Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Recente wijzigingen

    De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #9911

    patronaat
    (het ~ , geen mv.)

    de werkgevers als georganiseerde groepering, werkgeversorganisatie

    vnw: groepering van werkgevers, de werkgevers

    Van Dale online: BE, bij de vak­bon­den de ge­za­men­lij­ke werk­ge­vers, m.n. als te­gen­par­tij van de bon­den

    DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing hieronder)

    Voor de regering is het nooit eenvoudig om de sociale vrede te bewaren: het patronaat heeft zo zijn eigen standpunten.

    Oranje-blauw rechtser dan patronaat vraagt” (Titel)
    Het oranje-blauwe akkoord rond migratie dient enkel de werkgevers. (HLN091007)

    “patroons, patronaat”
    Niet gebruiken voor: werkgevers, werkgeversorganisatie.
    Van een patroon is sprake als eigenaar en baas samenvallen, zoals in de negentiende eeuw vaak het geval was. In alle andere gevallen is patroon verouderd en is werkgever de beste term. De werkgevers zijn gegroepeerd in werkgeversorganisaties, zoals het VEV." (http://www.vrt.be/)

    bloemlezing De Standaard:
    Met 50.000 tegen het patronaat – De Standaard
    Toen gold Vandeputte als de belangrijkste spreekbuis van het bedrijfsleven, het patronaat. (standaard.be)
    Zelf berekende het patronaat drie jaar geleden al dat de administratieve ,,rompslomp’’ de Belgische bedrijven jaarlijks meer dan 200 miljard …(standaard.be)
    Vier nationale toponderhandelaars voor het patronaat -Pieter Timmermans …(standaard.be)
    Het patronaat is voor een aanpassing, de vakbonden zijn radicaal tegen, net als minister van Financiën Didier Reynders.(standaard.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 07 Oct 2024 06:52
    0 reactie(s)

    #9912

    patronaal
    (bn.)

    betrekking hebbend op de patron, uitgaand van de werkgevers

    vnw: werkgevers-, van de werkgevers: patronale bijdragen

    Van Dale online: BE:
    - pa­tro­na­le be­roeps­groe­pe­rin­gen
    - pa­tro­na­le bij­dra­ge: sociale zekerheidsbijdrage van de werk­ge­ver

    Het patronale standpunt zal morgen worden bekend gemaakt.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 07 Oct 2024 06:51
    0 reactie(s)

    #9913

    patron
    (de ~, (m.) , ~s)

    - baas van een bedrijf
    - cafébaas

    vnw:
    •eigenaar van een zaak, winkel
    •baas, chef

    zie ook patron, zelfwerkend ~
    uitspraak: op zijn Frans, maar zonder de Franse r

    SN-NL: patroon

    Luc Steeno:
    Want de patron, ja de patron
    Hij speelde accordeon

    De directeur van Maes roept: “Patron, drie Maeskes alstublieft.” (http://www.fundalize.com/ 07.04.06)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 07 Oct 2024 06:45
    0 reactie(s)

    #9914

    debardeur
    (zn. m.; ~s)

    mouwloze trui

    Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
    DS2015 standaardtaal

    vnw: slip-over, spencer

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 2; Vlaamsheid: 5

    zie ook débardeurke; verzamellemma kledij

    NL: slip-over

    HK SKD TKO 將軍澳 Tseung Kwan O 坑口 Hang Hau 東港城 East Point City mall shop GU Clothing Store 秋季服裝 Autumn fall fashion jacquard vest September 2022 Px3

    demorgen.be: Voor die dag tijdens het schooljaar 2005-2006 trok Craven eerst naar de klerenwinkel voor de geruite debardeur, wreef net voor de foto in zijn gezicht om het roder te maken, kneep zijn ogen dicht, stak zijn kaak naar voren en zette zijn grootst mogelijke glimlach op voor wat in zijn ogen een “genius photo” was.

    wikipedia: Een debardeur is een gebreid, knooploos en mouwloos vest, vaak ook spencer genoemd
    Het woord komt uit het Frans (maar het Groene Boekje spelt het zonder accent), waar het een typisch kledingstuk van de havenarbeiders was (schepen lossen = débarder).
    In het Nederlands werd het woord populair (vooral in Vlaanderen) door Xavier De Baere, die in die outfit zijn sketches ten tonele bracht. Het vest wordt geassocieerd met een wat ouderwets burgerlijke kledingstijl.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 06 Oct 2024 17:37
    0 reactie(s)

    #9915

    ges
    (het ~, geen mv.)

    gras

    ook gebezigd in Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en een deel van de Antwerpse Kempen

    ook gers

    uitspraak met zware e

    Woordenboek der Nederlandsche Taal, bij gras:
    — daarnevens dialectisch ook GARS, GERS (in de uitspraak GES), GEERS en GRES; middelnederlands gars, gers, gaers, gors, gras.

    Grasfläche 4

    Out u an ’t ges zeggen ze: geef de moed niet op.

