Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
iemand die altijd op de een of andere manier zijn plan weet te trekken of het in zijn voordeel weet te regelen
ook pejoratief bedoeld: iemand die altijd wel op een of andere manier aan zijn verplichtingen onderuit weet te komen.
(zie voor de tweede betekenis: karottentrekker, carottier)
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 6
vnw: iemand die zich weet te redden, overlever
znwb: Pers. die zich in alle omstandigheden weet te redden; soms bep.: pers. die rustig zijn eigen gang gaat, die op een handige manier alles in zijn voordeel zoekt te regelen enz.: opportunist; – ook in pejor. zin: pers. die langzaam of traag werkt: lijntrekker, dagdief.
Van Dale 1995: gewestelijk
Van Dale 2016 online: BE algemeen
DS2015 standaardtaal
vgl. plantrekkerij
Rijden er geen bussen meer na 11 uur ’s avonds? Och, ’t is ne plantrekker, hij zal wel op de een of andere manier thuisgeraken.
De Jean is ne plantrekker eerste klas: als em een gaatje ziet is em de pist in.
zich (inventief, creatief, onorthodox) uit de slag weten te redden
vnw: het zich weten te redden
vgl. plantrekker
De oproep van het Radio 1-programma kwam er naar aanleiding van het boek van David Helbich. Die fotografeerde in “Belgian solutions” bizarre taferelen in ons land. “Hautekiet” vroeg luisteraars daarom om zo’n toestanden, voorbeelden van “typisch Belgische plantrekkerij”, in te sturen. Zie: deredactie.be (vandaag)
Oorlog om schaarse grond: de tol van een eeuw plantrekkerij in Vlaanderen (demorgen.be)
staatsorganisatie; staatsinstelling
zie ook organisme
Het huidige voorstel breidt het toepassingsgebied van artikel 334 uit naar de sectoren van de overige federale overheidsdiensten en staatsorganismen. (dekamer.be)
Volgens de autoriteit, een staatsorganisme, kwamen er de voorbije acht maanden acht dossiers binnen waarin gewag gemaakt werd van een iPhone die spontaan in brand vloog tijdens het gebruik of opladen. (metrotime.be)
Dit voorstel en de gekozen vorm van samenwerking kan vastgelegd worden door de deelnemers van de SIEF zelf of het kan bepaald worden door een derde partij in te roepen, zoals een beroepsfederatie, een staatsorganisme, een consultant, een advocaat of andere bevoegde dienstverleners. (bacd.be)
staatsorganisatie; staatsinstelling
zie ook organisme
Het huidige voorstel breidt het toepassingsgebied van
artikel 334 uit naar de sectoren van de overige federale
overheidsdiensten en staatsorganismen. (dekamer.be)
Volgens de autoriteit, een staatsorganisme, kwamen er de voorbije acht maanden acht dossiers binnen waarin gewag gemaakt werd van een iPhone die spontaan in brand vloog tijdens het gebruik of opladen. (metrotime.be)
Dit voorstel en de gekozen vorm van samenwerking kan vastgelegd worden door de deelnemers van de SIEF zelf of het kan bepaald worden door een derde partij in te roepen, zoals een beroepsfederatie, een staatsorganisme, een consultant, een advocaat of andere bevoegde dienstverleners. (bacd.be)
(overheids)instelling, orgaan, organisatie
vnw: in België ook: organisatie, instelling, orgaan
Van Dale 2018 online: BE, niet algemeen
zie ook staatsorganisme
Organisme voor de Financiering van de Pensioenen.
Vooraleer zich bij de gemeente aan te melden als werkzoekende, moeten de betreffende personen zich eerst inschrijven bij een betalingsorganisme (syndicaat of de HVW) en bij het BGDA.
(overheids)instelling, orgaan, organisatie
vnw: in België ook: organisatie, instelling, orgaan
Van Dale 2018 online: BE, niet algemeen
Organisme voor de Financiering van de Pensioenen.
Vooraleer zich bij de gemeente aan te melden als werkzoekende, moeten de betreffende personen zich eerst inschrijven bij een betalingsorganisme (syndicaat of de HVW) en bij het BGDA.
(Frans mot d’ordre) slogan, devies, motto, leuze (o.a. voor te nemen actie)
vnw: leuze, parool, devies, wachtwoord
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
De leden van de partij buigen zich dit weekend over de hernieuwde inhoudelijke basis, met confederalisme als ordewoord.
