Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed
de werkgevers als georganiseerde groepering, werkgeversorganisatie
vnw: groepering van werkgevers, de werkgevers
Van Dale online: BE, bij de vakbonden de gezamenlijke werkgevers, m.n. als tegenpartij van de bonden
DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing hieronder)
Voor de regering is het nooit eenvoudig om de sociale vrede te bewaren: het patronaat heeft zo zijn eigen standpunten.
“Oranje-blauw rechtser dan patronaat vraagt” (Titel)
Het oranje-blauwe akkoord rond migratie dient enkel de werkgevers. (HLN091007)
“patroons, patronaat”
Niet gebruiken voor: werkgevers, werkgeversorganisatie.
Van een patroon is sprake als eigenaar en baas samenvallen, zoals in de negentiende eeuw vaak het geval was. In alle andere gevallen is patroon verouderd en is werkgever de beste term. De werkgevers zijn gegroepeerd in werkgeversorganisaties, zoals het VEV." (http://www.vrt.be/)
bloemlezing De Standaard:
Met 50.000 tegen het patronaat – De Standaard
Toen gold Vandeputte als de belangrijkste spreekbuis van het bedrijfsleven, het patronaat. (standaard.be)
Zelf berekende het patronaat drie jaar geleden al dat de administratieve ,,rompslomp’’ de Belgische bedrijven jaarlijks meer dan 200 miljard …(standaard.be)
Vier nationale toponderhandelaars voor het patronaat -Pieter Timmermans …(standaard.be)
Het patronaat is voor een aanpassing, de vakbonden zijn radicaal tegen, net als minister van Financiën Didier Reynders.(standaard.be)
betrekking hebbend op de patron, uitgaand van de werkgevers
vnw: werkgevers-, van de werkgevers: patronale bijdragen
Van Dale online: BE:
- patronale beroepsgroeperingen
- patronale bijdrage: sociale zekerheidsbijdrage van de werkgever
Het patronale standpunt zal morgen worden bekend gemaakt.
- baas van een bedrijf
- cafébaas
vnw:
•eigenaar van een zaak, winkel
•baas, chef
zie ook patron, zelfwerkend ~
uitspraak: op zijn Frans, maar zonder de Franse r
SN-NL: patroon
Luc Steeno:
Want de patron, ja de patron
Hij speelde accordeon
De directeur van Maes roept: “Patron, drie Maeskes alstublieft.” (http://www.fundalize.com/ 07.04.06)
mouwloze trui
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
vnw: slip-over, spencer
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 2; Vlaamsheid: 5
zie ook débardeurke; verzamellemma kledij
NL: slip-over
demorgen.be: Voor die dag tijdens het schooljaar 2005-2006 trok Craven eerst naar de klerenwinkel voor de geruite debardeur, wreef net voor de foto in zijn gezicht om het roder te maken, kneep zijn ogen dicht, stak zijn kaak naar voren en zette zijn grootst mogelijke glimlach op voor wat in zijn ogen een “genius photo” was.
wikipedia: Een debardeur is een gebreid, knooploos en mouwloos vest, vaak ook spencer genoemd
Het woord komt uit het Frans (maar het Groene Boekje spelt het zonder accent), waar het een typisch kledingstuk van de havenarbeiders was (schepen lossen = débarder).
In het Nederlands werd het woord populair (vooral in Vlaanderen) door Xavier De Baere, die in die outfit zijn sketches ten tonele bracht. Het vest wordt geassocieerd met een wat ouderwets burgerlijke kledingstijl.
gras
ook gebezigd in Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en een deel van de Antwerpse Kempen
ook gers
uitspraak met zware e
Woordenboek der Nederlandsche Taal, bij gras:
— daarnevens dialectisch ook GARS, GERS (in de uitspraak GES), GEERS en GRES; middelnederlands gars, gers, gaers, gors, gras.
Out u an ’t ges zeggen ze: geef de moed niet op.
We hebben voor de laatste keer dees jaar het ges afgedaan, met het gesmachien.
> andere betekenis van ges
geduld
vnw:
•geduld
-patiëntie hebben, geduld oefenen
znwb: Geduld; vooral in de verb. patiëntie hebben:, geduld oefenen, geduldig zijn
vgl. patience
Wij hebben nu al vier jaar “patientie” gehad, we kunnen er nog een paar maanden bijdoen. (Tijl’s oog op den puinhoop(1939)–Juul Filliaert)
“Laat ons dus patientie hebben en wachten” (zwinstreek.eu)
geduld
vnw:
•geduld
-patiëntie hebben, geduld oefenen
znwb: Geduld; vooral in de verb. patiëntie hebben:, geduld oefenen, geduldig zijn
Wij hebben nu al vier jaar “patientie” gehad, we kunnen er nog een paar maanden bijdoen. (Tijl’s oog op den puinhoop(1939)–Juul Filliaert)
“Laat ons dus patientie hebben en wachten” (zwinstreek.eu)
gras
uitspraak met zware e
ook ges, gres
Dauwparels op het gers; zalig om er berrevoets in rond te lopen.
De weiden wiegden hun gers onder een witten wind en de Nethe schoof er blinkend haar rappe, koele wateren door. (Pallieter, F. Timmerman)
geduld, lijdzaamheid, patiëntie
< Frans ‘patience’ en Middelnederlands: ‘patientie’ < Lat. ‘patientia’ < ‘patiens’
vgl. patiëntie
zie ook: ‘posjense’ (Antwerpen)
bn.: ‘patiëntig’ = geduldig
Ge moet wat meer patience hebben, we gaan subiet wel afkomen.
abdijbier
(aanvulling zie reacties)
vnw: abdijbier, trappistenbier
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands: abdij- of trappistenbier
Geef mij maar nen trappist, da’s wat anders dan een patersbierke.
