Wijzigingen door fansy

zijn boekje te buiten gaan

(uitdr.)

“Schrijft Knack Belgisch?” – Siegfried Theissen:

Zijn boekje te buiten gaan i.p.v. buiten zijn boekje gaan
‘…dat de Smedt in menig opzicht zijn boekje te buiten gaat.’ (Knack, 10-03-1999)

De drie woordenboeken vermelden alleen buiten zijn boekje gaan. Slechts het Woordenboek voor correct taalgebruik heeft zijn boekje te buiten gaan – als Belgisch-Nederlands – opgenomen. Het overzichtstabelletje geeft een eigenaardig beeld. In de Knack-corpora zien we weer het bekende schema: in de tweede periode een toename van het gebruik en de laatste twee jaar een spectaculaire daling. Maar het eigenaardigste is wel dat de afgekeurde vorm die in de drie Nederlandse woordenboeken helemaal niet voorkomt, in NRC vaker gebruikt wordt dan de vermeende AN-vorm. Ofwel is dit een evolutie (invloed in de richting Vlaanderen-Nederland) van de laatste tijd of de woordenboeken, inclusief het Woordenboek voor correct taalgebruik, hebben zich schromelijk vergist.

(herschikte tabel – GG)

a) zijn boekje te buiten gaan
b) buiten zijn boekje gaan

Knack I (‘91-’95) a) 11 (= 61%) b) 7 (= 39%)
Knack II (‘96-’98) a) 13 (= 87%) b) 2 (= 13%)
Knack III (‘99-’00) a) 2 (= 25%) b) 6 (= 75%)
NRC (‘93-’94) a) 19 (= 58%) b) 14 (= 42%)
- einde citaat -

Het is dus niet duidelijk of dit Vlaams is of van Vlaamse oorsprong.

Woordenboek der Nederlandsche Taal: Buiten het (zijn) boekje gaan, zijn eigen terrein verlaten, zijne bevoegdheid te buiten gaan; spreken over zaken die niet aan de orde zijn of waarvan men geen verstand heeft, of: iets doen waartoe men geen recht of geen last heeft.

Antoniem: Hij houdt zich aan zijn boekje, van angstvallige, niet zelfstandig denkende menschen.

Vergelijk: boek, boekje, uw ~ uiteendoen

boek

(de ~ (m.); -en)

Boek, in het Nederlands onzijdig

Oud Nederlandsch Woordenboek: Oudste attestatie: 901-1000: Zuid-Nederrijn
Vlaams MiddelNederlandsch Wooordenboek: Oudste attestatie: Limburg, 1240
Woordenboek der Nederlandsche Taal: znw. onz., voorheen ook m., gelijk in de Zuidnederlandsche volkstaal nog thans. Daar de Germanen hunne runen op takken van een vruchtdragenden boom krasten, heeft men vanouds dit woord in verband gebracht met Boek, beuk. Thans gist men dat er in het Germaansch oorspronkelijk een manlijk woord bôk, beuk heeft bestaan dat, onzijdig gebezigd, aanvankelijk: beukebast beteekende, daarna: plankje of stokje (van beukebast: boekstaaf) om op te schrijven, eindelijk: de daarin gekraste rune of letter. Het manlijk geslacht kan op eene dergelijke manier ontstaan zijn uit eene verkeerde opvatting van het onz. mv. die boec; verg. mhd. diu buoch onz. mv., met de bet.: boek.

vergelijk: boek, op den ~, op den boek vliegen, zijn boekje te buiten gaan

boek kaarten

(de ~ (m.), -en)

spel kaarten
zie ook bat

Van Dale online 2018: niet al­ge­meen een boek kaar­ten, een spel kaar­ten
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Alleen in Zuid-Nederland.
- In Oost-Vlaanderen beteekent de(n) boek ook: de kaarten (of bij overdracht: de dominosteenen), die blijven liggen nadat ieder speler de zijne gekregen heeft (schuerm., Bijv. 1883). NL: stok.
- in West-Vlaanderen doodboek of dos genoemd wordt.

boek kaarten

(de ~ (m.), -en)

spel kaarten
zie ook bat

Van Dale online 2018: niet al­ge­meen een boek kaar­ten, een spel kaar­ten
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Alleen in Zuid-Nederland.
- In Oost-Vlaanderen beteekent de(n) boek ook: de kaarten (of bij overdracht: de dominosteenen), die blijven liggen nadat ieder speler de zijne gekregen heeft (schuerm., Bijv. ¹⁸⁸³). NL: stok.
- in West-Vlaanderen doodboek of dos genoemd wordt.

wablieft zeggen de boeren

(zegswijze)

om iemand terecht te wijzen op elementaire beleefdheid