme, nekeer iets groots. Iets met fond! Niet krot en compagnie! (toneelstuk Arne Sierens)
Ramen moet vervangen worden, deuren, vloer moet er uit, badkamer en wc is krot en co, slaapkamers zijn hopeloos verouderd, keuken heeft al … (spaargids.be)
schertsende zegswijze om iets plechtig te beloven of te zweren
Van Dale online 2013:
eerstecommuniezieltje
(voorlopig toegevoegd in 2009)
1. alleen in de verbinding
•iets op zijn eerstecommuniezieltje beloven
plechtig beloven
vnw: op mijn communiezieltje: op mijn erewoord
Typisch Vlaams: op mijn communiezieltje: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 5
zie ook plechtige-communie-zieltje, op zijn ~
Bij leven en welzijn zal ik zeker afkomen, dat beloof ik op mijn eerstecommunezieltje!
Sinds mensenheugenis beloven onze regeringen, van welke samenstelling ook, op hun eerste communiezieltje dat er werk van zal gemaakt worden. (vrt.be)
Zijt ge geen flauwe grap met mij aan het uithalen, gij en Vercauteren? Nee, Myriam, echt niet, op mijn communiezieltje. (Het gewemel: stationsroman – Louis Van Dievel)
schertsende zegswijze om iets plechtig te beloven of te zweren
Van Dale online 2013:
eerstecommuniezieltje
(voorlopig toegevoegd in 2009)
1. alleen in de verbinding
•iets op zijn eerstecommuniezieltje beloven
plechtig beloven
vnw: op mijn communiezieltje: op mijn erewoord
Typisch Vlaams: op mijn communiezieltje: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 5
zie ook plechtige-communie-zieltje, op zijn ~
Bij leven en welzijn zal ik zeker afkomen, dat beloof ik op mijn eerstecommunezieltje!
Sinds mensenheugenis beloven onze regeringen, van welke samenstelling ook, op hun eerste communiezieltje dat er werk van zal gemaakt worden. (vrt.be)
continu doorbrandende kachel, verkorte vorm van ‘feu continu’, maar bij mijn weten wordt ‘feu’ zelden gebruikt, en is zelfs meestal ongekend waardoor de gebruikers niet eens meer de oorsprong van ‘nen continu’ kennen.
Mijn continu is helemaal doorgebrand (kapot).
Een vulkachel (in Vlaanderen ook continu genaamd) is een kolenkachel die gedurende langere tijd kan branden zonder bij te vullen. (wikipedia)
Antraciet geschikt voor verwarming steenkoolkachels (grotere continu kachels) of inbouwcassettes. (woodcom.eu)
De Pijnders zijn de exclusieve dragers van het Ros Beiaard in de Ommegangen.
De leden zijn verenigd in de gilde der Vrije Pijnders met aan het hoofd een gildedeken.
Zij hebben niet alleen de verantwoordelijkheid over de veiligheid van de Vier Heemskinderen, maar de bewegingen van het Ros Beiaard moeten ook gelijk gebeuren met de regie-aanwijzingen. Tempo en aangepaste snelheid zijn van heel belangrijk. De Pijnders bestaan uit drie groepen van twaalf dragers. Elke ploeg wordt aangevoerd door een ploegleider die de cadans bepaalt en het bevel geeft om te steigeren, te groeten of te wijken.
Oorsprong: 14de E. Het pijndersambacht had het monopolie over lossen en laden van schepen en kelderen van wijn en bier.
De taak van de Pijnders is niet te onderschatten.
Dendermondse pijnders volop aan het oefenen om Ros Beiaard dit jaar door de straten te dragen (vrt.be)
neologisme 2022: Toelage die de gezinnen van de overheid krijgen om aan de de stijgende energieprijzen tegemoet te komen.
zie ook cheque
Eén verwarmingscheque van 100 euro voor flatgebouwen met één teller (vrt.be)
Met de keuze voor een verwarmingscheque bereik je iedereen, ook wie verwarmt met stookolie en elektriciteit, verklaarde ze woensdag op Radio 1. (nieuwsblad.be)
De overheid verlaagt tijdelijk de BTW op elektriciteit van 21 naar 6 procent, en elk gezin krijgt een verwarmingscheque van 100 euro. (focus-wtv.be)
“Wel komt er een eenmalige ‘verwarmingscheque’ van 100 euro, zoals de Open Vld wou, om die stijgende gasfacturen wat te compenseren. (demorgen.be)
Door de overheid opgezet systeem waarbij cheques gebruikt kunnen worden voor welbepaalde diensten. Sommige van deze cheques zijn gesubsidieerd.
Ook: toelage door de overheid toebedeeld (bv. verwarmingscheque)
In samenstellingen: opleidingscheque, ecocheque, dienstencheque, horecacheque, loopbaancheque, maaltijdcheque, cultuurcheque, barbecuecheque, consumentencheque, werkbaarheidscheque …
Met een loopbaancheque, verkrijgbaar bij de VDAB, kunt ge loopbaanbegeleding krijgen.
Laat die chequen niet vervallen want dan zijt ge het geld kwijt.
neologisme 2022: Toelage die de gezinnen van de overheid krijgen om aan de de stijgende energieprijzen tegemoet te komen.
Eén verwarmingscheque van 100 euro voor flatgebouwen met één teller (vrt.be)
Met de keuze voor een verwarmingscheque bereik je iedereen, ook wie verwarmt met stookolie en elektriciteit, verklaarde ze woensdag op Radio 1. (nieuwsblad.be)
De overheid verlaagt tijdelijk de BTW op elektriciteit van 21 naar 6 procent, en elk gezin krijgt een verwarmingscheque van 100 euro. (focus-wtv.be)
“Wel komt er een eenmalige ‘verwarmingscheque’ van 100 euro, zoals de Open Vld wou, om die stijgende gasfacturen wat te compenseren. (demorgen.be)
het communautariseren, het overdragen van federale bevoegdheden naar de deelstaten
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 3
De communautarisering van het sociaal verzet kan zich ook tegen die federale democratie zelf keren. (demorgen.be)
Wat nu aan het gebeuren is, is de grote vrees van wijlen Constant Vanden Stock: de communautarisering van het Belgische voetbal. (standaard.be)
In het raam van de zesde staatshervorming werd reeds gesleuteld aan de communautarisering van de kinderbijslagen… (vrt.be)
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 3
De communautarisering van het sociaal verzet kan zich ook tegen die federale democratie zelf keren. (demorgen.be)
Wat nu aan het gebeuren is, is de grote vrees van wijlen Constant Vanden Stock: de communautarisering van het Belgische voetbal. (standaard.be)
In het raam van de zesde staatshervorming werd reeds gesleuteld aan de communautarisering van de kinderbijslagen… (vrt.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