    We hebben voor de laatste keer dees jaar het ges afgedaan, met het gesmachien.

    > andere betekenis van ges

    Provincie West-Vlaanderen
    Bewerking door de Bon op 06 Oct 2024 12:34
    6 reactie(s)

    #9916

    patiëntie
    (zn. o.; ~s)

    geduld

    vnw:
    •geduld
    -patiëntie hebben, geduld oefenen

    znwb: Geduld; vooral in de verb. patiëntie hebben:, geduld oefenen, geduldig zijn

    vgl. patience

    Wij hebben nu al vier jaar “patientie” gehad, we kunnen er nog een paar maanden bijdoen. (Tijl’s oog op den puinhoop(1939)–Juul Filliaert)

    “Laat ons dus patientie hebben en wachten” (zwinstreek.eu)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 06 Oct 2024 12:28
    0 reactie(s)

    #9917

    patiëntie
    (zn. o.; ~s)

    geduld

    vnw:
    •geduld
    -patiëntie hebben, geduld oefenen

    znwb: Geduld; vooral in de verb. patiëntie hebben:, geduld oefenen, geduldig zijn

    Wij hebben nu al vier jaar “patientie” gehad, we kunnen er nog een paar maanden bijdoen. (Tijl’s oog op den puinhoop(1939)–Juul Filliaert)

    “Laat ons dus patientie hebben en wachten” (zwinstreek.eu)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 06 Oct 2024 12:27
    0 reactie(s)

    #9918

    gers
    (het ~ (o.), geen mv.)

    gras

    uitspraak met zware e

    ook ges, gres

    Grasfläche 4

    Dauwparels op het gers; zalig om er berrevoets in rond te lopen.

    De weiden wiegden hun gers onder een witten wind en de Nethe schoof er blinkend haar rappe, koele wateren door. (Pallieter, F. Timmerman)

    Regio Antwerpse Kempen
    Bewerking door de Bon op 06 Oct 2024 12:25
    0 reactie(s)

    #9919

    patience
    (de ~ (v.))

    geduld, lijdzaamheid, patiëntie

    < Frans ‘patience’ en Middelnederlands: ‘patientie’ < Lat. ‘patientia’ < ‘patiens’

    vgl. patiëntie

    zie ook: ‘posjense’ (Antwerpen)
    bn.: ‘patiëntig’ = geduldig

    Ge moet wat meer patience hebben, we gaan subiet wel afkomen.

    Provincie West-Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 06 Oct 2024 12:23
    3 reactie(s)

    #9920

    patersbier
    (het ~ , ~en)

    abdijbier
    (aanvulling zie reacties)

    vnw: abdijbier, trappistenbier

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands: abdij- of trappistenbier

    Geef mij maar nen trappist, da’s wat anders dan een patersbierke.

    “Dit was het bier dat de monniken zelf dronken en de abdij maar zelden verliet. Enkel bieren, ook wel ‘Patersbier’ genoemd, is vaak lichter en blond bier. Het wordt van oorsprong gebrouwen met een enkele hoeveelheid mout. Bij Dubbel is dat twee keer en bij Tripel drie keer zo veel. De hoeveelheid mout zorgt voor meer suiker in het bier, wat weer zorgt voor een hoger alcoholpercentage.” (bierista.nl 22 jun. 2018)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 06 Oct 2024 12:19
    1 reactie(s)

    #9921

    paternoster
    (zn. o.; ~s)

    vnw: (veroud.) het onzevader als gebed

    Genoemd naar de eerste twee Latijnse woorden, ‘pater noster’ (onze vader)

    vgl. paternosteren

    Het Onze Vader is het bekendste gebed uit de christelijke traditie. Het is afkomstig uit het Nieuwe Testament en wordt ook wel het pater noster of Gebed des Heren genoemd, omdat het Jezus zelf was die zijn volgelingen de woorden leerde. (historiek.net)

    “Ik kan nog altijd het paternoster opzeggen in het latijn”, zegt Margit (hln.be)

    Dossier ZelfKennis: over het Onzevader, oftewel het Paternoster (spiritualia.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 06 Oct 2024 12:19
    0 reactie(s)

    #9922

    paternoster
    (zn. m.; ~s)

    Typisch Vlaams: rozenkrans: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 4 – Genoemd naar de eerste twee Latijnse woorden, ‘pater noster’ (onze vader), uit het gelijknamige gebed.

    vnw: rozenkrans (als reeks gebeden en als bidsnoer)

    zie ook andere betekenissen van paternoster

    vgl. paternosteren

    Het bevingeren van de smartphone of de iPad leek dan ook sterk op het bidden van een paternoster. (vrt.be)

    Maar er zijn nog andere voetballers die er wat van kunnen. Collega-duivel Alderweireld zette op zijn rechteronderarm de kathedraal van Antwerpen, de enige stad waar hij zich écht thuisvoelt en Axel Witsel heeft een levensechte paternoster op zijn borstkas laten zetten. (demorgen.be)