treinbestuurder.be: Voor ACOD Spoor Nationaal blijft een 24 urenstaking vanaf maandag 22 uur het “ordewoord”
groot (collectief) vakantieverblijf voor groepen of gezinnen, meestal aan de kust of in de Ardennen, dat beheerd wordt door mutualiteiten, vakbonden of andere middenveldorganisaties
opm: In .NL wordt vakantiehome gebruikt als synoniem voor vakantiehuis
Vakantiehome van de Socialistische Vooruitziende Vrouwen-Ath-Doornik. (vakantiekolonies.be)
Brandstichting in leegstaand vakantiehome in Koksijde
Er is zondagmiddag brand gesticht in het vroegere Home Mathilde Schroyens in Sint-Idesbald bij Koksijde. (vrt.be)
Medio jaren vijftig realiseerde hij het vakantiehome Emile Vandervelde II in Oostduinkerke (knack.be)
De bordjes werden geplaatst bij volgend beschermd erfgoed:
(…)
Vakantiehome Home des Enfants du Hainaut (het huidige vakantiecentrum Horizon)
(…) (nieuwsbredene.be)
Ook kinderen boven de veertien jaar kregen de kans om op vakantie te gaan en er werden ook vakanties georganiseerd voor moeders, bejaarden en gezinnen. Door de vakantiehomes tijdens het schooljaar open te stellen en te verhuren aan gezinnen en gepensioneerden, kon men ze ook rendabel houden. (ugent.be)
groot vakantieverblijf voor groepen of gezinnen, meestal aan de kus of in de Ardennen, dat beheerd wordt door mutualiteiten, vakbonden of andere middenverldorganisaties
opm: In .NL wordt vakantiehome gebruikt als synoniem voor vakantiehuis
Vakantiehome van de Socialistische Vooruitziende Vrouwen-Ath-Doornik. (vakantiekolonies.be)
Brandstichting in leegstaand vakantiehome in Koksijde
Er is zondagmiddag brand gesticht in het vroegere Home Mathilde Schroyens in Sint-Idesbald bij Koksijde. (vrt.be)
Medio jaren vijftig realiseerde hij het vakantiehome Emile Vandervelde II in Oostduinkerke (knack.be)
De bordjes werden geplaatst bij volgend beschermd erfgoed:
(…)
Vakantiehome Home des Enfants du Hainaut (het huidige vakantiecentrum Horizon)
(…) (nieuwsbredene.be)
Ook kinderen boven de veertien jaar kregen de kans om op vakantie te gaan en er werden ook vakanties georganiseerd voor moeders, bejaarden en gezinnen. Door de vakantiehomes tijdens het schooljaar open te stellen en te verhuren aan gezinnen en gepensioneerden, kon men ze ook rendabel houden. (ugent.be)
vnw: klap, mep, slag
znwb: Ter aand. van een klappend geluid; ik hoorde een harde klak; dat zal de achterdeur wel zijn; – slag, klap, mep; iem. een klak in zijn gezicht geven.
Eigenlijk had ik meer problemen met sommige jappen, die enkel na een harde klak in eerste gingen. (forum.bmw-mc-vl.be)
Niets ergerlijker dan een harde ‘klak’ te horen tussen twee opnames, waardoor je die subtiel georkestreerde sfeer op je mixtape versjteerde. (demorgen.be)
Daarstraks nam ik een bocht en hoorde ik een luide klak. Dan begin ik na te denken: ligt er iets in de koffer, is er een wiel losgekomen? (standaard.be)
de stop van een fles halen
vnw: in België ook: ontkurken, openmaken van flessen
Tegen dat de de fles ontstopt heb, en in het glas loopt de temperatuur al snel op tot een graad of 8. Voor mij , hou kouder hoe liever (hln.be)
Ondertussen heeft de ober aan onze tafel een fles rode wijn ontstopt. (tijd.be)
vnw: nachtvoorstelling
znwb: Nachtvoorstelling (van een film).
Nachtvertoning Star Wars breekt records (standaard.be)
Zowel in Utopolis Mechelen, Turnhout en Aarschot kan je op 12 juli terecht voor een nachtvertoning van de laatste Harry Potterfilm, The Deathly Hallows Part 2. (nieuwsblad.be)
Burgemeester Jules Coussens spreekt vanop het spreekgestoelte voor het stadhuis de bevolking toe voor de nachtvertoning van het Guldensporenspel. (kortrijk.be)
Een echte nachtvertoning werd het met vijf en een half uur tafeltennis a.u.b.! (geelfm.be)
De nachtvertoningen tijdens mijn slaap beginnen me danig te beknellen. De ongenode wezens die mijn dromen bevolken, zijn vaak echte griezels (jotemo.be)vnw: zorgvuldig, nauwgezet: naarstig speurwerk
znwb: Zorgvuldig, nauwgezet. (…) In de standaardt. in bijz. stijl, en dan in de bet.: vlijtig, ijverig.
Zoals jij naarstig opzoekwerk verricht naar interessante opdrachten, gaan mogelijke opdrachtgevers jou ook online opzoeken. (liantis.be)
Die houding getuigt van een kwaliteit die tegenwoordig voorwerp is van naarstig onderzoek: intellectuele bescheidenheid (standaard.be)
vnw: ondertekenen, een handtekening zetten
znwb: (Een brief) (ondertekenen; signeren, inz. van een schrijver: (een boek) van een handtekening voorzien; – in de verb. genaamtekende cheque, ook: cheque op naam (in tegenst. met cheque aan toonder).
zie ook andere betekenis van naamtekenen
vgl. naamtekening
Door het naamtekenen van de onderhavige akte verbindt de koper zich tot het naleven van alle voorschriften opgenomen in gemelde basisakte (merelbeke.be)
Als de gehuwde vrouw echter de naam van haar man mag dragen, mag zij ook naamtekenen op die manier. (tpr.be)
E.J.Erpelinck boek genaamtekend door auteur (2dehands.be)
Met zijn signatuurstempel naamtekende hij veel van zijn schrijfsels en tekeningen. (smak.be)
vnw: een minister interpelleren
znwb: ondervragen: (Iem. iets) vragen, bep. om zich te laten inlichten: om inlichtingen vragen, (iem.) vragen naar; – (schoolt.) (een les) overhoren; (een student) examineren; – (ambt. t.) (de minister) interpelleren.