“Dit was het bier dat de monniken zelf dronken en de abdij maar zelden verliet. Enkel bieren, ook wel ‘Patersbier’ genoemd, is vaak lichter en blond bier. Het wordt van oorsprong gebrouwen met een enkele hoeveelheid mout. Bij Dubbel is dat twee keer en bij Tripel drie keer zo veel. De hoeveelheid mout zorgt voor meer suiker in het bier, wat weer zorgt voor een hoger alcoholpercentage.” (bierista.nl 22 jun. 2018)
vnw: (veroud.) het onzevader als gebed
Genoemd naar de eerste twee Latijnse woorden, ‘pater noster’ (onze vader)
vgl. paternosteren
Het Onze Vader is het bekendste gebed uit de christelijke traditie. Het is afkomstig uit het Nieuwe Testament en wordt ook wel het pater noster of Gebed des Heren genoemd, omdat het Jezus zelf was die zijn volgelingen de woorden leerde. (historiek.net)
“Ik kan nog altijd het paternoster opzeggen in het latijn”, zegt Margit (hln.be)
Dossier ZelfKennis: over het Onzevader, oftewel het Paternoster (spiritualia.be)
Typisch Vlaams: rozenkrans: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 4 – Genoemd naar de eerste twee Latijnse woorden, ‘pater noster’ (onze vader), uit het gelijknamige gebed.
vnw: rozenkrans (als reeks gebeden en als bidsnoer)
zie ook andere betekenissen van paternoster
vgl. paternosteren
Het bevingeren van de smartphone of de iPad leek dan ook sterk op het bidden van een paternoster. (vrt.be)
Maar er zijn nog andere voetballers die er wat van kunnen. Collega-duivel Alderweireld zette op zijn rechteronderarm de kathedraal van Antwerpen, de enige stad waar hij zich écht thuisvoelt en Axel Witsel heeft een levensechte paternoster op zijn borstkas laten zetten. (demorgen.be)
Wat mogen we ons bij zo’n bedevaart dan allemaal voorstellen? Elke dag naar de mis, elke dag een paternoster bidden, elke dag aanbidding, elke … (kerknet.be)
de paternoster of de rozenkrans bidden (R-K)
vnw: de rozenkrans bidden
opm: de SN-NL betekenis van paternosteren is de handboeien omdoen
vgl. paternoster
Je moet dat oude nunnetje niet storen, ’t zit daar zo schone te paternosteren.
de paternoster of de rozenkrans bidden (R-K)
vnw: de rozenkrans bidden
opm: de SN-NL betekenis van paternosteren is de handboeien omdoen
Je moet dat oude nunnetje niet storen, ’t zit daar zo schone te paternosteren.
een rozenkrans of paternoster bidden
vnw: een rozenkrans bidden
vgl. lezen; paternosteren
Het kloosterregime was heel rigide. Iedere morgen, zon- en weekdag, was het opstaan om 5 uur, de paternoster lezen, om halfzeven was de mis en daarna het … (mensenvanbijons.be)
Rond 17u30 werd de paternoster gelezen en werd er een liedje gezongen (seniorennet.be)
Binnen de broze muren werden veel paternosters gelezen en merkwaardig genoeg werd er ook gezongen. (sincfala.be)
hem, hij
NL: ie
hij: in bepaalde gevallen, na een werkwoord, na dat, na als = wanneer, indien (niet na als = vergelijking).
regio Antwerpen + Vlaams-Brabant
zie ook: daar is em
Hij had pertang beloofd dat em kwam, maar van de namiddag moest em naar Brussel. Als em kan, zal em nog binnenspringen.
‘Daar is em! Daar is em!’ De legendarische uitroep van Rik De Saedeleer bij een beslissende goal.
Oei, oei, daar is ’em. (Pieterjan De Smedt over de reactie van Bart De Wever in De Morgen)
neologisme: ouder(s) die met moeite hun taken en verantwoordelijkheden van het ouderschap kunnen bolwerken
google2024: slecht 2 hits van ‘ploeterouders’ en geen van ‘ploeterouder’ in .NL
Op 16 november organiseert Zij-Kant een studiedag voor ploeterouders. (standaard.be – 2008)
Natuurlijk zijn wij ploeterouders, onze kinderen trekken zich niet veel aan van onze agenda’s. (vvsg.be)
Hoe transformeert u van ploeterouder in een voltijds knuffelexemplaar? (demorgen.be)
Nu denk ik nog méér: waarom klagen die ploeterouders als ze met hun tweeën voor de kinderen kunnen zorgen? (humo.be)
bidden, opzeggen van een gebed
Van Dale 2004 online: gewestelijk: bidden
Uitdrukkingen;
- daar is lezen noch bidden goed voor: daar is niets meer aan te doen
- Onze-Lieve-Heer van zijn kruis lezen: veel bidden
We moesten iederen avond nen onzevader en een weesgegroetje lezen voor dat we in bed kropen.
Een Paternoster lezen duurt lang.
De priester leest het Sint-Jansevangelie tegen heksen.
armband
< Frans le bracelet < bras=arm
uitspraak: branzjelèt
in Antw., brazzelèt (m.)
in Kempen: ook brangelet
Toen ik m’n eerste communie deed, heb ik van m’n oma een gouden brangeletteke gekregen.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.