    Wat mogen we ons bij zo’n bedevaart dan allemaal voorstellen? Elke dag naar de mis, elke dag een paternoster bidden, elke dag aanbidding, elke … (kerknet.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 06 Oct 2024 12:18
    0 reactie(s)

    #9923

    paternosteren
    (ww. paternosterde, gepaternosterd)

    de paternoster of de rozenkrans bidden (R-K)

    vnw: de rozenkrans bidden

    opm: de SN-NL betekenis van paternosteren is de handboeien omdoen

    vgl. paternoster

    Je moet dat oude nunnetje niet storen, ’t zit daar zo schone te paternosteren.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 06 Oct 2024 12:18
    0 reactie(s)

    #9924

    paternosteren
    (ww. paternosterde, gepaternosterd)

    de paternoster of de rozenkrans bidden (R-K)

    vnw: de rozenkrans bidden

    opm: de SN-NL betekenis van paternosteren is de handboeien omdoen

    Je moet dat oude nunnetje niet storen, ’t zit daar zo schone te paternosteren.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 06 Oct 2024 12:18
    0 reactie(s)

    #9925

    lezen, een paternoster ~
    (uitdr.)

    een rozenkrans of paternoster bidden

    vnw: een rozenkrans bidden

    vgl. lezen; paternosteren

    Het kloosterregime was heel rigide. Iedere morgen, zon- en weekdag, was het opstaan om 5 uur, de paternoster lezen, om halfzeven was de mis en daarna het … (mensenvanbijons.be)

    Rond 17u30 werd de paternoster gelezen en werd er een liedje gezongen (seniorennet.be)

    Binnen de broze muren werden veel paternosters gelezen en merkwaardig genoeg werd er ook gezongen. (sincfala.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 06 Oct 2024 12:17
    1 reactie(s)

    #9926

    em
    (vnw.)

    hem, hij

    NL: ie

    hij: in bepaalde gevallen, na een werkwoord, na dat, na als = wanneer, indien (niet na als = vergelijking).

    regio Antwerpen + Vlaams-Brabant

    zie ook hem of em, m, hem

    zie ook: daar is em

    Hij had pertang beloofd dat em kwam, maar van de namiddag moest em naar Brussel. Als em kan, zal em nog binnenspringen.

    ‘Daar is em! Daar is em!’ De legendarische uitroep van Rik De Saedeleer bij een beslissende goal.

    Oei, oei, daar is ’em. (Pieterjan De Smedt over de reactie van Bart De Wever in De Morgen)

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door nthn op 06 Oct 2024 10:05
    14 reactie(s)

    #9927

    ploeterouder
    (zn; m.; ~s)

    neologisme: ouder(s) die met moeite hun taken en verantwoordelijkheden van het ouderschap kunnen bolwerken

    google2024: slecht 2 hits van ‘ploeterouders’ en geen van ‘ploeterouder’ in .NL

    Op 16 november organiseert Zij-Kant een studiedag voor ploeterouders. (standaard.be – 2008)

    Natuurlijk zijn wij ploeterouders, onze kinderen trekken zich niet veel aan van onze agenda’s. (vvsg.be)

    Hoe transformeert u van ploeterouder in een voltijds knuffelexemplaar? (demorgen.be)

    Nu denk ik nog méér: waarom klagen die ploeterouders als ze met hun tweeën voor de kinderen kunnen zorgen? (humo.be)

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 05 Oct 2024 14:21
    1 reactie(s)

    #9928

    paternoster, een ~ lezen

    zie lezen, een paternoster ~

    -

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door Georges Grootjans op 05 Oct 2024 12:11
    0 reactie(s)

    #9929

    lezen
    (ww. las, gelezen)

    bidden, opzeggen van een gebed

    Van Dale 2004 online: gewestelijk: bidden

    Uitdrukkingen;
    - daar is lezen noch bidden goed voor: daar is niets meer aan te doen
    - Onze-Lieve-Heer van zijn kruis lezen: veel bidden

    vgl. lezen, een paternoster ~

    We moesten iederen avond nen onzevader en een weesgegroetje lezen voor dat we in bed kropen.

    Een Paternoster lezen duurt lang.

    De priester leest het Sint-Jansevangelie tegen heksen.

    Provincie Antwerpen
    Bewerking door Georges Grootjans op 05 Oct 2024 12:10
    2 reactie(s)

    #9930

    brangelet
    (de ~ (v.), -ten)

    armband

    < Frans le bracelet < bras=arm

    uitspraak: branzjelèt

    in Antw., brazzelèt (m.)
    in Kempen: ook brangelet

    Toen ik m’n eerste communie deed, heb ik van m’n oma een gouden brangeletteke gekregen.

    Gans Vlaanderen
    Bewerking door nthn op 05 Oct 2024 12:10
    2 reactie(s)

    Meer...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.