SN betekenis ondervragen Van Dale 2024: aan een verhoor onderwerpen
zie ook andere betekenis van ondervragen
Ook Vlaams parlementslid Johan Danen (Groen) die op 30 april de minister ondervroeg en als eerste verwees naar de impact op coronapatiënten reageert (vrt.be)
Vandaele ondervroeg de minister over de kwestie in de commissie Leefmilieu van het Vlaams Parlement. (vilt.be)
Diverse leden ondervragen de Minister over de uitbrei- ding die de Regering wil geven aan de in artikel 1, 4° (dekamer.be)
De parlementsleden ondervroegen de minister over het teruglopende aantal zwemlessen op de lagere scholen in Vlaanderen. (hln.be)
Een parlementslid heeft veel mogelijkheden om de leden van de regering voortdurend te ondervragen. (vlaamsparlement.be)
manchet, mouwomslag
znwb: Pur. voor: manchet. Kort jasje tot in de lenden met gefronste mouwboorden, Vrouw en Wereld maart 1975, p. 46.
Een rondgebreide boordstof, kan je gebruiken als mouwboord, halsboord, zoomboord, (voering) kap. (toverstof.be)
De mouwboord geeft deze jurk op een schattige manier iets elegant! (jbc.be)
Losvallende tuniekjurk met cuff mouwboord – Marie Méro (inno.be)
Breipakket Truitje met fantasiesteken en lange mouwboorden in Lotus van Lang Yarns koop je bij Wolboetiek Mooigemaakt. (mooigemaakt.be)
niets tegen te helpen zijn
znwb: daar helpt geen lieveheren aan: daar helpt geen lievemoederen aan, daar is niets aan te doen
Maar er was geen lieveheren aan, Vanhaezebrouck was door het hem aangedane onrecht te veel door het dolle heen. (nieuwsblad.be)
Er was geen lieveheren aan. Ze konden jammeren dat ze er stijf van stonden: de dokter verkoos wet boven traditie. (demorgen.be)
Helpt hier geen lieveheren dan willen we de mensen die onderwijs voor sociale promotie volgen toch wel een paar boeien toegooien. (De Voorpost | 13 september 1974)
Er was geen lieveheren aan, hij zou rijden, voor hem was rijden niets, hij deed dat graag. (blogspot.com)
vnw: kruisbeeld
znwb: In toep. op een kruisbeeld of een Christusbeeld.
eigenlijk: lievenheer (mv. lieveheren)
Daarom ging de man van Y naar een bruine pater, die de koeien kwam zegenen en een Lieveheer in de stallen hing (volksverhalenbank.be)
Dit is een Lieveheer voor een kapel in Duffel. Het is recent werk. En daar hebt ge dan de Reinaert van de Reinaertbank te Sint-Niklaas. (Ten huize van Albert Poels – 1961)
Ik toon dat trouwens, want kijk eens rond en je zal hier verdeeld over meerdere kamers niet minder dan 25 lieveheren vinden. (nieuwsblad.be)
vnw: in België ook: meezitten, gunstig verlopen
-als alles meegaat: als alles meezit
znwb: Van de omstandigheden: gunstig verlopen, meezitten; vooral in de verb. als alles meegaat, als het wat wil meegaan enz.
vgl. tegengaan
En als alles meegaat, dan zal de acceleratie hopelijk ook hoger zijn? (beursduivel.be)
Elke idealist wordt met ouder worden een realist, en als het een beetje meegaat geen machiavellist. (demorgen.be)
Als alles meegaat staat morgen avond alles online. (blogspot.com)
1)zonder sirenes rijden van interventievoertuigen
2)ontmelden
vnw:
•zonder sirenes rijden
•uit het strafregister verwijderen
znwb:
1. M. betr. t. politie-, ziekenwagens enz., die zonder speciale geluidssignalen of sirenes rijden.
(zie voorbeeld 1 onder)
2. m. betr. t. het verwijderen van gegevens uit het strafregister e.d.
1) Het ongeval gebeurde 15 km buiten zijn normaal werkterrein. Bovendien was de achtervolgende wagen al ontseind en had de ijverige politieman nagelaten z’n oversten via z’n boordradio van de achtervolging op de hoogte te stellen; (Gentenaar)
2) Vind je je paspoort terug, dien je dit te melden aan de politie zodat je paspoort ontseind kan worden. (politie.be)
De bewuste auto stond al decennia geseind als gestolen en kon niet ontseind worden omdat het politiedossier van de diefstal verdwenen was. (hln.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
